Ohó Jehovah Tọn Tin to Ogbẹ̀
Nuagokun lẹ sọn Owe Whẹdatọ Tọn Mẹ
NAWẸ Jehovah yinuwa gbọn to whenuena omẹ etọn titi lẹ gbẹ́ ẹ dai bo jẹ yẹwhe lalo lẹ sẹ̀n ji? Eyin yé vẹtoli pludopludo bo wá dawhá ylọ ẹ na alọgọ kiki to whenuena yé tin to nukunbibia mẹ lo? Be Jehovah gbẹ́ nọ wleawu aliho whlẹngán tọn de na yé ya? Owe Whẹdatọ tọn na gblọndo kanbiọ ehelẹ po titengbe devo lẹ po tọn. Yẹwhegán Samuẹli wẹ kàn owe lọ to nudi owhe 1100 J.W.M., podọ nujijọ he ji e dọhodo lẹ bẹ nudi owhe 330 lẹ hẹn—yèdọ sọn okú Jọṣua tọn kakajẹ whenue ahọlu tintan Islaeli tọn hẹ ofìn ji.
Na e yin apadewhe ohó kavi owẹ̀n huhlọnnọ Jiwheyẹwhe tọn wutu, owe Whẹdatọ tọn yin nuhọakuẹ titengbe de na mí. (Heblu lẹ 4:12) Kandai ojlofọndotenamẹ tọn he tin to e mẹ lẹ na mí nukunnumọjẹnumẹ dogọ gando jẹhẹnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ go. Nuhe mí plọn sọn yé mẹ lẹ nọ hẹn yise mítọn lodo bo nọ gọalọna mí nado hẹn “ogbẹ̀ nugbonugbo” lọ go gligli, yèdọ ogbẹ̀ madopodo to aihọn yọyọ dopagbe Jiwheyẹwhe tọn mẹ. (1 Timoti 6:12, 19; 2 Pita 3:13) Azọ́n mẹwhlẹngán tọn he Jehovah wà na omẹ etọn lẹ wleawuna numọdohlan-nukọn whlẹngán daho he Visunnu etọn, Jesu Klisti, na hẹnwa to sọgodo tọn.
NAEGBỌN NUHUDO WHẸDATỌ LẸ TỌN DO TIN?
To whenuena yé gbawhàn ahọlu aigba Kenani tọn lẹ tọn to anademẹ Jọṣua tọn glọ godo, whẹndo Islaeli tọn lẹ dopodopo yì ogú yetọn ji bo yí aigba lọ. Ṣigba, Islaelivi lẹ ma yàn tòmẹnu aigba lọ tọn lẹ gba. Awugbopo ehe wá lẹzun omọ̀ daho de na Islaeli.
Whẹndo he sọawuhia to azán Jọṣua tọn lẹ godo “ma yọ́n OKLUNỌ, kavi azọ́n he e ko wà na Islaeli.” (Whẹdatọ 2:10) Humọ, gbẹtọ lẹ jẹ alọwle po Kenaninu lẹ po ji bosọ jẹ yẹwhe yetọn lẹ sẹ̀n ji. Enẹwutu Jehovah jo Islaelivi lẹ do alọ kẹntọ yetọn lẹ tọn mẹ. Ṣigba, eyin kọgbidinamẹ lọ wá sinyẹn taun, ovi Islaeli tọn lẹ nọ dawhá ylọ Jiwheyẹwhe nugbo lọ na alọgọ. To lẹdo sinsẹ̀n, po tonudidọ tọn po ehe mẹ wẹ kandai whẹdatọ debọdo-dego he Jehovah dohlan nado whlẹ́n omẹ etọn lẹ sọn kẹntọ yetọn lẹ si lẹ tọn sọawuhia te.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
1:2, 4—Naegbọn whẹndo Juda tọn yin dide jẹnukọn nado yí aigba he ko yin mimá na ẹn lọ? Na nugbo tọn, whẹndo Lẹubeni tọn, heyin viplọnji Jakobu tọn, wẹ dona tindo lẹblanulọkẹyi ehe. Ṣigba to kúzàn etọn ji, Jakobu dọ dọdai dọ Lẹubeni ma na tọ́nta, na e ko hẹn jlọjẹ viplọnji tọn etọn bu wutu. Simeọni po Levi po, he ko yinuwa po kanyinylan po, na yin vúnvún pé to Islaeli mẹ. (Gẹnẹsisi 49:3-5, 7) Enẹwutu, mẹhe bọdo yé go bo sọgan mọ lẹblanulọkẹyi ehe yí wẹ yin Juda, visunnu ẹnẹtọ Jakobu tọn. Simeọni, he hẹji yì po Juda po, dugu aigba pẹvipẹvi delẹ tọn he to katokato to gblagbla aigba-denamẹ Juda tọn he gblo taun lọ mẹ.a—Jọṣua 19:9.
1:6, 7—Naegbọn alọsu po afọsu ahọlu he ṣí-awhàn lẹ tọn lẹ po nọ yin sinsán sẹ̀? E họnwun dọ, mẹhe ma tindo alọsu po afọsu lẹ po ma sọgan funawhàn ba. Matin alọsu lẹ, nawẹ awhànfuntọ de sọgan hẹn ohí kavi owhán gbọn? Podọ matin afọsu lẹ, mẹlọ ma sọgan nọte ganji to jijlọ ji ba.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
2:10-12. Mí dona tindo tito-to-whinnu Biblu pinplọn gbesisọ tọn de ma nado ‘wọn dagbe Jehovah tọn lẹ.’ (Psalm 103:2) Mẹjitọ lẹ dona dó nugbo Ohó Jiwheyẹwhe tọn do ahun ovi yetọn lẹ tọn mẹ.—Deutelonomi 6:6-9.
2:14, 21, 22. Jehovah nọ dike nuylankan lẹ ni jọ do omẹ tasinyẹntọ etọn lẹ go na lẹndai de wutu—yèdọ nado do mẹplọnlọ yé go, lẹ̀ yé wé, bo whàn yé nado lẹkọwa e dè.
JEHOVAH ZE WHẸDATỌ LẸ TITE
Kandai ojlofọndotenamẹ tọn lọ gando nuyiwa ayidego whẹdatọ lẹ tọn go bẹjẹeji po Otiniẹli po he doalọtena gandudomẹji owhe ṣinatọ̀n ahọlu Mẹsopotamia tọn de tọn do Islaeli ji. Gbọn ayiha wintinwintin adọgbigbo tọn de yiyizan dali, Whẹdatọ Ẹhudi hù Ẹglọni, ahọlu Moabi tọn he mọlanmẹ taun lọ. Ṣamgali adọgbotọ yí opò oyìn-yìnyìn tọn de do hò Filistininu 600 liai edeṣo. Po tulinamẹ Debola tọn po, mẹhe wadevizọn taidi yẹwhegán-yọnnu de, gọna godonọnamẹ Jehovah tọn, Balaki po awhànpa sunnu fọtọ́n donu ao he tindo awhànfunnu kleun de poun etọn po, gbawhàn awhànpa huhlọnnọ Sisela tọn. Jehovah ze Gideoni tite bo na ewọ po sunnu 300 etọn lẹ po awhàngbigba to Midianinu lẹ ji.
Gbọn Jẹfta gblamẹ, Jehovah whlẹn Islaeli sọn alọ Ammọninu lẹ tọn mẹ. Tola, Jaili, Ibzani, Elọni, po Abdọni po tin to whẹdatọ 12 he dawhẹna Islaeli lẹ mẹ ga. Ojlẹ Whẹdatọ lẹ tọn wá vivọnu po Samsọni, he hoavùn sọta Filistininu lẹ po.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
4:8—Naegbọn Balaki tẹkudeji dọ yẹwhegán-yọnnu Debola dona hodo emi yì awhànfuntẹn? E họnwun dọ, Balaki lẹndọ ewọ ma pegan nado yì hoavùn sọta awhànpa Sisela tọn na ede. Eyin yẹwhegán-yọnnu lọ hodo e, e na vọ́ jidide na ewọ po sunnu etọn lẹ po dọ yé tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn bo nasọ na tuli yé. Enẹwutu, nùzindonuji Balaki tọn dọ Debola dona hodo emi, ma yin ohia madogán tọn gba ṣigba yise he lodo tọn.
5:20—Nawẹ sunwhlẹvu lẹ hoavùn na Balaki sọn olọn mẹ gbọn? Biblu ma dọ vlavo eyin ehe bẹ alọgọ angẹli lẹ tọn, jikun whèmi (météorites) tọn he sunnu nuyọnẹntọ Sisela tọn lẹ pọ́n taidi ohia nugbajẹmẹji de tọn, kavi dọdai sunwhlẹvu-plọntọ lẹ tọn na Sisela he ma wá mọ hẹndi hẹn gba. Etomọṣo, ayihaawe ma tin dọ Jiwheyẹwhe yinuwa to aliho de kavi devo mẹ.
7:1-3; 8:10—Naegbọn Jehovah dọ dọ sunnu 32 000 Gideoni tọn lẹ ko sù gbau yijlẹdo awhànpa kẹntọ tọn heyin 135 000 go? Na Jehovah jlo na na awhàngbigba Gideoni po sunnu etọn lẹ po wutu wẹ. Jiwheyẹwhe ma jlo dọ yé ni lẹndọ yé gbawhàn Midianinu lẹ tọn po huhlọn yedetiti tọn po gba.
11:30, 31—To whenuena Jẹfta to opà etọn dó, be e to linlẹn nado yí gbẹtọ do sanvọ́ wẹ ya? Jẹfta ma sọgan lẹn onú mọnkọtọn pọ́n gbede gba, na Osẹ́n Mose tọn dọmọ: “Yè ma na mọ omẹ depope to dè we finẹ he hẹn visunnu etọn kavi viyọnnu etọn nado jugbọn miyọ́n mẹ yì gba.” (Deutelonomi 18:10) Etomọṣo, Jẹfta na ko to nulẹnpọn do gbẹtọ de ji, e ma yin kanlin de gba. Vlavo, Islaelivi lẹ ma nọ hẹn kanlin he jẹna avọ́sinsan lẹ do owhé yetọn lẹ gbè. Podọ, kanlin de nina ma na yin nunina vonọtaun de sọmọ gba. Jẹfta yọnẹn dọ omẹ lọ he na tọ́nsọn owhé etọn gbè bo na wá pé e sọgan yin viyọnnu etọn. Omẹ ehe na yin nina taidi “avọ́nunina mimẹ̀ de” to linlẹn lọ mẹ dọ omẹ lọ na yin kinklandovo hlan Jehovah nado wadevizọn na ẹn to gigọ́mẹ to fiwiwe lọ.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
3:10. Kọdetọn dagbe tintindo to yanwle gbigbọmẹ tọn lẹ mẹ ma nọ sinai do nuyọnẹn gbẹtọ tọn ji gba, ṣigba do gbigbọ Jehovah tọn ji.—Psalm 127:1.
3:21. Ẹhudi yí azọ́nyinyọnẹn po adọgbigbo po do zan ohí etọn. Mí dona plọn nado yọ́n ‘ohí gbigbọ tọn, he yin ohó Jiwheyẹwhe tọn’ zan ganji. Ehe zẹẹmẹdo dọ mí dona nọ yí Owe-wiwe lẹ zan po adọgbigbo po to lizọnyizọn mítọn mẹ.—Efesunu lẹ 6:17; 2 Timoti 2:15.
6:11-15; 8:1-3, 22, 23. Jlẹkajininọ Gideoni tọn plọn mí onú titengbe atọ̀n: (1) Eyin mí mọ lẹblanulọkẹyi sinsẹ̀nzọn tọn de yí, mí dona nọ lẹnnupọndo azọngban he e bẹhẹn ji kakati nado nọ lẹnnupọndo yindidi kavi gigo he sọgan hodo e ji. (2) Eyin mí to nuyiwa hẹ mẹhe yiwanna nutitlọ lẹ, jlẹkajininọ didohia wẹ yin aliho nuyọnẹn tọn. (3) Jlẹkajininọ nọ gọalọna mí ma nado yin ahunmẹduna zẹjlẹgo gbọn ogántẹn lẹ dali.
6:17-22, 36-40. Mílọsu dona tin to aṣeji bo ma na nọ ‘yí hodidọ gbọdo popo sè.’ Kakatimọ, mí dona ‘nọ tẹ́n hodidọ gbọdo lẹ pọ́n eyin yé jọ̀ sọn Jiwheyẹwhe dè.’ (1 Johanu 4:1) Nado hẹn ẹn diun dọ ayinamẹ he ewọ jlo na namẹ sinai gligli do Ohó Jiwheyẹwhe tọn ji, e na yin nuyọnẹnnu na mẹho agun tọn yọyọ de nado kanhose mẹho numimọnọ de.
6:25-27. Gideoni yí wuntuntun zan ma nado hẹn homẹgblena agọjẹdomẹtọ etọn lẹ sọn ojlo mẹ wá. To whenuena mí to yẹwheho wẹndagbe lọ tọn dọ, mí dona tin to aṣeji ma nado hẹn homẹgblena mẹdevo lẹ sọn ojlo mẹ wá po hogbe mítọn lẹ po.
7:6. To sinsẹ̀n-bibasi hlan Jehovah mẹ, mí dona tin to aṣeji bo na gbọṣi nukle taidi sunnu 300 Gideoni tọn lẹ.
9:8-15. Lehe e na yin nululu nado yinuwa po goyiyi po bo tindo ojlo zogbe na ogántẹn kavi aṣẹpipa do sọ!
11:35-37. Matin ayihaawe, apajlẹ dagbe Jẹfta tọn na ko gọalọna viyọnnu etọn taun nado wleawuna yise he lodo po gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn po. To egbehe, mẹjitọ lẹ sọgan ze apajlẹ dagbe mọnkọtọn dai na ovi yetọn lẹ.
11:40. Eyin mí nọ pà mẹhe ze ede jo na sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn, e na na ẹn tuli.
13:8. To ovi yetọn lẹ pinplọn whenu, mẹjitọ lẹ dona nọ hodẹ̀ hlan Jehovah na anademẹ bo na nọ hodo ayinamẹ etọn.—2 Timoti 3:16.
14:16, 17; 16:16. Kọgbidina mẹdevo gbọn avi po nutlọ po dali sọgan hẹn haṣinṣan de gble.—Howhinwhẹn lẹ 19:13; 21:19.
YLANDO DEVO LẸ TO ISLAELI
Adà godo tọn owe Whẹdatọ lẹ tọn bẹ kandai ayidego tọn awe hẹn. Tintan lọ dọhodo dawe de he nọ yin Mika ji, mẹhe do boṣiọ de ai do owhé etọn gbè bo yí Levinu de nado wazọ́n na ẹn taidi yẹwhenọ. To whenuena Daninu lẹ và tòdaho Laiṣi, kavi Leṣẹmi tọn sudo godo, yé gbá tòdaho yede titi tọn bo ylọ ẹ dọ Dani. Yé yí boṣiọ Mika tọn, po yẹwhenọ etọn po zan bo ze sinsẹ̀n-bibasi wunmẹ devo dai to Dani. Matin ayihaawe, Daninu lẹ gbawhàn Laiṣi tọn jẹnukọnna okú Jọṣua tọn.—Jọṣua 19:47.
Nujijọ awetọ lọ jọ to ojlẹ vude bọdo okú Jọṣua tọn go. Sẹ́nhẹngba fẹnnuwiwa tọn he sunnu Bẹnjamininu tòdaho Gibea tọn delẹ nọpọ́ bo basi zọ́n bọ whẹndo Bẹnjamini tọn blebu dibla yin vivasudo mlẹnmlẹn—yèdọ sunnu 600 kẹdẹ wẹ luntọ́n. Ṣigba, tito yọn-na-yizan de hùn dotẹnmẹ dote na yé nado mọ yọnnu lẹ, bọ sọha yetọn jideji jẹ nudi awhànfuntọ 60 000 to gandudu Davidi tọn whenu.—1 Otannugbo lẹ 7:6-11.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
17:6; 21:25—Eyin “omẹ dopodopo to enẹ he yin jlọjẹ to nukun etọn titi mẹ wà,” be ehe hùn dotẹnmẹ dote na bẹwlu wẹ ya? E ma yinmọ dandan, na Jehovah wleawuna nususu nado deanana omẹ etọn lẹ. E na yé Osẹ́n lọ po yẹwhenọduta lọ po nado plọnnu yé to aliho etọn mẹ. Gbọn Ulimi lọ po Tumimi lọ po gblamẹ, yẹwhenọ daho lọ sọgan dín ayinamẹ Jiwheyẹwhe tọn to whẹho sinsinyẹn lẹ mẹ. (Eksọdusi 28:30) Tòdaho dopodopo sọ tindo sunnu mẹho lẹ he penugo nado na ayinamẹ dagbe lẹ. Eyin Islaelivi de yí awuwledainanu ehelẹ zan, e nọ tindo anademẹ dagbe de na ayihadawhẹnamẹnu etọn. “Enẹ he yin jlọjẹ to nukun etọn titi mẹ” wiwà to aliho ehe mẹ na dekọtọn do dagbe mẹ. To alọ devo mẹ, eyin mẹde gbẹkọ Osẹ́n lọ go bo nọ basi nudide ede titi tọn lẹ to walọyizan po sinsẹ̀n-bibasi po liho, kọdetọn lọ nọ ylan.
20:17-48—Naegbọn Jehovah dike Benjamininu lẹ ni gbawhàn whẹndo he po lẹ tọn whla awe, dile etlẹ yindọ Benjamininu lẹ dona yin yasana? Jehovah dike Benjamininu lẹ ni hù mẹsusu to whẹndo nugbonọ lọ lẹ mẹ to tintan whenu, nado whlé gbemima yetọn nado de ylando sẹ sọn Islaeli mẹ pọ́n.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
19:14, 15. Johẹmẹ he omẹ Gibea tọn lẹ ma jlo na dohia yin ohia awugbopo walọ dagbe tọn de. Klistiani lẹ yin tudohomẹna nado ‘jo yede hlan johẹmẹ.’—Lomunu lẹ 12:13.
Whlẹngán lọ to Yakẹ
To madẹnmẹ, Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn he tin to anademẹ Klisti Jesu tọn glọ na và aihọn ylankan ehe sudo bo hẹn whlẹngán daho de wá na dodonọ lẹ po nugbonọ lẹ po. (Howhinwhẹn lẹ 2:21, 22; Daniẹli 2:44) ‘Kẹntọ Jehovah tọn lẹpo na dọ̀n to whenẹnu, ṣigba yé he yiwanna ẹn lẹ na tin di owhè whenuena e tọ́n jei to hlọnhlọn etọn mẹ.’ (Whẹdatọ 5:31) Mì gbọ mí ni dohia dọ mí tin to mẹhe yiwanna Jehovah lẹ mẹ gbọn yíyí nuhe mí plọn to owe Whẹdatọ tọn mẹ do yizan mẹ dali.
Nugbo dodonu tọn he sọawuhia gbọzangbọzan to kandai Whẹdatọ lẹ tọn mẹ wẹ yindọ: Tonusise na Jehovah nọ hẹn dona susugege wá, tolivivẹ nọ hẹn nugbajẹmẹji lẹ wá. (Deutelonomi 11:26-28) Lehe e yin nujọnu nado lẹzun “tonusetọ sọn [ahun] mẹ” na ojlo Jiwheyẹwhe tọn he ko yin didohia mí do sọ!—Lomunu lẹ 6:17; 1 Johanu 2:17.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Levinu lẹ ma yin nina ogú to Aigba Pagbe tọn mẹ gba adavo tòdaho 48 he to katokato to gblagbla Islaeli tọn mẹ.
[Yẹdide Otò tọn to weda 25]
(Nado mọ yẹdide ganji, pọ́n zinjẹgbonu)
“Oklunọ sọ ze whẹdatọ lẹ tite, he whlẹn yé sọn alọ mẹhe to yé hẹngble nẹlẹ tọn mẹ.”—Whẹdatọ 2:16
WHẸDATỌ LẸ
1. Otiniẹli (Whẹndo Manassẹ tọn)
2. Ẹhudi (Whẹndo Juda tọn)
3. Ṣamgali (Whẹndo Juda tọn)
4. Balaki (Whẹndo Naftali tọn)
5. Gideoni (Whẹndo Issakali tọn)
6. Tola (Whẹndo Manassẹ tọn)
7. Jaili (Whẹndo Manassẹ tọn)
8. Jẹfta (Whẹndo Gadi tọn)
9. Ibzani (Whẹndo Aṣeli tọn)
10. Elọni (Whẹndo Zebuluni tọn)
11. Abdọni (Whẹndo Eflaimi tọn)
12. Samsọni (Whẹndo Juda tọn)
DANI
MANASSẸ
NAFTALI
AṢELI
ZEBULUNI
ISSAKALI
MANASSẸ
GADI
EFLAIMI
DANI
BẸNJAMINI
LẸUBENI
JUDA
[Yẹdide to weda 26]
Etẹwẹ hiẹ plọn sọn nùzindonuji Balaki tọn dọ Debola ni hodo e yì awhànfuntẹn mẹ?