Otàn Gbẹzan Tọn

Akọndidonanu Taidi Awhànvipẹ Klisti Tọn De

DILE E YIN DIDỌ GBỌN YURII KAPTOLA DALI

“Din wẹ n’yọnẹn dọ a tindo yise nugbo!” Ohó enẹlẹ wá sọn asisa he n’ma lẹn do paali de mẹ—yèdọ sọn onù awhànfuntọ de to awhànpa Union Soviétique tọn mẹ—podọ yé na mi tuli he n’tindo nuhudo etọn pẹpẹ lọ. Yẹn dona nọ̀ ganmẹ na ojlẹ dindẹn podọ n’ko hodẹ̀ vivẹvivẹ bo vẹ̀ Jehovah nado gọalọna mi. Avùn sinsinyẹn he to nukọnna mi na biọ akọ́ndonanu po gbemima po.

YẸN yin jiji to 19 octobre 1962, bo whẹ́n to whèyihọ-waji Ukraine tọn. To owhe enẹ dopolọ mẹ, otọ́ ṣie, he ewọ lọsu nọ yin Yurii, dukosọ hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ. To ojlẹ vude godo e lẹzun sinsẹ̀n-basitọ Jehovah tọn tintan to gbétatò mítọn mẹ. Nuwiwa etọn ma bẹ̀ do ahọluzọnwatọ he jẹagọdo Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ gba.

Nalete, suhugan kọmẹnu mítọn lẹ tọn nọ na sisi mẹjitọ ṣie lẹ na jẹhẹnu Klistiani tọn yetọn po mẹtọnhopọn he yé nọ dohia mẹdevo lẹ po wutu. Mẹjitọ ṣie lẹ yí dotẹnmẹ hundote lẹpo zan nado dó owanyi Jiwheyẹwhe tọn do ahun mẹ na yẹn po nọviyọnnu ṣie atọ̀n lẹ po sọn ovu whenu, podọ ehe gọalọna mi nado duto avùnnukundiọsọmẹ susu he n’pehẹ to wehọmẹ lẹ ji. Dopo to avùnnukundiọsọmẹ enẹlẹ mẹ fọ́n to whenuena wehọmẹvi dopodopo yin didọna nado dó kalti akọ́nnu tọn de he na do e hia taidi dopo to mẹhe nọgodona gufinfọn Lénine tọn lẹ mẹ. Na kadaninọ Klistiani tọn ṣie wutu, yẹn ma dó kalti lọ bo gbọnmọ dali do dee hia taidi mẹhe gbọnvo.—Johanu 6:15; 17:16.

To whenuena yẹn wá jẹ ohọ̀ ẹnẹtọ wehọmẹ dokọ tọn mẹ, wehọmẹvi lẹpo yin didọna nado kọnawudopọ hẹ Ogbẹ́ Pipli Jọja Communiste tọn de. To gbèdopo, klasi mítọn yin pinplan tọ́n jẹ gbangba to wehọ lọ mẹ na hùnwhẹ yinkọ zizedai tọn. Nujijọ lọ to budona mi na yẹn yọnẹn dọ yẹn na yin ṣinṣanko bo nasọ yin wiwọhẹ wutu. Gbọnvona yẹn, mẹlẹpo wẹ hẹn tabla vẹẹ yọyọ yetọn wá sọn whégbè taidi hagbẹ pipli lọ tọn, podọ wehọmẹvi lẹ tò do wehọmẹ-gán lọ, mẹplọntọ lẹ, po wehọmẹvi he tin to ohọ̀ daho mẹ lẹ po nukọn. To whenuena wehọmẹvi he tin to ohọ̀ daho mẹ lẹ yin didọna nado sìn tabla vẹẹ lọ lẹ do okọ̀ mítọn, yẹn dokọdò, po todido lọ po dọ mẹdepope ma na doayi go e.

Yẹn Yin Hinhẹn yì Ganpa He to Olá lẹ Mẹ

To whenuena n’tindo owhe 18, n’yin whẹdana nado sẹ̀ngàn na owhe atọ̀n na kadaninọ Klistiani tọn go hinhẹn wutu. (Isaia 2:4) N’yí owhe tintan zan to tòpẹvi Trudovoye, to Agbegbe Vinnitskaya Ukraine tọn mẹ. To finẹ, n’dukosọ hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn 30 devo lẹ. Mí omẹ awe-awe yin azọ́ndena do ofi voovo lẹ, na aṣẹpatọ lẹ ma jlo dọ mí ni dogbẹ́ hẹ mídelẹ wutu.

To août 1982, yẹn po Eduard he yin Kunnudetọ devo po yin didohlan agewaji Osó Ural tọn lẹ to pọmẹ hẹ pipli gàntọ devo lẹ tọn. Na azán ṣinatọ̀n he mí do nọ̀ agbànbẹhun gàntọ lẹ tọn mẹ, mí doakọnna yozò po ninọmẹ sinsinyẹn lẹ po kaka mí do wá jẹ Ganpa Solikamsk tọn, to Agbegbe Permskaya tọn mẹ. Yẹn po Eduard po yin zizedo gànhọ voovo mẹ. To osẹ awe godo, yẹn yin hinhẹn sọyi agewaji pete to Vels, to agbegbe Krasnovishersky tọn mẹ.

Agbànbẹhun he bẹ mí lọ wá jẹ finẹ to zánhomẹ, to zinvlu gọ́ngọ́n mẹ. Mahopọnna zinvlu lọ, ponọ dopo degbena pipli mítọn nado biọ tọjihun mẹ dasá otọ̀ de. Mí ma tlẹ sọgan mọ otọ̀ lọ whẹpo mí na wá dọ tọjihun! Ṣogan, mí to avìdla kakajẹ whenue mí yì tọ́n jẹ tọjihun de ji bo tẹnpọn kaka bo gbòplá dile etlẹ yindọ mí to obu ji. Tlolo he mí jẹage, mí wle ali pannukọn miyọ́n he sọgan yin mimọ hlan to pópló he to yakẹ de ji, fie mí mọ gòhọ vude te. Owhé yọyọ mítọn gbè wẹ ehe na lẹzun. Yẹn nọ̀ gòhọ he klo yẹẹ de mẹ hẹ gàntọ 30 devo lẹ. To avivọ-whenu, mí nọ doakọnna ninọmẹ aimẹ tọn he fá zẹjlẹgo lẹ, podọ gòhọ lọ lẹ mẹ ma nọ hlá yozò sọmọ. Azọ́n tangan he nọ yin didena gàntọ lẹ wẹ nado sán atin lẹ, ṣigba gòhọ he mẹ gàntọ lẹ na nọ̀ wẹ yẹn nọ gbá.

Núdùdù Gbigbọmẹ Tọn Jẹ Osla Mítọn He to Olá lọ Mẹ

Yẹn kẹdẹ wẹ yin Kunnudetọ to osla enẹ mẹ; ṣogan Jehovah ma jo mi do gba. To gbèdopo, agbàn de wá sọn onọ̀ ṣie, he gbẹ́ tin to whèyihọ-waji Ukraine tọn dè. To whenuena gàntọ-ṣọ́tọ de hùn agbàn lọ, Biblu pẹvi de wẹ yin onú tintan he e mọ. E ze e bo jẹ weda etọn lẹ keje pọ́n ji. Yẹn tẹnpọn nado lẹnnupọndo nuhe n’na dọ ji he na zọ́n bọ adọkunnu gbigbọmẹ tọn ehe ma na yin hihòyi. “Etẹ die?” wẹ gàntọ-ṣọ́tọ lọ kanse vaun. Whẹpo n’na tlẹ do lẹnnupọndo nuhe n’na dọ ji, ponọ he ṣite to yakẹ de yigbe dọ: “Aa! Wezẹhomẹ niyẹn be.” Yẹn ma sọ kẹnù ba. (Yẹwhehodọtọ 3:7) Ponọ lọ keje agbàn lọ pọ́n podọ to enẹgodo gọ̀ ẹ jo na mi po Biblu họakuẹ ṣie po. Homẹ ṣie hùn sọmọ bọ n’na ẹn vude to azín he tin to agbàn he yin didohlan mi mẹ. To whenuena yẹn mọ agbàn ehe yí, n’yọnẹn dọ Jehovah ma ko wọnji go e gba. E gbọn alọtútlú dali gọalọna mi bo penukundo nuhudo gbigbọmẹ tọn ṣie lẹ go.—Heblu lẹ 13:5.

Yẹwhehodidọ Matin Nuṣikọ

To osun vude godo, e paṣa mi nado mọ wekanhlanmẹ de yí sọn mẹmẹsunnu Klistiani de dè he to gànsẹn to fie dẹ̀n do mi na nudi kilomẹtlu 400. E jlo dọ yẹn ni doafọna dawe de he ko do ojlo hia podọ ehe yọnbasi tin dọ e ni tin to osla ṣie mẹ todin. Owe mọnkọtọn winwlan tindo owù susu, na wekanhlanmẹ mítọn lẹ nọ yin dodinna. Taidi kọdetọn de, ponọ dopo ylọ mi yì wekantẹn etọn bo gbẹnuna mi sinsinyẹn ma nado dọyẹwheho. Enẹgodo e degbè dọ ma doalọ owe de mẹ he dohia dọ yẹn na doalọtena nuyise ṣie lẹ mimá hẹ mẹdevo lẹ. Yẹn gblọn dọ yẹn ma yọ́n nuhewutu n’na doalọ owe mọnkọtọn mẹ, na mẹlẹpo wẹ yọnẹn dọ n’yin dopo to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mẹ. N’sọ dọna ẹn dọ gàntọ devo lẹ jlo na yọ́n nuhewutu yẹn do tin to ganpamẹ. Etẹwẹ yẹn na dọ na yé? (Owalọ lẹ 4:20) Ponọ lọ mọdọ emi ma sọgan dobuna mi, enẹwutu e basi dide nado do mi hlan fidevo. Yẹn yin didohlan osla devo mẹ.

Yẹn yin didohlan gbétatò Vaya, he tin to nudi kilomẹtlu 200 do fie n’te dai. Ponọ he tin to finẹ lẹ na sisi teninọ ṣie taidi Klistiani de bo deazọ́n he ma gando awhànzọ́n go na mi—tintan whẹ́ taidi whlẹpatọ, enẹgodo taidi miyọ́n lẹtliki tọn jladotọ. Ṣigba azọ́n ehelẹ ma gọ̀n ma tindo nuhahun yetọn lẹ. To gbèdopo, yẹn yin gbedena nado bẹ azọ́nwanu ṣie lẹ bo yì aihundatẹn he tin to gbétatò lọ mẹ. To whenuena yẹn jẹ dọ́n, awhànfuntọ he tin to aihundatẹn lọ mẹ lẹ jaya nado mọ mi. Ṣigba miyọ́n he doaṣọ́na yẹhiadonu awhàn tọn voovo lẹ ma tá ganji. Enẹwutu yé jlo dọ ma gọalọna yé bo jla miyọ́n lọ lẹ do na yé to awuwlena hùnwhẹ whemẹwhemẹ Azán Awhànpa Vẹẹ tọn wutu. Yẹn hodẹ̀ bo lẹnnupọndo whẹho lọ ji bosọ dọna yé to enẹgodo dọ n’ma sọgan wà azọ́n mọnkọtọn gba. N’ze azọ́nwanu ṣie lẹ jo na yé bo tlọ́n finẹ. Owhẹ̀ ṣie yin jijẹ na ogán he bọdo anademẹtọ lọ go, podọ hlan nupaṣamẹ ṣie e dotoaina owhẹ̀ he yin sisadokọna mi lẹ bo yigbe dọ: “Yẹn ma tindo nude jẹagọdo e na nujinọtedo etọn lẹ hihodo wutu gba.”

Tulinamẹ sọn Asisa He Yẹn Ma Lẹn Do Paali de Mẹ

To 8 juin 1984, to gàn-sinsẹ̀n na owhe atọ̀n pẹpẹ godo, yẹn yin tuntundote. To whenuena n’lẹkọ jẹ Ukraine, yẹn dona ze yinkọ dai to wekantẹn awhànzọ́n pinplọn tọn taidi mẹhe ko sẹ̀ngàn pọ́n. Ahọluzọnwatọ lọ lẹ dọna mi dọ yẹn dona lẹkọwa owhẹ̀ nukọn to osun ṣidopo godo podọ e na pọnte hugan eyin n’tọ́nsọn lẹdo lọ mẹ pete. Enẹwutu yẹn tọ́nsọn Ukraine bo wá mọ azọ́n to godo mẹ to Lettonie. Yẹn penugo nado dọyẹwheho na ojlẹ de bo kọnawudopọ hẹ pipli kleun Kunnudetọ lẹ tọn he nọ nọ̀ Riga, tatọ-tònọ lọ po lẹdo etọn po mẹ. Ṣigba, to owhe dopo poun godo, yẹn sọ yin yiylọ na awhànzọ́n. To wekantẹn yinkọ zizedai tọn mẹ, yẹn dọna ponọ lọ dọ n’ko gbẹ́ awhànzọ́n to ojlẹ de mẹ wayi. E yigbe po awhá po dọ: “Be a ka yọ́n nuhe wà a te ya? Mí na mọ nuhe a na dọna awhàngán daho lọ!”

E plan mi yì abò de mẹ to síngbo ji fie awhàngán daho lọ sinai to tafo gaa de nukọn te. E dotoaina mi po sọwhiwhe po dile yẹn basi zẹẹmẹ teninọ ṣie tọn na ẹn podọ to enẹgodo e dọna mi dọ yẹn gbẹsọ tindo whenu nado vọ́ nulẹnpọn do nudide ṣie ji whẹpo do pannukọn wedegbẹ́ he nọ penukundo yinkọ zizedai go lọ. Dile mí tọ́nsọn wekantẹn awhàngán daho lọ tọn mẹ, ponọ he dawhá do ji e dai lọ yigbe dọ: “Din wẹ n’yọnẹn dọ a tindo yise nugbo!” To whenuena yẹn yin yiylọ yì wedegbẹ́ lọ nukọn, yẹn vọ́ teninọ ṣie dọ bọ yé sọ jo mi do.

To ojlẹ enẹ mẹ, yẹn nọ nọ̀ hotẹli pẹvi de mẹ. To whèjai dopo, mẹde húhú ohọ̀n ṣie yẹẹ. Yẹn hùnhọ̀n bo mọ dawe de he dó vẹsi bo hẹn saki pẹvi de to alọ mẹ. E do ede hia bo dọ dọ: “Yẹn wá sọn wekantẹn he nọ penukundo hihọ́ otò lọ tọn go. N’yọnẹn dọ a to nuhahun mẹ bosọ dona sọawuhia to owhẹ̀ nukọn.” “Nugbo wẹ a dọ,” wẹ yẹn yigbe dọ. Dawe lọ zindonukọn dọmọ: “Mí sọgan gọalọna we eyin a yigbe nado wazọ́n hẹ mí.” “Paali,” wẹ yẹn dọ. “Yẹn na gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ na nuyise Klistiani tọn ṣie lẹ.” E wle ali bo masọ dovivẹnu nado diọlinlẹn na mi.

Kọlilẹ yì Ganpamẹ Hẹn Ẹn Yọnbasi Na Mi Nado Dọyẹwheho

To 26 août 1986, Whẹdatẹn Otò Riga tọn dawhẹna mi nado wazọ́n sinsinyẹn na owhe ẹnẹ, podọ yẹn yin hinhẹn sọyi Ganpa Daho Riga tọn mẹ. Yé ze mi do gànhọ daho de mẹ hẹ gàntọ 40 devo lẹ, podọ yẹn tẹnpọn nado dọyẹwheho na gàntọ he tin to gànhọ enẹ mẹ lẹpo. Mẹdelẹ dọ dọ emi yise to Jiwheyẹwhe mẹ; mẹdevo lẹ nọ kò mi poun. Yẹn ko doayi e go dọ yé tindo pipli voovo lẹ bo nọ pli yede dopọ, podọ to osẹ awe godo nukọntọ pipli ehelẹ tọn lẹ dọna mi dọ yẹn dona doalọtena yẹwhehodidọ, na yẹn ma nọ setonuna nujinọtedo yetọn lẹ wutu. Yẹn basi zẹẹmẹ dọ whẹwhinwhẹ́n enẹ lọ pẹpẹ wẹ zọ́n bọ yẹn do tin to ganpamẹ—osẹ́n he nọ deanana mi lẹ gbọnvo.

Yẹn zindonukọn nado to yẹwhehodọ to nuglọ, podọ to whenuena n’mọ mẹdelẹ he tindo ojlo to gbigbọnu lẹ mẹ, n’penugo nado plọn Biblu hẹ ẹnẹ to yé mẹ. To hodọdopọ mítọn lẹ whenu, yé nọ kàn nuplọnmẹ tangan Biblu tọn lẹ dai do kandai-wema de mẹ. To osun vude godo, yẹn yin didohlan osla he nọ yin hihọ́-basina taun de mẹ to Valmiera, fie yẹn wazọ́n te taidi miyọ́n lẹtliki tọn jladotọ. To finẹ, yẹn penugo nado plọn Biblu hẹ lẹtliki-zọ́nwatọ devo he wá lẹzun Kunnudetọ Jehovah tọn to owhe ẹnẹ godo.

To 24 mars 1988, yẹn yin tẹnsẹna sọn osla he nọ yin hihọ́-basina taun ehe mẹ yì osla he to yakẹ de mẹ. Dona daho de wẹ ehe yin, na e na mi mẹdekannujẹ dogọ. Yẹn yin azọ́ndena nado nọ wazọ́n to azọ́nwatẹn họgbigbá tọn voovo lẹ, podọ yẹn nọ dín dotẹnmẹ hundote lẹ to whepoponu nado dọyẹwheho. Yẹn nọ saba tọ́nsọn osla lọ mẹ bo nọ yì dọyẹwheho kakajẹ whèjai pete, ṣigba yẹn ma tindo nuhahun depope to kọlilẹ wá osla lọ mẹ pọ́n.

Jehovah dona vivẹnudido ṣie lẹ. Kunnudetọ vude nọ nọ̀ lẹdo osla lọ tọn mẹ, ṣigba dopo gee wẹ tin to tòhò lọ mẹ, Vilma Krūmin̗a—mẹmẹyọnnu mẹhomẹ de. Yẹn po mẹmẹyọnnu Krūmin̗a po jẹ plọnmẹ Biblu susu basi ji hẹ jọja lẹ. To whedelẹnu, mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po nọ zingbejizọnlin sọn Riga nado doalọ to lizọnyizọn lọ mẹ, podọ gbehosọnalitọ whepoponu tọn delẹ tlẹ nọ wá sọn Leningrad (he yin Saint-Pétersbourg todin). Po alọgọ Jehovah tọn po, mí bẹ plọnmẹ Biblu susu jẹeji, podọ to madẹnmẹ yẹn bẹ sinsẹ̀nzọn gbehosọnalitọ tọn jẹeji, bo nọ yí ganhiho 90 zan to sunmẹ nado dọyẹwheho.

To 7 avril 1990, whẹho ṣie dona yin gbigbejepọn to Whẹdatẹn Valmiera tọn. To whenuena whẹdidọ lọ bẹjẹeji, yẹn yọ́n whẹylọmẹtọ lọ. Dẹpẹ de wẹ ehe yẹn ko dọhodo Biblu ji hẹ wayi! Ewọ lọsu yọ́n mi bo konu yẹsẹ ṣigba bo ma dọ nude. Yẹn gbẹ́ flin nuhe whẹdatọ lọ dọna mi to gbenẹgbe: “Yurii, nudide he yin bibasi to owhe ẹnẹ die wayi dọ hiẹ ni sẹ̀ngàn ma sọgbe hẹ osẹ́n gba. Yé ma dona ko gblewhẹdo we.” To godo mẹ, yẹn yin tuntundote!

Awhànvipẹ Klisti Tọn De

To juin 1990, yẹn dona vọ́ yinkọ zedai to wekantẹn awhànzọ́n pinplọn tọn lọ mẹ nado sọgan mọ gbedewema tòmẹ-ninọ̀ tọn yí to Riga. Yẹn biọ wekantẹn dopolọ mẹ to tafo gaa dopolọ nukọn fie yẹn ko dọna awhàngán daho lọ to owhe ẹnẹ die wayi dọ yẹn ma na plọn awhàn te. To ojlẹ ehe mẹ, e fọnṣite nado dọnudo mi, bo na mi alọ, bosọ dọmọ: “E wàlẹblanu dọ a dona jugbọn ehe lẹpo mẹ. E vẹ́ na mi taun dọ onú lẹ wá yì domọ.”

Yẹn gblọn dọ: “Awhànvipẹ Klisti tọn wẹ yẹn yin, podọ n’dona hẹn azọ́ndenamẹ ṣie di. Po alọgọ Biblu tọn po, hiẹ lọsu sọgan duvivi opagbe he Klisti dó na hodotọ etọn lẹ tọn—yèdọ gbẹzan ayajẹ tọn de po sọgodo mavọmavọ de po.” (2 Timoti 2:3, 4) Awhàngán lọ yigbe dọ: “N’họ̀ Biblu de to agọe bo ko sọ jẹ hihia ẹ ji.” Owe lọ Hiẹ Sọgan Nọgbẹ̀ Kakadoi to Paladisi mẹ to Aigba Ji tin to apò ṣie mẹ.a Yẹn hùn in do weta he dọhodo ohia azán godo tọn lẹ tọn ji bo dohia ẹ lehe dọdai Biblu tọn gando azán mítọn gbè go do. Po pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn daho po, awhàngán lọ vọ́ alọ na mi bo biọ dona Jiwheyẹwhe tọn do azọ́n ṣie ji.

To ojlẹ ehe mẹ odanji ko whẹ́n na gbingbẹ̀n nugbonugbo to Lettonie. (Johanu 4:35) To 1991, yẹn jẹ devizọnwa ji taidi mẹho agun tọn de. Mẹho dide awe gee wẹ tin to otò lọ blebu mẹ! To owhe dopo godo, agun dopo gee he tin to Lettonie yin mimá do awe—dopo to ogbè Lettonie tọn mẹ podọ awetọ to Russie-gbè mẹ. Yẹn tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado wadevizọn to agun Russie-gbè tọn mẹ. Jideji lọ sù sọmọ bọ to owhe he bọdego mẹ agun mítọn yin mimá do atọ̀n! To ojlẹ he wayi lẹ finflin mẹ, e họnwun dọ Jehovah lọsu wẹ to anadena lẹngbọ etọn lẹ hlan titobasinanu etọn mẹ.

To 1998, yẹn yin pipà nado wadevizọn taidi gbehosọnalitọ titengbe to Jelgava, tòpẹvi de he tin to kilomẹtlu 40 do hùwaji-wheyihọ Riga tọn. To owhe dopolọ mẹ, yẹn lẹzun dopo to omẹ tintan he yin oylọ-basina sọn Lettonie lẹ mẹ nado yì Wehọmẹ Azọ́nplọnmẹ Devizọnwiwa tọn he yin bibasi to Russie-gbè mẹ to Solnechnoye, sẹpọ Saint-Pétersbourg, Russie. To wehọ lọ mẹ, yẹn mọ lehe e yin nujọnu do nado yiwanna gbẹtọ lẹ nado sọgan tindo kọdetọn dagbe to lizọnyizọn lọ mẹ. Nuhe tlẹ sọ yinuwado ji e hú nuhe yin pinplọn mí to wehọ lọ mẹ lẹ wẹ owanyi gọna ayidonugo he whẹndo Bẹtẹli tọn po mẹplọntọ wehọmẹ lọ tọn lẹ po dohia mí.

Nujijọ vonọtaun devo wá aimẹ to gbẹzan ṣie mẹ to 2001 to whenuena n’wlealọ hẹ Karina, mẹmẹyọnnu Klistiani dagbe de. Karina kọnawudopọ hẹ mi to sinsẹ̀nzọn vonọtaun whenu-gigọ́ tọn mẹ, podọ yẹn nọ yin tulina egbesọegbesọ eyin n’mọ bọ asi ṣie lẹkọ sọn kunnudegbe po ayajẹ daho po. Na nugbo tọn, Jehovah sinsẹ̀n nọ hẹn ayajẹ susu wá. Numimọ vẹadi he n’tindo to gandudu Communiste tọn glọ lẹ plọn mi nado dejido Jehovah go mlẹnmlẹn. Avọ́ de ma tin he mẹhe jlo na hẹn họntọnjiji Jehovah tọn go bo nọgodona nupojipetọ-yinyin etọn ma sọgan sán. Alọgigọna mẹdevo lẹ nado plọnnu gando Jehovah go ko hẹn gbẹzan ṣie tindo lẹndai. Gbégbò daho wẹ e ko yin na mi nado sẹ̀n Jehovah ‘taidi awhànvipẹ dagbe Klisti tọn de.’—2 Timoti 2:3.

[Nudọnamẹ odò tọn]

[Yẹdide to weda 10]

Yẹn yin whẹdana nado wazọ́n sinsinyẹn na owhe ẹnẹ bosọ yin zizedo Ganpa Daho Riga tọn mẹ

[Yẹdide to weda 12]

Yẹn po Karina po to lizọnyizọn lọ mẹ