Be Ayihadawhẹnamẹnu Towe Yin Pinplọn Ganji Ya?
BE HIẸ ko dọ pọ́n dọ, “Yẹn yọnẹn to ahun ṣie mẹ dọ e ma sọgbe,” kavi, “Yẹn ma sọgan wà nuhe hiẹ biọ to asi e. Nude to ohò ṣie mẹ dọna mi dọ e ma sọgbe”? “Ogbè” ayihadawhẹnamẹnu towe tọn wẹ, yèdọ nugopipe homẹ tọn lọ he nọ gọalọna mẹde nado yọ́n kavi tindo linlẹn dagbe po oylan po tọn, he nọ suwhẹna ẹn kavi dawhẹna ẹn. Mọwẹ, mí nọ yin jiji po ayihadawhẹnamẹnu po.
Dile etlẹ yindọ gbẹtọvi ko jẹla na Jiwheyẹwhe, e gbẹ́ tindo nugopipe jọwamọ tọn lọ nado yọ́n dagbe gbọnvona oylan. Nuhe zọ́n wẹ yindọ ewọ yin didá to boṣiọ kavi apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn mẹ, bo sọgan do jẹhẹnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ he yin nuyọnẹn po dodowiwa po hia jẹ obá de mẹ. (Gẹnẹsisi 1:26, 27) Gando ehe go, apọsteli Paulu wlan to gbọdo glọ dọmọ: ‘Whenuena Kosi lẹ, he ma tindo osẹ́n, wà nuhe tin to osẹ́n mẹ lẹ gbọn jijọ dali, ehelẹ, le yé ma tindo osẹ́n, yé yin osẹ́n de hlan yede: to enẹ mẹ yé do azọ́n osẹ́n tọn he yè wlan do ayiha yetọn mẹ hia, ayihadawhẹnamẹnu yetọn ga sọ to kunnude, linlẹn yetọn lẹ sọ nọ to owhẹ̀ yenọzo tọn jẹ, eyin e ma yinmọ yé na nọ mọhodọ na yenọzo.’a—Lomunu lẹ 2:14, 15.
Nugopipe jọwamọ tọn he mí dugu etọn sọn sunnu tintan lọ Adam dè ehe, nọ wazọ́n taidi “osẹ́n” de, kavi nunọwhinnusẹ́n walọyizan tọn de, to gbẹtọ akọ̀ po akọta lẹpo tọn po mẹ. Nugopipe de wẹ e yin he nọ hẹn ẹn yọnbasi na mí nado gbeje míde pọ́n bo dawhẹna míde. (Lomunu lẹ 9:1) Adam po Evi po yí nugopipe ehe zan tlolo he yé gbà osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn—yé whlá yede. (Gẹnẹsisi 3:7, 8) Apajlẹ devo he do lehe ayihadawhẹnamẹnu nọ wazọ́n gbọn hia wẹ yin aliho he mẹ Ahọlu Davidi yinuwa te to whenuena e mọdọ emi ko waylando gbọn gbẹtọ lẹ hihia dali. Biblu dọ dọ “ayiha Davidi tọn sọ to hihò e.”—2 Samuẹli 24:1-10.
Nugopipe lọ nado gbeje nuhe mí ko wà pọ́n bo dawhẹna míde to walọyizan-liho sọgan whàn mí nado ze afọdide titengbe lẹnvọjọ he Jiwheyẹwhe nọ kẹalọyi tọn. Davidi wlan dọmọ: “Whenuena yẹn nabọẹ, ohú ṣie dohó na hunwinwẹn ṣie wutu to azán popo mẹ. Yẹn yigbe tasinyẹn ṣie tọn hlan we, ylanwiwa ṣie wẹ yẹn masọ yí whlá. Yẹn dọmọ, Yẹn na yigbe oylan hoho ṣie tọn hlan OKLUNỌ: Hiẹ sọ jo ylanwiwa ylando ṣie tọn na mi.” (Psalm 32:3, 5) Gbọnmọ dali, ayihadawhẹnamẹnu he to azọ́nwa ganji de sọgan hẹn ylanwatọ lọ gọwá Jiwheyẹwhe dè, bo gọalọna ẹn nado mọdọ e tindo nuhudo jona Jiwheyẹwhe tọn bosọ dona hodo aliho Etọn lẹ.—Psalm 51:1-4, 9, 13-15.
Ayihadawhẹnamẹnu sọ nọ na mí avase po anademẹ po to whenuena mí dona wà nude kavi basi nudide de to walọyizan-liho. Nugopipe ayihadawhẹnamẹnu tọn ehe wẹ sọgan ko gọalọna Josẹfu nado yọnẹn jẹnukọn dọ ayọdide ma sọgbe, podọ dọ e ylan to walọyizan-liho bosọ yin ylando sọta Jiwheyẹwhe. Gbedide Ao lẹ he yin nina Islaeli wá bẹ osẹ́n tangan de hẹn sọta ayọdide to nukọnmẹ. (Gẹnẹsisi 39:1-9; Eksọdusi 20:14) E họnwun dọ e na yin alemọyinu na mí hugan eyin ayihadawhẹnamẹnu mítọn yin pinplọn nado nọ deanana mí kakati nado nọ dawhẹna mí poun. Be ayihadawhẹnamẹnu towe nọ wazọ́n to aliho mọnkọtọn mẹ ya?
Pinplọn Ayihadawhẹnamẹnu Nado Nọ Basi Nudide He Sọgbe
Dile etlẹ yindọ mí dugu ayihadawhẹnamẹnu tọn, e blawu dọ nunina enẹ tindo oblọ. Mahopọnna dọ gbẹtọvi lẹ yin didá to pipé mẹ to bẹjẹeji, “omẹ pó wẹ waylan bosọ whete do gigo Jiwheyẹwhe tọn go.” (Lomunu lẹ 3:23) Na mí dugu ylando po mape po tọn wutu, ayihadawhẹnamẹnu mítọn sọgan ko yin hinhẹn gblezọn bo sọgan nọma wazọ́n ganji to aliho he mẹ e ko yin awuwlena te to dowhenu ba. (Lomunu lẹ 7:18-23) Humọ, ninọmẹ he lẹdo mí lẹ sọgan yinuwado ayihadawhẹnamẹnu mítọn ji. Oplọn he mí mọyi, kavi aṣa po nuyise lẹdo he mẹ mí tin te tọn lẹ po sọgan yinuwadeji. Ayihaawe ma tin dọ walọ gblezọn po nujinọtedo he to doyi aihọn ehe tọn lẹ po ma sọgan yin nujinọtedo ayihadawhẹnamẹnu dagbe de tọn.
Enẹwutu, Klistiani de tindo nuhudo alọgọ nujinọtedo dodo he hẹnai he nọ yin mimọ to Ohó Jiwheyẹwhe tọn, he yin Biblu mẹ lẹ tọn. Nujinọtedo ehelẹ sọgan deanana ayihadawhẹnamẹnu mítọn nado nọ dindona whẹho lẹ ganji bo didẹ yé to aliho he sọgbe mẹ. (2 Timoti 3:16) Eyin ayihadawhẹnamẹnu mítọn yin pinplọn sọgbe hẹ nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn lẹ, e sọgan wazọ́n ganji taidi nuyizan hihọ́-basinamẹ tọn de to walọyizan-liho, bo na gọalọna mí nado “to dagbe po oylan po yọnẹn.” (Heblu lẹ 5:14) Matin nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn lẹ, ayihadawhẹnamẹnu mítọn sọgan nọma na mí avase to whenuena mí buali biọ aliho ylankan mẹ. “Aliho de tin he taidimẹ e yọ́n na gbẹtọ,” wẹ Biblu dọ, “ṣigba opodo etọn aliho okú tọn wẹ.”—Howhinwhẹn lẹ 16:25; 17:20.
To adà gbẹzan tọn delẹ mẹ, Ohó Jiwheyẹwhe tọn nọ na anademẹ po ayinamẹ he họnwun lẹ po, podọ e jẹ dọ mí ni nọ hodo yé. To alọ devo mẹ, ninọmẹ susu tin he mẹ anademẹ tangan de ma tin te to Biblu mẹ. Ehelẹ sọgan bẹ nudide agbasazọ́n tọn bibasi, whẹho agbasalilo tọn lẹ, ayidedai, nusisọ́ po aṣọ́dido po, podọ adà devo lẹ hẹn. E ma nọ bọawu nado yọ́n nuhe dona yin wiwà to whẹho dopodopo mẹ bo basi nudide he sọgbe gba. Enẹwutu, mí dona yinuwa taidi Davidi, mẹhe hodẹ̀ dọmọ: “Hẹn mi yọ́n ali towe, OKLUNỌ E: plọn mọji towe mi. Do mi gbọn ali nugbo towe ji, bosọ plọn mi: na hiẹ wẹ Jiwheyẹwhe whlẹngán ṣie tọn.” (Psalm 25:4, 5) Dile mí mọnukunnujẹ aliho po pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn lẹ po mẹ ganji sọ, mọwẹ mí na penugo dogọ nado gbadopọnna ninọmẹ mítọn lẹ kitokito bo basi nudide lẹ po ayihadawhẹnamẹnu dagbe de po do.
Enẹwutu, to whenuena mí pannukọn whẹho kavi nudide de, mí dona nọ lẹnnupọndo nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn he sọgan yọn-na-yizan lẹ ji whẹ́. Delẹ to nunọwhinnusẹ́n ehelẹ mẹ sọgan yin: sisi tintindo na tatọ́-yinyin (Kọlọsinu lẹ 3:18, 20); nugbonọ-yinyin to onú lẹpo mẹ (Heblu lẹ 13:18); wangbẹna oylan (Psalm 97:10); afọdidona jijọho (Lomunu lẹ 14:19); tonusisena aṣẹpipa he yin didoai lẹ (Matiu 22:21; Lomunu lẹ 13:1-7); mẹdezejo mlẹnmlẹn na Jiwheyẹwhe (Matiu 4:10); kadaninọ na aihọn (Johanu 17:14); didapana ogbẹ́ ylankan lẹ (1 Kọlintinu lẹ 15:33); jlẹkajinọ-yinyin to nusisọ́ po aṣọ́dido po mẹ (1 Timoti 2:9, 10); podọ didapana mẹdevo lẹ hinhẹn dahli (Filippinu lẹ 1:10). Taidi kọdetọn de, nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn he yọn-na-yizan lọ yinyọnẹn sọgan hẹn ayihadawhẹnamẹnu mítọn lodo bo gọalọna mí nado basi nudide he sọgbe.
Nọ Dotoaina Ayihadawhẹnamẹnu Towe
Na ayihadawhẹnamẹnu mítọn nido sọgan gọalọna mí, mí dona nọ dotoaina ẹn. Eyin mí jlo na mọaleyi sọn ayihadawhẹnamẹnu mítọn he yin pinplọn gbọn Biblu dali mẹ, mí dona nọ yawu kẹalọyi nuflinmẹ etọn lẹ. Mí sọgan yí ayihadawhẹnamẹnu he yin pinplọn lọ jlẹdo miyọ́n avase tọn he nọ tá to mọto de mẹ go. Mí ni dọ dọ miyọ́n de jẹ titá ji nado na mí avase dọ amì pinpẹn to vivọ. Etẹwẹ na jọ eyin mí ma yawu pọ́n nuhe to jijọ bo zindonukọn to mọto lọ kùnkùn mẹ? Mí sọgan hẹn onú daho de gble to mọto lọ mẹ. Mọdopolọ, ayihadawhẹnamẹnu mítọn, kavi ogbè homẹ tọn mítọn, sọgan na mí avase dọ afọdide de ma sọgbe. Gbọn nujinọtedo po nunọwhinnusẹ́n Owe-wiwe tọn lẹ po yiyijlẹdo afọdide he to yinyin zize kavi he jlo na yin zize lọ go dali, ayihadawhẹnamẹnu mítọn nọ na avase, dile miyọ́n lọ nọ tá to mọto mẹ do. Gbọnvona dọ todidoai na avase lọ na gọalọna mí nado dapana kọdetọn ylankan nuyiwa he ma sọgbe lọ tọn, e nasọ gọalọna ayihadawhẹnamẹnu mítọn nado to azọ́nwa zọnmii to aliho he sọgbe mẹ.
Etẹwẹ na jọ eyin mí gbẹkọ avase lọ go? Vudevude, ayihadawhẹnamẹnu mítọn sọgan tliji. Gbigbẹkọ kavi vọ́didona avase lẹ pludopludo nọ yinuwado ayihadawhẹnamẹnu ji kẹdẹdile ogàn miyọnawu de nọ fiọ agbasalan do. Na okàn numọtolanmẹ tọn lẹpo ko yin hùhù wutu, fie miyọ́n-pà he kú lọ tin te to agbasa go masọ nọ mọ awuvẹ depope ba. (1 Timoti 4:2) Ayihadawhẹnamẹnu mọnkọtọn masọ nọ dawhẹna mí to whenuena mí waylando ba, podọ e masọ nọ na mí avase ma nado vọ́ jai jẹ ylando dopolọ mẹ ba. Ayihadawhẹnamẹnu he yin hùhù de nọ gbẹkọ nujinọtedo dagbe po oylan po tọn Biblu tọn lẹ go bo nọ gbọnmọ dali lẹzun ayihadawhẹnamẹnu ylankan de. Ayihadawhẹnamẹnu he yin hinhẹnflu de wẹ, bọ mẹhe tindo e yin mẹhe “ayiha [etọn] jẹgló” podọ he ko jẹla na Jiwheyẹwhe. (Efesunu lẹ 4:17-19; Titu 1:15) Kọdetọn awubla tọn nankọ die!
‘Tindo Ayihadawhẹnamẹnu Dagbe De’
E nọ biọ vivẹnudido gbọzangbọzan nado sọgan tindo ayihadawhẹnamẹnu dagbe de. Apọsteli Paulu dọmọ: “Yẹn to azọ́n na dee wà . . . nado tindo [ayihadawhẹnamẹnu] he ma tindo afọklẹnnu de hlan Jiwheyẹwhe dè, podọ hlan gbẹtọ dè to whepoponu.” (Owalọ lẹ 24:16) Taidi Klistiani de, Paulu nọ gbeje nuyiwa etọn pọ́n to whepoponu bo nọ basi vọjlado lẹ nado hẹn ẹn diun dọ e ma tindo afọklẹnnu de kavi waylando depope sọta Jiwheyẹwhe. Paulu yọnẹn dọ yigodo yinukọn, Jiwheyẹwhe wẹ na dọ eyin nuhe wà mí te sọgbe kavi ylan. (Lomunu lẹ 14:10-12; 1 Kọlintinu lẹ 4:4) Paulu dọmọ: “Onú lẹpo wẹ to omẹ́ bosọ hùndonuvo to nukun etọn mẹ, mẹhe míwlẹ do onú nado wà hẹ.”—Heblu lẹ 4:13.
Paulu sọ dọ dọ emi ma jlo na waylando sọta gbẹtọ lẹ ga. Apajlẹ he sọgbe dopo wẹ ayinamẹ he e na Klistiani Kọlintinu lẹ gando ‘nuhe yè na to avọ́sinsan mẹ hlan boṣiọ lẹ dùdù’ go. Ayinamẹ etọn wẹ yindọ, etlẹ yin to whenuena afọdide de sọgan nọma ylan to ede mẹ sọn pọndohlan nuhe Ohó Jiwheyẹwhe tọn dọ tọn mẹ, onú titengbe wẹ e yin nado hò ayihadawhẹnamẹnu mẹdevo lẹ tọn pọ́n. Awugbopo nado wàmọ sọgan hẹn vasudo gbigbọmẹ tọn wá ‘mẹmẹsunnu mítọn he Klisti kú na lẹ’ ji. Mí sọ sọgan hẹn haṣinṣan mítọn titi hẹ Jiwheyẹwhe gble.—1 Kọlintinu lẹ 8:4, 11-13; 10:23, 24.
Enẹwutu, to ayihadawhẹnamẹnu towe plọn zọnmii bosọ hẹn ayihadawhẹnamẹnu dagbe de go. To nudide lẹ bibasi whenu, nọ dín anademẹ Jiwheyẹwhe tọn. (Jakobu 1:5) Nọ plọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn, bosọ dike nunọwhinnusẹ́n etọn lẹ ni deanana ayiha towe po ahun towe po. (Howhinwhẹn lẹ 2:3-5) To whenuena whẹho sinsinyẹn lẹ fọ́n, nọ kanhose Klistiani he whèwhín lẹ nado hẹn ẹn diun dọ hiẹ tindo nukunnumọjẹnumẹ he sọgbe nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn he gando whẹho lọ go lẹ tọn. (Howhinwhẹn lẹ 12:15; Lomunu lẹ 14:1; Galatianu lẹ 6:5) Nọ lẹnnupọndo lehe nudide towe na yinuwado ayihadawhẹnamẹnu towe ji do, lehe e na yinuwado mẹdevo lẹ ji do, podọ hú popolẹpo, lehe e na yinuwado haṣinṣan towe hẹ Jehovah ji do.—1 Timoti 1:5, 18, 19.
Ayihadawhẹnamẹnu mítọn yin nunina jiawu de sọn Otọ́ owanyinọ olọn mẹ tọn mítọn, Jehovah Jiwheyẹwhe dè. Eyin mí yí ì zan to kọndopọmẹ hẹ ojlo Mẹhe na ẹn mí tọn, mí na dọnsẹpọ Mẹdatọ mítọn pẹkipẹki. Dile mí to vivẹnudo nado ‘tindo ayihadawhẹnamẹnu dagbe de’ to nuhe mí nọ wà lẹpo mẹ, mí nọ dohia hezeheze dogọ dọ mí yin didá to apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn mẹ.—1 Pita 3:16; Kọlọsinu lẹ 3:10.
[Nudọnamẹ odò tọn]
a Hogbe Glẹki tọn na ayihadawhẹnamẹnu he yin yiyizan tofi zẹẹmẹdo “nugopipe homẹ tọn he nọ dawhẹnamẹ to walọyizan-liho” (The Analytical Greek Lexicon Revised, gbọn Harold K. Moulton dali); “yinyọ́n dagbe gbọnvona oylan to walọyizan-liho.”—Greek-English Lexicon, gbọn J. H. Thayer dali.
[Yẹdide to weda 13]
Be ayihadawhẹnamẹnu towe yin pinplọn nado nọ deanana we kakati nado nọ dawhẹna we poun ya?
[Yẹdide to weda 14]
Nado tindo ayihadawhẹnamẹnu he yin pinplọn ganji de, mí dona nọ plọn nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ bo nọ yí yé do yizan mẹ
[Yẹdide to weda 15]
Ma gbẹkọ avase ayihadawhẹnamẹnu towe tọn lẹ go blo