Otàn Gbẹzan Tọn

Apajlẹ Mẹjitọ Ṣie lẹ Tọn Hẹn Mi Lodo

DILE E YIN DIDỌ GBỌN JANEZ REKELJ DALI

To 1958, yẹn po asi ṣie Stanka po tin to aga Osó Karawanken lẹ tọn to dogbó Yougoslavie po Autriche po tọn ji, bo to tintẹnpọn nado họnyi Autriche. Owùnu wẹ ehe yin, na awhànfuntọ Yougoslavie tọn he to dogbó lọ ṣọ́ lẹ ko magbe ma nado dike mẹdepope ni dasá ẹ. Dile mí to yìyì, mí wá mọ míde to bẹbẹnu osó daho de tọn. Yẹn po Stanka po ma ko mọ Autriche hlan sọn osó lọ lẹ ji pọ́n gbede jẹnukọnna enẹ. Mí pànta whèzẹtẹn-waji kakajẹ whenue mí wá jẹ awà owùnọ osó lọ tọn de ji he gọ́ na osé po zannu flinflin lẹ po. Mí tẹdo singlọnnu titli he mí hẹn de go bo jẹte dẹẹdẹ sọn osó lọ ji. Mí ma tlẹ yọ́n nuhe sọgodo mítọn na yin.

MÌ GBỌ ma basi zẹẹmẹ lehe mí mọ míde to ninọmẹ ehe mẹ gbọn podọ lehe apajlẹ nugbonọ-yinyin mẹjitọ ṣie lẹ tọn whàn mi nado yin nugbonọ hlan Jehovah to ojlẹ awusinyẹn tọn lẹ mẹ do.

Yẹn whẹ́n to Slovénie, he yin otò pẹvi de todin to Ṣẹnṣẹn Europe tọn. E tin to Osó yiaga Europe tọn lẹ ṣẹnṣẹn, bọ Autriche tin to agewaji etọn, Italie to whèyihọ-waji, Croatie to hùwaji, podọ Hongrie to whèzẹtẹn-waji. Ṣigba, to whenuena mẹjitọ ṣie lẹ, Franc po Rozalija Rekelj po yin jiji, Slovénie yin apadewhe Ahọluigba Austro-Hongrie tọn. To vivọnu Wẹkẹ-Whàn I tọn, Slovénie lẹzun apadewhe tohọluduta yọyọ de tọn he yin yiylọdọ Ahọluduta omẹ Serbie, Croatie po Slovénie po tọn lẹ tọn. To 1929 yinkọ otò lọ tọn yin didiọ do Yougoslavie, he zẹẹmẹdo “Slavie Hùwaji tọn.” Yẹn yin jiji to 9 janvier owhe enẹ dopolọ tọn, to gbonu gbétatò Podhom tọn, sẹpọ Tándo whanpẹnọ Bled tọn.

Onọ̀ ṣie yin pinplọn whẹ́n to whédo Katoliki tọn akonka de mẹ. Dopo to tavẹ etọn lẹ mẹ yin yẹwhenọ, bọ tanyin etọn atọ̀n yin yẹwhenọ-yọnnu pamẹnọtọ lẹ. E jlo vẹkuvẹku nado tindo Biblu, podọ nado hia ẹ bo mọnukunnujẹ e mẹ. Ṣigba, Papa ma tindo pọndohlan dagbe gando sinsẹ̀n go. Adà he sinsẹ̀n yiwà to Awhàn Daho 1914 jẹ 1918 tọn mẹ hiọawu na ẹn taun.

Nugbo lọ Pinplọn

Ojlẹ vude to awhàn lọ godo, hẹnnumẹ onọ̀ ṣie tọn de, he nọ yin Janez Brajec po asi etọn, Ančka po, lẹzun Biblu plọntọ lẹ, dile Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yin yiylọdọ to whenẹnu. To ojlẹ enẹ mẹ, Autriche wẹ yé nọ nọ̀. Bẹsọn 1936 sọyi, Ančka basi dlapọn wá Mama dè whlasusu. E na ẹn Biblu de, he Mama hia po awuyiya po, gọna vọkan Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn po owe sinai do Biblu ji devo lẹ po to ogbè Slovénie tọn mẹ. To godo mẹ, na Hitler hò Autriche yí to 1938 wutu, Janez po Ančka po lẹkọwa Slovénie. Yẹn flindọ yé yin asu po asi po he sewé, bo tindo wuntuntun po owanyi nujọnu tọn po na Jehovah. Yé nọ saba dọhodo nugbo Biblu tọn lẹ ji hẹ Mama, ehe whàn ẹn nado klan gbẹzan etọn do wiwe hlan Jehovah. E yí baptẹm to 1938.

Nuyiwa Mama tọn fọ́n bẹwlu dote to lẹdo lọ mẹ to whenuena e doalọtena aṣa he ma sọgbe hẹ Owe-wiwe lẹ, taidi hùnwhẹ Noẹli tọn; to whenuena e gbẹ́ pẹtẹ ohùn tọn dùdù dai; podọ na taun tọn to whenuena e bẹ boṣiọ mítọn lẹpo pli bo fiọ yé. Nukundiọsọmẹ fọ́n to madẹnmẹ. Tanyin Mama tọn lẹ, yèdọ yẹwhenọ-yọnnu lọ lẹ, dovivẹnu nado kanwehlan ẹn, bo tẹnpọn nado diọlinlẹnna ẹn nado lẹkọwa Malia po ṣọṣi Katoliki tọn po dè. Ṣigba, to whenuena Mama kanwehlan yé bo kàn gblọndo kanbiọ Biblu tọn tangan delẹ tọn biọ yé, e ma mọ gblọndo depope yí. Babadaho ṣie lọsu diọnukunsọ Mama badabada. Ewọ lọsu na ede ma yin okànọ gba, ṣigba e tin to kọgbidinamẹ sinsinyẹn glọ sọn hẹnnumẹ mítọn lẹ po omẹ lẹdo lọ tọn lẹ po dè. Enẹwutu, e hẹn owe sinai do Biblu ji Mama tọn lẹ gble whlasusu, ṣigba e ma doalọ Biblu etọn go pọ́n. E vẹvẹna ẹn to oklò ji nado lẹkọwa ṣọṣi lọ mẹ. E tlẹ duadi kaka bo yí ohí do sìn-adán na ẹn. Ṣigba, otọ́ ṣie dọna ẹn tlọlọ dọ emi ma sọgan kẹalọyi walọ mọnkọtọn.

Papa zindonukọn nado to godonọna jlọjẹ Mama tọn nado hia Biblu podọ nado de nuyise etọn lẹ na ede. To 1946 ewọ lọsu yin bibaptizi. To whenuena yẹn mọ lehe Jehovah na huhlọn onọ̀ ṣie nado hẹn nugbo lọ go gligli mahopọnna nukundiọsọmẹ podọ lehe Jehovah dona ẹn na yise etọn wutu do, ehe whàn mi nado wleawuna haṣinṣan ṣie titi hẹ Jiwheyẹwhe. N’sọ mọaleyi taun sọn aṣa he Mama tindo nado nọ hia Biblu po owe sinai do Biblu ji lẹ po na mi mẹ.

Mama sọ tindo hodọdopọ susu hẹ nọviyọnnu etọn Marija Repe, bọ to godo mẹ yẹn po Nafẹ Marija po yin bibaptizi to azán dopolọ gbè to gblagbla osun juillet 1942 tọn mẹ. Mẹmẹsunnu de wá dọ hodidọ kleun de, bọ mí yin bibaptizi to owhé mítọn gbè to sinhẹnnú owhlẹ tọn daho de mẹ.

Azọ́n Sinsinyẹn Wiwà to Wẹkẹ-Whàn II Whenu

To 1942, to ṣẹnṣẹn Wẹkẹ-Whàn II tọn, Allemagne po Italie po hò Slovénie yí bo má ẹn to yedelẹ po Hongrie po ṣẹnṣẹn. Mẹjitọ ṣie lẹ gbẹ́ nado kọnawudopọ hẹ Volksbund, he yin ogbẹ́ omẹ Nazi tọn lẹ tọn. Yẹn gbẹ́ nado dọ “Heil Hitler” [Mì Pagigona Hitler] to wehọmẹ. E taidi dọ mẹplọntọ ṣie jẹwhẹ na aṣẹpatọ lẹ gando ninọmẹ lọ go.

Mí yin bibẹ do pinpán de mẹ yì figángán he ma dẹn do gbétatò Hüttenbach tọn to Bavière, fihe nọ yin yiyizan taidi osla azọ́n sinsinyẹn wiwà tọn. Papa basi tito bọ yẹn nọ wazọ́n hẹ blẹdi-datọ lẹdo lọ tọn bosọ nọ nọ̀ hẹ whẹndo etọn. To ojlẹ ehe mẹ, n’plọn blẹdi-didà podọ ehe wá gọalọna mi taun to nukọn mẹ. To godo mẹ, hagbẹ whẹndo ṣie tọn he pò lẹpo (gọna Nafẹ Marija po whẹndo etọn po) yin tẹnsẹna yì osla Gunzenhausen tọn mẹ.

To vivọnu awhàn lọ tọn, yẹn to tito basi nado hodo pipli de yì fie mẹjitọ ṣie lẹ tin te. To whèjai he jẹnukọnna azán he gbè mí dona wle ali, Papa sọawuhia to ajijimẹ. N’ma yọ́n nuhe na ko jọ do go e eyin n’ko hodo pipli lọ dai wẹ, na yé ma yin mẹhe go yè sọgan dejido paali. Whladopo dogọ, n’mọ nukunpedomẹgo owanyinọ Jehovah tọn dile e yí mẹjitọ ṣie lẹ zan nado basi hihọ́na mi bo plọn mi. Yẹn po Papa po zinzọnlin na azán atọ̀n nado yì pé whẹndo mítọn. To juin 1945 mímẹpo lẹkọwa whé.

To awhàn lọ godo, ogbẹ́ Communiste lẹ tọn hẹ́ gánzinpo ji to Yougoslavie to anademẹ Togán Josip Broz Tito tọn glọ. Taidi kọdetọn de, ninọmẹ lẹ gbẹ́ vẹawu na Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ.

To 1948 mẹmẹsunnu de wá sọn Autriche bo yigbe nado wá dùnú hẹ mí. Fidepope he e yì, ponọ lẹ nọ hodo e bo nọ wle mẹmẹsunnu he e dlapọn lẹ. Papa lọsu yin wiwle na e hẹjó e bo ma de e hia ponọ lẹ wutu, podọ taidi kọdetọn de Papa sẹ̀ngàn na owhe awe. Ojlẹ awusinyẹn tọn wẹ ehe yin na Mama, e ma yin na Papa ma tin to whégbè wutu kẹkẹ wẹ gba, ṣigba na e sọ yọnẹn dọ yẹn po nọvisunnu ṣie po na pehẹ whlepọn kadaninọ tọn to madẹnmẹ wutu.

Gànsinsẹ̀n to Macédoine

To novembre 1949, yẹn yin yiylọ nado wà awhànzọ́n. N’siọ oylọ lọ bo basi zẹẹmẹ dọ ayihadawhẹnamẹnu ṣie jẹagọdo awhànzọ́n. Aṣẹpatọ lẹ ma dotoaina mi bo ze mi gọna mẹhe yin dide lẹ do pinpán de mẹ hlan Macédoine, to awà awetọ pete Yougoslavie tọn ji.

Na owhe atọ̀n, n’ma tindo kanṣiṣa depope hẹ whẹndo ṣie podọ hẹ mẹmẹsunnu ṣie lẹ bo masọ tindo owe depope kavi Biblu de. E ma bọawu paali. Ayihamẹlinlẹnpọn do Jehovah po apajlẹ Ovi etọn, Jesu Klisti tọn po ji hẹn mi dote. Apajlẹ mẹjitọ ṣie lẹ tọn sọ hẹn mi lodo. Humọ, dẹ̀hiho gbọzangbọzan nado biọ huhlọn gọalọna mi ma nado hẹn todido bu.

To nukọn mẹ, yẹn yin didohlan ganpa de mẹ to Idrizovo, sẹpọ Skopje. To ganpa ehe mẹ, gàntọ lẹ nọ wazọ́n voovo lẹ gọna alọnuzọ́n lẹ. To bẹjẹeji, yẹn wazọ́n taidi mẹhe nọ penukundo wiwejininọ go podọ taidi wẹnsagun to wekantẹn voovo lẹ ṣẹnṣẹn. Dile etlẹ yindọ gàntọ dopo he yin hagbẹ ponọ nuglọ tọn dai nọ saba vannukundo mi, n’tindo haṣinṣan dagbe hẹ mẹhe pò lẹpo—yèdọ gàntọ-ṣọ́tọ lẹ, gàntọ lẹ, kakajẹ ogán azọ́nwhé ganpa lọ tọn ji.

To godo mẹ, n’sè dọ nuhudo blẹdi-datọ tọn tin to blẹdi-datẹn ganpa lọ tọn. To azán vude godo, ogán lọ wá to whenuena mí tò debọdo-dego to yinkọ lẹ yiylọ whenu. E zinzọnlin gbọ̀n apá mítọn, bo nọte to nukọn ṣie, bosọ kanse dọ, “Be a yọ́n blẹdi dà ya?” N’yigbe dọ, “Mọwẹ.” E yidogọ dọ, “Eyin e jẹ osọ afọnnu, wá ze yinkọ dai to blẹdi-datẹn lọ.” Gàntọ he ko doyana mi lọ nọ saba jugbọn blẹdi-datẹn lọ ṣigba e ma sọgan wà nudepope na mi. N’wazọ́n to finẹ sọn février mẹ jẹ juillet mẹ to 1950.

Enẹgodo, yẹn yin tẹnsẹna yì opá ponọ lẹ tọn he nọ yin yiylọdọ Volkoderi mẹ, to hùwaji Macédoine tọn, sẹpọ Tándo Prespa. Sọn tòpẹvi Otešovo tọn he tin to yakẹ mẹ n’penugo nado kanwehlan whé. N’kọnawudopọ hẹ ali-zọ́nwatọ lẹ, ṣigba na suhugan ojlẹ he yẹn yizan to finẹ tọn, n’wazọ́n to blẹdi-datẹn de, ehe hẹn nulẹ bọawu na mi. Yẹn yin tuntundote to novembre 1952.

To ojlẹ he mẹ yẹn ma tin to Podhom, agun de yin didoai to lẹdo lọ mẹ. To bẹjẹeji, agun lọ nọ pli to hotẹli pẹvi de mẹ to Spodnje Gorje. To godo mẹ, Papa ze ohọ̀ de jo to owhé mítọn gbè, na agun lọ nido nọ pli to finẹ. Homẹ ṣie hùn nado kọnawudopọ hẹ yé to whenuena n’lẹkọ sọn Macédoine. Yẹn sọ vọ́ họntọnji hẹ Stanka, he n’ko dukosọ hẹ whẹpo do yì ganpamẹ. To 24 avril 1954, mí wlealọ. Ṣigba, mẹdekannujẹ ṣie ma na nọ̀ aimẹ dẹn gba.

Gànsinsẹ̀n to Maribor

To septembre 1954, n’sọ yin yiylọ na awhànzọ́n whladopo dogọ. To ojlẹ ehe mẹ, owhẹ̀ yin didá na mi nado sẹ̀ngàn na nuhe hugan owhe atọ̀n daa to ganpa Maribor tọn de mẹ, he tin to whèzẹtẹn-waji pete Slovénie tọn. Tlolo he dotẹnmẹ lọ hundote, n’họ̀ wema po wekantin lẹ po. N’jẹ nuhe n’sọgan flin lẹpo wlan ji—yèdọ wefọ lẹ, hodidọ lẹ sọn Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn mẹ, gọna linlẹn lẹ sọn owe Klistiani tọn devo lẹ mẹ. N’nọ hia kandai ṣie lẹ bo nọ yí nudọnamẹ lẹ dogọ owe ṣie to whenuena n’flin onú devo lẹ. To vivọnu gànsinsẹ̀n ṣie tọn, owe lọ ko gọ́ pete, podọ ehe hẹn mi penugo nado ze ayidonugo do nugbo lọ ji bo lodo to gbigbọmẹ. Dẹ̀hiho po ayihamẹlinlẹnpọn po sọ gọalọna mi taun nado lodo to gbigbọmẹ, bo hẹn mi penugo nado tindo adọgbigbo dogọ to nugbo lọ lilá na mẹdevo lẹ mẹ.

To ojlẹ enẹ mẹ, dotẹnmẹ yin nina mi nado mọ wekanhlanmẹ dopo po dlapọn nukunwhiwhe 15 tọn de po yí to osun dopodopo mẹ. Stanka nọ dó pinpán to ozán dopo blebu mẹ nado wá dla mi pọ́n to ganpa lọ mẹ, bosọ nọ penugo nado lẹkọyi whé to azán dopolọ ji. Dlapọn ehelẹ na mi tuli taun. N’kànayiha nado sọgan mọ Biblu de yí. Yẹn po Stanka po sinai pannukọn mídelẹ to tafo de tó bọ gàntọ-ṣọ́tọ de yin azọ́ndena nado ṣọ́ mí. To whenuena gàntọ-ṣọ́tọ lọ to fidevo pọ́n, n’sisẹ wekanhlanmẹ de do saki Stanka tọn mẹ, ehe mẹ n’biọ te dọ ewọ ni ze Biblu de do saki etọn mẹ to dlapọn etọn he na bọdego whenu.

Stanka po mẹjitọ ṣie lẹ po mọ dọ owùnu wẹ enẹ na yin, enẹwutu yé tún vọkan Owe-wiwe Glẹki tọn de do voovo bo bẹ weda lọ lẹ do blẹdi flinflin delẹ mẹ. Gbọnmọ dali yẹn mọ Biblu he n’tindo nuhudo etọn lọ yí. To aliho dopolọ mẹ, n’sọ mọ vọkan Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn he Stanka wlan po alọ po lẹ yí. Yẹn nọ yí alọ ṣie titi do basi vọkan devo to afọdopolọji bo nọ vún tintan lọ na mẹhe mọ hosọ lọ lẹ nikaa yọ́n fie yé wá sọn.

Na yẹn nọ to yẹwhehodọ gbọzangbọzan wutu, gàntọ-gbẹ́ ṣie lẹ dọ dọ n’na wá biọ tukla mẹ dandan. To gbèdopo, n’to hodọdo Biblu ji hẹ gàntọ-gbẹ́ de po zohunhun po. Mí sè bọ họnhungan yin zizedo ohọ̀n lọ mẹ, podọ gàntọ-ṣọ́tọ de biọ gànhọ lọ mẹ. Nuhe n’lẹn to afọdopolọji wẹ yindọ yẹn na yin zizedo gànhọ ṣokẹdẹninọ tọn mẹ. Ṣigba e ma yin linlẹn gàntọ-ṣọ́tọ lọ tọn niyẹn gba. E ko sè hodọdopọ mítọn bo jlo na kọnawudopọ hẹ mí. To whenuena e mọ pekọ to gblọndo kanbiọ etọn lẹ tọn mẹ godo, e tọ́nyi bo sú gànhọ lọ.

To osun godo tọn he yẹn do sẹ̀ngàn mẹ, mẹhe nọ penukundo lehe gàntọ lẹ na gọ̀ biọ gbẹtọ lẹ mẹ do go pà mi na teninọ nujikudo tọn ṣie na nugbo lọ. Yẹn mọ dọ ahọsumẹ dagbe de wẹ ehe yin na vivẹnudido ṣie lẹ nado hẹn yinkọ Jehovah tọn zun yinyọnẹn. To mai 1958, yẹn sọ yin tuntundote sọn ganpamẹ whladopo dogọ.

Hinhọnyi Autriche, Podọ Yì Australie

To août 1958 onọ̀ ṣie kú to azọ̀njijẹ na ojlẹ vude godo. Enẹgodo to septembre 1958, yẹn sọ yin yiylọ na awhànzọ́n whlaatọ̀ntọ. To whèjai enẹ yẹn po Stanka po basi nudide titengbe he hẹn mí nado dasá dogbó to aliho sẹhundaga he yin nùdego jẹnukọn lọ mẹ. Mí ma tlẹ dọna mẹdepope whẹpo do ze saki delẹ po singlọnnu titli de po bo tọ́n gbọ̀n fleṣenu, bosọ pànta dogbó Autriche tọn to whèyihọ-waji Osó Stol tọn. E taidi dọ Jehovah hùnali na mí to whenuena e mọ dọ mí tindo nuhudo alọgọ tọn.

Aṣẹpatọ Autriche tọn lẹ do mí hlan osla fibẹtado dintọ lẹ tọn de mẹ sẹpọ Salzburg. To osun ṣidopo he mí do nọ̀ finẹ lẹ gblamẹ, mí nọ tin topọ hẹ Kunnudetọ lẹdo lọ tọn lẹ to whepoponu, enẹwutu ojlẹ vude poun wẹ mí nọ yizan to osla lọ mẹ. E paṣa mẹdevo he to osla lọ mẹ lẹ nado mọ lehe mí yawu jihọntọn lẹ do. Ojlẹ ehe mẹ wẹ mí yì plidopọ mítọn tintan te. Podọ whla tintan niyẹn he mí penugo nado dọyẹwheho po awuvivo po sọn whédegbè jẹ whédegbè. E vẹawu na mí taun nado jo họntọn vivẹ ehelẹ do to whenuena ojlẹ lọ sọ nado yì.

Aṣẹpatọ Autriche tọn lẹ ze dotẹnmẹ hundote lọ donukọnna mí nado sẹtẹn yì Australie. Mí ma tlẹ kúdlọ pọ́n gbede dọ mí na wá yì fidindẹn sọmọ. Mí dó pinpán jẹ Genoa, to Italie, bo dó bato sọn finẹ yì Australie. To godo mẹ, mí sawhé do tòdaho Wollongong tọn mẹ, to Nouvelle-Galles du Sud. Tofi, visunnu mítọn Philip yin jiji to 30 mars 1965.

Gbẹninọ to Australie ko hùn ohọ̀n sinsẹ̀nzọnwiwa tọn susu dote, gọna dotẹnmẹ hundote lọ nado dọyẹwheho na mẹdevo lẹ he ko sẹtẹn sọn lẹdo he yin yinyọnẹn dai taidi Yougoslavie lẹ mẹ. Mí dopẹ́ na dona Jehovah tọn he mí mọyi lẹ, gọna dotẹnmẹ hundote lọ nado sẹ̀n ẹn to pọmẹ taidi whẹndo de. Philip po asi etọn Susie po, tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado wadevizọn to wekantẹn alahọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn mẹ to Australie, podọ yé tlẹ ko sọ tindo dotẹnmẹ hundote lọ nado yí owhe awe zan to wekantẹn alahọ Slovénie tọn mẹ.

Mahopọnna avùnnukundiọsọmẹ yọnhowhe tọn po nuhahun agbasalilo tọn lẹ po, yẹn po asi ṣie po gbẹsọ to vivi sinsẹ̀nzọn mítọn hlan Jehovah tọn dù. Yẹn dopẹ́ tlala na apajlẹ dagbe mẹjitọ ṣie lẹ tọn! E gbẹ́ nọ hẹn mi lodo, bo nọ gọalọna mi nado wà nuhe apọsteli Paulu dọ dọmọ: “Mì nọ jaya to todido mẹ; mì nọ miọnhomẹ [kavi doakọnnanu] to nukunbibia mẹ; bosọ yí tenọgli do gbọṣi odẹ̀ mẹ.”—Lomunu lẹ 12:12.

[Yẹdide to weda 16, 17]

Mẹjitọ ṣie lẹ to vivọnu owhe 1920 lẹ tọn

[Yẹdide to weda 17]

Onọ̀ ṣie, to adusiwhé pete, po Ančka he plọn ẹn nugbo lọ po

[Yẹdide to weda 18]

Hẹ asi ṣie, Stanka, ojlẹ vude to alọwle mítọn godo

[Yẹdide to weda 19]

Agun he nọ pli to owhé mítọn gbè to 1955

[Yẹdide to weda 20]

Hẹ asi ṣie, visunnu mítọn Philip, po asi etọn, Susie po