Otàn Gbẹzan Tọn

Akọ́ndonanu Nọ Hẹn Ayajẹ Wá

DILE E YIN DIDỌ GBỌN MÁRIO ROCHA DE SOUZA DALI

“Vlavo wẹ Mẹdaho Rocha nado lún azọ́n mẹzizẹ tọn de tọ́n.” Mahopọnna ninọmẹ todido matindo tọn ehe he doto de dọ gando go e, to egbehe to nudi owhe 20 godo, yẹn gbẹ́ pò to ogbẹ̀, bo to devizọnwa taidi yẹwhehodọtọ whenu-gigọ́ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn de. Etẹwẹ gọalọna mi nado doakọnnanu to owhe ehe lẹpo gblamẹ?

YẸN whẹ́n to glegbéta de sẹpọ Santo Estêvão, gbétatò de he tin to ayimatẹn Bahia tọn, to agewaji whèzẹtẹn Brésil tọn. To whenuena yẹn tindo owhe ṣinawe, n’jẹ alọgọna Papa ji to glezọ́nwiwà mẹ. Eyin n’lẹkọ sọn wehọmẹ to azán dopodopo ji, e nọ deazọ́n de na mi. To nukọn mẹ, whedepopenu he Papa tọ́nwhẹ̀n nado yì sànú to tòdaho tatọ-tònọ Salvador tọn mẹ, e nọ jo ogle lọ do alọ ṣie mẹ.

Mí ma tindo miyọ́n lẹtliki tọn, pọnpi-sin, kavi nuyizan he gbayipe to egbehe lẹ gba, ṣogan mí yin ayajẹnọ. Yẹn nọ tá kati-kati kavi daihun po mọto owhlẹ tọn lẹ po he yẹn po họntọn ṣie lẹ po wleawuna. N’sọ́ nọ kúnván to nuwiwa sinsẹ̀n tọn lẹ whenu. Yẹn tin to hànjigbẹ́ ṣọṣi lẹdo lọ tọn mẹ, podọ finẹ wẹ n’mọ owe de te he nọ yin yiylọdọ História Sagrada (Otàn Wiwe), he fọnjlodotena mi gando Biblu go.

To 1932, to owhe 20 mẹvi-yinyin mẹ, akúdido sinsinyẹn he dẹn-to-aimẹ de hẹnnugble to agewaji whèzẹtẹn Brésil tọn. Oyìn mítọn lẹ kú, bọ jinukun lẹ gble, enẹwutu n’sẹtẹn yì Salvador, fie n’mọ azọ́n te taidi gànjihun pẹvi tòhomẹ tọn kùntọ. To godo mẹ, n’haya owhé de bo plan whẹndo ṣie nado wá nọpọ́ hẹ mi. To 1944, Papa kú bo jo yẹn dopo do nado penukundo Mama, nọviyọnnu ṣie ṣinatọ̀n lẹ, po nọvisunnu ṣie atọ̀n lẹ po go.

Sọn Gànjihun-Kùnkùn mẹ Biọ Wẹndagbe-Jijlá Mẹ

To Salvador wiwá godo, dopo to onú tintan he n’wà lẹ mẹ wẹ nado họ̀ Biblu de. To ṣọṣi Baptiste tọn yìyì na owhe vude godo, n’jihọntọn hẹ gànjihun-kùntọ hatọ de he nọ yin Durval. Yẹn po Durval po nọ saba dọhodo Biblu ji na whenu susu. To gbèdopo, e na mi alọnuwe apòmẹ tọn de he hosọ etọn yin Où sont les morts?a Dile etlẹ yindọ yẹn yise dọ gbẹtọ tindo alindọn jọmaku de, tlintlindo-dindin ṣie whàn mi nado gbadopọnna wefọ Biblu tọn he yin dide to alọnuwe lọ mẹ lẹ. Nupaṣamẹ wẹ e yin na mi nado mọ dọ Biblu zinnudeji dọ alindọn he waylando na kú.—Ezekiẹli 18:4.

Na Durval doayi ojlo he n’dohia go wutu, e dọna Antônio Andrade, he yin lizọnyizọnwatọ whenu-gigọ́ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn de nado dla mi pọ́n to owhé ṣie gbè. To dlapọn etọn atọ̀ntọ godo, Antônio basi oylọna mi nado kọnawudopọ hẹ ẹ to nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ mimá hẹ mẹdevo lẹ mẹ. To whenuena e dọho to ohọ̀n awe tintan lẹ ji godo, e dọmọ, “Eya, hiẹ ji wẹ e jẹ todin.” Obu jẹ ji e, ṣigba homẹ ṣie hùn dọ whẹndo dopo dotoai po sọwhiwhe po bo kẹalọyi owe awe he n’zedonukọnna yé lẹ. Kakajẹ egbé, homẹ ṣie gbẹ́ nọ hùn tlala eyin n’dukosọ hẹ mẹde he tindo ojlo to nugbo Biblu tọn mẹ.

To azán oflin okú Klisti tọn gbè, to 19 avril  943, yẹn yin bibaptizi to Ohù Atlantique tọn mẹ sẹpọ Salvador. Na sunnu Klistiani numimọnọ lẹ ma sù wutu, yẹn yin dide nado penukundo pipli Kunnudetọ he nọ pli to owhé Mẹmẹsunnu Andrade tọn gbè lẹ go to dopo to tòhomẹ-liho bibó he kọ̀n agawaji po dòwaji Salvador tọn po dopọ lẹ ji.

Nukundiọsọmẹ Bẹjẹeji Tọn

Mẹsusu ma yiwanna azọ́n Klistiani tọn mítọn to owhe Wẹkẹ-Whàn II tọn lẹ gblamẹ (1939-45). Ahọluzọnwatọ delẹ lẹndọ amẹ́ États-Unis tọn lẹ wẹ mí yin na suhugan owe mítọn lẹ tọn wẹ nọ wá sọn otò enẹ mẹ. Taidi kọdetọn de, mí nọ yin wiwle whẹwhẹ bo nọ yin hokanse. Eyin Kunnudetọ de ma lẹkọ sọn kunnudegbe, mí nọ wá tadona kọ̀n dọ e ko yin wiwle, bọ mí nọ yì ponọ-pámẹ nado tẹnpọn bo de e tọ́n.

To août 1943, Adolphe Messmer, Kunnudetọ Allemagne-nu de, wá Salvador nado gọalọ to awuwiwlena plidopọ mítọn tintan mẹ. To whenuena aṣẹpatọ lẹ ko nagbè mí nado basi plidopọ lọ godo, togunmẹ hodidọ lọ “Mẹdekannujẹ to Aihọn Yọyọ lọ Mẹ” yin jijlá to linlinwe lẹdo lọ tọn lẹ mẹ, podọ wema nujijla bibasi tọn lẹ yin titlẹ́ do fleṣe nusatẹn lẹ tọn po gànjihun pẹvi tòhomẹ tọn lẹ po go. Ṣigba to azán awetọ plidopọ lọ tọn gbè, ponọ de dọna mí dọ gbedewema he nagbè mí nado pli lọ ko yin hùzẹdeji. Yẹwhenọgan Salvador tọn ko hẹn ponọ-gán lọ gánnugánnu nado doalọtena plidopọ mítọn. Ṣigba, to osun avril tọn he bọdego mẹ, dotẹnmẹ wá yin nina mí nado dọ togunmẹho he ko yin jijlá lọ.

Yanwle He Yẹn Jlo Na Doafọna

To 1946, n’yin oylọ-basina nado yì Plidopọ Yẹwhehọluduta Akọta Ayajẹnọ lẹ tọn to tòdaho São Paulo tọn mẹ. Bato-kùntọ Salvador tọn de na dotẹnmẹ mẹdelẹ to mí mẹ nado dó bato etọn yì eyin mí yigbe nado dọ́ atọ̀ bato lọ tọn ji. Mahopọnna dọ mí pehẹ yujẹhọn de he dobuna mímẹpo to ohù ji, mí wá Rio de Janeiro awuyẹyẹ-afọyẹyẹ to azán ẹnẹ yiyizan to ohù ji godo. Kunnudetọ Rio tọn lẹ yí mí do owhé yetọn lẹ gbè nado gbọjẹ na azán vude whẹpo do zindonukọn to gbejizọnlin mítọn mẹ po pinpán po. To whenuena pinpán mítọn wá São Paulo, gbẹtọgun kleun de wá pé mí po ohia lẹ po he hia dọ, “Mì Kuavọ Mì Kunnudetọ Jehovah Tọn Lẹ.”

Ojlẹ vude to kọlilẹwa Salvador godo, n’dọho hẹ Harry Black, he yin mẹdehlan de he wá sọn États-Unis gando ojlo ṣie go nado lẹzun gbehosọnalitọ de, dile lizọnyizọnwatọ whenu-gigọ́ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yin yiylọdọ. Harry flinnu mí dọ yẹn tindo azọngban whẹndo tọn lẹ bo na mi ayinamẹ nado whesọ. To godo mẹ, to juin 1952, nọvisunnu po nọviyọnnu ṣie lẹ po ko jẹ yedelẹ si to akuẹzinzan-liho, bọ yẹn yin dide nado wadevizọn taidi gbehosọnalitọ to agun pẹvi de mẹ to Ilhéus, he dẹn do huto Salvador tọn na kilomẹtlu 210.

Awuwledainanu Owanyinọ De

To owhe he bọdego mẹ, yẹn yin azọ́ndena yì Jequié, tòdaho de to ṣẹnṣẹn ayimatẹn Bahia tọn fie Kunnudetọ Jehovah tọn depope ma tin te. Omẹ tintan he n’dlapọn wẹ yẹwhenọ lẹdo lọ tọn. E basi zẹẹmẹ na mi dọ aṣẹ etọn mẹ wẹ tòdaho lọ tin te bo dosẹ́n na mi ma nado dọyẹwheho to finẹ. E na avase ṣọṣi-yitọ lẹ gando wiwá “yẹwhegán lalonọ” de tọn go bo de amẹ́ lẹ lẹdo tòdaho lọ nado nọ ṣọ́ nuwiwa ṣie lẹ. Etomọṣo, owe sinai do Biblu ji hugan 90 wẹ n’dogbonu to gbenẹgbe bo bẹ plọnmẹ Biblu ẹnẹ jẹeji. To owhe awe godo, Jequié ko tindo Plitẹnhọ Ahọluduta tọn etọn titi, po Kunnudetọ 36 po! To egbehe, agun ṣinatọ̀n podọ nudi Kunnudetọ 700 wẹ tin to Jequié.

To osun tintan he yẹn yizan to Jequié lẹ gblamẹ, n’haya ohọ̀ pẹvi de to gbonu tòdaho lọ tọn. Enẹgodo, n’dukosọ hẹ Miguel Vaz de Oliveira, he tindo dopo to hotẹli dagbe hugan Jequié tọn lẹ mẹ he nọ yin yiylọdọ Hotel Sudoeste. Miguel kẹalọyi plọnmẹ Biblu bo biọ vẹkuvẹku to asi e nado sẹtẹn wá abò hotẹli etọn tọn de mẹ. To nukọn mẹ, Miguel po asi etọn po wá lẹzun Kunnudetọ lẹ.

Numimọ dagbe devo he n’tindo to azán he n’yizan to Jequié lẹ mẹ wẹ dehe gando Luiz Cotrim go, yèdọ mẹplọntọ wehọmẹ daho tọn de he n’plọn Biblu hẹ. Luiz ze ede jo nado gọalọna mi nado hẹn oyọnẹn ṣie pọnte to ogbè Portugal tọn po nulinlẹn po mẹ. Wehọmẹ dokọ̀ tọn wẹ nupinplọn ṣie nọte do, enẹwutu n’kẹalọyi alọgọ etọn po jejejininọ po. Nuplọnmẹ enẹlẹ he mí nọ basi to sẹmẹsẹmẹ to plọnmẹ Biblu Luiz tọn godo gọalọna mi nado pegan na lẹblanulọkẹyi susu dogọ he n’mọyi to madẹnmẹ sọn titobasinanu Jehovah tọn dè lẹ.

Pipehẹ Avùnnukundiọsọmẹ Yọyọ De

To 1956, n’mọ wekanhlanmẹ de yí he to oylọ-basina mi yì wekantẹn alahọ mítọn tọn, he tin to Rio de Janeiro to whenẹnu, nado mọ azọ́nplọnmẹ yí nado lẹzun nugopọntọ lẹdo tọn, dile lizọnyizọnwatọ tomẹyitọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn nọ yin yiylọdọ. Azọ́nplọnmẹ lọ, he mẹmẹsunnu ṣinatọ̀n devo lẹ mọaleyi sọn e mẹ ga, dẹ̀n na nuhe lán vude to osun dopo ji poun. To vivọnu etọn, yẹn yin azọ́ndena hlan São Paulo, podọ ehe hẹn mi hanú. N’nọ kanse dee dọ: ‘Etẹwẹ yẹn, he yin mẹyuu de na yì wà to Italie-nu enẹ lẹpo ṣẹnṣẹn? Be yé na kẹalọyi mi ya?’b

To agun tintan he n’dlapọn to agbegbe Santo Amaro tọn mẹ, yẹn yin tulina nado mọ dọ Plitẹnhọ Ahọluduta tọn lọ gọ́ na Kunnudetọ hatọ lẹ po jlodotọ lẹ po. Nuhe hẹn mi kudeji dọ nuhiha ṣie lẹ ma sọgbe wẹ yindọ gbẹtọ 97 he agun lọ bẹhẹn lẹpo wẹ tindo mahẹ to lizọnyizọn lọ mẹ hẹ mi to sẹfifo enẹ. ‘Na nugbo tọn, mẹmẹsunnu ṣie lẹ wẹ yé yin,’ wẹ yẹn lẹn to dee mẹ. Awuyadomẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu vivẹ enẹlẹ tọn po wẹ na mi tuli nado zindonukọn to lizọnyizọn tomẹyiyi tọn lọ mẹ.

Kẹtẹkẹtẹ lẹ, Osọ́ lẹ, po Fourmilier lẹ Po

Dopo to avùnnukundiọsọmẹnu daho hugan he nugopọntọ tomẹyitọ lẹ nọ pehẹ to ojlẹ bẹjẹeji tọn lẹ mẹ wẹ gbejizọnlin gaa lẹ bibasi nado jẹ agun lẹ po pipli pẹvipẹvi Kunnudetọ lẹ tọn po mẹ to glètoho lẹ mẹ. To lẹdo enẹlẹ mẹ, ahihun lẹ ma sọgan yin jidedego kavi yé ma tlẹ tin lọsu, podọ suhugan ali lẹ tọn wẹ yin ali bibó he gọ́ na afínfín lẹ.

Nado didẹ nuhahun ehe, lẹdo delẹ nọ họ̀ kẹtẹkẹtẹ kavi osọ́ de na nugopọntọ lẹdo lọ tọn nado yizan. Whlasusu to lundi lẹ, yẹn nọ blá agbàn ṣie lẹ do osọ́ ṣie ji bo nọ zingbejizọnlin na nudi ganhiho 12 yì agun he bọdego mẹ. To Santa Fé do Sul, Kunnudetọ lẹ tindo kẹtẹkẹtẹ de he nọ yin yiylọdọ Dourado (Goldie) he yọ́n ali sọyi pipli nupinplọn tọn he tin to glètoho lọ mẹ lẹ dè. Dourado nọ nọte to họngbo ogle lẹ tọn nukọn bo nọ nọtepọn mi nado hùn họngbo lọ. To dlapọn lọ godo, yẹn po Dourado po nọ zindonukọn yì pipli he bọdego dè.

Onú devo he sọ hẹn azọ́n nugopọntọ lẹdo tọn vẹawu to whenẹnu wẹ yindọ aliho hodọnamẹ tọn dejidego lẹ ma tin. Di apajlẹ, nado sọgan basi dlapọn na pipli pẹvi Kunnudetọ lẹ tọn de he nọ pli to ogle de mẹ to Ayimatẹn Mato Grosso tọn mẹ, yẹn dona dó tọjihun dasá Tọ̀sisa Araguaia bosọ kùn osọ́ na nudi kilomẹtlu 25 gbọ̀n zungbo mẹ. To nujijọ de mẹ, n’kanwehlan pipli ehe nado lá dlapọn ṣie na yé, ṣigba e họnwun dọ yé ma mọ wekanhlanmẹ lọ yí, na mẹdepope ma to tepọn mi to whenuena n’dasá tọ̀sisa lọ. Ozán ko pọ́ kúkú to whenẹnu, enẹwutu n’biọ to nusàtọ ahànnutẹn pẹvi de tọn si nado ṣọ́ agbàn ṣie lẹ na mi, bọ n’ze saki ṣie kẹdẹ bo jẹ zọnlin ji.

Ozán kú to madẹnmẹ. Dile n’to avìdla to zinvlu mẹ, kanlin fourmilier de dọnú. Yẹn ko sè pọ́n dọ kanlin ehe sọgan jlọ ṣite bo yí afọ nukọn tọn huhlọnnọ etọn lẹ do hùmẹ. Enẹwutu whedepopenu he nude dọnú to zùnkan lọ mẹ, n’nọ wadẹẹdẹ do deafọ hlan nukọn bo nọ hẹn saki ṣie do nukọn nado basi hihọ́na dee. To zọnlinzinzin na ganhiho susu godo, n’tọ́n jẹ osinwhín pẹvi de ji. E blawu dọ, to zinvlu lọ mẹ, n’ma doayi e go dọ pákàn ogànkan didá tọn de tin to adà awetọ osinwhín lọ tọn ji. N’kànayiha bo lọ́n dasá osinwhín lọ, ṣigba bo wá jai jẹ pákàn lọ ji bo gbleawu!

To godo mẹ, n’wá ogle lọ mẹ bọ avún he to gbigbó lẹ yí awhágbe yetọn lẹ do dokuavọna mi. To ojlẹ enẹ mẹ, ajotọ he nọ fìn lẹngbọ lẹ nọ saba wá jajo to zánmẹ, enẹwutu n’yawu do dee hia tlolo he ohọ̀n lọ hùn. Ninọmẹ ṣie dona ko blawu pinpọ́n na yé na avọ̀ vúnvún ṣie he gọ́ na ohùn wutu, ṣigba homẹ mẹmẹsunnu lẹ tọn hùn nado mọ mi.

Mahopọnna awusinyẹnnamẹnu lọ lẹ, ojlẹ ayajẹ tọn wẹ azán enẹlẹ yin. N’nọ duvivi gbejizọnlin gaa lẹ bibasi to osọ́ ji kavi po afọ po tọn, podọ to whedelẹnu n’nọ gbọjẹ to atin lẹ sá, bo nọ dotoaina hànjiji ohẹ̀ lẹ tọn, bosọ nọ yì agbọji do pọ́n wọtupọẹ he nọ pé mi to aliho jẹvọ́ enẹlẹ ji. Onú devo he sọ nọ hẹn mi jaya wẹ nado yọnẹn dọ dlapọn ṣie lẹ nọ gọalọna gbẹtọ lẹ taun. Mẹsusu nọ kanwehlan mi nado do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn yetọn hia. Mẹdevo lẹ nọ dọnudo mi tlọlọ eyin mí pé to plidopọ lẹ ji. Lehe homẹ ṣie nọ hùn do sọ nado mọ gbẹtọ lẹ duto nuhahun mẹdetiti tọn lẹ ji bo basi nukọnyiyi to gbigbọ-liho!

Alọgọtọ de to Godo Mẹ

To owhe azọ́n tomẹyiyi tọn enẹlẹ gblamẹ, yẹn nọ saba tin to ṣokẹdẹ, podọ enẹ plọn mi nado ganjẹ Jehovah go taidi “osé ṣie, figángán ṣie.” (Psalm 18:2) Humọ, n’mọ dọ tlẹnmẹninọ hùn dotẹnmẹ dote na mi nado na ayidonugo mlẹnmlẹn hlan dagbenu Ahọluduta tọn lẹ.

Nalete, to 1978, n’dukosọ hẹ mẹmẹyọnnu gbehosọnalitọ de he nọ yin Júlia Takahashi. E ko jo agbasazọ́n dagbe etọn do taidi doto mẹgopọntọ de to dotowhé daho São Paulo tọn nado sọgan sẹ̀n to fie nuhudo wẹnlatọ Ahọluduta tọn sù hugan te. Klistiani mẹho agun tọn he yọ́n ẹn lẹ pà ẹ taidi mẹhe tindo jẹhẹnu Klistiani tọn dagbe lẹ bosọ tindo nugopipe dagbe lẹ taidi gbehosọnalitọ de. Dile hiẹ lọsu sọgan ko lẹndo, nudide ṣie nado wlealọ to owhe susu enẹ lẹpo godo paṣa mẹdelẹ taun. Họntọn vivẹ ṣie dopo ma sọgan yí ehe sè, podọ e dopagbe nado na mi oyìnsú he pẹnzin sọ kilo 270 eyin n’wlealọ nugbonugbo. Oyìnsú enẹ wẹ mí dù to jonọyiyi alọwle mítọn tọn whenu to 1^er juillet 1978.

Akọ́ndonanu Mahopọnna Agbasamalo

Júlia kọnawudopọ hẹ mi to azọ́n tomẹyiyi tọn lọ mẹ, bọ to pọmẹ mí dla agun lẹ pọ́n to hùwaji po hùwaji whèzẹtẹn Brésil tọn po na owhe ṣinatọ̀n he bọdego lẹ. Enẹgodo wẹ n’bẹ ahunzọ̀n. Whlaawe wẹ n’bà dee mẹ pò dile n’to hodọna whétọ lẹ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ. Na madogán ṣie wutu, mí kẹalọyi azọ́ndenamẹ de taidi gbehosọnalitọ titengbe lẹ to Birigüi, to Ayimatẹn São Paulo tọn mẹ.

To ojlẹ enẹ mẹ, Kunnudetọ he to Birigüi lẹ ze yede jo nado yí mọto do kùn mi yì doto de dè to Goiânia, he dẹ̀n do finẹ na nudi kilomẹtlu 500. To whenuena ninọmẹ agbasa ṣie tọn ko pọnte vude, azọ́n mẹzizẹ tọn yin wiwà na mi nado ze nuhe nọ gọalọna ahun nado to azọ́nwa ganji (stimulateur cardiaque) do agbasa ṣie mẹ. Enẹ yin bibasi to nudi owhe 20 die wayi. Mahopọnna dọ azọ́n ahun-zizẹ tọn awe sọ yin wiwà na mi to enẹgodo, yẹn gbẹsọ to azọ́n mẹhẹnzun devi tọn wà po zohunhun po. Taidi asi Klistiani nugbonọ susu devo lẹ, Júlia yin asisa huhlọn po tulinamẹ po tọn na mi to whepoponu.

Dile etlẹ yindọ nuhahun agbasalilo tọn lẹ ko dekànpona nuwiwa ṣie bo nọ hẹn apọṣi mi to whedelẹnu, yẹn gbẹ́ penugo nado to gbehosọnalitọ basi. N’nọ flinnu dee dọ Jehovah ma dopagbe na mí dọ gbẹninọ to aihọn ylankan ehe mẹ na bọawu gba. Eyin apọsteli Paulu po Klistiani nugbonọ hohowhenu tọn devo lẹ po dona doakọnnanu, naegbọn ninọmẹ lẹ na do gbọnvo na míwlẹ?—Owalọ lẹ 14:22.

To agọe, n’mọ Biblu tintan he n’họ̀ to owhe 1930 lẹ mẹ lọ. To wepa homẹ tọn lọ mẹ, n’ko wlan sọha lọ 350—yèdọ sọha lilatọ Ahọluduta tọn lẹ to Brésil to whenuena yẹn jẹ opli Klistiani tọn lẹ yì ji to 1943. E taidi nuhe vẹawu nado yise dọ sọha Kunnudetọ lẹ tọn ko lán to 600 000 ji todin to Brésil. Lẹblanulọkẹyi nankọtọn die dọ yẹn ko tindo mahẹ kleun de to jideji ehe mẹ! Na nugbo tọn, Jehovah ko dona akọ́ndonanu ṣie. Taidi psalm-kàntọ lọ, yẹn sọgan dọmọ: “OKLUNỌ wà onú dahodaho lẹ na mí; ehe tọn mí yin homẹhunnọ.”—Psalm 126:3.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Yẹdide to weda 9]

Kunnudetọ lẹ to nujijla togunmẹ hodidọ tọn basi to plidopọ tintan Salvador tọn whenu, to 1943

[Yẹdide to weda 10]

Kunnudetọ lẹ to wiwá São Paulo na Plidopọ Akọta Ayajẹnọ lẹ tọn, to 1946

[Yẹdide to weda 11]

To azọ́n tomẹyiyi tọn mẹ to vivọnu owhe 1950 lẹ tọn

[Yẹdide to weda 12]

Po asi ṣie Júlia po