Be Baptẹm Klistiani Tọn Wá sọn Aṣa Lẹ̀wé Ju lẹ Tọn mẹ Wẹ Ya?
JOHANU BAPTIZITỌ LỌ dọyẹwheho “baptẹm vọjọ tọn.” Jesu lọsu degbena hodotọ etọn lẹ nado hẹn gbẹtọ lẹ zun devi bo baptizi yé.—Malku 1:4; Matiu 28:19.
Biblu dohia dọ baptẹm Klistiani tọn nọ biọ dọ yè ni ylọnmẹ do osin mẹ petepete. Owe alọdlẹndonu tọn de dọmọ: “Nuyiwa mọnkọtọn sọgan yin mimọ to sinsẹ̀n susu mẹ, to hohowhenu podọ todin, to otò po aṣa susu po mẹ.” ( Jesus and His World ) Owe lọ sọalọakọ́n dọ “baptẹm Klistiani tọn . . . wá sọn sinsẹ̀n Ju tọn mẹ.” Be nugbo wẹ alọsọakọ́n ehe yin ya?
Osin-Dò Lẹ̀wé Ju lẹ Tọn
Dodinnanutọ-dòkuntọ he dindonanu sẹpọ Osó Tẹmpli Jelusalẹm tọn lẹ ko mọ nudi osin-dò lẹ̀wé tọn 100, he ko tin sọn owhe kanweko tintan J.W.M. po owhe kanweko tintan W.M. tọn po. Nukinkan he tin to sinagọgu go de sọn owhe kanweko awetọ kavi atọ̀ntọ W.M. mẹ dlẹnalọdo osin-dò mọnkọtọn lẹ taidi nuhe tin-to-aimẹ na “jonọ he tindo nuhudo yetọn lẹ.” Osin-dò devo lẹ ko yin mimọ to agbegbe Jelusalẹm tọn he mẹ whẹndo adọkunnọ po yẹwhenọ lẹ tọn po nọ nọ̀; dibla yindọ owhé dopodopo wẹ nọ tindo osin-dò lẹ̀wé tọn de.
Osin-dò he nọ tindo adà ẹnẹ lọ lẹ nọ yin pipà do osó mẹ kavi yin kùnkùn do aigba tata ji podọ yé nọ yin bliki kavi osé mẹ̀n lẹdo sọn odò yì aga. Yé nọ yin titlẹ́ nado hẹn osin dote. Susu yetọn nọ gblo sọ mẹtlu 1,8 bo nọ dite sọ mẹtlu 2,7. Osinwhín lẹ nọ hẹn jikun-sin biọ osin-dò lọ lẹ mẹ. Osin lọ nọ siso na mẹtlu 1,2 nado sọgan hẹn ẹn yọnbasi na mẹde nado ylọn ede do osin mẹ petepete. To whedelẹnu pèkán he ji yè nọ gbọ̀n biọ osin lọ mẹ nọ yin mimá do awe po adó pẹvi de po. Mẹdelẹ tindo linlẹn lọ dọ adà pèkán lọ tọn de nọ yin yiyizan nado biọ osin-dò lẹ̀wé tọn lọ mẹ to whenuena mẹlọ yin mawé, podọ adà awetọ lọ nado tọ́n jẹ agé, ma nado yin hinhẹnflu.
Osin-dò lọ lẹ nọ yin yiyizan to kọndopọ mẹ hẹ aṣa lẹ̀wé Ju lẹ tọn. Etẹwẹ ehe bẹhẹn?
Osẹ́n Mose Tọn po Aṣa Lẹ̀wé Tọn Po
Osẹ́n Mose tọn zinnudo nuhudo lọ ji na omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nado yin wiwe, to gbigbọ-liho podọ to agbasa-liho. Nususu wẹ nọ hẹn Islaelivi lẹ zun mawé ehe mẹ yé dona lẹ̀ yedelẹ wé sọn gbọn awulilẹ̀ po avọ̀ yetọn lẹ yinyan po dali.—Levitiku 11:28; 14:1-9; 15:1-31; Deutelonomi 23:10, 11.
Jehovah Jiwheyẹwhe yin wiwe to linlẹn gigọ́ mẹ. Enẹwutu, e yin bibiọ to yẹwhenọ po Levinu lẹ po si nado nọ klọ alọ po afọ yetọn lẹ po whẹpo do sẹpọ agbà etọn. Awugbopo nado wà ehe zẹẹmẹdo okú.—Eksọdusi 30:17-21.
Weyọnẹntọ lẹ yise dọ to owhe kanweko tintan W.M., sinsẹ̀n Ju tọn lẹ ko hẹn nubiọtomẹsi lẹ̀wé tọn he tin na yẹwhenọ lẹ nado dlẹnkan jẹ mẹhe ma yin Levinu lẹ ji. Hagbẹ klandovo Ju lẹ tọn he yin Essénien lẹ po Falesi lẹ po nọ lẹ̀ yedelẹ wé gbọzangbọzan. Alọdlẹndonu de dọ gando azán Jesu tọn gbè go dọmọ: “E nọ yin bibiọ to Ju de si nado lẹ̀ ede wé whẹpo do biọ Osó Tẹmpli lọ mẹ, whẹpo do sanvọ́, whẹpo do mọaleyi sọn avọ́sinsan yẹwhenọ tọn mẹ podọ na lẹndai mọnkọtọn devo lẹ.” Kandai Talmud tọn dọ dọ e nọ yin bibiọ to mẹhe jlo na lẹ̀ yede wé lẹ si nado ylọn yede do osin lọ mẹ petepete.
Jesu gblewhẹdo Falesi lẹ na aliho he mẹ yé nọ tẹkudo nuyiwa lẹ̀wé tọn ji do. Kunnudenu dohia dọ yé nọ basi ‘baptẹm alọpalọpa lẹ,’ gọna dehe nọ yin bibasi na “kọfo lẹ . . . , ozẹ́n lẹ, podọ núzinzan gànvẹẹ lẹ tọn.” Jesu dọ dọ Falesi lẹ jẹsẹ́nmẹ na gbedide Jiwheyẹwhe tọn lẹ bo ze otanhoho yetọn titi lẹ dai. (Heblu lẹ 9:10; Malku 7:1-9; Levitiku 11:32, 33; Luku 11:38-42) Adà Osẹ́n Mose tọn depope ma biọ dọ agbasa ni yin yinylọ́n do osin mẹ petepete gba.
Be baptẹm Klistiani tọn wá sọn aṣa lẹ̀wé Ju lẹ tọn mẹ wẹ ya? Lala!
Aṣa Lẹ̀wé Tọn po Baptẹm Klistiani Tọn Po
Juvi lẹ nọ basi nuyiwa lẹ̀wé tọn do ota yede tọn mẹ. Ṣigba baptẹm he Johanu basi ma yin wunmẹ lẹ̀wé aṣa tọn he Ju lẹ jẹakọ hẹ de gba. Nugbo lọ dọ Johanu wá yin yinyọnẹn taidi Baptizitọ dohia dọ baptẹm etọn gbọnvo. Nukọntọ sinsẹ̀n Ju tọn lẹ tlẹ do mẹdelẹ hlan ẹn nado kanse dọ: “Etẹwutu wẹ hiẹ to bibaptizi?”—Johanu 1:25.
Lẹ̀wé he yin bibiọ to Osẹ́n Mose tọn mẹ dona nọ yin vivọbasi to whedepopenu he sinsẹ̀n-basitọ de lẹzun mawé. Whẹho lọ ma yin mọ po baptẹm he Johanu basi po kavi dehe Klistiani lẹ basi to godo mẹ gba. Baptẹm Johanu tọn do lẹnvọjọ po aliho gbẹzan he wayi gbigbẹdai po hia. Baptẹm Klistiani tọn nọ do nugbo lọ hia dọ mẹde ko klan ede do wiwe na Jiwheyẹwhe. Klistiani lẹ nọ wà ehe whladopo, e ma yin gbọzangbọzan gba.
Nuyiwa aṣa lẹ̀wé tọn he nọ yin bibasi to owhé yẹwhenọ Ju lẹ tọn gbè podọ to osin-dò mẹlẹpo tọn mẹ sẹpọ Osó Tẹmpli lọ yin nuyiwa de he taidi baptẹm Klistiani tọn poun wẹ. Zẹẹmẹ he nuyiwa mẹyinylọn do osin mẹ tọn ehelẹ tindo gbọnvo tlala. Wezẹhomẹ Biblu tọn de dọmọ: “Weyọnẹntọ lẹ kọngbedopọ mlẹnmlẹn dọ Johanu [Baptizitọ lọ] ma hodo aṣa baptẹm depope tọn he nọ yin bibasi to lẹdo etọn mẹ,” enẹ wẹ sọn sinsẹ̀n Ju lẹ tọn mẹ. (The Anchor Bible Dictionary) Nudopolọ sọgan yin didọ gando baptẹm he nọ yin bibasi to agun Klistiani tọn mẹ go.
Baptẹm Klistiani tọn nọtena ‘ogbèyí ayihadawhẹnamẹnu dagbe de tọn hlan Jiwheyẹwhe.’ (1 Pita 3:21) E nọ dohia dọ mẹde ko klan ede do wiwe hlan Jehovah petepete nado sẹ̀n Ẹn taidi devi Ovi Etọn tọn. Yinyin yinylọ́n do osin mẹ petepete yin ohia he sọgbe klandowiwe mọnkọtọn tọn. To whenuena mẹde yin yinylọ́n do osin mẹ, enẹ nọ dohia dọ mẹlọ kú na aliho gbẹzan etọn dai tọn. To whenuena mẹlọ yin zizedaga sọn osin lọ mẹ, enẹ nọ dohia dọ e yin hinhẹngọwa ogbẹ̀ nado wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn.
Jehovah Jiwheyẹwhe nọ na ayihadawhẹnamẹnu dagbe mẹhe basi klandowiwe mọnkọtọn bo yin bibaptizi lẹ. Apọsteli Pita sọgan dọna yisenọ hatọ etọn lẹ to gbọdo glọ dọmọ: “Baptẹm . . . to mí whlẹn dinvie ga,” yèdọ nuhe aṣa lẹ̀wé Ju lẹ tọn depope ma sọgan hẹn yọnbasi gbede.