“Míwlẹ Ma Hà Nọma Setonuna Jiwheyẹwhe Hú Gbẹtọ”

‘Adọgbigbo’ Yíyí Do Dekunnu to Gigọ́ Mẹ

GBẸTỌGUN he to adi ji de ko wleawufo nado hò devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn de jẹ kúdonu. To ojlẹ lọ mẹ pẹpẹ, awhànfuntọ Lomu tọn lẹ hò dawe lọ yí sọn gbẹtọgun lọ si bo glọn ẹn. Ehe wẹ yin bẹjẹeji nujijọ debọdo-dego de tọn he dẹn-to-aimẹ na owhe atọ́n. Taidi kọdetọn de, aṣẹpatọ nukundeji Lomu tọn susu sèhó gando Jesu Klisti go.

Dawe he yè to yasana lọ wẹ apọsteli Paulu. To nudi owhe 34 W.M., Jesu ko dehia dọ Paulu (Saulu) na dekunnu gando oyín Etọn go to “ahọlu lẹ” nukọn. (Owalọ lẹ 9:15) Kakajẹ owhe 56 W.M., ohó ehelẹ ma ko mọ hẹndi gba. Nalete, ninọmẹ onú lẹ tọn na diọ to madẹnmẹ dile apọsteli lọ sẹpọ vivọnu gbejizọnlin mẹdehlan tọn etọn atọ̀ntọ.

Paulu Ma Gbọjọ Mahopọnna Wangbẹnamẹ Gbẹtọgun de Tọn

Paulu zindonukọn to gbejizọnlin etọn mẹ yì Jelusalẹm, podọ ‘gbọn alọ gbigbọ tọn mẹ’ Klistiani delẹ na avase e dọ ewọ na pehẹ homẹkẹn sinsinyẹn to tòdaho enẹ mẹ. Paulu yí adọgbigbo do dọmọ: “Yẹn wleawu e ma yin na biblá kẹdẹ, ṣigba nado kú ga to Jelusalẹm na oyín Jesu Oklunọ tọn.” (Owalọ lẹ 21:4-14) Tlolo he Paulu yì tẹmpli he tin to Jelusalẹm mẹ, Ju Asia tọn lẹ he yọ́n lehe azọ́n wẹndagbe-jijlá apọsteli lọ tọn to kọdetọn dagbe tindo to finẹ do whàn gbẹtọgun de nado hù i. Awhànfuntọ Lomu tọn lẹ yawu wá nado gọalọna ẹn. (Owalọ lẹ 21:27-32) Alọgọ ehe hùn dotẹnmẹ vonọtaun de dote na Paulu nado lá nugbo lọ gando Klisti go na gbẹtọ he to adi ji lẹ po aṣẹpatọ nukundeji lẹ po.

Yẹwhehodidọ Na Aṣẹpatọ Lẹ

Paulu yin dindọ̀n yì bẹtẹn to aga petlezìn de tọn he nọ yin yiylọdọ Atọ̀họ̀ Antonia tọn.a Sọn finẹ, apọsteli lọ dekunnu zohunhunnọ de na gbẹtọgun sinsẹ̀nnọ lọ. (Owalọ lẹ 21:33–22:21) Ṣigba tlolo he e donu azọ́ndenamẹ etọn nado dọyẹwheho na Kosi lẹ go, zingidi lọ sọ gọ̀ fọ́n. Lusia he yin awhàngán daho lọ degbè dọ Paulu ni yin hihò nado sọgan dindona nuhewutu Ju lẹ do sawhẹdokọna ẹn. Ṣigba, Paulu yin jijodo to whenuena e hẹn ẹn zun yinyọnẹn dọ tòvi Lomu tọn de wẹ ewọ yin. To wunkẹngbe, Lusia plan Paulu yì Tohodọtọ Ju lẹ tọn nukọn nado dindona nuhewutu Ju lẹ do sawhẹdokọna ẹn.—Owalọ lẹ 22:22-30.

Paulu tindo dotẹnmẹ hundote dagbe devo nado dekunnuna Juvi hatọ etọn lẹ to whẹdatẹn daho lọ mẹ. Wẹndagbe-jlatọ adọgbotọ lọ dọhodo nuyise etọn to fọnsọnku mẹ ji. (Owalọ lẹ 23:1-8) Wangbẹnamẹ ylankan Ju lẹ tọn ma dèkanpò gba, podọ Paulu yin hinhẹn yì osla awhànfuntọ lẹ tọn mẹ. To ozán he bọdego mẹ, e mọ tulinamẹ mẹhẹnlodo tọn ehe yí sọn Oklunọ dè dọmọ: “Dotu, Paulu, na le hiẹ dekunnuna mi to Jelusalẹm do, mọ wẹ hiẹ nasọ dekunnu to Lomu ga.”—Owalọ lẹ 23:9-11.

Sébibla nado hù Paulu yin aliglọnna to whenuena apọsteli lọ yin pinplan po awuyiya po yì Sesalea, he yin tatọ-tònọ gandudu Lomu tọn to Jude. (Owalọ lẹ 23:12-24) To Sesalea, dotẹnmẹ dagbe susu devo lẹ sọ hundote, podọ Paulu dekunnuna “ahọlu lẹ.” Jẹnukọn whẹ́, apọsteli lọ dohia Togán Feliksi dọ kunnudenu depope ma tin nado nọgodona owhẹ̀ he yin sisadokọna ẹn lẹ. To enẹgodo, Paulu dọyẹwheho na ewọ po asi etọn Dlusila po gando Jesu, mawazẹjlẹgo, dodowiwa, po whẹdida he ja po go. Nalete, Paulu yin jijodo ganmẹ na owhe awe, na Feliksi to nukundo alọgodokuẹ de sọn e si wutu. Ṣigba Paulu ma na ẹn.—Owalọ lẹ 23:33–24:27.

To whenuena Festu yí otẹn Feliksi tọn, Ju lẹ sọ dovivẹnu whladopo dogọ nado gblewhẹdo Paulu bo hù i. Owhẹ̀ lọ vọ́ yin didọ to Sesalea, podọ na Paulu ma jlo dọ owhẹ̀ lọ ni yin hinhẹn sọyi Jelusalẹm wutu, e dọmọ: “Yẹn ko ṣite to oján Sesali whẹda tọn kọ̀n . . . yẹn yí owhẹ̀ ṣie hlan Sesali.” (Owalọ lẹ 25:1-11, 20, 21) To azán delẹ godo, to whenuena apọsteli lọ ze owhẹ̀ etọn donukọnna Ahọlu Hẹlodi Aglipa II godo, ahọlu lọ dọmọ: “Ohó yí do dọnmẹ pẹẹde dogọ hiẹ do jlo yí homẹhunhun do hẹn mi yin Klistiani de.” (Owalọ lẹ 26:1-28) To nudi owhe 58 W.M., Paulu yin didohlan Lomu. Taidi gàntọ de to finẹ, apọsteli he nọ yí zinzin zan lọ zindonukọn na owhe awe devo lẹ nado dín aliho lẹ nado dọyẹwheho gando Klisti go. (Owalọ lẹ 28:16-31) E taidi dọ Paulu wá yin hinhẹnwa Ahọluigbagán Néron nukọn bo yin lilá di homẹvọnọ, bosọ penugo to godo mẹ nado gọ̀ azọ́n mẹdehlan tọn etọn bẹ po awuvivo po. Kandai depope ma dohia dọ apọsteli devo de tindo dotẹnmẹ hundote nado lá wẹndagbe lọ na gbẹtọ nukundeji mọnkọtọn lẹ gba.

Dile e yin didohia to aga do, apọsteli Paulu nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo ayidego tọn he Klistiani hatọ etọn lẹ dọ to whẹdatẹn Ju lẹ tọn nukọn dọmọ: “Míwlẹ ma hà nọma setonuna Jiwheyẹwhe hú gbẹtọ.” (Owalọ lẹ 5:29) Apajlẹ dagbe nankọtọn die Paulu zedai na mí! Mahopọnna vivẹnudido madoalọte gbẹtọ lẹ tọn nado hẹnalọdotena ẹn, apọsteli lọ setonuna gbedide lọ nado dekunnu to gigọ́ mẹ. Na Paulu setonu mlẹnmlẹn na Jiwheyẹwhe wutu, e penugo nado hẹn azọ́ndenamẹ etọn taidi “núzinzan dide de” nado hẹn oyín Jesu tọn ‘yì Kosi lẹ, po ahọlu lẹ po, po ovi Islaeli tọn lẹ po nukọn’ di.—Owalọ lẹ 9:15.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Apotin/Yẹdide to 9]

BE NUHE NỌ DUAHUNMẸNA PAULU HUGAN WẸ NADO YIAVUNLỌNA EDE YA?

To zẹẹmẹ bibasi do kanbiọ ehe ji mẹ, wekantọ Ben Witherington III wlan dọmọ: “Sọn pọndohlan Paulu . . . tọn mẹ, onú titengbe hugan lọ ma yin nado yiavunlọna ede gba, kakatimọ nado dekunnu wẹndagbe lọ tọn na aṣẹpatọ lẹ, vlavo yé yin Ju kavi Kosi. . . . Na nugbo tọn wẹndagbe lọ wẹ tin to nudindọn glọ.”