Otàn Gbẹzan Tọn

Teninọpọn Ahọluduta de He “Ma Yin Aihọn He Tọn”

Dile E Yin Didọ Gbọn Nikolai Gutsulyak Dali

Na azán 41, n’mọ dee to gufọntọ lẹ ṣẹnṣẹn to ganpa de mẹ. To ajijimẹ, n’sè osò-gbè bo yín fọ́n sọn amlọn mẹ. Awhàn-hún po awhànfuntọ lẹ po wọ̀ biọ ganpa lọ mẹ nado yangbé gàntọ lẹ tọn. Ogbẹ̀ ṣie tin to owù mẹ.

NAWẸ n’wá mọ dee to ninọmẹ ehe mẹ gbọn? Mì gbọ ma basi zẹẹmẹ. Nujijọ ehe wá aimẹ to 1954. Owhe 30 wẹ n’tindo to whenẹnu. Taidi susu Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn he to gbẹnọ to gandudu Union soviétique tọn glọ, n’yin wiwle na kadaninọ to whẹho tonudidọ tọn lẹ mẹ po hodidọ na mẹdevo lẹ gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go po wutu. Pipli mí Kunnudetọ he yin wiwle lẹ tọn bẹ sunnu 46 po yọnnu 34 po hẹn. Mí yin zizedo osla azọ́n sinsinyẹn wiwà tọn mẹ sẹpọ gbétatò Kengir tọn to ṣẹnṣẹn Kazakhstan tọn. Gàntọ fọtọ́n susu devo lẹ po mí po wẹ nọ̀ finẹ.

Joseph Stalin, he yin nukọntọ Union soviétique tọn ko kú to owhe he jẹnukọnna nujijọ enẹ mẹ. Gàntọ susu lẹndọ gandudu yọyọ Moscou tọn na dotoaina lewuwu yetọn gando ninọmẹ sinsinyẹn ganpa lọ mẹ tọn lẹ go. Homẹgble gàntọ lọ lẹ tọn wá dekọtọn do gufinfọn egblemaku tọn mẹ to godo mẹ. To nudindọn he bọdego whenu, mí Kunnudetọ lẹ dona hẹn pọndohlan mítọn họnwun na gufọntọ he to adán ji lọ lẹ bosọ basi zẹẹmẹ teninọ mítọn tọn na gàntọṣọtọ lẹ. Nado sọgan hẹn kadaninọ enẹ go, e biọ yise tintindo to Jiwheyẹwhe mẹ.

Gufinfọn lọ Bẹjẹeji!

To 16 mai, gufinfọn ganpamẹ tọn lọ bẹjẹeji. To azán awe godo, gàntọ hugan 3 200 wẹ gbẹ́ nado yì wazọ́n, bo biọ dọ ninọmẹ ganpa lọ mẹ tọn lẹ ni yin hinhẹn pọnte podọ jlọjẹ delẹ ni yin nina gàntọ tonudọtọ lẹ. Bleun dopo wẹ nulọ lẹpo jẹ jijọ ji. Tintan, gufọntọ lẹ hẹn gàntọṣọtọ lẹ gánnugánnu nado tọ́nsọn osla lọ mẹ. Enẹgodo yé tọ́n adó opá he yin didó lẹdope lọ tọn lẹ. Bọdo enẹ go yé họ́ adó he má ganpa sunnu lẹ tọn dovo na yọnnu lẹ tọn, bo gbọnmọ dali wleawuna nuhe yé ylọ dọ opá whẹndo tọn lẹ. To azán ayajẹ tọn he bọdego lẹ mẹ, gàntọ delẹ tlẹ wlealọ, bọ yẹwhenọ he ko yin wiwle do ganmẹ lẹ deanana nuwiwa alọwle tọn lọ lẹ. To adà atọ̀n osla lọ tọn he mẹ gufinfọn lọ wá aimẹ te, suhugan gàntọ 14 000 lọ lẹ tọn wẹ doalọ to gufinfọn lọ mẹ.

Gufọntọ lọ lẹ wleawuna wedegbẹ́ ganpamẹ tọn de nado dọhodopọ hẹ awhànfuntọ lẹ. Ṣigba, to madẹnmẹ, nudindọn fọndote to hagbẹ wedegbẹ́ lọ tọn lẹ ṣẹnṣẹn, bọ ganpa lọ wá jẹ alọ gufọntọ hẹngogonọ lẹ tọn mẹ. Ninọmẹ lọ ylan deji pete. Nukọntọ gufọntọ lọ lẹ tọn wleawuna azọ́nwatẹn hihọ́ tọn, azọ́nwatẹn awhànfunfun tọn, gọna azọ́nwatẹn nulila tọn de nado hẹn nulẹ do “titoji.” Nukọntọ lọ lẹ nọ yí zomọ gbèzeyiaga tọn he yin zizepla dòtin lẹ go lẹdo osla lọ pé lẹ zan nado lá owẹ̀n vẹadi lẹ bo hẹn gbigbọ gufinfọn tọn lọ sinyẹn deji. Gufọntọ lọ lẹ nọ glọnalina mẹdevo lẹ ma nado họnyi, bo nọ sayana mẹhe jẹagọdo yé lẹ, bosọ lá dọ yé ko wleawufo nado hù mẹdepope he yé ma kẹalọyi. Linlin lẹ tlẹ to yìyì dọ gàntọ delẹ ko yin hùhù.

To whenuena e yindọ gufọntọ lọ lẹ to nukundo avùntọ́nmẹ awhànfuntọ lẹ tọn, yé yí sọwhiwhe do wleawu nado yiavunlọna yedelẹ. Nado hẹn ẹn diun dọ sọha susu gàntọ lẹ tọn dile e sọgan yọnbasi do, na penugo nado basi hihọ́na osla lọ, nukọntọ lọ lẹ degbena gàntọ lẹpo nado wleawuna adanwànu lẹ. Nado jẹ yanwle ehe kọ̀n, gàntọ lọ lẹ de ogàn fleṣe tọn lẹ sẹ̀ bo yí do tùn ohí po awhànfunnu devo lẹ po. Yé tlẹ kànayiha bo mọ osò po awhànfunnu miyọnnọ lẹ po.

Mí Yin Kọgbidina Nado Kọnawudopọ hẹ Yé

To ojlẹ enẹ mẹ, gufọntọ awe dọnsẹpọ mi. Mẹdopo dlẹn ohí he ṣẹṣẹ yin gingàn de do mi bo degbè dọmọ: “Yí ehe hẹn! A na tindo nuhudo etọn nado basi hihọ́na dewe.” N’biọ to Jehovah si to ahun ṣie mẹ nado gọalọna mi nado gbọṣi whii. N’na ẹn gblọndo dọ: “Klistiani de wẹ n’yin, yèdọ dopo to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mẹ. Yẹn po Kunnudetọ devo lẹ po to gànsẹn tofi na mí to avùnho, e ma yin hẹ gbẹtọ lẹ gba, ṣigba hẹ gbigbọ mayọnmọ huhlọnnọ lẹ. Awhànfunnu he mí nọ yí do hoavùn sọta yé wẹ yise po todido mítọn to Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn mẹ po.”—Efesunu lẹ 6:12.

E paṣa mi dọ dawe lọ yí ota do yigbe na mi dọ emi mọnukunnujẹemẹ. Ṣigba, awetọ etọn linú mi sinsinyẹn. Enẹgodo yé yì. Gufọntọ lọ lẹ nọ yì sọn opá de mẹ jẹ devo mẹ, bo nọ tẹnpọn nado hẹn Kunnudetọ lẹ gánnugánnu nado kọnawudopọ to gufinfọn lọ mẹ. Ṣigba mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹpo po wẹ gbẹ́.

Kadaninọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn yin hodọdeji to opli wedegbẹ́ gufọntọ lọ lẹ tọn de ji. “Hagbẹ sinsẹ̀n lẹpo tọn—yèdọ Pentecôtiste lẹ, Adventiste lẹ, Baptiste lẹ, gọna mẹhe pò lẹpo—wẹ to awukọndopọ to gufinfọn lọ mẹ. Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ kẹdẹ wẹ gbẹ́,” wẹ yé dọ. “Etẹwẹ mí na wà na yé?” Mẹde de linlẹn lọ tọ́n nado ze Kunnudetọ dopo dlan zòhọ ganpa lọ tọn mẹ nado dobuna mí. Ṣigba gàntọ de he nọ yin sisi taun gbọn gàntọ he pò lẹ dali, he ko yin ogán awhànfuntọ lẹ tọn dai, fọnṣite bo dọmọ: “Enẹ ma na yin nuyọnẹnnu. Mí ni bẹ yemẹpo do gànhọ dopo mẹ to bẹbẹnu osla lọ tọn, sẹpọ họngbo. Gbọnmọ dali, eyin awhànfuntọ lẹ wá tọ́n-awhàn mí po awhàn-hún lẹ po, Kunnudetọ lẹ wẹ yé na gbidi sẹ̀ jẹnukọn. Podọ e ma na yindọ míwlẹ wẹ hù yé.” Mẹhe pò lẹ kẹalọyi ayinamẹ etọn.

Mí Yin Zizedo Owù Mẹ

To ojlẹ vude godo, gàntọ lọ lẹ zinzọnlin lẹdo osla lọ pé po awhá po dọmọ, “Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, mì tọnjẹgbonu!” Enẹgodo yé bẹ mí omẹ 80 lẹpo sẹpọ gànhọ de to bẹbẹnu osla lọ tọn. Yé bẹ akanma lẹ sẹ̀ sọn gànhọ lọ mẹ na tẹnmẹ nido tin dogọ bo degbena mí nado biọ e mẹ. Gànhọ enẹ wá lẹzun ganpa to ganpamẹ na mí.

Na fiwhiwhlá pẹẹde nido tin, mẹmẹyọnnu he to ṣẹnṣẹn mítọn lẹ tọ̀ avọ̀ lẹ dopọ, bọ mí yí yé do gbò gànhọ lọ do adà awe ji—dopo na sunnu lẹ podọ awetọ na yọnnu lẹ. (To nukọn mẹ, Kunnudetọ de to Russie de yẹdide gànhọ ehe tọn, he yin didohia to odò.) To whenuena mí tin to lẹdo bibó enẹlẹ mẹ, mí nọ saba hodẹ̀ to pọmẹ, bo nọ biọ vẹkuvẹku to Jehovah si nado na mí nuyọnẹn po ‘huhlọn he hú jọwamọ tọn’ po.—2 Kọlintinu lẹ 4:7.

To ojlẹ enẹ lẹpo mẹ, mí tin to owù mẹ to gufọntọ lẹ po awhànpa Union soviétique tọn po ṣẹnṣẹn. Depope to mí mẹ ma yọ́n nuhe pipli awe lọ lẹ na wà to nukọn mẹ. Mẹmẹsunnu mẹhomẹ nugbonọ de na tuli mí dọmọ: “Nuhe yé na wà ni ma duahunmẹna mì blo. Jehovah ma na jo mí do.”

Mẹmẹyọnnu vivẹ mítọn lẹ—yọpọ po mẹho po—do akọ́ndonanu vonọtaun de hia. Dopo to yé mẹ ko tindo owhe 80 bosọ tindo nuhudo alọgọ tọn hugan. Mẹdevo lẹ to azọ̀njẹ bosọ tindo nuhudo nukunpedomẹgo dotowhé tọn. To ojlẹ enẹ lẹpo mẹ, ohọ̀n gànhọ lọ tọn dona gbọṣi nùvo na gufọntọ lọ lẹ nido sọgan nọ ṣọ́ mí to whepoponu. To zánmẹ, gàntọ lẹ nọ wá gànhọ lọ mẹ po adanwànu po. To whedelẹnu mí nọ sè bọ yé nọ to didọ dọ, “Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn ko damlọn.” Eyin dotẹnmẹ yin nina mí nado yì núdùtẹn to okle, mí nọ saba nọpọ́ bo nọ hodẹ̀ dọ Jehovah ni basi hihọ́na mí sọn danuwatọ lọ lẹ si.

To gànhọ lọ mẹ, mí nọ tẹnpọn nado nọgodona ode awetọ mítọn to gbigbọ-liho. Di apajlẹ, mẹmẹsunnu de nọ saba pìntàn de sọn Biblu mẹ daga na mímẹpo nido sè. Enẹgodo e nọ basi yọn-na-yizan otàn lọ tọn sọgbe hẹ ninọmẹ mítọn. Mẹmẹsunnu mẹhomẹ de yiwanna taun nado nọ dọho gando awhànpa Gideoni tọn go. E nọ flinnu mí dọ: “To oyín Jehovah tọn mẹ, sunnu 300 po hànjinu lẹ po to alọ yetọn lẹ mẹ funawhàn sọta awhànfuntọ 135 000 he tindo awhànfunnu lẹ. Yé omẹ 300 lọ lẹpo wẹ lẹkọ awuyẹyẹ-afọyẹyẹ.” (Whẹdatọ 7:16, 22; 8:10) Apajlẹ Biblu tọn ehe po devo lẹ po hẹn mí lodo to gbigbọ-liho. N’ṣẹṣẹ lẹzun Kunnudetọ to whenẹnu wẹ, ṣigba tulinamẹnu daho wẹ e yin na mi nado mọ lehe yise mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu numimọnọ lẹ tọn po lodo do. N’mọ dọ Jehovah tin hẹ mí nugbonugbo.

Avùn lọ Bẹjẹeji

Dile osẹ lẹ to yìyì, mọ wẹ adi gufọntọ lọ lẹ tọn to sinsinyẹn deji do niyẹn. Zingidi jẹ susu ji to hodọdopọ gufọntọ lẹ po aṣẹpatọ lẹ po tọn whenu. Nukọntọ gufọntọ lọ lẹ tọn tẹkudeji dọ gandudu Moscou tọn ni do afọzedaitọ de hlan nado wá pli hẹ yé. Aṣẹpatọ lẹ biọ to gufọntọ lọ lẹ si nado jogbe, bo bẹ adanwànu yetọn lẹ dai, bosọ lẹgọ do azọ́n yetọn kọ̀n. Depope to pipli awe lọ lẹ mẹ ma jlo na jogbe. To ojlẹ enẹ mẹ, awhànfuntọ lẹ ko lẹdo osla lọ pé bo to aṣeji nado gbà biọ osla lọ mẹ eyin gbedide lọ ko gbẹ́ tọ́n tlolo. Gufọntọ lẹ lọsu ko wleawufo nado hoavùn, bo ko súali lẹ bosọ bẹ awhànfunnu lẹ pli. Mẹlẹpo wẹ yọnẹn dọ avùnhiho godo tọn to awhànfuntọ lẹ po gufọntọ lẹ po ṣẹnṣẹn sọgan gbajẹgbonu to whedepopenu.

To 26 juin, zingidi sinsinyẹn osò-gbè tọn fọ́n mí sọn amlọn mẹ. Awhàn-hún lẹ họ́ opá lọ bo wọ̀ biọ osla lọ mẹ. Enẹgodo, pipli debọdo-dego awhànfuntọ lẹ tọn jẹ sòdedo osla lọ mẹ ji. Gàntọ lẹ—sunnu po yọnnu po—họ̀nwezun pànta awhàn-hún he ja lọ lẹ bo to awhádo dọ “Eya!” bosọ jẹ zannu, bọmbu he yé wleawuna lẹ, gọna nudepope he alọ yetọn plá lẹ yìn ji. Avùn sinsinyẹn de bẹjẹeji bọ mí Kunnudetọ lẹ wá mọ míde to ṣẹnṣẹn yetọn. Nawẹ Jehovah na na gblọndo hlan odẹ̀ mítọn lẹ na alọgọ gbọn?

To ajijimẹ, awhànfuntọ lẹ wọ̀ biọ gànhọ mítọn mẹ. Yé dawhá dọmọ: “Mì tọnjẹgbonu, mì mẹwiwe lẹ! Mì yawu bo tọ́nsọn opá lọ mẹ!” Ogán lọ degbena awhànfuntọ lọ lẹ ma nado desòdo mí ṣigba nado nọpọ́ hẹ mí bo basi hihọ́na mí. Dile avùn lọ to sinsinyẹn deji, mí sinai do kọmẹ to ogbé lẹ ji to gbonu osla lọ tọn. Na ganhiho ẹnẹ mí to nudidọ bọmbu, osò, awhágbe po lewuwu tọn lẹ po sè sọn osla lọ mẹ. Enẹgodo, filẹpo yin tó ó. To godo mẹ, to afọnnu, mí mọ bọ awhànfuntọ lẹ to oṣiọ lẹ bẹ tọ́nsọn osla lọ mẹ. Mí wá sè dọ gbẹtọ kanweko susu lẹ wẹ gbleawu kavi kú.

To nukọn mẹ to azán enẹ dopolọ ji, ponọ-gán he n’jẹakọ hẹ de dọnsẹpọ mí. E kanse po goyiyi po dọ: “Eyọn, Nikolai, mẹnu wẹ whlẹn mì gán? Míwlẹ wẹ ya kavi Jehovah?” Mí dọnudo e po ahundopo po na lehe e whlẹn ogbẹ̀ mítọn gán do, bo yidogọ dọ, “Mí yọnẹn dọ Jiwheyẹwhe ganhunupotọ mítọn Jehovah wẹ whàn mì nado whlẹn mí gán, kẹdẹdile e whàn mẹdevo lẹ nado whlẹn devizọnwatọ etọn lẹ gán do to hohowhenu.”—Ẹzla 1:1, 2.

Ponọ-gán enẹ dopolọ dọna mí lehe awhànfuntọ lẹ wagbọn do yọ́n omẹ nankọtọn he mí yin podọ fie mí tin te. E dọ dọ to hodọdopọ dopo whenu to awhànfuntọ lẹ po gufọntọ lẹ po ṣẹnṣẹn, awhànfuntọ lẹ dowhẹ gufọntọ lọ lẹ dọ yé nọ hù gàntọ he ma nọgodona yé lẹ. Nado yiavunlọna yede, gufọntọ lọ lẹ gblọn dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ wẹ ma doalọ to gufinfọn lọ mẹ ṣigba dọ emi ma hù yé gba. Kakatimọ, Kunnudetọ lẹpo ko yin zizedo gànhọ dopo mẹ nado sayana yé. Ogán awhànfuntọ lẹ tọn lẹ flin nuhe yé dọ enẹ.

Mí Nọtegli Na Ahọluduta lọ Tọn Wutu

Wekantọ Russie tọn he diyin de he nọ yin Aleksandr Solzhenitsyn donù gufinfọn ganpamẹ tọn he mí jiya etọn lọ go to owe etọn The Gulag Archipelago mẹ. Gando nujijọ enẹ go, e wlan dọ gufinfọn lọ bẹjẹeji na “mí jlo mẹdekannujẹ nugbonugbo, . . . ṣigba mẹnu wẹ sọgan na ẹn mí?” Mí Kunnudetọ Jehovah tọn he tin to ganpa enẹ dopolọ mẹ lẹ lọsu jlo mẹdekannujẹ ga. Nalete, e ma yin mẹdekannujẹ sọn ganpamẹ kẹdẹ gba, ṣigba mẹdekannujẹ he Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn kẹdẹ wẹ sọgan namẹ. To whenuena mí tin to ganmẹ, mí yọnẹn dọ mí tindo nuhudo huhlọn he nọ wá sọn Jiwheyẹwhe dè tọn nado sọgan nọtegli to adà Ahọluduta etọn tọn mẹ. Podọ Jehovah wleawu nuhe mí tindo nuhudo etọn lẹpo tọn na mí. E gọalọna mí nado gbawhàn matin ohí kavi bọmbu flinflin lẹ yiyizan.—2 Kọlintinu lẹ 10:3.

“Ahọludu ṣie ma yin aihọn he tọn gba,” wẹ Jesu Klisti dọna Pilati. “Eyin ahọludu ṣie ko yin aihọn he tọn, be awhàngán ṣie lẹ do hoavùn.” (Johanu 18:36) Enẹwutu, taidi hodotọ Klisti tọn lẹ, mí ma nọ tindo mahẹ to nudindọn tonudidọ tọn lẹ mẹ. Homẹ mítọn hùn dọ to gufinfọn lọ whenu podọ to godo etọn, nugbonọ-yinyin mítọn na Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn họnwun na mẹdevo lẹ. Solzhenitsyn wlan gando walọyizan mítọn to ojlẹ enẹ mẹ go dọmọ: “Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mọ dọ yé vò nado tẹdo nunọwhinnusẹ́n yetọn lẹ go gbanun-gbanun bo gbẹ́ nado wleawuna figángán lẹ kavi basi hihọ́na yedelẹ.”

Nujijọ hunyanhunyan tọn enẹlẹ wá aimẹ e ko lán to owhe 50 ji todin. Ṣigba, n’nọ saba flin ojlẹ enẹlẹ hlan po pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn po na nuplọnmẹ dẹn-to-aimẹ susu wẹ n’mọ plọn, taidi teninọpọn Jehovah po jidide mlẹnmlẹn do alọ gángán etọn go po. Mọwẹ, taidi Kunnudetọ vivẹ susu devo lẹ to Union soviétique dai tọn mẹ, n’tindo numimọ etọn dọ Jehovah nọ na mẹdekannujẹ, hihọ́, po whlẹngán nujọnu tọn po hlan mẹhe nọtepọn Ahọluduta etọn he “ma yin aihọn he tọn” lẹ.

[Yẹdide to weda 8, 9]

Osla azọ́n sinsinyẹn wiwà tọn to Kazakhstan fie mí sẹ̀ngàn te

[Yẹdide to weda 10]

Yẹdide gànhọ Kunnudetọ lẹ tọn, fie yọnnu lẹ nọ nọ̀

[Yẹdide to weda 11]

Po mẹmẹsunnu lẹ po to whenue mí yin tuntundote