Ohó Jehovah Tọn Tin to Ogbẹ̀
Nuagokun lẹ sọn Owe Ezekiẹli Tọn Mẹ—I
NUJIJỌ lọ wá aimẹ to 613 J.W.M. Yẹwhegán Jẹlemia tin to Juda, bo to vasudo Jelusalẹm tọn po vọjijẹ aigba Juda tọn he to unklẹn po lá madibu. Ahọlu Nẹbukadnẹzali Babilọni tọn ko bẹ susu Ju lẹ tọn yì kanlinmọgbenu. Delẹ to yé mẹ wẹ jọja Daniẹli po gbẹdohẹmẹtọ etọn atọ̀n lẹ po, he to devizọnwa to họ̀nmẹ Kaldea tọn. Suhugan Juvi kanlinmọ lẹ tọn tin to lẹdo de mẹ sẹpọ otọ̀ Kẹbali tọn to “aigba Kaldeanu lẹ tọn mẹ.” (Ezekiẹli 1:1-3) Jehovah ma gọ̀n ma do wẹnsagun de hlan kanlinmọ enẹlẹ gba. E de Ezekiẹli he tindo owhe 30 taidi yẹwhegán.
Owe Ezekiẹli tọn he yin tadona to 591 J.W.M. bẹ ojlẹ owhe 22 tọn hẹn. Ezekiẹli yí sọwhiwhe do basi kandai etọn lẹ. E nọ dọ ojlẹ dọdai etọn lẹ tọn, bo tlẹ nọ yí azán, osun po owhe nujijọ lọ tọn po dogọ. Adà tintan wẹndomẹ Ezekiẹli tọn sinai do aijijẹ po vasudo Jelusalẹm tọn po ji. Adà awetọ bẹ nulila lẹ hẹn sọta akọta he lẹdo yé lẹ, podọ adà godo tọn lọ gando hẹngọwa sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn go. Hosọ ehe dọhodo nuagokun lẹ ji sọn Ezekiẹli 1:1–24:27 mẹ, he bẹ numimọ, dọdai po wadohia lẹ po hẹn gando nuhe na jọ do Jelusalẹm go.
“YẸN KO HẸN WE ZUN HIHỌ́TỌ DE”
To whenuena Ezekiẹli ko mọ numimọ dobu ofìn Jehovah tọn godo, e mọ azọ́ndenamẹ etọn yí. Jehovah dọna ẹn dọ, “Yẹn ko hẹn we zun hihọ́tọ de hlan owhé Islaeli tọn: enẹwutu sè ohó to onù ṣie mẹ, bosọ na nukọnamẹ yé sọn dè e.” (Ezekiẹli 3:17) Nado dọ dọdai osla he na yin didó lẹdo Jelusalẹm po kọdetọn etọn lẹ po tọn, Ezekiẹli yin gbedena nado basi wadohia awe. Gando aigba Juda tọn go, Jehovah dọ gbọn Ezekiẹli gblamẹ dọmọ: “Doayi e go, Yẹn, yèdọ yẹn, na hẹn ohí de wá mì ji, yẹn nasọ và otẹn yiaga mìtọn lẹ.” (Ezekiẹli 6:3) E dọhlan mẹhe nọ nọ̀ otò lọ mẹ lẹ dọmọ: “Yè hẹn dindọn towe wá dè we.”—Ezekiẹli 7:7.
To owhe 612 J.W.M., Ezekiẹli mọ ede to Jelusalẹm to numimọ mẹ. Osùnú nankọ lẹ die he e mọ to tẹmpli Jiwheyẹwhe tọn mẹ! To whenuena Jehovah na do huhlọn whẹdida hinhẹnṣẹ olọn mẹ tọn etọn lẹ hlan (he yin tenọna gbọn “sunnusi ṣidopo” dali) nado túntún adi etọn jẹgbonu do atẹṣitọ lẹ ji, kiki mẹhe mọ “hiadonu de do nukọn” lẹ kẹdẹ wẹ na yin whinwhlẹngán. (Ezekiẹli 9:2-6) Ṣigba jẹnukọn whẹ́, “akán miyọ́n tọn lẹ”—yèdọ owẹ̀n zogbe vasudo Jiwheyẹwhe tọn—dona yin mimimí do tòdaho lọ ta. (Ezekiẹli 10:2) Dile etlẹ yindọ ‘Jehovah na hẹn aliho mẹylankan lẹ tọn wá ota yetọn titi lẹ ji,’ e dopagbe nado vọ́ Islaelivi he vunvunpe lẹ bẹpli.—Ezekiẹli 11:17-21.
Gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn hẹn Ezekiẹli gọwá Kaldea. Wadohia de do lehe Ahọlu Zedekia po omẹ etọn lẹ po na họ̀n sọn Jelusalẹm do hia. Yẹwhegán lalo sunnu po yọnnu po lẹ yin didegbà. Boṣiọ-sẹ̀ntọ lẹ yin gbigbẹdai. Juda yin yiyijlẹdo vẹngle he ma doale de go. Ajlú akùn po vẹngle po tọn do kọdetọn vẹadi he Jelusalẹm na gbẹ̀n lẹ hia na alọgọ dindin sọn Egipti dè wutu. Ajlú lọ wá tadona kọ̀n po opagbe lọ po dọ ‘Jehovah na gọ̀ alà ovu de dó to osó yiaga daho gbó de ji.’ (Ezekiẹli 17:22) Ṣigba to Juda, ‘ogánpò de ma na tin nado dugán.’—Ezekiẹli 19:14.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-wiwe Tọn Lẹ:
1:4-28—Etẹwẹ awhànkẹkẹ olọn mẹ tọn lọ nọtena? Awhànkẹkẹ lọ nọtena adà olọn mẹ tọn titobasinanu Jehovah tọn he bẹ nudida gbigbọnọ nugbonọ lẹ hẹn. Asisa huhlọn etọn tọn wẹ gbigbọ wiwe Jehovah tọn. Mẹhe to awhànkẹkẹ lọ kùn, he nọtena Jehovah, yin gigonọ to aliho jiawu mẹ. Whininọ etọn yin tenọna gbọn aidowhẹdo whanpẹnọ de dali.
1:5-11—Mẹnu lẹ wẹ yin nudida gbẹ̀te ẹnẹ lọ lẹ? To numimọ awhànkẹkẹ lọ tọn awetọ he Ezekiẹli mọ mẹ, e do nudida gbẹ̀te ẹnẹ lọ lẹ hia nado yin kelubimi lẹ. (Ezekiẹli 10:1-11; 11:22) To zẹẹmẹ he gbọngodo ehe mẹ, e ylọ nukunmẹ oyìn tọn ehe dọ “nukunmẹ kelubimi tọn.” (Ezekiẹli 10:14) Ehe sọgbe, na oyìn yin yẹhiadonu huhlọn po hlọnhlọn po tọn, podọ kelubimi lẹ yin nudida gbigbọnọ huhlọnnọ lẹ.
2:6—Naegbọn Ezekiẹli do yin alọdlẹndo pludopludo taidi “visunnu gbẹtọ tọn”? Jehovah ylọ Ezekiẹli dọ mọ nado flinnu yẹwhegán lọ dọ gbẹtọvi de wẹ ewọ yin, bo gbọnmọ dali yidogọna vogbingbọn daho he tin to gbẹtọvi he yin wẹnsagun lọ po Jiwheyẹwhe he yin Dowatọ owẹ̀n lọ tọn po ṣẹnṣẹn. Yinkọ dopolọ yin yiyizan na Jesu Klisti diblayi whla 80 to Owe Wẹndagbe tọn lẹ mẹ, nado dohia hezeheze dọ Ovi Jiwheyẹwhe tọn wá taidi gbẹtọvi de, e ma yin taidi gbigbọ he vọjọ de gba.
2:9–3:3—Naegbọn owe-hihá avigbè po awubla po tọn lọ do vivi to nùmẹ na Ezekiẹli? Pọndohlan he Ezekiẹli tindo gando azọ́ndenamẹ etọn go wẹ hẹn owe-hihá lọ vivi to onù etọn mẹ. Ezekiẹli dopẹ́ nado to Jehovah sẹ̀n taidi yẹwhegán de.
4:1-17—Be Ezekiẹli basi wadohia osla he na wá yin didó lẹdo Jelusalẹm tọn nugbonugbo wẹ ya? Nugbo lọ dọ Ezekiẹli biọ dọ nuhe e na yizan do nake tẹnmẹ lọ ni yin didiọ bọ Jehovah sọ kẹalọyi obiọ etọn dohia dọ yẹwhegán lọ basi wadohia nujijọ lọ tọn nugbonugbo. Aimimlọn do adà amiyọn tọn ji lọ nọtena owhe 390 he ahọluduta whẹndo ao tọn lọ yí do waylan—yèdọ bẹsọn owhe 997 J.W.M. jẹ vasudo Jelusalẹm tọn whenu to 607 J.W.M. Aimimlọn do adà adusi tọn ji lọ nọtena owhe 40 ylanwiwa Juda tọn, he bẹsọn ojlẹ he mẹ Jẹlemia yin dide taidi yẹwhegán to owhe 647 J.W.M. kakajẹ 607 J.W.M. To ojlẹ azán 430 tọn lọ blebu gblamẹ, núdùdù po osin vude po janwẹ Ezekiẹli yí do hẹn adọ̀ dote, bo gbọnmọ dali dohia to aliho dọdai tọn mẹ dọ huvẹ na tin to osladido Jelusalẹm tọn lọ whenu.
5:1-3—Etẹwẹ e zẹẹmẹdo to whenuena Ezekiẹli yí vude sọn oda he e vunvunpe do jẹhọn mẹ lẹ mẹ bo sìn yé do avọ̀tonu etọn? Ehe yin wiwà nado dohia dọ pipotọ de na lẹkọwa Juda bo na vọ́ sinsẹ̀n-bibasi nugbo bẹjẹeji to vọjijẹ owhe 70 tọn lọ godo.—Ezekiẹli 11:17-20.
17:1-24—Mẹnu wẹ yin akùn daho awe lọ lẹ, nawẹ alà mawhẹ́n kedali de tọn lẹ yin vivia sẹ̀ gbọn, podọ mẹnu wẹ yin ‘alà ovu’ he yin vivọ́ dó gbọn Jehovah dali lọ? Akùn awe lọ lẹ nọtena gandutọ Babilọni po Egipti po tọn lẹ. Akùn tintan lọ jẹ do adadanu kavi aga pete kedali lọ tọn, enẹ wẹ yindọ e wá ahọlu hukan gandudu Davidi tọn dè. Akùn ehe via adadanu alà mawhẹ́n lẹ tọn sẹ̀ gbọn Zedekia yíyí do diọtẹnna Ahọlu Jehọiakini Juda tọn dali. Mahopọnna dọ Zedekia whlé nado yin nugbonọ, e dín alọgọ sọn akùn awetọ lọ, yèdọ gandutọ Egipti tọn dè, ṣigba to ovọ́ mẹ. E na yin hinhẹn yì kanlinmọgbenu bo nasọ kú to Babilọni. Jehovah sọ kẹ́n ‘alà ovu de,’ enẹ wẹ Ahọlu Mẹssia. Alà ehe yin vivọ́ dó to “osó yiaga daho gbó de ji,” to Osó Ziọni olọn mẹ tọn ji, fie e na lẹzun “kedali dagbedagbe de” te, bo na hẹn dona nujọnu tọn lẹ wá na aigba.—Osọhia 14:1.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
2:6-8; 3:8, 9, 18-21. Mí ma dona dibuna mẹylankan lẹ kavi joagọyigodo sọn owẹ̀n Jiwheyẹwhe tọn lilá mẹ, ehe bẹ avase de hẹn na yé. Eyin gbẹtọ lẹ ma tlẹ do ojlo hia kavi to nukundiọsọ mí, mí dona sinyẹn di zannu diamọndi tọn. Etomọṣo, mí dona payi ma nado lẹzun ayiha sinsinyẹnnọ, mẹtọnmahopọntọ kavi hùnylantọ. Jesu vẹawu mẹhe e dọyẹwheho na lẹ, podọ mílọsu dona nọ yin whinwhàn gbọn awuvẹmẹ dali nado dọyẹwheho na mẹdevo lẹ.—Matiu 9:36.
3:15. To azọ́ndenamẹ etọn mimọyi godo, Ezekiẹli nọ̀ Tẹli-abibi bo yin ‘awujinọ na azán ṣinawe,’ dile e to ayihamẹlẹnpọndo owẹ̀n he e dona lá lọ ji. Be e ma jẹ dọ mí ni nọ yiagbọji do plọnnu po sọwhiwhe po bosọ lẹnayihamẹpọn nado sọgan mọnukunnujẹ nugbo gbigbọmẹ tọn sisosiso lẹ mẹ ya?
4:1–5:4. E biọ whiwhẹ po adọgbigbo po to Ezekiẹli si nado basi wadohia dọdai tọn awe lọ lẹ. Mílọsu dona whiwhẹ míde bo yin adọgbotọ nado hẹn azọ́n depope he Jiwheyẹwhe dena mí di.
7:4, 9; 8:18; 9:5, 10. Mí ma dona blawu na mẹhe mọ whẹdida whẹgbledomẹ Jiwheyẹwhe tọn yí lẹ kavi vẹawu yé gba.
7:19. To whenuena Jehovah na hẹn whẹdida etọn ṣẹ do titonu ehe ji, akuẹ ma na doale depope.
8:5-18. Atẹṣiṣi nọ hùmẹ sudo to gbigbọ-liho. “Onù wẹ ylanwatọ [kavi atẹṣitọ] do nọ hù kọmẹnu etọn sudo.” (Howhinwhẹn lẹ 11:9) Nuyọnẹnnu wẹ e na yin nado dapana etlẹ yin linlẹn lọ nado dotoaina atẹṣitọ lẹ.
9:3-6. Hiadonu lọ tintindo—enẹ wẹ kunnudenu lọ dọ mí yin devizọnwatọ klandowiwe Jiwheyẹwhe tọn he ko yí baptẹm lẹ podọ dọ mí tindo jẹhẹnu Klistiani tọn—yin dandannu nado lùn “nukunbibia daho” lọ tọ́n. (Matiu 24:21) Klistiani yiamisisadode lẹ, he yin tenọna gbọn dawe he tindo wesinzo lọ dali, yin nukọntọ to azọ́n hiadogonamẹ tọn lọ mẹ, yèdọ azọ́n yẹwhehodidọ Ahọluduta lọ tọn po mẹhẹnzun-devi tọn po. Eyin hiadonu enẹ na gbọṣi mí go, mí dona yí zohunhun do gọalọna yé to azọ́n ehe mẹ.
12:26-28. Etlẹ yin hlan mẹhe to owẹ̀n etọn ṣanko lẹ, Ezekiẹli dọmọ: “Ode sọn ohó [Jehovah tọn] lẹ mẹ ma nasọ yin gadona depope ba gba.” Mí dona wà nuhe go mí pé lẹpo nado gọalọna mẹdevo lẹ nado dejido Jehovah go whẹpo ewọ nado hẹn titonu ehe wá opodo.
14:12-23. Eyin mí na mọ whlẹngán yí, mílọsu si wẹ e pò te. Mẹdevo ma sọgan wà ehe do otẹn mítọn mẹ.—Lomunu lẹ 14:12.
18:1-29. Dopodopo mítọn wẹ na hẹnagbàn kọdetọn nuyiwa mítọn lẹ tọn.
“GÒHÙNNA DE, GÒHÙNNA, GÒHÙNNA, WẸ YẸN NA BASI I DO”
To owhe ṣinawetọ kanlinmọgbenu tọn lọ whenu, yèdọ to owhe 611 J.W.M., mẹho Islaeli tọn lẹ wá Ezekiẹli dè “nado kanbiọ sọn OKLUNỌ dè.” Yé sè otàn gaa de gando atẹṣiṣi Islaeli tọn go gọna avase de dọ ‘Jehovah na dọ̀n ohí etọn jẹgbonu’ do yé ji. (Ezekiẹli 20:1; 21:3) To hodidọ na ahọvi Islaeli tọn (Zedekia) mẹ, Jehovah dọmọ: “Diọtẹnna ogangbakun lọ, bosọ de jẹgbakun lọ sẹ̀: ehe wẹ na tin, ehe ma gba: ze enẹ he yìdo daga, bo whiwhẹ enẹ he yiaga dai. Gòhùnna de, gòhùnna, gòhùnna, wẹ yẹn na basi i do: ehe ga ma nasọ tin ba, kaka ewọ [Jesu Klisti] do wá jlọjẹ mẹhe tọn e yin; yẹn nasọ yí ì na ẹn.”—Ezekiẹli 21:26, 27.
Jelusalẹm hùwhẹ. Whẹhuhu Ohola (Islaeli) po Oholiba (Juda) po tọn yin didegbà. Ohola ko yin jijodo “alọ wanyitọ etọn lẹ tọn mẹ, do alọ Assilianu lẹ tọn mẹ.” (Ezekiẹli 23:9) Vọjijẹ Oholiba tọn ko sẹpọ. To owhe 609 J.W.M., osladido osun 18 tọn lọ bẹjẹeji lẹdo Jelusalẹm. To whenuena tòdaho lọ na wá jai to godo mẹ, awú na jí Ju lẹ sọmọ bọ yé ma tlẹ sọgan do awubla yetọn hia. Ezekiẹli ma dona do owẹ̀n Jiwheyẹwhe tọn mẹhe tin to kanlinmọgbenu lọ lẹ kakajẹ whenue e na mọ linlin de yí gando vasudo tòdaho lọ tọn go sọn “ewọ he họ̀ngán” lọ dè.—Ezekiẹli 24:26, 27.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-wiwe Tọn Lẹ:
21:3—Etẹwẹ yin “ohí ” lọ he Jehovah dọ̀n jẹgbonu sọn apà etọn mẹ? “Ohí ” he Jehovah yizan nado hẹn whẹdida etọn ṣẹ do Jelusalẹm po Juda po ji sọawuhia nado yin Ahọlu Nẹbukadnẹzali Babilọni tọn po awhànpa etọn po. E sọ sọgan bẹ adà olọn mẹ tọn titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn he mẹ nudida gbigbọnọ huhlọnnọ lẹ tin te hẹn ga.
24:6-14—Etẹwẹ kòjijẹ odla kavi ganzẹn lọ tọn nọtena? Jelusalẹm he osla yin dido lẹdo lọ yin yiyijlẹdo ganzẹn he onù etọn gblo taun de go. Kòjijẹ etọn nọtena walọ gblezọn tòdaho lọ tọn—yèdọ mawé, wantuntun, po hùnsọndai he e hùwhẹ etọn po. Mawé etọn sù sọmọ bọ dile yè tlẹ ze ganzẹn lọ kẹdẹ do akán etọn lẹ ji bo hẹn ẹn hùnmiyọ́n tlala kòjijẹ etọn ma wayi sọn e go.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
20:1, 49. Gblọndo sunnu mẹho Islaeli tọn lọ lẹ tọn dohia dọ yé tindo ayihaawe gando nuhe Ezekiẹli dọ go. Mí ni ma tindo ayihaawe gando avase Jiwheyẹwhe tọn lẹ go gbede blo.
21:18-22. Dile etlẹ yindọ Nẹbukadnẹzali yí dọṣẹ zan, Jehovah wẹ hẹn ẹn diun dọ gandutọ kosi lọ na diọnukunsọ Jelusalẹm. Ehe dohia dọ aovi lẹ lọsu ma tlẹ sọgan glọnalina mẹhe Jehovah de nado hẹn whẹdida etọn ṣẹ lẹ sọn lẹndai etọn hinhẹndi mẹ.
22:6-16. Jehovah gbẹwanna mẹhẹngble, wantuntun, huhlọn ṣiṣizan po alọgodokuẹ-yíyí po. Mí dona magbe gligli nado dapana ylanwiwa mọnkọtọn lẹ.
23:5-49. Awuwiwlena alẹnu tonudidọ tọn lẹ hẹn Islaeli po Juda po nado kẹalọyi sinsẹ̀n-bibasi lalo godonọnamẹtọ yetọn lẹ tọn. Mì gbọ mí ni họ́ míde sọta gbẹdido hẹ aihọn he sọgan hù yise mítọn sudo.—Jakobu 4:4.
Owẹ̀n de He Tin to Ogbẹ̀ Bosọ Dohuhlọn
Nuplọnmẹ dagbe nankọ lẹ die mí mọyi sọn weta 24 tintan owe Ezekiẹli tọn lẹ mẹ! Nunọwhinnusẹ́n he sọawuhia to finẹ lẹ dohia mí nuhe nọ hẹn whẹgbledomẹ Jiwheyẹwhe tọn wá, lehe mí sọgan mọ lẹblanu etọn yí gbọn, podọ nuhewutu mí dona na avase mẹylankan lẹ. Dọdai he gando vasudo Jelusalẹm tọn go lọ do Jehovah hia hezeheze taidi Jiwheyẹwhe he nọ ‘hẹn omẹ etọn lẹ yọ́n onú yọyọ lẹ whẹpo yé nado wujẹgbonu.’—Isaia 42:9.
Dọdai mọnkọtọn lẹ taidi dehe yin kinkandai to Ezekiẹli 17:22-24 po 21:26, 27 po mẹ lẹ dlẹnalọdo didoai Ahọluduta Mẹssia tọn to olọn mẹ. To madẹnmẹ, gandudu enẹ na hẹn ojlo Jiwheyẹwhe tọn yin wiwà to aigba ji. (Matiu 6:9, 10) Mí sọgan pọnnukọnhlan dona Ahọluduta lọ tọn lẹ po yise dolido po gọna nujikudo. Mọwẹ, “Ohó Jiwheyẹwhe tọn tin to ogbẹ̀, e dohuhlọn.”—Heblu lẹ 4:12.
[Yẹdide to weda 12]
Etẹwẹ awhànkẹkẹ olọn mẹ tọn lọ nọtena?
[Yẹdide to weda 14]
Mahẹ zohunhun tọn tintindo to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ nọ gọalọna mí nado hẹn “hiadonu” mítọn go