Be Anazọ́n Sọgan Yin Wiwà Matin Anazọ́nwatọ Ya?

E KO hugan owhe 150 todin bọ Charles Darwin dohia dọ nutogbẹ̀ gigẹdẹ voovo lẹ tin na yé tindo nugopipe jọwamọ tọn nado diọada sọgbe hẹ lẹdo yetọn wutu. Ṣigba to agọe, tamẹnuplọnmẹ etọn po adà nuplọnmẹ lọ tọn devo lẹ po ko yin agọjẹdo gbọn mẹhe yise dọ aliho doglẹ he mẹ nutogbẹ̀ jiawu lẹ yin bibasi te dohia dọ yé yin bibasi na lẹndai de wutu lẹ dali. Lẹnunnuyọnẹntọ susu he tlẹ tindo gbedewema dagbe lẹ ma kẹalọyi linlẹn lọ dọ onú wunmẹwunmẹ he mí nọ mọ to aigba ji lẹ wá na yede gba.

Delẹ to lẹnunnuyọnẹntọ mọnkọtọn lẹ mẹ dọnnu dọ nudevo wẹ yin asisa nutogbẹ̀ voovo he tin lẹ tọn bo sọalọakọ́n dọ anazọ́n he yin mimọ to nudida mẹ lẹ do nuyọnẹn hia bosọ yin godonọna gligli gbọn lẹnunnuyọnẹn nutogbẹ̀ lẹ tọn, nulinlẹn, po lẹnpọn dagbe po dali. Yé na tuli mẹplọntọ wehọmẹ tọn lẹ nado plọn wehọmẹvi yetọn lẹ dọ nudida lẹ do nuyọnẹn hia. Gbemanọpọ tin taun gando nuplọnmẹ nulẹ tin yededenu tọn go to États-Unis, ṣigba linlin dohia dọ nudopolọ to jijọ to Angleterre, Pakistan, Pays-Bas, Serbie, po Turquie po.

Nujọnu de He Ma Yin Nùdego

Nalete, nujọnu he họnwun hezeheze de ma nọ saba yin nùdego gbọn mẹhe yiavunlọna nuplọnmẹ lọ dọ anazọ́n jọwamọ tọn lẹ do nuyọnẹn hia lẹ dali. Enẹ wẹ awugbopo nado donù anazọ́nwatọ lọ go. Be hiẹ yise dọ anazọ́n sọgan yin wiwà matin anazọ́nwatọ de ya? Mẹhe nọ yiavunlọna nuplọnmẹ ehe lẹ “ma dọ nudepope gando mẹhe kavi nuhe anazọ́nwatọ lọ sọgan yin go gba,” wẹ linlinwe The New York Times Magazine dọ. Wekantọ Claudia Wallis dọ dọ mẹhe nọ nọgodona nuplọnmẹ ehe lẹ “nọ payi ma nado donù Jiwheyẹwhe go to hodidọ yetọn mẹ.” Podọ linlinwe Newsweek na linlin dọ “nuplọnmẹ yetọn dọ anazọ́n jọwamọ tọn lẹ do nuyọnẹn hia ma dọ nudepope gando tintin po yinkọ anazọ́nwatọ lọ tọn po go.”

Nalete, hiẹ sọgan yigbe dọ nulunu wẹ e yin nado tẹnpọn nado dapana hodidọ gando anazọ́nwatọ lọ go. Nawẹ zẹẹmẹ lọ gando anazọ́n he tin to wẹkẹ mítọn mẹ lẹ po ogbẹ̀ na ede po go na sọgbe mlẹnmlẹn do eyin anazọ́nwatọ lọ ma tin bo ma yin yinyọnẹn kavi ma tlẹ yin hodọ gandego?

Jẹ obá de mẹ, nudindọn lọ dọ anazọ́nwatọ de tin kavi lala sinai do kanbiọ ehelẹ ji: Be alọkikẹyi dọ anazọ́nwatọ he tindo huhlọn hugan jọwamọ tọn de tin na glọnalina nukọnyiyi lẹnunnuyọnẹn po dodinnanu po tọn wẹ ya? Be whenuena kunnudenu dagbe devo de ma yin mimọ kẹdẹ wẹ mí dona kẹalọyi dọ anazọ́nwatọ nuyọnẹntọ de tin ya? Na nugbo tọn, be e sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe nado wá tadona kọ̀n dọ anazọ́n jọwamọ tọn lẹ dohia dọ anazọ́nwatọ de tin ya? Hosọ he bọdego na dọhodo kanbiọ ehelẹ po devo lẹ po ji.

[Yẹdide to weda 3]

Charles Darwin yise dọ nutogbẹ̀ gigẹdẹ voovo lẹ tin kiki na yé penugo nado diọada sọgbe hẹ lẹdo yetọn wutu

[Asisa Yẹdide tọn]

Darwin: From a photograph by Mrs. J. M. Cameron/U.S. National Archives photo