Kanbiọ Wehiatọ Mítọn lẹ Tọn

Naegbọn Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ Ma Nọ Yì Awhàn?

Sọn ojlẹ dindẹn die, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, mahopọnna fidepope he yé nọ nọ̀, ma nọ doalọ to awhàn mẹhusudo tọn lẹ mẹ to akọta lẹ ṣẹnṣẹn kavi to otò yetọn titi mẹ. Otanwe Australian Encyclopædia dọ to owhe 50 die wayi dọ “Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ hẹn kadaninọ yetọn go gligli to ojlẹ awhàn tọn lẹ mẹ.”

Whẹwhinwhẹ́n tangan he wutu Kunnudetọ lẹ ma nọ doalọ to awhàn mẹ wẹ yindọ mahẹ tintindo to avùn mọnkọtọn lẹ mẹ jẹagọdo ayihadawhẹnamẹnu Klistiani tọn yetọn. Ayihadawhẹnamẹnu yetọn ko yin anadena gbọn gbedide po apajlẹ Oklunọ Jesu Klisti tọn po dali. E degbena hodotọ etọn lẹ nado nọ yiwanna kọmẹnu yetọn lẹ. E sọ dọmọ: “Mì yiwanna kẹntọ mìtọn lẹ, mì wà dagbe hlan yé he gbẹwanna mì lẹ.” (Luku 6:27; Matiu 22:39) To whenuena dopo to devi etọn lẹ mẹ tẹnpọn nado yiavunlọna ẹn po ohí de po, Jesu dọna ẹn dọmọ: “Yí ohí towe do otẹn etọn mẹ; na mẹhe ze ohí lẹpo wẹ na dọ̀n po ohí po.” (Matiu 26:52) Gbọnmọ dali, to ohó po walọ po mẹ, e dohia to aliho he họnwun mẹ dọ hodotọ etọn lẹ ma dona nọ yí awhànfunnu mẹhusudo tọn lẹ zan gba.

Whẹwhinwhẹ́n devo he wutu Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ma nọ yì awhàn wẹ yindọ yé tin to whẹndo akọjọpli yisenọ lẹ tọn de mẹ lẹdo aihọn pé. Awhàn na zọ́n bọ mẹmẹsunnu na fọ́n do mẹmẹsunnu ji, podọ enẹ na jẹagọdo gbedide Jesu tọn nado nọ tindo ‘owanyi na yenọzo.’—Johanu 13:35.

Nunọwhinnusẹ́n owanyi tọn he yin nùdego to aga ehelẹ ma yin nude he Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yí onù do dọ poun gba. Di apajlẹ, lẹnnupọndo teninọ yetọn ji to Wẹkẹ-Whàn II whenu, to 1939-1945. To États-Unis, Kunnudetọ Jehovah tọn he hugan 4 300 wẹ yin wiwle sú do ganpamẹ na yé gbẹ́ nado funawhàn wutu. To Grande-Bretagne, hugan Kunnudetọ 1 500, he bẹ yọnnu he lán to 300 ji hẹn, wẹ yin bibẹdo ganpamẹ na yé gbẹ́ nado doalọ to awhànzọ́n mẹ wutu. To Allemagne Nazi, Kunnudetọ he hugan 270 wẹ yin hùhù to gbedide Tohọluduta tọn glọ na yé gbẹ́ nado yí awhànfunnu lẹ zan wutu. To gandudu Nazi tọn whenu, hugan Kunnudetọ 10 000 wẹ yin wiwle sú, vlavo do ganpa kavi osla yasanamẹ tọn lẹ mẹ. Kunnudetọ Japon tọn lẹ lọsu yin yasana badabada. Enẹwutu, mẹdepope he hẹn mẹyiwanna etọn lẹ bu to Wẹkẹ-Whàn II whenu—kavi to awhàn devo depope he bọdego mẹ—sọgan deji dọ Kunnudetọ Jehovah tọn dopo tata ma doalọ to okú omẹ mọnkọtọn lẹ tọn mẹ.

Pọndohlan Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn gando awhàn go yin didohia hezeheze to hogbe godo tọn he Wolfgang Kusserow dọ lẹ mẹ. Nazi lẹ gbòtana visunnu owhe 20 mẹvi Allemagne-nu ehe to 1942 na e gbẹ́ nado yì awhàn wutu. (Isaia 2:4) E dọ to whẹdatẹn awhànfuntọ lẹ tọn dọmọ: “Yẹn yin pinplọn whẹ́n taidi dopo to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mẹ, to kọndopọ mẹ hẹ ohó Jiwheyẹwhe tọn he tin to Owe-Wiwe mẹ. Osẹ́n he klo bosọ yin wiwe hugan he e na gbẹtọvi lẹ wẹ yindọ: ‘Hiẹ dona yiwanna Jiwheyẹwhe towe hú nudevo depope podọ kọmẹnu towe di dewe.’ Gbedide devo wẹ yindọ: ‘Hiẹ ma dona hùmẹ.’ Be atin lẹ wutu wẹ Mẹdatọ mítọn do hẹn ehe yin kinkàndai ya?”—Malku 12:29-31; Eksọdusi 20:13.

Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yise dọ Jehovah, Jiwheyẹwhe ganhunupotọ lọ kẹdẹ wẹ na hẹn jijọho dẹn-to-aimẹ wá aigba ji. Yé to nukundo whenue e na hẹn opagbe etọn di he dọ dọ e na “hẹn awhàn gbọ kakajẹ aigba pòdo.”—Psalm 46:9.