Jehovah Wẹ “Whlẹngántọ” Daho Mítọn
“OKLUNỌ nọ gọalọna yé, e nọ whlẹn yé.”—PS. 37:40.
1, 2. Nugbo dodonu tọn he gando Jehovah go tẹwẹ nọ miọnhomẹna mí bosọ nọ na huhlọn mí?
OYẸ̀ he owhè nọ hẹnwa ma nọ nọ̀ tẹndopodomẹ. Dile aigba to lilẹpe, oyẹ̀ nọ to tẹnsẹ bosọ nọ to didiọ. Ṣigba, Didatọ aigba po owhè po tọn ma nọ diọ gba. (Mal. 3:6) ‘Ewọ dè wẹ didiọ de ma te, kavi oyẹ̀ lilẹpe tọn,’ wẹ Biblu dọ. (Jak. 1:17) Matin ayihaawe, nugbo dodonu tọn he gando Jehovah go ehe nọ miọnhomẹna mí bosọ nọ na huhlọn mí, titengbe eyin mí pehẹ whlepọn po nuhahun sinsinyẹn lẹ po. Etẹwutu?
2 Dile mí doayi e go to hosọ he wayi mẹ do, Jehovah do ede hia nado yin “Whlẹngántọ” daho lọ to ojlẹ Biblu tọn lẹ mẹ. (Ps. 70:5) E ma nọ diọ podọ e nọ hẹn ohó etọn lẹ di to whepoponu; enẹwutu, sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ to egbehe tindo whẹwhinwhẹ́n lẹpo nado deji dọ ewọ ‘na gọalọna yé bo nasọ whlẹn yé.’ (Ps. 37:40) Nawẹ Jehovah ko whlẹn devizọnwatọ etọn lẹ to azán mítọn gbè gbọn? Nawẹ e sọgan whlẹn dopodopo mítọn gbọn?
E Nọ Whlẹn Mí sọn Nukundiọsọmẹtọ lẹ Si
3. Naegbọn mí sọgan deji dọ nukundiọsọmẹtọ lẹ ma na hẹnalọdotena omẹ Jehovah tọn lẹ nado lá wẹndagbe lọ?
3 Nukundiọsọmẹ Satani tọn depope ma na glọnalina Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nado na ẹn mẹdezejo mlẹnmlẹn he e jẹna to sinsẹ̀n-bibasi yetọn mẹ. Ohó Jiwheyẹwhe tọn na mí jide dọmọ: “Avùnhonu depope he yè jlẹ do gowe ma na wà nude; odẹ́ he fọ́n do jiwe to whẹdida mẹ lẹpo wẹ hiẹ na gblewhẹdo.” (Isa. 54:17) Nukundiọsọmẹtọ lẹ ko dovivẹnu nado glọnalina omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ sọn azọ́ndenamẹ yẹwhehodidọ tọn yetọn hinhẹndi mẹ, ṣigba yé ko gboawupo. Lẹnnupọndo apajlẹ awe ehelẹ ji.
4, 5. Nukundiọsọmẹ tẹwẹ omẹ Jehovah tọn lẹ pehẹ to 1918, podọ etẹwẹ yin kọdetọn lọ?
4 To 1918, omẹ Jehovah tọn lẹ pehẹ homẹkẹn debọdo-dego sọn alọ sinsẹ̀ngán he jlo na doalọtena azọ́n yẹwhehodidọ tọn yetọn lẹ tọn mẹ. To 7 mai, gandudu tohọluduta tọn degbè dọ J. F. Rutherford, he to anadena azọ́n yẹwhehodidọ lẹdo aihọn pé tọn lọ to whenẹnu ni yin wiwle to pọmẹ hẹ omẹ sọha delẹ sọn tatọ́-tẹnnọ lọ. To nuhe ma pé osun awe godo, owhẹ̀ sébibla tọn yin sisadokọna Mẹmẹsunnu Rutherford po gbẹdohẹmẹtọ etọn lẹ po bọ yé yin whẹdana nado sẹngàn na ojlẹ dindẹn. Be nukundiọsọmẹtọ lẹ ko penugo nado yí whẹdatẹn lẹ zan nado doalọtena azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mlẹnmlẹn wẹ ya? Paali!
5 Flindọ Jehovah dopagbe dọmọ: “Avùnhonu depope he yè jlẹ do gowe ma na wà nude.” Ninọmẹ lọ lẹ diọ to ajiji mẹ, to 26 mars 1919—yèdọ osun ṣinẹnẹ to whenuena yé yin wiwle sú godo—Mẹmẹsunnu Rutherford po gbẹdohẹmẹtọ etọn lẹ po yin tuntundote kakajẹ whenue owhẹ̀ yetọn na yin didọ. To owhe he bọdego mẹ, to 5 mai 1920, owhẹ̀ lẹpo yin didesọn okọ̀ na yé. Mẹmẹsunnu lọ lẹ yí mẹdekannujẹ yetọn zan nado hẹn azọ́n Ahọluduta lọ tọn zindonukọn. Po kọdetọn tẹ po? Jideji ayidego tọn lẹ ko sọawuhia sọn whenẹnu gbọ́n. Gigo kọdetọn dagbe ehe lẹpo tọn dona yì na “Whlẹngántọ” daho lọ.—1 Kọl. 3:7.
6, 7. (a) Etẹwẹ gandudu Nazi Allemagne tọn magbe nado wà na Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, podọ etẹwẹ yin kọdetọn lọ? (b) Etẹwẹ otàn omẹ Jehovah tọn egbezangbe tọn lẹ tọn dohia?
6 Todin, lẹnnupọndo apajlẹ awetọ ji. To 1934, Hitler whlé nado sukúndona Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to Allemagne. Enẹ ma yin nukunvandomẹ tata de poun gba. Tlolo wẹ e jẹ mẹmẹsunnu lẹ wle sú ji. Fọtọ́n susu Kunnudetọ lẹ tọn wẹ yin yasana; podọ kanweko susu wẹ yin hùhù to osla yasanamẹ tọn lẹ mẹ. Be Hitler tindo kọdetọn dagbe to gbemima etọn nado sukúndona Kunnudetọ lẹ mẹ ya? Be e doalọtena yẹwheho wẹndagbe lọ tọn didọ to Allemagne ya? Paali! To homẹkẹn lọ whenu, mẹmẹsunnu mítọn lẹ nọ dọyẹwheho to nuglọ. To aijijẹ gandudu Nazi tọn godo, yé yí mẹdekannujẹ yetọn zan nado zindonukọn to yẹwhehodidọ lọ mẹ. To egbehe, hugan wẹnlatọ Ahọluduta tọn 165 000 wẹ tin to Allemagne. Whladopo dogọ, “Whlẹngántọ” daho lọ ko hẹn opagbe etọn di dọmọ: “Avùnhonu depope he yè jlẹ do gowe ma na wà nude.”
7 Otàn Kunnudetọ Jehovah tọn egbezangbe tọn lẹ tọn dohia dọ Jehovah ma na dike omẹ etọn lẹ ni yin kúnsúdona to pọmẹ gbede. (Ps. 116:15) Ṣigba, etẹwẹ dogbọn dopodopo mítọn dali? Nawẹ Jehovah nọ whlẹn mí gbọn?
Etẹwẹ Dogbọn Hihọ́ Agbasa Tọn Dali?
8, 9. (a) Nawẹ mí wagbọn do yọnẹn dọ Jehovah ma dopagbe nado nọ basi hihọ́na mí to agbasa-liho to whepoponu? (b) Etẹ mẹ wẹ mí dona mọnukunnujẹ?
8 Dopodopo mítọn yọnẹn dọ Jehovah ma dopagbe nado nọ basi hihọ́na mí to agbasa-liho to whepoponu gba. Mí nọ magbe taidi Heblu nugbonọ atọ̀n he gbẹ́ nado litaina boṣiọ sika tọn he Ahọlu Nẹbukadnẹzali zedai lọ. Dẹpẹ budisi Jiwheyẹwhe tọ́ enẹlẹ ma lẹndọ Jehovah na basi hihọ́na yé to azọ́njiawu-liho sọn awugble agbasa tọn mẹ gba. (Hia Daniẹli 3:17, 18.) Dile nulẹ wá yì do, Jehovah whlẹn yé sọn miyọ́n zòhọ lọ tọn mẹ. (Dan. 3:21-27) Ṣigba, to ojlẹ Biblu tọn mẹ lọsu, ninọmẹ taun taun delẹ mẹ wẹ Jehovah whlẹn omẹ etọn lẹ to azọ́njiawu-liho te. Susu devizọnwatọ etọn lẹ tọn wẹ kú gbọn alọ nukundiọsọmẹtọ lẹ tọn mẹ.—Heb. 11:35-37.
9 To egbehe lo? Taidi “Whlẹngántọ” lọ, ayihaawe ma tin dọ Jehovah sọgan whlẹn dopodopo mítọn sọn owù mẹ. Be mí sọgan dọ po nujikudo po eyin Jehovah dádo whẹho tangan de mẹ kavi lala? Mí ma sọgan dọ. Etomọṣo, eyin mẹde luntọ́n sọn owù de mẹ, e sọgan tindo numọtolanmẹ lọ dọ Jehovah wẹ whlẹn emi. Nuyiwa sakla tọn wẹ e na yin dọ mẹdevo lẹ ni mọhodọdo numọtolanmẹ etọn go. To ojlẹ dopolọ mẹ, mí dona mọnukunnujẹemẹ dọ Klistiani nugbo susu wẹ ko kú na homẹkẹn wutu, dile e yin do to gandudu Nazi tọn whenu. Mẹdevo lẹ ko kú to ninọmẹ nugbajẹmẹji tọn lẹ mẹ. (Yẹwh. 9:11) Mí sọgan kanse dọ, ‘Be Jehovah gboawupo nado yin “Whlẹngántọ” mẹhe yè gblegbẹ̀na kavi he kú okú azán mape tọn lẹ tọn wẹ ya?’ E na vẹawu dọ ni yinmọ.
10, 11. Naegbọn gbẹtọ ma pé nude go to okú nukọn, ṣigba etẹwẹ Jehovah penugo nado wà gando ehe go?
10 Lẹnnupọndo ehe ji: Gbẹtọ ma pé nude go to okú nukọn, na gbẹtọvi de ma sọgan “whlẹn ayiha etọn sọn alọ kutomẹ” kavi Ṣeol, yèdọ yọdò paa gbẹtọvi tọn si gba. (Ps. 89:48) Ṣigba etẹwẹ dogbọn Jehovah dali? Mẹmẹyọnnu he lùn ojlẹ nukunbianamẹ Nazi tọn tọ́n de flin nuhe onọ̀ etọn he yin Kunnudetọ dọna ẹn to gbèdopo nado miọnhomẹna ẹn whenue mẹyiwanna yetọn delẹ kú to osla yasanamẹ tọn lẹ mẹ dọmọ: “Eyin okú na dogàn gbẹtọvi lẹ kakadoi wẹ, e dohia dọ e dohuhlọn hugan Jiwheyẹwhe niyẹn, kavi e ma yin mọ wẹ?” Matin ayihaawe, okú ma dohuhlọn sọ Ganhunupotọ lọ he yin Asisa ogbẹ̀ tọn! (Ps. 36:9) Mẹhe tin to Ṣeol kavi Hadẹs mẹ lẹpo wẹ tin to oflin Jehovah tọn mẹ, podọ ewọ na whlẹn dopodopo yetọn.—Luku 20:37, 38; Osọhia 20:11-14.
11 Todin whẹ́, Jehovah nọ yinuwa to gbẹzan sinsẹ̀n-basitọ nugbonọ etọn egbezangbe tọn lẹ tọn mẹ. Mì gbọ mí ni gbadopọnna aliho atọ̀n he mẹ e họnwun dọ e nọ yin “Whlẹngántọ” mítọn te.
E Nọ Basi Hihọ́na Mí to Gbigbọ-Liho
12, 13. Naegbọn hihọ́ gbigbọmẹ tọn do yin nujọnu hugan, podọ nawẹ Jehovah nọ wleawuna hihọ́ mọnkọtọn na mí gbọn?
12 Jehovah nọ basi hihọ́na mí to gbigbọ-liho, podọ hihọ́ ehe wẹ yin nujọnu hugan. Taidi Klistiani nugbo lẹ, mí mọnukunnujẹemẹ dọ nude tin he họakuẹ tlala hugan ogbẹ̀ mítọn dintọn. Nuhe họakuẹ na mí hugan wẹ haṣinṣan mẹdetiti tọn he mí tindo hẹ Jehovah. (Ps. 25:14; 63:3) Matin haṣinṣan enẹ, ogbẹ̀ mítọn dintọn ma na tindo lẹndai sọmọ podọ mí ma na tindo todido de na sọgodo.
13 Mí dopẹ́ dọ Jehovah nọ wleawuna alọgọ he mí tindo nuhudo etọn lẹpo nado hẹn haṣinṣan pẹkipẹki de go hẹ ẹ. Ohó, gbigbọ-wiwe po agun lẹdo aihọn pé tọn etọn po tin to finẹ nado gọalọna mí. Nawẹ mí sọgan mọaleyi sọn awuwledainanu ehelẹ mẹ to gigọ́ mẹ gbọn? Eyin mí nọ yí sọwhiwhe do plọn Ohó etọn to gbesisọ mẹ, yise mítọn na lodo bọ todido mítọn na họnwun dogọ. (Lom. 15:4) Eyin mí nọ biọ gbigbọ etọn to odẹ̀ mẹ po ahundopo po, mí na mọ alọgọ yí nado nọavunte sọta mẹtẹnpọn lọ nado doalọ to walọyizan he nọ fọ́n ayihaawe dote lẹ mẹ. (Luku 11:13) Eyin mí nọ hodo anademẹ he pipli afanumẹ lọ tọn nọ wleawuna gbọn owe sinai do Biblu ji lẹ dali podọ to opli po plidopọ lẹ po ji, mí na nọ mọ “núdùdù [gbigbọmẹ tọn yí] to osaa sisọ mẹ.” (Mat. 24:45) Awuwledainanu mọnkọtọn lẹ nọ basi hihọ́na mí to gbigbọ-liho bosọ nọ gọalọna mí nado dọnsẹpọ Jiwheyẹwhe.—Jak. 4:8.
14. Dọ numimọ de he do lehe Jehovah nọ basi hihọ́na mí to gbigbọ-liho gbọn hia.
14 Nado mọ aliho he mẹ Jehovah nọ basi hihọ́na mí to gbigbọ-liho te, flin mẹjitọ he yin nùdego to bẹjẹeji hosọ he wayi tọn lẹ. Azán vude to whenuena viyọnnu yetọn Theresa bu godo, yé sè linlin ylankan de: Viyọnnu yetọn ko yin hùhù.a Otọ́ lọ flin dọmọ: “N’hodẹ̀ dọ Jehovah ni basi hihọ́na ẹn. Nado dọ hójọhó, whenuena mí sè dọ e ko yin hùhù, n’kanse dee whẹ́ dọ etẹwutu Jehovah ma do sè odẹ̀ ṣie? Nugbo wẹ dọ, n’yọnẹn dọ Jehovah ma dopagbe nado basi hihọ́na omẹ etọn lẹ dopodopo to azọ́njiawu-liho. N’zindonukọn to dẹ̀hiho mẹ nado mọnukunnujẹ whẹho lọ mẹ. N’mọ homẹmiọn yí sọn nugbo lọ mẹ dọ Jehovah nọ basi hihọ́na omẹ etọn lẹ to gbigbọ-liho—enẹ wẹ yindọ, e nọ wleawu nuhe mí tindo nuhudo etọn lẹpo tọn nado hẹn haṣinṣan he mí tindo hẹ ẹ lodo. Hihọ́ enẹ wẹ yin nujọnu hugan, na e gando sọgodo mavọmavọ mítọn go. To linlẹn enẹ mẹ, Jehovah basi hihọ́na Theresa na e gbẹ́ pò to sinsẹ̀n ẹn po nugbonọ-yinyin po kaka do kú. Na n’yọnẹn dọ todido gbẹninọ sọgodo tọn etọn tin to alọ Otọ́ owanyinọ mítọn tọn mẹ wutu, n’vò sọn ayiha mẹ.”
E Nọ Nọgodona Mí to Azọ̀nzan Ji
15. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ Jehovah sọgan gọalọna mí te to whenuena mí to azọ̀n sinsinyẹn de jẹ?
15 Jehovah sọgan nọgodona mí ‘to azọ̀nzàn ji’ dile e wà na Davidi do. (Ps. 41:3) Dile etlẹ yindọ Jehovah ma nọ whlẹn mí gbọn azọ̀n hinhẹngbọ na mí to azọ́njiawu-liho dali, e nọ gọalọna mí. Gbọnna? Nunọwhinnusẹ́n he tin to Ohó etọn mẹ lẹ sọgan gọalọna mí nado basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ gando aliho nukunpedomẹgo tọn po whẹho devo lẹ po go. (Howh. 2:6) Mí sọgan mọ nudọnamẹ dagbe po ayinamẹ yọ́n-na-yizan lẹ po sọn hosọ Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn po Réveillez-vous! po tọn he dọhodo nuhahun agbasalilo tọn he mí tindo lọ ji lẹ mẹ. Gbọn gbigbọ etọn gblamẹ, Jehovah sọgan na mí ‘huhlọn he hugan jọwamọ tọn’ nado pehẹ ninọmẹ mítọn bo hẹn tenọgli mítọn go mahopọnna nudepope he sọgan to jijọ. (2 Kọl. 4:7) Po alọgọ mọnkọtọn po, mí ma na dike azọ̀n mítọn ni duahunmẹna mí sọmọ bọ ayidonugo he mí nọ na gbigbọnu lẹ na depò.
16. Nawẹ mẹmẹsunnu de penugo nado pehẹ azọ̀n etọn gbọn?
16 Lẹnnupọndo apajlẹ mẹmẹsunnu jọja he yin nùdego to bẹjẹeji hosọ he jẹnukọn lọ tọn ji. To 1998, doto lẹ mọ azọ̀n sclérose latérale amyotrophique na ẹn, ehe wá hẹn ẹn hò plibọ pete to godo mẹ.b Nawẹ e pehẹ azọ̀n etọn gbọn? E basi zẹẹmẹ dọmọ: “N’ko jugbọn ojlẹ awufiẹsa po flumẹjijẹ tọn lẹ po mẹ whenuena n’nọ tindo numọtolanmẹ lọ dọ okú janwẹ na de mi sọn awufiẹsa ehe mẹ. Whedepopenu he apọṣi mi, n’nọ biọ onú atọ̀n Jehovah to odẹ̀ mẹ: jijọho ahun mẹ tọn, homẹfa po akọndonanu po. N’mọdọ Jehovah na gblọndo na odẹ̀ enẹlẹ. Jijọho ahun mẹ tọn nọ gọalọna mi nado flin linlẹn homẹmiọnnamẹ tọn lẹ, taidi lehe mí na nọ̀ to aihọn yọyọ lọ mẹ to whenuena n’na penugo nado zinzọnlin, bo duvivi núdùdù he dotọ́n de tọn, bosọ dọho hẹ whẹndo ṣie whladopo dogọ. Homẹfa nọ gọalọna mi nado doakọnna awusinyẹn po nuhahun azọ̀n ṣie tọn lẹ po. Akọndonanu nọ gọalọna mi nado hẹn nugbonọ-yinyin ṣie go bo nọ̀ jlẹkaji to gbigbọ-liho. N’sọgan tindo numọtolanmẹ dopolọ taidi psalm-kàntọ Davidi, na n’mọdọ Jehovah nọgodona mi to azọ̀nzan ṣie ji.”—Isa. 35:5, 6.
E Nọ Hẹn Pekọwana Nuhudo Mítọn Lẹ
17. Etẹwẹ Jehovah dopagbe nado wà na mí, podọ etẹwẹ opagbe ehe zẹẹmẹdo?
17 Jehovah dopagbe nado penukundo mí go to agbasa-liho. (Hia Matiu 6:33, 34 po Heblu lẹ 13:5, 6 po.) Enẹ ma zẹẹmẹdo dọ mí sọgan blá alọ dogo bo donukun azọ́njiawu kavi dọ mí ma dona wazọ́n ba gba. (2 Tẹs. 3:10) Nuhe opagbe enẹ zẹẹmẹdo wẹ yindọ: Eyin mí nọ dín Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn jẹnukọn to gbẹzan mítọn mẹ bo ma yin adidọnọ, mí sọgan deji dọ Jehovah na gọalọna mí nado mọ dandannu gbẹ̀mẹ tọn lẹ. (1 Tẹs. 4:11, 12; 1 Tim. 5:8) E sọgan penukundo nuhudo mítọn lẹ go to aliho he mí ma donukun lẹ mẹ, vlavo gbọn yisenọ hatọ de ji, he na gọalọna mí kavi mọ azọ́n na mí.
18. Dọ numimọ de he dohia dọ Jehovah sọgan penukundo mí go to whenue mí tin to nuhudo mẹ.
18 Flin onọ̀ godoponọ he yin nùdego to bẹjẹeji hosọ he jẹnukọn lọ tọn. Whenuena ewọ po viyọnnu etọn po sẹtẹn yì lẹdo devo mẹ, e vẹawuna ẹn nado mọ azọ́n. E dọmọ: “N’nọ yì kunnudegbe to afọnnu lẹ, bo nọ yí ojlẹ he pò lẹpo do nọ yì dín azọ́n. N’flin gbèdopo he n’yì nusatẹn de nado họ̀ yìnnọsìn. N’nọte bo pọ́n omá lẹ kaka, ṣigba n’ma tindo akuẹ nado họ̀. N’ma ko jẹflumẹ sọmọ pọ́n to gbẹzan ṣie mẹ. Whenue n’lẹkọwa whégbè to gbenẹgbe, saki he mẹ omá voovo te lẹ gọ́ họ̀godo ṣie. Núdùdù he tin to finẹ na hẹn mí na osun susu. Dasin wayi do mi bọ n’dopẹna Jehovah.” Mẹmẹyọnnu ehe wá sè dọ mẹmẹsunnu de sọn agun etọn mẹ he pọ omá to jipa etọn mẹ wẹ hẹn saki lọ lẹ wá. E kanwehlan mẹmẹsunnu lọ to nukọn mẹ dọmọ: “Dile etlẹ yindọ n’dọnudo we taun to gbenẹgbe, n’sọ dopẹna Jehovah dọ e yí homẹdagbe towe zan nado do owanyi etọn hia mi.”—Howh. 19:17.
19. Jidide tẹwẹ devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ na tindo to nukunbibia daho lọ whenu, podọ etẹwẹ mí dona magbe nado wà todin?
19 Na nugbo tọn, nuhe Jehovah ko wà to ojlẹ Biblu tọn mẹ po dehe e to wiwà to ojlẹ mítọn mẹ lẹ po na mí whẹwhinwhẹ́n nado dejido ewọ go taidi Alọgọtọ mítọn. To madẹnmẹ, whenuena nukunbibia daho lọ na wá aihọn Satani tọn ji, mí na tindo nuhudo alọgọ Jehovah tọn hugan gbede pọ́n. Devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ na gbẹ́ penugo nado lẹhlan ẹn po jidide mlẹnmlẹn po. Yé na penugo nado ze ota yetọn daga bo jaya, to yinyọnẹn mẹ dọ whlẹngán yetọn ko sẹpọ. (Luku 21:28) Todin whẹ́, mahopọnna whlepọn depope he mí sọgan pehẹ, mì gbọ mí ni magbe nado dotudo Jehovah go, po jidide mlẹnmlẹn po dọ Jiwheyẹwhe mítọn he ma nọ diọ wẹ “Whlẹngántọ” daho mítọn nugbonugbo.
[Nudọnamẹ odò tọn lẹ]
a Pọ́n hosọ lọ “Une épouvantable tragédie,” to Réveillez-vous! 22 juillet 2001 mẹ, weda 19-23.
b Pọ́n hosọ lọ “La foi m’aide à vivre avec la SLA,” to Réveillez-vous! janvier 2006 mẹ, weda 25-29.
Be Hiẹ Flin Ya?
• Nawẹ Jehovah sọgan whlẹn mẹhe yè gblegbẹ̀na kavi he kú okú azán mape tọn lẹ gbọn?
• Naegbọn hihọ́ gbigbọmẹ tọn do yin nujọnu hugan?
• Etẹwẹ opagbe Jehovah tọn nado penukundo mí go to agbasa-liho zẹẹmẹdo?
[Yẹdide to weda 8]
Mẹmẹsunnu Rutherford po gbẹdohẹmẹtọ etọn lẹ po he yin wiwle to 1918, yin tuntundote to godo mẹ, bọ owhẹ̀ lẹpo yin didesọn okọ̀ na yé
[Yẹdide to weda 10]
Jehovah sọgan nọgodona mí to “azọ̀nzan” ji