Jehovah—“Whlẹngántọ” Daho lọ to Ojlẹ Biblu Tọn Mẹ
“Jiwheyẹwhe E, yawu wá dè e: hiẹ wẹ alọgọtọ ṣie podọ whlẹngántọ ṣie.”—PS. 70:5.
1, 2. (a) Whetẹnu wẹ sinsẹ̀n-basitọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nọ lẹhlan ẹn na alọgọ? (b) Kanbiọ tẹwẹ fọndote, podọ fie wẹ mí sọgan mọ gblọndo etọn te?
TO WHENUENA mẹjitọ delẹ yì gbọjẹ to fide, yé sè dọ viyọnnu owhe 23 mẹvi yetọn he ko wlealọ bu to ajiji mẹ. Linlẹn yetọn wẹ yindọ danuwatọ lẹ wẹ na ko gbò e. To afọdopolọji, yé bẹ agbàn yetọn lẹ bo lẹkọyi whé, bosọ to alọgọ Jehovah tọn biọ vẹkuvẹku. Doto lẹ mọ azọ̀n sinsinyẹn he na wá dekọtọn do plibọ mẹ na Kunnudetọ owhe 20 mẹvi de. Tlolo wẹ e lẹhlan Jehovah to odẹ̀ mẹ. Onọ̀ godoponọ he to tuklajẹ nado mọ agbasazọ́n de ma tindo akuẹ nado họ̀ núdùdù he ewọ po viyọnnu owhe 12 mẹvi etọn po na dù. E dọ nuhe to ahun ji na ẹn lẹpo na Jehovah. Mọwẹ, to whlepọn kavi nuhahun sinsinyẹn lẹ nukọn, onú tintan he nọ wá ayiha mẹ na sinsẹ̀n-basitọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ wẹ nado biọ alọgọ etọn to odẹ̀ mẹ. Be hiẹ ko lẹhlan Jehovah to ojlẹ nuhudo alọgọ egblemaku tọn de mẹ pọ́n ya?
2 Kanbiọ titengbe he fọndote todin wẹ yindọ: Be mí sọgan donukun nugbonugbo dọ Jehovah ni na gblọndo na odẹ̀ he mí nọ hò nado biọ alọgọ etọn lẹ ya? Gblọndo he Psalm 70 na do kanbiọ ehe ji sọgan hẹn yise mítọn lodo taun. Davidi, sinsẹ̀n-basitọ nugbonọ Jehovah tọn he pehẹ whlepọn po nuhahun sinsinyẹn lẹ po to gbẹzan etọn mẹ, wẹ wlan psalm ojlofọndotenamẹ tọn ehe. Psalm-kàntọ ehe yin whinwhàn nado dọ gando Jehovah go to gbọdo glọ dọmọ: “Jiwheyẹwhe E, . . . hiẹ wẹ alọgọtọ ṣie podọ whlẹngántọ ṣie.” (Ps. 70:5) Dogbigbapọnna Psalm 70 sọgan gọalọna mí nado mọ nuhewutu mílọsu sọgan nọ lẹhlan Jehovah to ojlẹ nuhudo tọn lẹ mẹ bo deji mlẹnmlẹn dọ ewọ na yin “Whlẹngántọ” mítọn.
“Hiẹ Wẹ . . . Whlẹngántọ Ṣie”
3. (a) Awhágbe he to alọgọ niyaniya tọn biọ tẹwẹ Psalm 70 bẹhẹn? (b) Jidide tẹwẹ Davidi dohia to Psalm 70 mẹ?
3 Psalm 70 bẹjẹeji bosọ wá vivọnu po awhágbe he to alọgọ niyaniya Jiwheyẹwhe tọn biọ de po. (Hia Psalm 70:1-5.) Davidi vẹ̀ Jehovah nado “yawu wá” whlẹn ẹn. To wefọ 2 jẹ 4 mẹ, Davidi vẹ̀ Jehovah whla atọ́n, podọ atọ̀n he jẹnukọn to ovẹ̀ ehelẹ mẹ gando mẹhe to tintẹnpọn nado hù i lẹ go. Davidi vẹ̀ Jehovah nado gbawhàn kẹntọ ehelẹ tọn bo dowinyan yé na ylanwiwa yetọn. Ovẹ̀ awe he bọdego to wefọ 4 mẹ lẹ gando omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ go. Davidi hodẹ̀ dọ mẹhe to Jehovah dín lẹ ni jaya bo ze e daga. Nado dotana psalm etọn, Davidi dọna Jehovah dọmọ: “Hiẹ wẹ alọgọtọ ṣie podọ whlẹngántọ ṣie.” Doayi e go dọ Davidi ma dọ, “Na hiẹ ni yin alọgọtọ ṣie,” taidi dọ obiọ devo basi wẹ e te nkọ. Kakatimọ, e dọ dọ, “Hiẹ wẹ alọgọtọ ṣie,” nado do jidide etọn hia. Davidi yise dọ Jiwheyẹwhe na gọalọna ẹn.
4, 5. Etẹwẹ mí plọn gando Davidi go sọn Psalm 70 mẹ, podọ jidide tẹwẹ mí sọgan tindo?
4 Etẹwẹ Psalm 70 dohia gando Davidi go? To whenuena kẹntọ lẹ to ogbé Davidi tọn yàn nado hù i, e ma jlo nado didẹ whẹho lọ na ede. Kakatimọ, e deji dọ Jehovah na suahọ nukundiọsọmẹtọ lọ lẹ to ojlẹ dide etọn mẹ podọ dile e jlo e do. (1 Sam. 26:10) Davidi zindonukọn to nujikudo etọn mẹ dọ Jehovah nọ gọalọna mẹhe dín in lẹ bosọ nọ whlẹn yé. (Heb. 11:6) Davidi yise dọ sinsẹ̀n-basitọ nugbo mọnkọtọn lẹ tindo whẹwhinwhẹ́n lẹpo nado jaya bo ze Jehovah daga gbọn kiklo-yinyin etọn lilá na mẹdevo lẹ dali.—Ps. 5:11; 35:27.
5 Taidi Davidi, mí sọgan deji mlẹnmlẹn dọ Jehovah wẹ Alọgọtọ po “Whlẹngántọ” daho mítọn po. Enẹwutu, eyin mí pehẹ whlepọn sinsinyẹn lẹ kavi tindo nuhudo alọgọ egblemaku tọn, nuhe sọgbe wẹ e yin dọ mí ni hodẹ̀ dọ Jehovah ni yawu wá gọalọna mí. (Ps. 71:12) Ṣigba, nawẹ Jehovah sọgan na gblọndo na odẹ̀ he mí nọ hò nado biọ alọgọ etọn lẹ gbọn? Whẹpo mí na do dọhodo lehe Jehovah sọgan gọalọna mí do ji, mì gbọ mí ni gbadopọnna aliho atọ̀n he mẹ e whlẹn Davidi bo gọalọna ẹn to ojlẹ nuhudo niyaniya tọn lẹ mẹ te.
E Whlẹn Ẹn sọn Alọ Nukundiọsọmẹtọ lẹ Tọn Mẹ
6. Etẹwẹ gọalọna Davidi nado yọnẹn dọ Jehovah nọ whlẹn dodonọ lẹ?
6 Sọn kandai gbọdo Biblu tọn he ko tin-to-aimẹ to whenẹnu mẹ, Davidi yọnẹn dọ dodonọ lẹ sọgan ganjẹ Jehovah go na alọgọ. Whenuena Jehovah hẹn Singigọ wá aihọn ylankan de ji, e whlẹn Noa po whẹndo etọn po na yé dibusi Jiwheyẹwhe wutu. (Gẹn. 7:23) To whenuena Jehovah ja jikun miyọ́n po whèmi po tọn do tòmẹnu ylankan Sọdọmi po Gọmọla po tọn lẹ ji, e gọalọna Lọti dodonọ lọ po viyọnnu awe etọn lẹ po nado họ̀ngán. (Gẹn. 19:12-26) To ojlẹ he mẹ Jehovah và Falo goyitọ lọ po awhànpa etọn lẹ po to Ohù Vẹẹ mẹ, E basi hihọ́na omẹ etọn lẹ, bo gọalọna yé ma nado dọ̀n. (Eks. 14:19-28) Abajọ, Davidi do pà Jehovah taidi “Jiwheyẹwhe whlẹngán tọn” to psalm devo mẹ!—Ps. 68:20.
7-9. (a) Whẹwhinwhẹ́n tẹwẹ Davidi tindo nado dejido huhlọn mẹwhlẹngán Jiwheyẹwhe tọn go? (b) Mẹnu wẹ Davidi pà na whlẹngán etọn?
7 Davidi sọ tindo whẹwhinwhẹ́n mẹdetiti tọn he wutu e sọgan deji mlẹnmlẹn do huhlọn mẹwhlẹngán Jehovah tọn go. Sọn numimọ etọn titi mẹ, Davidi ko mọdọ “awa madopodo” Jehovah tọn sọgan whlẹn devizọnwatọ etọn lẹ. (Deut. 33:27) Whlasusu wẹ Jehovah ko whlẹn Davidi sọn alọ “kẹntọ” he to adi ji lẹ tọn mẹ. (Ps. 18:17-19, 48) Lẹnnupọndo apajlẹ de ji.
8 To whenuena yọnnu Islaeli tọn lẹ jẹ Davidi pà na nugopipe etọn to awhànfunfun mẹ ji, enẹ fọ́n awuwhàn Ahọlu Sauli tọn dote sọmọ bọ e yìn owhán do Davidi whla voovo awe. (1 Sam. 18:6-9) Whla awe lẹpo wẹ Davidi vì na owhán lọ. Be nugopipe po kànbibi Davidi tọn po taidi awhànfuntọ numimọnọ de kẹdẹ wẹ zọ́n bọ e họ̀ngán ya? Lala. Kandai Biblu tọn basi zẹẹmẹ dọ “OKLUNỌ tin to e dè.” (Hia 1 Samuẹli 18:11-14.) To nukọn mẹ, whenuena ayiha he Sauli kàn na Filistininu lẹ nido hù Davidi gboawupo, “Sauli sọ mọ bo yọnẹn dọ OKLUNỌ tin to Davidi dè.”—1 Sam. 18:17-28.
9 Mẹnu wẹ Davidi pà na whlẹngán etọn? Nukinkan aga tọn Psalm 18 tọn dọ dọ Davidi pà “ohàn ehe . . . hlan OKLUNỌ to azán he gbè OKLUNỌ whlẹn ẹn . . . sọn alọ Sauli tọn mẹ.” Davidi do numọtolanmẹ etọn lẹ hia to ohàn mẹ dọmọ: “OKLUNỌ wẹ osé ṣie, figángán ṣie, whlẹngántọ ṣie, Jiwheyẹwhe ṣie, awinyan ṣie, yẹn na dín fibẹtado to e mẹ.” (Ps. 18:2) Be e ma hẹn yise mítọn lodo nado yọnẹn dọ Jehovah penugo nado whlẹn omẹ etọn lẹ ya?—Ps. 35:10.
E Nọgodona Ẹn to Azọ̀nzan Ji
10, 11. Etẹwẹ gọalọna mí nado yọ́n whenue Davidi jẹ azọ̀n he yin nùdego to Psalm 41 mẹ?
10 To ojlẹ de mẹ, Ahọlu Davidi jẹ azọ̀n sinsinyẹn de he yin nùdego to Psalm 41 mẹ. Azọ̀n lọ sinyẹn sọmọ bọ Davidi ma sọgan fọ́n sọn adọ́zan etọn ji, podọ delẹ to kẹntọ etọn lẹ mẹ tlẹ lẹndọ e “ma na fọ́n ba.” (Wefọ 7, 8) Whetẹnu wẹ azọ̀n sinsinyẹn mọnkọtọn blá Davidi? Nujijọ he go psalm ehe donù lẹ sọgan ko gando ojlẹ ayimajai tọn he mẹ Davidi jugbọn go to whenuena visunnu etọn Absalọmi tẹnpọn nado hò gánzinpo etọn yí.—2 Sam. 15:6, 13, 14.
11 Di apajlẹ, Davidi dlẹnalọdo họntọn etọn vivẹ he nọ dùnú hẹ ẹ de taidi mẹdehiatọ. (Wefọ 9) Ehe sọgan flin mí nujijọ de to gbẹzan Davidi tọn mẹ. To atẹṣiṣi Absalọmi tọn whenu, ayinamẹtọ dejidego Davidi tọn, Ahitofẹli, dùpa bo kọnawudopọ hẹ Absalọmi nado diọnukunsọ ahọlu lọ. (2 Sam. 15:31; 16:15) Yí nukun homẹ tọn do pọ́n ahọlu he vọgán lọ to azọ̀nzan etọn ji, mẹhe ma sọgan fọ́n tite, bosọ yọnẹn to ojlẹ dopolọ mẹ dọ séblatọ he to okú etọn dín nado sọgan hẹn linlẹn ylankan yetọn di lẹ wẹ lẹdo e pé.—Wefọ 5.
12, 13. (a) Jidide tẹwẹ Davidi dohia? (b) Nawẹ Jiwheyẹwhe sọgan ko na huhlọn Davidi gbọn?
12 Jidide Davidi tọn to “Whlẹngántọ” daho lọ mẹ ma hokọ̀. Davidi dọ dọ eyin devizọnwatọ dodonọ de to azọ̀njẹ, “OKLUNỌ na whlẹn ẹn to nukunbibia whenu. OKLUNỌ na hẹn e go to azọ̀nzan etọn ji: [e nasọ] diọ adọ́zan etọn lẹpo to azọ̀n etọn whenu.” (Ps. 41:1, 3) Whladopo dogọ, pọ́n lehe Davidi do jidide etọn hia do po hogbe lọ po dọ, “OKLUNỌ na.” Davidi deji dọ Jehovah na whlẹn ẹn. Gbọnna?
13 Davidi ma donukun dọ Jehovah na hẹn azọ̀n lọ gbọ to azọ́njiawu-liho gba. Kakatimọ, Davidi kudeji dọ Jehovah na “hẹn e go”—enẹ wẹ yindọ e na nọgodona ẹn bo na ẹn huhlọn to azọ̀nzan etọn ji. Matin ayihaawe, Davidi tindo nuhudo alọgọ enẹ tọn. Gbọnvona azọ̀n he vọgán na ẹn lọ, kẹntọ he to nuylankan dọ do e go lẹ sọ lẹdo e pé. (Wefọ 5, 6) Jehovah sọgan ko na huhlọn Davidi gbọn linlẹn homẹmiọnnamẹ tọn lẹ hinhẹn wá ayiha mẹ na ẹn dali. Davidi dọmọ: “Hiẹ hẹn mi dote to walọpipe [kavi tenọgli] ṣie mẹ.” (Wefọ 12) Davidi sọgan ko sọ mọ huhlọn to whenuena e lẹnnupọndo nugbo lọ ji dọ Jehovah pọ́n ẹn hlan taidi tenọglinọ mahopọnna manọna etọn po nuylankan he kẹntọ etọn lẹ to didọ do e go lẹ po. To godo mẹ, Davidi jẹgangan. Be enẹ ma vọ́ jide na mí dọ Jehovah sọgan nọgodona mẹhe to azọ̀njẹ lẹ ya?—2 Kọl. 1:3.
E Hẹn Pekọwana Nuhudo Etọn Lẹ
14, 15. Whetẹnu wẹ Davidi po omẹ etọn lẹ po mọ yede to nuhudo dùdù po nùnù po tọn mẹ, podọ alọgọ tẹwẹ yé mọyi?
14 To whenuena Davidi lẹzun ahọlu Islaeli tọn, e na ko nọ duvivi núdùdù po ahàn dagbe hugan lẹ tọn po bo nọ basi oylọna mẹsusu devo lẹ nado wá dùnú hẹ ẹ. (2 Sam. 9:10) Ṣigba, Davidi sọ yọ́n nuhe e zẹẹmẹdo dọ núdùdù ni whèdomẹ. Whenuena visunnu etọn Absalọmi fọ́n gbẹtọ lẹ do e ji bo tẹnpọn nado hò gánzinpo lọ yí, Davidi po godonọnamẹtọ etọn nugbonọ delẹ po sẹtẹn yì Jelusalẹm. Yé họnyi aigba Giliadi tọn ji to whèzẹtẹn-waji Tọ̀sisa Jọdani tọn. (2 Sam. 17:22, 24) Todin he Davidi po omẹ etọn lẹ po yin hinhẹn po huhlọn po nado họ̀njẹgbé, yé mọ yede to nuhudo dùdù po nùnù po tọn mẹ bọ ayiha yetọn masọ jai. Ṣigba, fie wẹ yé na mọ dùdù po nùnù po te to lẹdo he to olá enẹ mẹ?
15 To godo mẹ, Davidi po omẹ etọn lẹ po wá tòdaho Mahanaimi tọn mẹ. To finẹ, yé dukosọ hẹ dawe adọgbotọ atọ̀n delẹ—yèdọ Ṣobi, Makili, po Balzilai po. Dawe ehelẹ wleawufo nado ze ogbẹ̀ yetọn do owù mẹ nado gọalọna ahọlu dide Jiwheyẹwhe tọn, na eyin gánzinpo lọ jẹ alọ Absalọmi tọn mẹ, ayihaawe ma tin dọ mẹhe nọgodona Davidi lẹpo wẹ e na sayana badabada. Na yé mọ adán he to Davidi po omẹ etọn lẹ po gbò wutu, nugbonọ atọ̀n ehelẹ hẹn susu nuhe yé tindo nuhudo etọn lẹ tọn wá na yé, ehe bẹ adọ́zan, likun, balle, gbado sisọ́, ayìví, apada, owín, anọ́sin hihò po lẹngbọ lẹ po hẹn. (Hia 2 Samuẹli 17:27-29.) Nugbonọ-yinyin po johẹmẹ vonọtaun dawe atọ̀n ehelẹ tọn po dona ko yinuwado Davidi ji taun. Davidi ma sọgan wọn nuhe yé wà na ẹn lẹ pọ́n gbede.
16. Mẹnu na taun tọn wẹ hẹn pekọwana nuhudo Davidi po omẹ etọn lẹ po tọn?
16 Ṣigba, mẹnu na taun tọn wẹ hẹn pekọwana nuhudo Davidi po omẹ etọn lẹ po tọn? Davidi kudeji dọ Jehovah nọ penukundo omẹ etọn lẹ go. Na nugbo tọn, Jehovah sọgan whàn devizọnwatọ etọn devo lẹ nado gọalọna yisenọ hatọ he to nuhudo mẹ de. Matin ayihaawe, whenuena Davidi na ko to nulẹnpọndo nuhe jọ to Giliadi lọ ji, e na ko mọdọ ohia nukunpedomẹgo owanyinọ Jehovah tọn wẹ nuyiwa homẹdagbe dawe atọ̀n ehelẹ tọn yin. Sẹpọ vivọnu gbẹzan etọn tọn, Davidi wlan dọmọ: “Yẹn ko tin to yọpọ, yẹn sọ whẹ́n; ganṣo yẹn ma ko mọ yè gbẹ́ dodonọ [mẹhe ewọ lọsu yin dopo to yé mẹ] dai, kavi okún etọn ni to núdùdù biọ.” (Ps. 37:25) Be e ma yin homẹmiọnnamẹnu wẹ nado yọnẹn dọ alọ Jehovah tọn ma nọ whete gbede ya?—Howh. 10:3.
‘Jehovah Yọ́n Lehe E Na Whlẹn Omẹ Etọn lẹ Do’
17. Etẹwẹ Jehovah ko dohia whlasusu?
17 Davidi yin dopo poun to sinsẹ̀n-basitọ susu he Jehovah whlẹngán to ojlẹ Biblu tọn lẹ mẹ. Sọn ojlẹ Davidi tọn whenu gbọ́n, whlasusu wẹ Jiwheyẹwhe ko do nugbo-yinyin hogbe apọsteli Pita tọn lẹ tọn hia dọmọ: “[Jehovah] sọ yọ́n lehe e na whlẹn ayihawiwenọ lẹ do sọn whlepọn mẹ.” (2 Pita 2:9) Sọ lẹnnupọndo apajlẹ awe devo ji.
18. Nawẹ Jehovah whlẹn omẹ etọn lẹ to azán Hẹzekia tọn gbè gbọn?
18 To whenuena awhànpa huhlọnnọ Assilianu lẹ tọn tọ́nawhàn Juda bo sìn-adán na Jelusalẹm to owhe kanweko ṣinatọ̀ntọ J.W.M., Ahọlu Hẹzekia hodẹ̀ dọmọ: “OKLUNỌ E Jiwheyẹwhe mítọn, whlẹn mí . . . na ahọludu aigba tọn lẹpo ni yọnẹn dọ hiẹ wẹ [Jehovah], yèdọ hiẹ dopo kẹdẹ.” (Isa. 37:20) Ahunmẹdunamẹnu tangan Hẹzekia tọn wẹ oyín Jiwheyẹwhe tọn. Jehovah na gblọndo na odẹ̀ ahundopo tọn enẹ. To zánto dopo gee mẹ, angẹli dopo tata hù Assilianu 185 000, bo gbọnmọ dali whlẹn devizọnwatọ nugbonọ Jehovah tọn lẹ gán.—Isa. 37:32, 36.
19. Tonusise na avase tẹ wẹ whlẹn Klistiani owhe kanweko tintan tọn lẹ?
19 Azán vude jẹnukọnna okú etọn, Jesu na avase dọdai tọn de he na hẹn ale wá na devi etọn he tin to Jude lẹ. (Hia Luku 21:20-22.) Owhe susu juwayi bọ nude ma jọ, ṣigba to owhe 66 W.M., gufinfọn Ju lẹ tọn de hẹn awhànpa Lomu tọn lẹ nado tọ́nawhàn Jelusalẹm. To anademẹ Cestius Gallus tọn glọ, awhànfuntọ lẹ jẹ apadewhe adó tẹmpli lọ tọn gbà ji; ṣigba yé joagọyigodo to ajiji mẹ. Klistiani nugbonọ lẹ mọdọ dotẹnmẹ hundote de wẹ ehe yin nado họ̀ngán sọn vasudo he Jesu dọ dọdai etọn lọ mẹ, enẹwutu yé họnyi osó lẹ ji. Awhànpa Lomu tọn lẹ lẹkọwa to owhe 70 W.M. To ojlẹ ehe mẹ yé ma joagọ, podọ Jelusalẹm yin vivasudo mlẹnmlẹn. Klistiani he setonuna avase Jesu tọn lẹ họ̀ngán sọn nugbajẹmẹji ylankan enẹ mẹ.—Luku 19:41-44.
20. Naegbọn mí sọgan dejido Jehovah go taidi “Whlẹngántọ” daho mítọn?
20 Eyin mí lẹnnupọndo kunnudenu he dohia dọ Jehovah nọ gọalọna omẹ etọn lẹ ji, e nọ hẹn yise mítọn lodo. Nuhe e wà to hohowhenu lẹ nọ na mí whẹwhinwhẹ́n nado deji. Mahopọnna nuhahun depope he mí sọgan to pipehẹ to alọnu kavi dehe mí sọgan wá pehẹ to sọgodo lẹ, mílọsu sọgan deji mlẹnmlẹn do Jehovah go taidi “Whlẹngántọ” daho mítọn. Ṣigba, nawẹ Jehovah sọgan whlẹn mí gbọn? Podọ etẹwẹ dogbọn mẹhe yin nùdego to bẹjẹeji hosọ ehe tọn lẹ dali? Nawẹ nulẹ wá yì do na yé? Mí na mọ ehe to hosọ he bọdego mẹ.
Be Hiẹ Flin Ya?
• Whẹwhinwhẹ́n tẹwẹ Psalm 70 na mí nado deji?
• Nawẹ Davidi mọ godonọnamẹ yí to azọ̀nzan etọn ji gbọn?
• Apajlẹ tẹlẹ wẹ dohia dọ Jehovah sọgan whlẹn omẹ etọn lẹ sọn alọ nukundiọsọmẹtọ lẹ tọn mẹ?
[Yẹdide to weda 6]
Jehovah na gblọndo odẹ̀ Hẹzekia tọn