Be Hiẹ to Nukọnzindo to Pọmẹ hẹ Titobasinanu Jehovah Tọn Ya?

1. Titobasinanu tẹwẹ jẹ otẹn Islaeli atẹṣitọ lọ tọn mẹ bo lẹzun gbẹtọ lẹ na oyín Jehovah tọn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

E SỌGBE hẹ lẹnpọn dagbe nado dọ dọ Jehovah wẹ ze agun Klistiani owhe kanweko tintan tọn dai bosọ hẹn sinsẹ̀n-bibasi nugbo gọwá to ojlẹ mítọn mẹ. Dile mí mọ to hosọ he wayi mẹ do, akọta Islaeli atẹṣitọ lọ tọn yin gbigbẹdai bọ titobasinanu he bẹ hodotọ dowhenu tọn Klisti tọn lẹ hẹn jẹ otẹn etọn mẹ taidi gbẹtọ lẹ na oyín Jehovah tọn. Titobasinanu yọyọ enẹ he tindo nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn lùn vasudo Jelusalẹm tọn tọ́n to owhe 70 W.M. (Luku 21:20, 21) Nujijọ he wá aimẹ to owhe kanweko tintan whenu enẹlẹ nkọ nasọ wá aimẹ gando devizọnwatọ Jehovah tọn egbezangbe tọn lẹ go. Titonu Satani tọn na wá opodo to madẹnmẹ, ṣigba titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn na lùn azán godo tọn lẹ tọ́n. (2 Tim. 3:1) Naegbọn mí sọgan tindo nujikudo ehe?

2. Etẹwẹ Jesu dọ gando “nukunbibia daho lọ” go, podọ nawẹ e na bẹjẹeji gbọn?

² Jesu dọ gando tintin tofi mayinukundomọ etọn po vivọnu titonu lọ tọn po go dọmọ: “Nukunbibia daho de na tin ehe nkọ ma ko jọ pọ́n sọn bẹjẹeji aihọn tọn gbọ́n kakajẹ din, lala, e ma nasọ jọ gbede ba.” (Mat. 24:3, 21) Nukunbibia vonọtaun ehe na bẹjẹeji to whenue Jehovah na và “Babilọni Daho lọ” sudo, yèdọ sinsẹ̀n lalo lẹpo to pọmẹ, gbọn huhlọn gandudu tọn lẹ yiyizan dali. (Osọ. 17:3-5, 16) Etẹwẹ na jọ bọdego?

MẸGBEYINYAN SATANI TỌN NA DEKỌTỌN DO AMAGẸDỌNI MẸ

3. To whenue sinsẹ̀n lalo na yin vivasudo godo, mẹgbeyinyan tẹwẹ na wá omẹ Jehovah tọn lẹ ji?

³ To whenue sinsẹ̀n lalo na yin vivasudo godo, Satani po adà voovo aihọn etọn tọn lẹ po na yangbé devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ tọn. Di apajlẹ, Owe-wiwe lẹ dọ dọdai gando ‘Gọgi sọn aigba Magọgi tọn mẹ’ go dọmọ: “Hiẹ nasọ yiaga, hiẹ nasọ wá taidi jẹhọn sinsinyẹn de, hiẹ na tin taidi aslọ de nado ṣinyọ́n aigba lọ ji, hiẹ, po awhànpa daho towe lẹpo po, po akọta susu po to dè we.” Na Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ma sọgan funawhàn bosọ yin gbẹtọ jijọhonọ hugan he tin to aigba ji lẹ wutu, e na taidi nuhe bọawu nado yangbé yetọn. Ṣigba, lehe ogbé yetọn yinyan na yin nuṣiwa de do sọ!—Ezek. 38:1, 2, 9-12.

4, 5. Nawẹ Jehovah na yinuwa gando vivẹnudido Satani tọn nado và devizọnwatọ etọn lẹ sudo go gbọn?

⁴ Nawẹ Jiwheyẹwhe na yinuwa gando vivẹnudido Satani tọn nado và omẹ etọn lẹ sudo go gbọn? Jehovah na yinuwa do ota yetọn mẹ, bo do jlọjẹ etọn taidi Nupojipetọ Wẹkẹ lọ tọn hia. Jehovah na pọ́n mẹgbeyinyan he na wá devizọnwatọ etọn lẹ ji taidi mẹgbeyinyan sọta ewọ. (Hia Zekalia 2:8.) Enẹwutu, Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn na yinuwa po awuyiya po nado whlẹn mí gán. Whlẹngán enẹ na dekọtọn do aihọn Satani tọn vivasudo mẹ to Amagẹdọni, yèdọ “awhàn azán daho Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ lọ tọn.”—Osọ. 16:14, 16.

⁵ Biblu dọ dọdai gando Amagẹdọni go dọmọ: “OKLUNỌ tindo nudindọn po akọta lẹ lọ po, ewọ na dowhẹgbe hẹ agbasalan lẹpo; na mẹylankan lẹ tọn, e na jo yé na ohí lọ, wẹ OKLUNỌ dọ. Le wẹ OKLUNỌ awhànpa lẹ tọn dọ, Doayi e go, oylan na tọ́n yì sọn akọta de jẹ akọta de, podọ yè na hẹn jẹhọn sinsinyẹn daho de tite sọn opodo petepete aigba lọ tọn dali. Podọ alántọṣiọ OKLUNỌ tọn lẹ na tin to azán nẹ gbè sọn opodo de aigba lọ tọn yèdọ jẹ opodo awetọ aigba lọ tọn; yè ma to na ví yé gba, kavi dọ̀n pli, kavi dì gba; yé na yin ogbó to nukunmẹ aigba lọ tọn ji.” (Jel. 25:31-33) Amagẹdọni na hẹn titonu ylankan ehe wá opodo. Aihọn Satani tọn ma nasọ tin ba, ṣigba adà aigba ji tọn titobasinanu Jehovah tọn na gbọṣi aimẹ.

NUHEWUTU TITOBASINANU JEHOVAH TỌN TO JIDEJI TINDO TO EGBEHE

6, 7. (a) Fie wẹ mẹhe nọpọ́ do yin “gbẹtọ susugege” lọ lẹ wá sọn? (b) Jideji tẹwẹ tin to owhe agọe tọn lẹ mẹ?

⁶ Titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn to nukọnzindo bo to jideji tindo to aigba ji, na gbẹtọ he tin to e mẹ lẹ tindo nukundagbe etọn wutu. Biblu na mí jide dọmọ: “Nukun Jehovah tọn lẹ tin to dodonọ lẹ ji, podọ otó etọn lẹ hùn hlan ovẹ̀ yetọn.” (1 Pita 3:12) Dodonọ lẹ bẹ “gbẹtọ susugege de” he “jugbọn nukunbibia daho lọ mẹ” hẹn. (Osọ. 7:9, 14) Mẹhe na luntọ́n lẹ ma yin ‘gbẹtọ susu’ poun gba. “Gbẹtọ susugege de” wẹ yé yin, yèdọ gbẹtọ he sọha etọn sù taun. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n numọtolanmẹ he a na tindo to whenue a na lùn “nukunbibia daho lọ” tọ́n to pọmẹ hẹ omẹ enẹlẹ!

⁷ Fie wẹ mẹhe nọpọ́ do yin gbẹtọ susugege lọ lẹ wá sọn? Omẹ ehelẹ to yinyin bibẹpli, na dopo to dọdai he Jesu dọ gando ohia tintin tofi etọn tọn go lẹ mẹ wutu. E dọmọ: “Yẹwheho wẹndagbe ahọluduta lọ tọn ehe na yin didọ to aigba fininọ lẹpo ji taidi okunnu de na akọta lẹpo; podọ whenẹnu wẹ opodo lọ na wá.” (Mat. 24:14) To azán godo tọn ehelẹ mẹ, azọ́n titengbe hugan ehe wẹ titobasinanu Jehovah tọn to wiwà. Na azọ́n yẹwhehodidọ po mẹpinplọn lẹdo aihọn pé Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn po wutu, gbẹtọ livi susu lẹ ko plọn nado nọ sẹ̀n Jiwheyẹwhe “to gbigbọ mẹ podọ to nugbo mẹ.” (Joh. 4:23, 24) Di apajlẹ to owhe agọe tọn lẹ mẹ, to owhe sinsẹ̀nzọn 2003 jẹ 2012 tọn mẹ, gbẹtọ he hugan 2 707 000 wẹ yí baptẹm nado do klandowiwe yetọn hlan Jiwheyẹwhe hia. Lẹdo aihọn pé sọha Kunnudetọ lẹ tọn ko lán to 7 900 000 ji, podọ gbẹtọ livi susu lẹ nọ kọnawudopọ hẹ yé titengbe to hùnwhẹ Oflin whemẹwhemẹ tọn whenu. Mí ma nọ doawagun na sọha mítọn, na ‘Jiwheyẹwhe wẹ to jideji lọ hẹnwa’ wutu. (1 Kọl. 3:5-7) Kunnudenu dohia dọ gbẹtọ susugege lọ to jijideji bo to susu dogọ to owhe dopodopo mẹ.

8. Naegbọn adà aigba ji tọn titobasinanu Jehovah tọn to jijideji to aliho ayidego tọn mẹ?

⁸ Devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ko jideji to aliho ayidego tọn de mẹ, podọ Jehovah lọsu wẹ to godonọna Kunnudetọ etọn lẹ. (Hia Isaia 43:10-12.) Jideji ehe ko yin didọdai to hogbe ehelẹ mẹ dọmọ: “Omẹ vude na lẹzun fọtọ́n, omẹ pẹvi dopo akọta huhlọnnọ: yẹn OKLUNỌ na basi i do ganji to ojlẹ etọn mẹ.” (Isa. 60:22) To ojlẹ de mẹ wayi, pipotọ mẹyiamisisadode lẹ tọn taidi “omẹ vude,” ṣigba sọha yetọn jideji dile Islaelivi gbigbọmẹ tọn devo lẹ yin hinhẹnwa titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn mẹ. (Gal. 6:16) Na Jehovah to didona yé zọnmii to owhe dopodopo mẹ wutu, jideji lọ zindonukọn dile gbẹtọ susugege lọ to yinyin bibẹpli.

NUHE JEHOVAH BIỌ TO MÍ SI LẸ

9. Etẹwẹ mí dona wà eyin mí jlo na duvivi opagbe he yin dido gando sọgodo go to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ tọn?

⁹ Vlavo mí yin Klistiani yiamisisadode kavi dopo to gbẹtọ susugege lọ mẹ, mí sọgan duvivi opagbe he yin dido gando sọgodo go to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ tọn. Ṣigba nado wà ehe, mí dona jẹ nubiọtomẹsi Jehovah tọn lẹ kọ̀n. (Isa. 48:17, 18) Lẹnnupọndo Islaelivi lẹ to Osẹ́n Mose tọn glọ ji. Dopo to lẹndai Osẹ́n lọ tọn lẹ mẹ wẹ nado basi hihọ́na Islaelivi lẹ, na e bẹ nujinọtedo dagbe lẹ hẹn gando zanhẹmẹ, ajọwiwa, nukunpipedo ovi go, nuyiwa hẹ ode awetọ to aliho dagbe mẹ po mọmọ po sọyi go. (Eks. 20:14; Lev. 19:18, 35-37; Deut. 6:6-9) Nuyiwa sọgbe hẹ nubiọtomẹsi Jiwheyẹwhe tọn lẹ nọ hẹn ale wá na mí to aliho dopolọ mẹ, podọ na nugbo tọn, e ma nọ pẹnagbànmẹ nado wà ojlo etọn. (Hia 1 Johanu 5:3.) Na nugbo tọn, dile Osẹ́n lọ basi hihọ́na Islaelivi lẹ do, tonusisena osẹ́n po nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ po ma nọ basi hihọ́na mí kẹdẹ gba, ṣigba e sọ nọ hẹn mí “pegan to yise mẹ.”—Titu 1:13.

10. Naegbọn mí dona de whenu dovo nado nọ plọn Biblu bosọ nọ basi sinsẹ̀n-bibasi whẹndo tọn?

¹⁰ Adà aigba ji tọn titobasinanu Jehovah tọn to nukọnzindo to aliho voovo lẹ mẹ. Di apajlẹ, nukunnumọjẹnumẹ mítọn do nugbo Biblu tọn lẹ ji fọ́n bo to wunhọ́n dogọ. Enẹ sọgbe, na Biblu dọmọ: “Omọ́ nugbonọ tọn taidi hinhọ́n he sẹ́, he to sisẹ́ yinukọn kakajẹ okle.” (Howh. 4:18) Ṣigba, dopodopo mítọn dona kanse ede dọ, ‘Be n’yọ́n vọjlado he yin bibasi gando nukunnumọjẹnumẹ mítọn do nugbo Biblu tọn lẹ ji go to agọ̀ e lẹ ya? Be n’tindo aṣa lọ nado nọ hia Biblu egbesọegbesọ ya? Be n’nọ yí zohunhun do hia owe mítọn lẹ dopodopo ya? Be yẹn po mẹyiwanna ṣie lẹ po nọ basi sinsẹ̀n-bibasi whẹndo tọn to sẹmẹsẹmẹ ya?’ Suhugan mítọn wẹ na yigbe dọ onú ehelẹ wiwà ma sinyẹn zẹjlẹgo. Whenu dide dovo nado nọ basi yé wẹ yin whẹho lọ. Podọ lehe e yin nujọnu nado tindo oyọnẹn he pegan Biblu tọn bo yí i do yizan mẹ bosọ yinukọn to gbigbọ-liho titengbe todin he nukunbibia daho lọ to dindọnsẹpọ hugan gbede pọ́n do sọ!

11. Ale tẹlẹ wẹ omẹ Jehovah tọn lẹ nọ mọyi sọn hùnwhẹ hohowhenu tọn lẹ gọna opli po plidopọ mítọn lẹ po mẹ?

¹¹ Dagbe mítọn wutu wẹ titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn nọ dotuhomẹna mí nado hodo ayinamẹ apọsteli Paulu tọn ehe dọmọ: “Mì gbọ mí ni nọ lẹn ode awetọ tọn pọ́n nado nọ whàn mídelẹ hlan owanyi po azọ́n dagbe lẹ po kọ̀n, e ma yin nado nọ gbẹkọ pipli dopọ mítọn lẹ go, dile mẹdelẹ tindo aṣa lọ do gba, ṣigba nado nọ na tuli ode awetọ, podọ humọ dile mì mọdọ azán lọ to dindọnsẹpọ.” (Heb. 10:24, 25) Islaelivi lẹ lodo to gbigbọ-liho to whenue yé nọ yì hùnwhẹ whemẹwhemẹ tọn lẹ bosọ nọ pli dopọ to ojlẹ devo lẹ mẹ nado basi sinsẹ̀n hlan Jiwheyẹwhe. Humọ, Hùnwhẹ Gòhọtúntún tọn vonọtaun he yin bibasi to azán Nẹhemia tọn gbè yin dopo to nujijọ ayajẹ tọn enẹlẹ mẹ. (Eks. 23:15, 16; Nẹh. 8:9-18) Ale dopolọ wẹ mí nọ mọyi sọn opli po plidopọ mítọn lẹ po mẹ. Mì gbọ mí ni nọ mọaleyi to gigọ́ mẹ sọn awuwledainanu he yin tito-basina nado hẹn mí lodo bo hẹn ayajẹ wá na mí ehelẹ mẹ.—Titu 2:2.

12. Pọndohlan tẹwẹ mí dona tindo gando azọ́n yẹwhehodidọ Ahọluduta lọ tọn go?

¹² Na mí tin to titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn mẹ wutu, mí nọ tindo ayajẹ nado tindo mahẹ to “azọ́n wiwe wẹndagbe Jiwheyẹwhe tọn lọ mẹ.” (Lom. 15:16) Mahẹ tintindo to “azọ́n wiwe” ehe mẹ nọ hẹn mí nado lẹzun “azọ́nwatọ hatọ” Jehovah tọn, yèdọ “Omẹ Wiwe lọ.” (1 Kọl. 3:9; 1 Pita 1:15) Wẹndagbe lọ lilá nọ yidogọna klandowiwe yinkọ Jehovah tọn. Podọ na nugbo tọn, lẹblanulọkẹyi vonọtaun de wẹ e yin dọ “wẹndagbe gigonọ Jiwheyẹwhe ayajẹnọ lọ tọn” yin zizedo alọmẹ na mí.—1 Tim. 1:11.

13. Etẹ ji wẹ dolilo to gbigbọ-liho po ogbẹ̀ mítọn po sinai do?

¹³ Jiwheyẹwhe jlo dọ mí ni lodo to gbigbọ-liho gbọn haṣinṣan tintindo hẹ emi po godoninọna titobasinanu emitọn to nuwiwa voovo lẹ mẹ po dali. Mose dọna Islaelivi lẹ dọmọ: “Yẹn ylọ olọn po aigba po nado dekunnu do mì ji to egbehe, dọ yẹn ko ze ogbẹ̀ po okú po, dona lọ po dẹ̀hodo lọ po do nukọn towe: enẹwutu de ogbẹ̀, na hiẹ nido gán, hiẹ po okún towe po: nado nọ yiwanna OKLUNỌ lọ Jiwheyẹwhe towe, nado nọ setonuna ogbè etọn, podọ nado nọ dọnsẹpọ jẹ e dè: na ewọ wẹ ogbẹ̀ towe po gaa azán towe lẹ tọn po: na hiẹ nido nọ nọ̀ aigba he OKLUNỌ lọ whlé hlan otọ́ towe lẹ, hlan Ablaham, hlan Isaki, podọ hlan Jakọbu nado na yé lọ mẹ.” (Deut. 30:19, 20) Ogbẹ̀ mítọn sinai do ojlo Jehovah tọn wiwà, wanyina ẹn, tonusisena ẹn po haṣinṣan tintindo hẹ ẹ po ji.

14. Etẹwẹ yin numọtolanmẹ mẹmẹsunnu de tọn gando adà yinukundomọ titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn go?

¹⁴ Mẹmẹsunnu Pryce Hughes he yí gbemima do tẹdo Jiwheyẹwhe go bo zinzọnlin afọsu-afọsi hẹ titobasinanu etọn, wlan to ojlẹ de mẹ wayi dọmọ: “N’dopẹ́ taun dọ n’yọ́n lẹndai Jehovah tọn lẹ ojlẹ vude jẹnukọnna 1914 . . . Eyin dọ nude yin nujọnu hugan na mi, e masọ yin nude hugan nado nọ zinzọnlin pẹkipẹki hẹ adà yinukundomọ titobasinanu Jehovah tọn. Numimọ he n’tindo to dowhenu lẹ plọn mi dọ e ma sọgbe nado nọ ganjẹ linlẹn gbẹtọ tọn go. To whenue nugbo enẹ họnwun na mi godo, n’magbe nado gbọṣi titobasinanu nugbonọ lọ mẹ. Fidevo tẹwẹ n’sọgan mọ nukundagbe po dona Jehovah tọn po te?”

TO NUKỌNZINDO TO PỌMẸ HẸ TITOBASINANU JIWHEYẸWHE TỌN

15. Na apajlẹ Owe-wiwe tọn dopo he do nukun he mí dona nọ yí do pọ́n vọjlado he yin bibasi gando nukunnumọjẹnumẹ Biblu tọn mítọn go hia.

¹⁵ Eyin dopodopo mítọn na mọ nukundagbe po dona Jehovah tọn po, mí dona nọ nọgodona titobasinanu etọn bo nọ kẹalọyi vọjlado he yin bibasi gando nukunnumọjẹnumẹ Biblu tọn mítọn go lẹ. Lẹnnupọndo ehe ji: To okú Jesu tọn godo, Klistiani Ju fọtọ́n susu wẹ yin zohunhunnọ na Osẹ́n lọ bo mọ ẹn taidi nuhe vẹawu nado jodo. (Owalọ 21:17-20) Ṣigba, po alọgọ wekanhlanmẹ apọsteli Paulu tọn hlan Heblu lẹ po, yé kẹalọyi nugbo lọ dọ yé ma yin kinklandowiwe gbọn avọ́sinsan “he nọ yin bibasi sọgbe hẹ Osẹ́n lọ” lẹ dali gba, ṣigba, “gbọn agbasa Jesu Klisti tọn yíyí do sanvọ́ whladopo podọ kakadoi gblamẹ.” (Heb. 10:5-10) Ayihaawe ma tin dọ suhugan Klistiani he yin Ju enẹlẹ tọn vọ́ linlẹn yetọn jlado bo zindonukọn to gbigbọ-liho. Mílọsu tindo nuhudo nado plọnnu po sọwhiwhe po bo nọ yí ahundopo do kẹalọyi vọjlado he nọ yin bibasi gando nukunnumọjẹnumẹ mítọn do Ohó Jiwheyẹwhe tọn po azọ́n yẹwhehodidọ tọn mítọn po ji go.

16. (a) Dona tẹlẹ wẹ na zọ́n bọ gbẹninọ to aihọn yọyọ lọ mẹ na jiawu? (b) Etẹwẹ a to nukundo nado duvivi etọn to aihọn yọyọ lọ mẹ?

¹⁶ Mẹhe yin nugbonọ na Jehovah po titobasinanu etọn po lẹpo na to dona etọn mọyi zọnmii. Mẹyiamisisadode he yin nugbonọ lẹ na duvivi lẹblanulọkẹyi daho lọ tọn, enẹ wẹ yindọ yé na yin gudutọgbẹ́ hẹ Klisti to olọn mẹ. (Lom. 8:16, 17) Eyin mí tindo todido nado nọgbẹ̀ to aigba ji, mì gbọ mí ni yí nukun homẹ tọn do pọ́n ayajẹ he mí na tindo nado nọgbẹ̀ to Paladisi mẹ. Taidi mẹhe tin to titobasinanu Jehovah tọn mẹ lẹ, mí nọ tindo ayajẹ nado dọhona mẹdevo lẹ gando opagbe aihọn yọyọ Jiwheyẹwhe tọn go! (2 Pita 3:13) Psalm 37:11 dọmọ: “Homẹmiọnnọ lẹ na dugu aigba tọn; yé na hẹn homẹhun yede to jijọho susu mẹ.” Gbẹtọ lẹ “na gbá ohọ̀, bosọ nọ nọ̀ yé mẹ” bo na duvivi “azọ́n alọ yetọn mẹ tọn.” (Isa. 65:21, 22) Kọgbidinamẹ, ohẹ́n, po huvẹ po ma nasọ tin ba. (Ps. 72:13-16) Babilọni Daho lọ ma nasọ doyẹklọmẹ ba, na e ma na tin ba wutu. (Osọ. 18:8, 21) Oṣiọ lẹ na yin finfọnsọnku bo na tindo dotẹnmẹ hundote lọ nado nọgbẹ̀ kakadoi. (Isa. 25:8; Owalọ 24:15) Todido jiawu nankọ die gbẹtọ livi susu he ko klan yede do wiwe na Jehovah lẹ tindo! Eyin dopodopo mítọn na duvivi opagbe he yin dido to Biblu mẹ ehelẹ tọn, mí dona zindonukọn to gbigbọ-liho, bo to nukọnzindo to pọmẹ hẹ titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn, bosọ to zọnlinzin pẹkipẹki hẹ ẹ.

17. Etẹwẹ dona yin pọndohlan mítọn gando sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn po titobasinanu etọn po go?

¹⁷ Dile opodo titonu ehe tọn ko sẹpọ pete, mì gbọ mí ni lodo to yise mẹ bo do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia na tito he Jiwheyẹwhe zedai na sinsẹ̀n-bibasi. Pọndohlan enẹ wẹ Psalm-kantọ Davidi tindo, mẹhe jihàn dọmọ: “Onú dopo wẹ yẹn bibiọ to OKLUNỌ si, enẹ lọ wẹ yẹn na to dindin; na yẹn nido nọ nọ̀ ohọ̀ OKLUNỌ tọn mẹ to gbẹzan ṣie lẹpo mẹ, nado nọ pọ́n whanpẹ OKLUNỌ tọn, nado nọ kànnuse to tẹmpli etọn mẹ.” (Ps. 27:4) Mì gbọ dopodopo mítọn ni tẹdo Jiwheyẹwhe go, bo to zọnlinzin pẹkipẹki hẹ omẹ etọn lẹ bosọ to zọnlinzin to pọmẹ hẹ titobasinanu Jehovah tọn zọnmii.