Jehovah Nọ Deanana Azọ́n Mẹpinplọn Lẹdo Aihọn Pé Tọn Mítọn
“Yẹn wẹ OKLUNỌ Jiwheyẹwhe towe, he plọn we na ale, he plan we gbọn aliho he ji hiẹ na gbọn.”—ISA. 48:17.
1. Aliglọnnamẹnu tẹlẹ wẹ Klistiani lẹ pehẹ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ to ojlẹ mítọn mẹ?
BIBLU PLỌNTỌ lẹa pehẹ aliglọnnamẹnu susu lẹ to vivọnu owhe kanweko 19tọ tọn po bẹjẹeji owhe kanweko 20tọ tọn po. Taidi Klistiani owhe kanweko tintan tọn lẹ, yelọsu lá owẹ̀n de he mẹsusu ma yiwanna. Yé ma sù sọmọ, podọ gbẹtọ lẹ nọ pọ́n yé hlan taidi mẹhe ma sewé. Humọ, yé wá pehẹ “homẹgble daho” Satani Lẹgba tọn to nukọn mẹ. (Osọ. 12:12) Podọ yé dọyẹwheho wẹndagbe lọ tọn to “azán godo tọn lẹ mẹ,” he yin “ojlẹ awusinyẹn tọn he vẹawu nado pehẹ” lẹ.—2 Tim. 3:1.
2. Etẹlẹ wẹ Jehovah ko wà na azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ nido zindonukọn to azán mítọn gbè?
2 Etomọṣo, lẹndai Jehovah tọn wẹ yindọ omẹ etọn lẹ ni lá wẹndagbe lọ gbọn filẹpo to azán mítọn gbè, podọ nudepope ma sọgan glọnalina ẹn nado hẹn lẹndai enẹ di. Jehovah ko hẹn devizọnwatọ etọn egbezangbe tọn lẹ jẹ mẹdekannu sọn “Babilọni Daho lọ” mẹ, yèdọ sinsẹ̀n lalo lẹpo to pọmẹ, kẹdẹdile ewọ tún akọta Islaeli hohowhenu tọn dote sọn Babilọni do. (Osọ. 18:1-4) Ewọ ko plọn mí na ale mítọn, bo na mí jijọho, bosọ gọalọna mí nado plọnnu mẹdevo lẹ gando ewọ go. (Hia Isaia 48:16-18.) Ehe ma dohia dọ Jehovah nọ yí huhlọn numọhlan-nukọn tọn etọn zan nado yọ́n ninọmẹ dopodopo he na wá aimẹ to aigba ji lẹ bo nọ deanana yé na azọ́n yẹwhehodidọ Ahọluduta lọ tọn nido sọgan zindonukọn gba. Nugbo wẹ dọ ninọmẹ delẹ ko yidogọna nukọnyiyi azọ́n yẹwhehodidọ tọn mítọn, ṣigba matin alọgọ Jehovah tọn, mí ma na ko penugo nado doakọnna homẹkẹn po nuhahun devo lẹ po he nọ zọ́n bọ e nọ vẹawuna mí nado hẹn azọ́ndenamẹ mítọn di to aihọn he tin to huhlọn Satani tọn glọ ehe mẹ.—Isa. 41:13; 1 Joh. 5:19.
3. Nawẹ ‘oyọnẹn nugbo’ ko sudeji gbọn?
3 Jehovah gbọdo yẹwhegán Daniẹli nado dọ dọdai dọ ‘oyọnẹn nugbo’ na sudeji to azán godo tọn lẹ mẹ. (Hia Daniẹli 12:4.) Jehovah gọalọna Biblu Plọntọ lẹ nado mọnukunnujẹ nugbo dodonu tọn Owe-wiwe tọn lẹ mẹ, ehe sinsẹ̀n-nuplọnmẹ Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ tọn ko hẹn vẹawu nado mọnukunnujẹemẹ na owhe susu lẹ. Jehovah to omẹ etọn lẹ yizan todin nado plọn oyọnẹn nugbo lọ gbẹtọ lẹ lẹdo aihọn pé. To egbehe, mí mọ hẹndi dọdai he yẹwhegán Daniẹli dọ tọn. Nudi gbẹtọ 8 000 000 wẹ ko kẹalọyi nugbo Biblu tọn bo to lilá ẹ lẹdo aihọn pé. Etẹwẹ yin delẹ to nuhe ko hẹn ẹn yọnbasi na mí nado lá wẹndagbe lọ lẹdo aihọn pé lẹ mẹ?
LẸDOGBEDEVOMẸ BIBLU TỌN GỌALỌNA MÍ
4. Ogbè nẹmu mẹ wẹ lẹdogbedevomẹ Biblu tọn yin bibasi do to owhe kanweko 19tọ whenu?
4 Na Biblu tin-to-aimẹ na mẹlẹpo lẹdo aihọn pé wutu, ehe ko yidogọna nukọnyiyi wẹndagbe lọ lilá tọn. Na owhe kanweko susu lẹ, nukọntọ sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ ma kẹalọyi dọ gbẹtọ lẹ ni hia Biblu bo ma nọ na yé tuli nado wàmọ, podọ yé tlẹ doalọ to okú lẹdogbedevomẹ basitọ Biblu tọn delẹ tọn mẹ. Ṣigba, to owhe kanweko 19tọ whenu, pipli delẹ basi lẹdogbedevomẹ Biblu tọn bo zín blebu kavi apadewhe etọn jẹgbonu to nudi ogbè 400 mẹ. To vivọnu owhe kanweko enẹ tọn, susu gbẹtọ lẹ tọn wẹ tindo Biblu, ṣigba bo ma tindo oyọnẹn he pegan nuplọnmẹ Owe-wiwe lẹ tọn.
5. Adà tẹwẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko yiwà to azọ́n lẹdogbedevomẹ Biblu tọn bibasi mẹ?
5 Biblu Plọntọ lẹ yọnẹn dọ yé dona dọyẹwheho, podọ yé nọ wà nuhe go yé pé lẹpo nado basi zẹẹmẹ nuhe Biblu plọnmẹ tọn. Humọ, omẹ Jehovah tọn lẹ ko yí zinjẹgbonu Biblu tọn voovo lẹ zan bo ko sọ má yé na gbẹtọ lẹ. Sọn 1950 gbọ́n, yé ko zín Les Saintes Écritures—Traduction du monde nouveau blebu kavi apadewhe etọn jẹgbonu to ogbè he hugan 120 mẹ. Zinjẹgbonu Traduction du monde nouveau Glẹnsigbe tọn de yin didetọn to 2013, podọ lẹdogbedevomẹ etọn bibasi do ogbè devo lẹ mẹ na bọawu. Taidi kọdetọn de, Biblu he bọawu nado hia podọ nado mọnukunnujẹemẹ de yiyizan nọ gọalọna mí nado tindo kọdetọn dagbe to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mítọn mẹ.
OJLẸ JIJỌHO TỌN LẸ GỌALỌNA MÍ
6, 7. (a) Obá tẹ mẹ wẹ awhàn ko gbayipe jẹ to egbehe? (b) Nawẹ jijọho he tin jẹ obá de mẹ to otò delẹ mẹ ko gọalọna mí nado lá wẹndagbe lọ gbọn?
6 Hiẹ sọgan ko nọ kanse dọ, ‘Be jijọho nujọnu tọn de ka tin to aihọn lọ mẹ ya?’ To owhe kanweko 20tọ whenu, gbẹtọ livi susu wẹ awhàn hù, titengbe to wẹkẹ-whàn awe lẹ whenu. Ṣigba, dile Wẹkẹ-Whàn II to núgbà to 1942, Nathan Knorr he yin anadenanutọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to ojlẹ enẹ mẹ, na hodidọ de to plidopọ daho de ji he hosọ etọn yin “Jijọho—Be E Sọgan Dẹn-to-Aimẹ Ya?” To hodidọ lọ mẹ, e na kunnudenu lẹ sọn owe Osọhia tọn weta 17 mẹ dọ awhàn he to núgbà to alọnu lọ ma na dekọtọn do Amagẹdọni mẹ, ṣigba do ojlẹ jijọho tọn de mẹ.—Osọ. 17:3, 11.
7 Ṣigba, jijọho ma tin gbọn filẹpo to Wẹkẹ-Whàn II godo. Sọhayinanú de dohia dọ sọn 1946 jẹ 2013, awhàn 331 wẹ yin fùnfùn. Podọ gbẹtọ livi susu wẹ kú. Etomọṣo to owhe enẹlẹ gblamẹ, otò susu wẹ duvivi ojlẹ jijọho tọn lẹ, podọ omẹ Jehovah tọn lẹ yí dotẹnmẹ hundote enẹ zan nado lá wẹndagbe lọ. Etẹwẹ wá yin kọdetọn lọ? To 1944, wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn he tin lẹdo aihọn pé lẹ ma pé 110000. Ṣigba to egbehe, sọha yetọn ko diblayi 8 000 000! (Hia Isaia 60:22.) Be homẹ mítọn ma nọ hùn nado lá wẹndagbe lọ to ojlẹ jijọho tọn lẹ mẹ ya?
NUYIZAN TẸNSISẸ TỌN LẸ GỌALỌNA MÍ
8, 9. Nuyizan tẹnsisẹ tọn voovo tẹlẹ wẹ ko yin awuwlena, podọ nawẹ yé gọalọna mí to azọ́n mítọn mẹ gbọn?
8 Nuyizan tẹnsisẹ tọn susu he yin awuwlena lẹ ko hẹn azọ́n yẹwhehodidọ lọ tọn yọnbasi dogọ. To 1900, yèdọ nudi owhe 21 to whenue Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn tintan yin zinzinjẹgbonu godo, mọto 8 000 poun wẹ tin to otò États-Unis tọn blebu mẹ, podọ ali dagbe he dite lẹ ma sù to whenẹnu. Ṣigba to egbehe, mọto he hugan liva dopo daa wẹ tin lẹdo aihọn pé, podọ ali dagbe he dite na kilomẹtlu livi susu lẹ wẹ tin. Mọto po ali lẹ po nọ gọalọna mí nado hẹn wẹndagbe lọ jẹ mẹhe nọ nọ̀ fidindẹn lẹ dè. Eyin mí ma tlẹ tindo nuyizan tẹnsisẹ tọn lẹ bọ e ka biọ dọ mí ni zinzọnlin yì fidindẹn lẹ, mí nọ wà nuhe go mí pé lẹpo nado hẹn gbẹtọ lẹ zun devi.—Mat. 28:19, 20.
9 Nuyizan tẹnsisẹ tọn voovo lẹ wẹ ko gọalọna mí to azọ́n mítọn mẹ. Agbànbẹhun, bato, po pinpán lẹ po nọ hẹn ẹn yọnbasi na mí nado bẹ owe sinai do Biblu ji lẹ yì otò he to olá lẹ mẹ to osẹ lẹ gblamẹ. Agahun lẹ sọ nọ gọalọna nugopọntọ lẹdo tọn lẹ, hagbẹ Wedegbẹ́ Alahọ tọn lẹ, mẹdehlan lẹ, po mẹdevo lẹ po nado yawu yì plidopọ lẹ kavi nado yì penukundo azọ́ndenamẹ yẹwhehọluduta tọn lẹ go. Humọ, mẹmẹsunnu he tin to Hagbẹ Anademẹtọ lọ mẹ lẹ po mẹmẹsunnu devo lẹ po nọ tọ́n sọn tatọ́-tẹnnọ mítọn bo nọ do agahun yì otò susu mẹ nado na tuli yisenọ hatọ lẹ bosọ plọnazọ́n yé. Nuyizan tẹnsisẹ tọn ehelẹ ko yidogọna pọninọ to omẹ Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn.—Ps. 133:1-3.
OGBÈ PO LẸDOGBEDEVOMẸ BIBASI PO GỌALỌNA MÍ
10. Naegbọn mí sọgan dọ dọ Glẹnsigbe nọ yin yiyizan lẹdo aihọn pé?
10 To owhe kanweko tintan whenu, Glẹkigbe he mẹsusu nọ do kavi, Koine wẹ yin ogbè he nọ yin dido hugan to Ahọluigba Lomu tọn mẹ. Ogbè tẹwẹ suhugan gbẹtọ lẹ tọn nọ do to egbehe? Mẹsusu wẹ na dọ dọ Glẹnsigbe wẹ. Owe Glẹnsigbe tọn de dọmọ: “Diblayin mado ẹnẹ mẹhe tin to aihọn lọ mẹ lẹ tọn wẹ sè glẹnsigbe kavi nọ do e ganji.” (English as a Global Language) Lẹdo aihọn pé, Glẹnsigbe wẹ yin jonọgbè he nọ yin pinplọn hugan, podọ e nọ yin yiyizan na lẹndai ajọwiwa, tonudidọ, lẹnunnuyọnẹn, po azọ́n nuyọnẹn wintinwintin tọn po.
11. Nawẹ Glẹnsigbe ko yidogọna nukọnyiyi sinsẹ̀n-bibasi wiwe ṣeke lọ tọn gbọn?
11 Na Glẹnsigbe nọ yin yiyizan lẹdo aihọn pé wutu, enẹ ko yidogọna nukọnyiyi sinsẹ̀n-bibasi wiwe ṣeke lọ tọn. Na owhe susu, Glẹnsigbe kẹdẹ mẹ wẹ Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn po owe sinai do Biblu ji devo lẹ po nọ yin awuwlena te. Glẹnsigbe wẹ yin ogbè tangan he Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yizan to tatọ́-tẹnnọ yetọn. Podọ ogbè ehe wẹ nọ saba yin yiyizan nado plọnnu wehọmẹvi lẹ to Nọtẹn Wepinplọn Watchtower tọn to Patterson, New York, États-Unis.
12. Obá tẹ mẹ wẹ devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ ko basi lẹdogbedevomẹ owe sinai do Biblu ji lẹ tọn jẹ, podọ nawẹ ọdinatẹẹ gọalọna yé nado wà ehe gbọn?
12 Na mí tindo lẹblanulọkẹyi nado nọ lá wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn na gbẹtọ akọta lẹpo tọn wutu, mí ko basi lẹdogbedevomẹ owe mítọn lẹ tọn do ogbè voovo 700 mẹ. Ọdinatẹẹ po tito-to-whinnu ọdinatẹẹ tọn he nọ yin MEPS (Système électronique de photocomposition multilingue) po ko gọalọna mí taun to azọ́n daho ehe wiwà mẹ. Vivẹnudido ehelẹ ko gọalọna mí nado hẹn owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn gbayipe bo ko sọ yidogọna pọninọ to omẹ Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn lẹdo aihọn pé. Ṣigba, ogbè titengbe he zọ́n bọ mí do tin to pọninọ mẹ wẹ yin ‘ogbè wiwe-ṣeke’ lọ, yèdọ nugbo Biblu tọn.—Hia Zẹfania 3:9.
OSẸ́N PO NUDIDE WHẸDATẸN TỌN LẸ PO
13, 14. Nawẹ Klistiani egbezangbe tọn lẹ ko mọaleyi sọn osẹ́n po nudide whẹdatẹn tọn lẹ po mẹ gbọn?
13 Dile hosọ he jẹnukọn dohia do, Klistiani dowhenu tọn lẹ mọaleyi sọn osẹ́n Lomu tọn he nọ yin hihodo to ahọluigba lọ blebu mẹ lẹ mẹ. Mọdopolọ, Klistiani egbezangbe tọn lẹ lọsu nọ mọaleyi sọn osẹ́n otò tọn lẹ mẹ. Di apajlẹ to États-Unis, yèdọ otò he mẹ tatọ́-tẹnnọ mítọn te, osẹ́n otò tọn na mẹdekannujẹ gbẹtọ lẹ nado kọnawudopọ hẹ sinsẹ̀n he jlo yé, nado dọho gando nuyise yetọn go, podọ nado nọ pli dopọ. Mẹdekannujẹ ehe zọ́n bọ mẹmẹsunnu he tin to États-Unis lẹ tindo jlọjẹ nado nọ pli dopọ, nado dọhodo Biblu ji to fidepope podọ nado má nuhe yé plọn lẹ hẹ mẹdevo lẹ. Ṣigba to whedelẹnu, e nọ biọ dọ yé ni yì whẹdatẹn lẹ nado yiavùnlọna jlọjẹ he yé tindo delẹ. (Flp. 1:7) Eyin owhẹ̀ agọ̀ yin didá na omẹ Jehovah tọn lẹ to États-Unis, yé nọ ze owhẹ̀ lọ yì whẹdatẹn daho hugan lẹ, podọ whẹdatẹn enẹlẹ nọ saba nọgodona jlọjẹ yetọn nado yin wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn lẹ.
14 To otò devo lẹ mẹ, whẹdatẹn lẹ nọ yiavùnlọna mẹdekannujẹ mítọn nado nọ basi opli lẹ podọ nado nọ dọyẹwheho to gbangba. To otò delẹ mẹ, eyin mí ma duto owhẹ̀ de ji, mí nọ ze owhẹ̀ lọ yì whẹdatẹn daho he nọ dawhẹ otò susu tọn lẹ. Di apajlẹ, mí nọ saba ze owhẹ̀ mítọn lẹ yì Whẹdatẹn Europe Tọn Na Jlọjẹ Gbẹtọvi lẹ tọn. To juin 2014, mí duto owhẹ̀ 57tọ ji, podọ suhugan otò Europe tọn lẹ wẹ dona setonuna gbèta he kọ̀n whẹdatẹn enẹ wá. Dile etlẹ yindọ ‘akọta lẹpo gbẹwanna’ mí, whẹdatẹn otò susu tọn wẹ ko kọngbedopọ dọ mí tindo jlọjẹ lọ nado sẹ̀n Jehovah.—Mat. 24:9.
ONÚ DEVO LẸ GỌALỌNA MÍ TO AZỌ́N MẸPINPLỌN TỌN MÍTỌN MẸ
Mí nọ wleawuna owe sinai do Biblu ji lẹ na gbẹtọ lẹ lẹdo aihọn pé
15. Diọdo tẹlẹ wẹ wá aimẹ to azọ́n wezínzín tọn mẹ, podọ nawẹ diọdo ehelẹ ko gọalọna mí gbọn?
15 Diọdo he wá aimẹ to azọ́n wezínzín tọn mẹ lẹ ko yidogọna nukọnyiyi azọ́n yẹwhehodidọ lẹdo aihọn pé tọn lọ. Na owhe kanweko susu lẹ, maṣinu wezínzín tọn he Johannes Gutenberg detọ́n to gblagbla owhe 1450 tọn mẹ wẹ mẹsusu nọ yizan. Ṣigba to owhe kanweko awe he wayi lẹ gblamẹ, aliho he mẹ owe lẹ nọ yin zínzín te ko diọ taun. Zomọ wezínzín tọn he klo, bo tindo nugopipe susu, bosọ nọ wazọ́n po awuyiya po lẹ yin didetọn. Akuẹ he nọ yin zinzan nado wleawuna wema lẹ podọ nado blá owe lẹ dopọ ko depò taun. Humọ, zomọ wezínzín tọn yọyọ lẹ ko yitẹn to maṣinu wezínzín tọn he yè nọ yí alọ do nọ to zínzín mapote lẹ si, podọ ehe zọ́n bọ owe lẹ zínzín nọ yá hugan dai tọn bọ awusọhia yetọn sọ nọ dọnmẹdogo. Nawẹ azọ́nwanu yọyọ ehelẹ ko hẹn azọ́n mítọn yinukọn gbọn? Lẹnnupọndo ehe ji: To whenue Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn tintan (juillet 1879 tọn) yin awuwlena, vọkan 6 000 wẹ yin zinzinjẹgbonu, bọ yẹdide depope ma to e mẹ, podọ Glẹnsigbe wẹ yin ogbè dopo gee he mẹ e yin didetọn te. Ṣigba to egbehe, enẹ wẹ to owhe 136 godo, vọkan Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn he hugan 50 000 000 wẹ nọ yin zinzinjẹgbonu bo nọ yin mimá. E nọ bẹ yẹdide he tindo sinmẹ whanpẹnọ lẹ hẹn bosọ tin-to-aimẹ to ogbè he hugan 200 mẹ.
16. Etẹlẹ wẹ gbẹtọ lẹ ko detọ́n he gọalọna mí nado lá wẹndagbe lọ lẹdo aihọn pé? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)
16 Lẹnnupọndo nuhe gbẹtọ lẹ ko detọ́n to owhe 200 he wayi lẹ mẹ ji, ehe omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ko yizan nado lá wẹndagbe lọ. Mí ko donù pinpán, mọto, po agahun lẹ po go wayi, ṣigba mí ko sọ yí nudevo lẹ zan taidi kẹkẹ afọ tọn, maṣinu wekinkan tọn alọ tọn, maṣinu he nọ zín owe nukuntọ́nnọ lẹ tọn, zomọ wekanhlanmẹ didohlan tọn, alokan, fọtodenu, maṣinu hoyidokanji po video po tọn, ladio, televiziọn, sinima lẹ, ọdinatẹẹ, po Intẹnẹt po. Onú voovo ehelẹ ko gọalọna mí to aliho susu mẹ nado hẹn azọ́ndenamẹ mítọn di, enẹ wẹ nado hẹn gbẹtọ lẹ zun devi. Sọgbe hẹ hẹndi dọdai Jehovah tọn he dọ dọ omẹ emitọn lẹ na “nù yìnnọ kosi lẹ tọn,” mí ko yí nuhe gbẹtọ lẹ detọ́n taidi nuhe azọ́n nuyọnẹn wintinwintin tọn detọ́n lẹ zan to aliho dagbe mẹ, nado basi lẹdogbedevomẹ Biblu tọn bo wleawuna owe sinai do Biblu ji lẹ to ogbè susu mẹ.—Hia Isaia 60:16.
17. (a) Etẹwẹ kunnudenu lẹ dohia? (b) Naegbọn Jehovah na mí lẹblanulọkẹyi nado yin “azọ́nwatọ hatọ” etọn lẹ?
17 Matin ayihaawe, mí tindo kunnudenu dolido dọ Jehovah to didona mí. Nugbo wẹ dọ Jehovah ma nọ ganjẹ alọgọ mítọn go nado hẹn lẹndai etọn lẹ di. Etomọṣo, Otọ́ owanyinọ olọn mẹ tọn mítọn na mí lẹblanulọkẹyi nado yin “azọ́nwatọ hatọ” etọn lẹ, bo gbọnmọ dali na mí dotẹnmẹ nado do owanyi he mí tindo na ewọ po kọmẹnu mítọn lẹ po hia. (1 Kọl. 3:9; Malku 12:28-31) Mì gbọ mí ni yí dotẹnmẹ hundote lọ zan ganji nado lá owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn, yèdọ azọ́n titengbe hugan he to yinyin wiwà to aigba ji. Mì gbọ mí ni wà nuhe go mí pé lẹpo nado dohia dọ mí yọ́n pinpẹn etọn dọ Jehovah to anadena azọ́n mẹpinplọn lẹdo aihọn pé tọn mítọn bo to didona ẹn!
a Biblu Plọntọ lẹ kẹalọyi yinkọ lọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to 1931.—Isa. 43:10.