Be Nuhe Biblu Dọ Gando Kanlinmọgbenu-Ninọ Juvi lẹ Tọn to Babilọni Go Sọgbe Ya?

To nudi owhe 2 600 die, Juvi lẹ yin bibẹ yì kanlinmọgbenu to Babilọni, fihe yé nọ na nudi owhe 70. Sọgbe hẹ Biblu, Jiwheyẹwhe dọ dọdai ninọmẹ he mẹ Juvi kanlinmọ lẹ na zan gbẹzan yetọn te to Babilọni tọn dọmọ: “Mì gbá ohọ̀ lẹ bo nọ yé mẹ. Mì wleawuna jipa lẹ bo dù sinsẹ́n yetọn. Mì dà asi lẹ bo ji visunnu lẹ po viyọnnu lẹ po. . . . Mì dín jijọho na tòdaho he mẹ yẹn hẹn mì yì kanlinmọgbenu te lọ.” (Jelemia 29:1, 4-7) Be Juvi lẹ duvivi ninọmẹ enẹlẹ tọn nugbonugbo ya?

Dodinnanutọ lẹ ko gbeje zannu okò tọn 100 linlán pọ́n, ehe sọgan ko yin mimọ to Babilọni hohowhenu tọn kavi to fihe ma dẹn do e. Zannu lọ lẹ dohia dọ Juvi kanlinmọ susu gbẹ́ nọ yinuwa sọgbe hẹ aṣa po sinsẹ̀n yetọn lẹ po, dile etlẹ yindọ yé nọ yí homẹhunhun do litaina gandudu Babilọninu lẹ tọn. Owhe zannu lọ lẹ tọn bẹsọn 572 jẹ 477 J.W.M., bo bẹ nudọnamẹ lẹ hẹn gando gbekọndopọ onú he yin hihaya tọn, tito ajọwiwa tọn, kandai gbekọndopọ ahọsusu tọn po kandai akuẹzinzan tọn devo lẹ po go. Owe alọdlẹndonu tọn de dọmọ: “Nudọnamẹ ehelẹ dohia mí dọ kanlinmọ lọ lẹ yin gbẹtọ paa lẹ he nọgbẹ̀ to gbétatò lẹ mẹ: yé nọ pọ̀gle bo nọ gbá ohọ̀ lẹ, nọ sú takuẹ bosọ nọ wazọ́n na ahọlu.”

Nudọnamẹ he yin ṣinṣinyan pli ehelẹ dohia dọ Juvi susu nọ lẹdo de mẹ he nọ yin yiylọdọ Al Yahudu, kavi tòpẹvi Juda tọn. Yinkọ he nọ yin didona Juvi lẹ kakajẹ whẹndo ẹnẹtọ ji wẹ yin kinkando zannu lọ lẹ ji, bọ delẹ to yé mẹ yin kinkan po wekun Heblugbe hohowhenu tọn lẹ po. To whenue zannu lọ lẹ ma ko yin mimọ, weyọnẹntọ lẹ ma yọ́n nususu gando gbẹzan Juvi kanlinmọ lọ lẹ tọn to Babilọni go. Dr. Filip Vukosavović, he yin ogán daho dopo to aṣẹpipa he nọ penukundo whenuho go to Israël lẹ mẹ dọmọ: “Nudọnamẹ he to zannu ehelẹ ji zọ́n bọ mí wá yọ́n nususu gando Juvi kanlinmọ lẹ go, mí yọ́n yinkọ yetọn lẹ, fihe yé nọ po ojlẹ he mẹ yé nọgbẹ̀ te po, gọna azọ́n he yé wà lẹ.”

Ju kanlinmọ lọ lẹ duvivi mẹdekannujẹ tọn jẹ obá de mẹ nado nọ yì sọn fide jẹ fidevo. Vukosavović dọmọ: “E ma yin Al-Yahudu kẹdẹ wẹ yé nọ, amọ́ yé sọ nọ tòdaho susu devo lẹ mẹ.” Delẹ to yé mẹ plọn alọnuzọ́n susu, ehe yé wá yizan nado vọ́ Jelusalẹm gbá. (Nẹhemia 3:8, 31, 32) Zannu he yin mimọ to Al-Yahudu lọ lẹ sọ do kunnudenu hia dọ Juvi susu de nado gbọṣi Babilọni dile etlẹ yindọ kanlinmọgbenu-ninọ yetọn ko wá vivọnu. Ehe dohia nugbo dọ yé duvivi mẹdekannujẹ tọn jẹ obá de mẹ to Babiloni, kẹdẹdile Ohó Jiwheyẹwhe tọn dohia do.