Weta 19
Ohia Dido Ogo Na Islaeli Jiwheyẹwhe Tọn Lọ
Numimọ 4—Osọhia 7:1-17
Hosọ: Ohia dido ogo na 144 000 lẹ, podọ gbẹtọ susugege lọ yin mimọ to ote to ofin Jehovah tọn po Lẹngbọvu lọ po nukọn
Ojlẹ hẹndi tọn: Sọn zize do ofin ji Klisti Jesu tọn to 1914 biọ Gandudu Owhe Fọtọ́n Tọn etọn mẹ
1. “Mẹnu wẹ tin sọgan nado nọte” to azan daho homẹgble sọn olọn mẹ wá tọn lọ whenu?
“MẸNU wẹ tin sọgan nado nọte?” (Osọhia 6:17) Mọwẹ, mẹnu wẹ, na nugbo tọn? Whenuena azan daho homẹgble sọn olọn mẹ wá tọn lọ gbà titonu Satani tọn kija, togan lẹ po aihọnmẹnu lẹ po sọgan kan kanbiọ enẹ se nugbo. Na yewlẹ, e na taidi dọ nugbajẹmẹji he tin to yakẹ enẹ na za ogbẹ̀ gbẹtọ tọn lẹpo sẹ. Ṣigba be e na wà mọ wẹ? Po ayajẹ po, yẹwhegan Jiwheyẹwhe tọn hẹn mí deji dọmọ: “Mẹdepope he dawha ylọ oyin [Jehovah] tọn wẹ yè na whlẹngan.” (Joẹli 2:32) Apọsteli Pita po Paulu po zinnudo nugbo enẹ ji. (Owalọ lẹ 2:19-21; Lomunu lẹ 10:13) Mọwẹ, omẹ he ylọ oyin Jehovah tọn lẹ na yin luntọ́ntọ lẹ. Mẹnu wẹ enẹnọ lẹ? Dile na numimọ he bọdego lọ to awusọhia, mí na mọ.
2. Etẹwutu e yin onu sọawuhia dọ luntọ́ntọ lẹ na tin sọn azan whẹdida tọn Jehovah tọn mẹ?
2 E yin nuhe jiawu nugbo dọ mẹde sọgan luntọ́n gbọn azan whẹdida Jehovah tọn gblamẹ gbẹ̀te, na devo to yẹwhegan Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ basi zẹẹmẹ etọn to hogbe ehelẹ mẹ: “Dayi e go, ojẹhọnsinsinyẹn [Jehovah] tọn, yedọ homẹwlu etọn, yè hẹn jẹ gbonu yì, ojẹhọnsinsinyẹn bẹpli: E na là do ota mẹylankan lẹ tọn ji. Adanjijẹ zogbe [Jehovah] tọn ma to na lẹ́gọ, kaka ewọ ko do hẹnṣẹ, podọ kaka ewọ ko do yi olinlẹn ayiha etọn tọn lẹ basi.” (Jẹlemia 30:23, 24) E yin onu niyaniya de dọ mí ni yawu ze afọdide lẹ nado dapana oyujẹhọn enẹ!—Howhinwhẹn lẹ 2:22; Isaia 55:6, 7; Zẹfania 2:2, 3; 3:8, 9.
Jẹhọn Ẹnẹ Lẹ
3. (a) Sinsẹnzọn vonọtaun he yin bibasi dogbọn angẹli lẹ dali tẹwẹ Johanu mọ? (b) Etẹwẹ yin yẹdena dogbọn “jẹhọn ẹnẹ lẹ” dali?
3 Whẹpo Jehovah ni do homẹgble ehe hia, angẹli olọn tọn lẹ to sinsẹnzọn vonọtaun de wà. Johanu to ehe pọn todin to numimọ mẹ: “To ehe godo, yẹn sọ mọ angẹli ẹnẹ ṣite to gosu ẹnẹ aigba tọn lẹ ji, ye sọ hẹn jẹhọn ẹnẹ aigba tọn lẹ go, na jẹhọn nika yìn do aigba go, kavi do ohù mẹ, kavi do atin depope go.” (Osọhia 7:1) Etẹwẹ ehe zẹẹmẹdo na mí todin? “Jẹhọn ẹnẹ” ehelẹ yin yẹhiadonu họnwun whẹdida vasudo tọn he na yin tuntundote do ogbẹ́ aigba tọn ylankan de ji to madẹnmẹ, do “ohù” adanwàtọ he yin gbẹtọvi sẹ́nmẹjẹtọ lẹ tọn ji, podọ do gandudu taidi atin yiaga lẹ he nọ mọ godonọnamẹ po mẹhẹndote po yí sọn gbẹtọ aigba tọn lẹ si ji.—Isaia 57:20; Psalm 37:35, 36.
4. (a) Etẹwẹ angẹli ẹnẹ lẹ nọtena? (b) Etẹwẹ na yin nugandomẹgo lọ do agun aigba ji tọn Satani tọn go whenuena jẹhọn ẹnẹ lẹ na yin jijodo?
4 Matin ayihaawe, angẹli ẹnẹ ehelẹ nọtena pipli angẹli tọn ẹnẹ lẹ, he Jehovah yizan nado hẹnalọdotena whẹdida hinhẹnṣẹ kaka jẹ ojlẹ didè lọ. Whenuena angẹli lẹ jo okàn na jẹhọn homẹgble sọn olọn mẹ wá tọn enẹlẹ nado yìn to ojlẹ dopolọ mẹ sọn agewaji, huwaji, whezẹtẹn po wheyihọ po, gbakija lọ na su talala. E na taidi, ṣigba to ninọmẹ daho hugan de mẹ, yizan jẹhọn ẹnẹ lẹ tọn dogbọn Jehovah dali nado vunvun Elaminu hohowhenu tọn lẹ pe, bo gbà ye kija bo va ye sudo. (Jẹlemia 49:36-38) E na yin jẹhọn sinsinyẹn daho de he na va onu susu sudo hugan “jẹhọn ahizi” lọ he Jehovah yizan nado va akọta Amọni tọn sudo. (Amọsi 1:13-15) Ada agun Satani tọn depope to aigba ji ma na penugo nado nọte to azan homẹgble Jehovah tọn gbe gba, whenuena e na suwhẹna nupojipetọ-yinyin etọn na ojlẹ madopodo he ja lẹpo.—Psalm 83:15, 18; Isaia 29:5, 6.
5. Nawẹ dọdai Jẹlemia tọn gọalọna mí nado mọnukunnujẹ e mẹ dọ whẹdida Jiwheyẹwhe tọn lẹ na bẹ aigba lọ blebu hẹn gbọn?
5 Be mí sọgan deji dọ whẹdida Jiwheyẹwhe tọn lẹ na gbà aigba lọ pete kija? Dotoai hlan yẹwhegan etọn Jẹlemia whladopo dogọ: “Dayi e go, oylan na tọ́n yì sọn akọta de jẹ akọta de, podọ yè na hẹn ojẹhọnsinsinyẹn daho de tite sọn opodo petepete aigba lọ tọn dali. Podọ alantọṣiọ [Jehovah] tọn lẹ na tin to azan nẹ gbe sọn opodo de aigba lọ tọn yedọ jẹ opodo awetọ aigba lọ tọn.” (Jẹlemia 25:32, 33) To jẹhọn ahizi ehe whenu wẹ zinvlu na ṣinyọn aihọn ehe ji. Azọnwatẹn gandudu tọn etọn lẹ na yin whinwhan biọ matin to aimẹ mẹ. (Osọhia 6:12-14) Ṣigba sọgodo ma na dozinvlu na mẹlẹpo gba. Whelọnu lo na dagbe mẹnu lẹ tọn wẹ jẹhọn ẹnẹ lẹ yin hinhẹndote?
Ohia Dido Ogo Na
Afanumẹ Jiwheyẹwhe Tọn Lẹ
6. Mẹnu wẹ dọ na angẹli lẹ nado doalọtena jẹhọn ẹnẹ lẹ, podọ etẹwẹ ehe na dotẹnmẹ ojlẹ tọn na?
6 Johanu zindonukọn nado basi zẹẹmẹna lehe mẹdelẹ na yin ohia do ogo na na lunluntọ́n do dọmọ: “Yẹn sọ mọ angẹli devo de tọ́n sọn whezizẹ dali ja, e tindo hiadonu Jiwheyẹwhe ogbẹ̀nọ lọ tọn to alọ mẹ: e sọ dawha to ogbè lele mẹ hlan angẹli ẹnẹ lẹ, he yè na nado gbleawuna aigba lọ po ohù po, dọmọ, Hiẹ gbleawuna aigba, kavi ohù, kavi atin lẹ blo, kaka mí na yi hiadonu do dohia ogo na mẹmẹglọ Jiwheyẹwhe mítọn tọn lẹ to nukọn yetọn.”—Osọhia 7:2, 3.
7. Mẹnu wẹ yin angẹli atọ́ntọ ehe nugbo, podọ kunnudenu tẹwẹ gọalọna mí nado basi mẹyinyọnẹn etọn?
7 Dile etlẹ yindọ yè ma dọ yinkọ angẹli atọ́ntọ ehe tọn, kunnudenu lẹpo dohia dọ e ma sọgan yin mẹdevo hugan Oklunọ Jesu pagigona lọ gba. To kọndopọ mẹ po angẹli-gán yinyin Jesu tọn po, e yin didohia tofi nado tindo huhlọn do angẹli devo lẹ ji. (1 Tẹsalonikanu lẹ 4:16; Juda 9) E wá sọn whezizẹ, taidi “ahọlu he sọn whezẹtẹn ja lẹ”—yedọ Jehovah po Klisti etọn po—he wá nado dawhẹ, dile ahọlu Daliusi po Kilusi po basi do whenuena ye huwhẹ Babilọni hohowhenu tọn lọ. (Osọhia 16:12; Isaia 45:1; Jẹlemia 51:11; Daniẹli 5:31) Angẹli ehe sọ taidi Jesu to enẹ mẹ dọ e yin azọn lọ ze do alọmẹ na nado yi ohia do ogo na Klistiani yiamisisadode lẹ. (Efesunu lẹ 1:13, 14) Dogọ, whenuena jẹhọn lẹ na yin jijodo, Jesu Klisti wẹ na yin nukọntọ na awhanpa olọn mẹ tọn lẹ to whẹdida na akọta lẹ mẹ. (Osọhia 19:11-16) Whelọnu lo, sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe, Jesu wẹ na yin omẹ lọ he na degbe dọ vasudo agun aigba ji tọn Satani tọn tọn ni yin hinhẹndote kaka jẹ whenuena mẹmẹglọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ni yin ohia do ogo na.
8. Etẹwẹ hiadomẹgo lọ yin, podọ whetẹnu wẹ e bẹjẹeji?
8 Etẹwẹ hiadonu ehe yin? Podọ mẹnu lẹ wẹ mẹmẹglọ Jiwheyẹwhe tọn ehelẹ? Ohiadomẹgo lọ bẹjẹeji to Pẹntikọsti 33 W.M. tọn whenuena Klistiani Ju tintan lẹ yin amisana po gbigbọ wiwe po. To nukọnmẹ, Jiwheyẹwhe jẹ “gbẹtọ lẹ sọn akọta lẹ mẹ” ylọ ji bo jẹ amisana ye ji. (Lomunu lẹ 3:29; Owalọ lẹ 2:1-4, 14, 32, 33; 15:14) Apọsteli Paulu wlanwe dogbọn jidide de mimọyi Klistiani yiamisisadode lẹ tọn dali dọ ye “yin Klisti tọn” bo yidogọ dọ Jiwheyẹwhe “sọ dohia mí go ga, bo sọ na gòdenú gbigbọ tọn omẹ to ayiha mítọn lẹ mẹ.” (2 Kọlintinu lẹ 1:21, 22; yijlẹdo Osọhia 14:1 go.) Nalete, whenuena mẹmẹglọ ehelẹ yin sisọdovi, taidi ovi gbigbọmẹ tọn Jiwheyẹwhe tọn lẹ, ye mọ gòdenú de yí jẹnukọn he yin ogu olọn mẹ tọn yetọn—yedọ hiadonu de, kavi opà de. (2 Kọlintinu lẹ 5:1, 5; Efesunu lẹ 1:10, 11) Whelọnu lo ye sọgan dọmọ: “Gbigbọ lọsu sọ to kunnude hẹ gbigbọ mítọn, dọ ovi Jiwheyẹwhe tọn wẹ mí; be eyin mí yin ovi, whenẹnu whedutọ; whedutọ Jiwheyẹwhe tọn, podọ whedutọ dopọ hẹ Klisti; eyin e yin mọ dọ mí jiya hẹ ẹ, na yè nido pagigona mí dopọ hẹ ẹ ga.”—Lomunu lẹ 8:15-17.
9. (a) Akọndonanu tẹwẹ yin bibiọ to pipotọ ovi ji gbọn gbigbọ dali Jiwheyẹwhe tọn lẹ si? (b) Nawẹ whlepọn omẹ yiamisisadode lẹ tọn na dẹn sọ?
9 “Eyin e yin mọ dọ mí jiya hẹ ẹ dopọ”—etẹwẹ ehe zẹẹmẹdo? Nado sọgan mọ ojẹgbakun ogbẹ̀ tọn lọ yí, Klistiani yiamisisadode lẹ dona doakọnnanu, bo yin nugbonọ jẹ oku. (Osọhia 2:10) E ma yin whẹho ‘whenuena yè ko yin whinwhlẹngan, yè yin whinwhlẹngan whepoponu’ tọn de gba. (Matiu 10:22; Luku 13:24) Kakati ni yin mọ, ye yin tudohomẹna dọmọ: “Mì kuku gbọ bo nọ dovivẹnu do hẹn oylọ po didè mítọn po diun.” Taidi apọsteli Paulu, ye dona penugo nado dọmọ: “Yẹn ko hoavun dagbe lọ, yẹn ko hẹn ali ṣie jẹ opodo, yẹn ko yìn yise lọ.” (2 Pita 1:10, 11; 2 Timoti 4:7, 8) Nalete, tofi to aigba ji, whlepọn po jinjàn pipotọ ovi jì gbọn gbigbọ wiwe dali Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn po dona to nukọnzindo kaka jẹ whenuena Jesu po angẹli etọn he to hihodo e lẹ po na yi hiadonu lọ do ‘nukọn’ ehenọ lẹpo tọn gligli, bo yọn ye dovo, matin ayihaawe, taidi “mẹmẹglọ Jiwheyẹwhe mítọn tọn lẹ” he yin whiwhlepọn po nugbonọ po. Whelọnu lo, hiadonu enẹ lẹzun ohia whepoponu tọn de. Na nugbo tọn, whenuena jẹhọn ẹnẹ lẹ to nukunbibia lọ whenu yin jijodo, Islaeli gbigbọmẹ tọn lẹpo na ko yin ohia do ogo na to gigọ mẹ, dile etlẹ yindọ sọha vude na gbẹ pò to ogbẹ̀ to agbasa mẹ. (Matiu 24:13; Osọhia 19:7) Hagbẹ etọn lẹ blebu na ko pe!—Lomunu lẹ 11:25, 26.
Omẹ Nẹmu Wẹ Yin Ohia Do Ogo Na?
10. (a) Wefọ tẹlẹ wẹ dohia dọ sọha omẹ he yè dohia ogo na lẹ tọn tindo dogbo? (b) Etẹwẹ yin lẹndopọ enẹnọ he yin ohia do ogo na lẹ tọn, podọ nawẹ ye yin titodohukanji gbọn?
10 Jesu dọ hlan enẹnọ lẹ he tin to hukan ji na hiadomẹgo ehe lọ dọmọ: “Mì dibu blo, lẹngbọpa pẹvi; na homẹvivi Otọ́ mìtọn tọn wẹ nado yi ahọludu na mì.” (Luku 12:32) Wefọ devo lẹ, taidi Osọhia 6:11 po Lomunu lẹ 11:25 po, dohia dọ sọha lẹngbọpa pẹvi ehe tọn tindo dogbo nugbo podọ, na nugbo tọn, yin didọdai. Hogbe Johanu tọn he bọdego lẹ zinnùdo ehe ji: “Yẹn sọ sè sọha yé he yè yi hiadonu do dohia ogo na lẹ tọn: yé he yè dohia ogo na lẹ yin fọtọ́n kantọ̀nkonukunẹnẹ sọn whẹndo ovi Islaeli tọn lẹpo mẹ. Sọn whẹndo Juda tọn mẹ yè yi hiadonu do dohia fõfõ ṣidopo. Sọn whẹndo Lubẹni tọn mẹ yè yi hiadonu do dohia fõfõ ṣidopo. Sọn whẹndo Gadi tọn mẹ yè yi hiadonu do dohia fõfõ ṣidopo. Sọn whẹndo Aṣeli tọn mẹ, yè yi hiadonu do dohia fõfõ ṣidopo. Sọn whẹndo Naftali tọn mẹ, yè yi hiadonu do dohia fõfõ ṣidopo. Sọn whẹndo Manasse tọn mẹ, yè yi hiadonu do dohia fõfõ ṣidopo. Sọn whẹndo Simeọni tọn mẹ, yè yi hiadonu do dohia fõfõ ṣidopo. Sọn whẹndo Levi tọn mẹ, yè yi hiadonu do dohia fõfõ ṣidopo. Sọn whẹndo Isakali tọn me, yè yi hiadonu do dohia fõfõ ṣidopo. Sọn whẹndo Zabuluni tọn mẹ yè yi hiadonu do dohia fõfõ ṣidopo. Sọn whẹndo Josẹfu tọn mẹ, yè yi hiadonu do dohia fõfõ ṣidopo. Sọn whẹndo Bẹnjamini tọn mẹ, yè yi hiadonu do dohia fõfõ ṣidopo.”—Osọhia 7:4-8.
11. (a) Etẹwutu hodidọ do whẹndo 12 lẹ go ma gando Islaeli agbasalan tọn lọ lọsu go gba? (b) Etẹwutu Osọhia basi todohukanji whẹndo 12 lẹ tọn? (c) Etẹwutu whẹndo ahọluduta kavi yẹwhenọduta tọn kẹdẹ de ma tin to Islaeli Jiwheyẹwhe tọn lọ mẹ?
11 Be ehe ma sọgan ko to hodọ do Islaeli agbasamẹ tọn lọ lọsu go? Lala, na Osọhia 7:4-8 sẹtẹn sọn todohukanji whẹndo tọn dai tọn lọ kọn. (Osọha lẹ 1:17, 47) E yin nuhe họnwun dọ, titodohukanji lọ tofi ma yin na lẹndai nado yọn Ju agbasa tọn lẹ dogbọn whẹndo yetọn lẹ dali gba ṣigba nado do ninọmẹ tito tọn dopolọ de hia na Islaeli gbigbọmẹ tọn. Ehe tin to jlẹkaji. Yé dona yin hagbẹ 144 000 kẹdẹ he yin akọta yọ́yọ́ ehe tọn—yedọ 12 000 sọn dopodopo whẹndo 12 lẹ tọn mẹ. Whẹndo depope to Islaeli Jiwheyẹwhe tọn ehe mẹ ma yin kinklan dovo na ahọlududu kavi yẹwhehọluduta gba. Akọta lọ pete na dugan taidi ahọlu lẹ, podọ akọta lọ pete wẹ na yinuwa taidi yẹwhenọ lẹ.—Galatianu lẹ 6:16; Osọhia 20:4, 6.
12. Etẹwutu e yin nuhe jẹ dọ mẹho 24 lẹ ni jihan hogbe Osọhia 5:9, 10 tọn lẹ to Lẹngbọvu lọ nukọn?
12 Dile etlẹ yindọ Ju jọwamọ lẹ po omẹ he lẹzun Ju lẹ po wẹ yin dotẹnmẹ hundote tintan lọ na nado yin ṣinṣinyan na Islaeli gbigbọmẹ tọn, sọha whe hugan akọta enẹ tọn de wẹ yigbe. Nalete Jehovah dlẹnkan na oylọ lọ hlan Kosi lẹ. (Johanu 1:10-13; Owalọ lẹ 2:4, 7-11; Lomunu lẹ 11:7) Taidi to whẹho Efesunu lẹ tọn mẹ, he to dai yin “akọ devo sọn otògbẹ́ Islaeli mẹ tọn,” todin mẹhe ma yin Ju lẹ sọgan yin ohia do ogo na po gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn po bo lẹzun apadewhe agun Klistiani yiamisisadode lẹ tọn tọn. (Efesunu lẹ 2:11-13; 3:5, 6; Owalọ lẹ 15:14) Whelọnu lo, e yin nuhe jẹ na mẹho 24 lẹ nado jihan to Lẹngbọvu lọ nukọn dọmọ: “Hiẹ ko sọ yi ohùn towe do fli mí hlan Jiwheyẹwhe sọn akọta lẹpo mẹ, sọn ogbè lẹpo mẹ, sọn gbẹtọ lẹpo mẹ, podọ sọn aigba lẹpo ji; bo sọ yi mí do doahọlu podọ yẹwhenọ hlan Jiwheyẹwhe mítọn: bọ míwlẹ nasọ to ahọludu to aigba ji.”—Osọhia 5:9, 10.
13. Etẹwutu nọvisunnu daa Jesu tọn Jakobu sọgan gbọn jlọjẹ dali do do wekanhlanmẹ etọn “hlan whẹndo wiawe he gbape lẹ”?
13 Agun Klistiani tọn lọ yin “whẹndo he yè dè, mẹhe yin tado yẹwhenọduta tọn, akọta wiwe.” (1 Pita 2:9) Na e diọ Islaeli jọwamọ taidi akọta Jiwheyẹwhe tọn wutu, e lẹzun Islaeli yọ́yọ́ de he yin “Islaeli taun.” (Lomunu lẹ 9:6-8; Matiu 21:43)a Na whẹwhinwhẹn ehe wutu, e yin nuhe jẹ na nọvisunnu daa Jesu tọn Jakobu nado kan wekanhlanmẹ mẹhihọ́ tọn etọn “hlan whẹndo wiawe he gbape lẹ,” enẹ wẹ yindọ, hlan agun lẹdo aihọn pe he yin Klistiani yiamisisadode lẹ tọn he to nukọnmẹ sọ wá lẹzun sọha 144 000.—Jakobu 1:1.
Islaeli Jiwheyẹwhe Tọn Lọ Todin
14. Etẹwẹ dohia dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ gbọn gbesisọ dali do tẹdego dọ 144 000 lọ yin sọha paa de he yin enẹnọ he wleawuna Islaeli gbigbọmẹ tọn lẹ tọn?
14 E jẹ nado doayi e go dọ, Charles T. Russell, yigbena 144 000 lọ nado yin sọha paa de he yin omẹ he wleawuna Islaeli gbigbọmẹ tọn de tọn. To bladopọ VI owe Etudes des Ecritures etọn lẹ tọn he hosọ etọn yin La Nouvelle Création bo yin zinjẹgbonu to Glẹnsigbe mẹ to 1904 mẹ, e wlan: “Mí tindo whẹwhinwhẹn lẹpo nado yise dọ sọha tangan he tindo dogbo he yin mẹdide [mẹyiamisisadode dide] lẹ tọn yin didọ whlasusu to Osọhia mẹ (7:4; 14:1); yedọ, 144 000 ‘he yin fifligọ sọn gbẹtọ lẹ ṣẹnṣẹn.’ ” Mọdopolọ, to zinjẹgbonu tintan owe Lumière he yin zinjẹgbonu to 1930 (to Glẹnsigbe mẹ) dogbọn Biblu Plọntọ lẹ dali mẹ, e sọ yin didọ dọmọ: “Hagbẹ 144 000 he yin agbasa Klisti tọn tọn gbọn mọ dali do tin to pipli lọ mẹ he yin didohia taidi mẹdide po yiamisisadode po, kavi ohia do ogo na.” Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko gbọn gbesisọ dali do tẹdo linlẹn lọ go dọ sọha paa 144 000 Klistiani yiamisisadode lẹ tọn wẹ wleawuna Islaeli gbigbọmẹ tọn lọ.
15. Jẹnukọnna azan Oklunọ tọn lọ, etẹwẹ Biblu plọntọ ayiha-doponọ lẹ lẹn dọ Ju jọwamọ lẹ na duvivi etọn to opodo Ojlẹ Kosi Lẹ Tọn godo?
15 Etomọṣo, be Islaeli jọwamọ lọ to egbehe ma jẹ na nukundagbe vonọtaun de? To ojlẹ lọ he jẹnukọnna azan Oklunọ tọn lọ mẹ, whenuena Biblu plọntọ ayiha-doponọ lẹ jẹ nugbo dòdonu tọn he yin Ohó Jiwheyẹwhe tọn susu vọ mọ ji, e yin linlẹn dọ po vivọnu Ojlẹ Kosi Lẹ Tọn po, Ju lẹ na sọ duvivi teninọ lẹblanulọkẹyi tọn de to Jiwheyẹwhe nukọn whladopo dogọ. Nalete owe Le temps est proche C. T. Russell tọn (bladopọ II he yin Etudes des Ecritures lọ tọn), bo yin zinjẹgbonu to Glẹnsigbe mẹ to 1889, yí Jẹlemia 31:29-34 gando Ju jọwamọ lẹ go, bo dọmọ: “Aihọn lọ yin kunnudetọ na nugbo lọ dọ yasanamẹ Islaeli tọn to gandudu Kosi lẹ tọn glọ ko to nukọnzindo sọn [607] J.W.M., dọ e gbẹ pò to nukọnzindo, podọ whẹwhinwhẹn depope ma tin nado donukun dọ vivọjlado tito akọta tọn yetọn ni jọ jẹnukọnna 1914 W.M. tọn gba, yedọ opodo ‘ojlẹ ṣinawe’ yetọn lẹ tọn—yedọ owhe 2 520 lẹ.” E taidi dọ to whenẹnu Ju lẹ na tindo numimọ vọjlado akọta tọn de nkọ, podọ todido ehe họnwun to 1917, whenuena Nulila Balfour tọn dopagbe godonọnamẹ Grande-Bretagne tọn nado hẹn Palestine zun owhé akọta tọn de na Ju lẹ.
16. Vivẹnu tẹlẹ wẹ yin dido dogbọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ dali nado jẹ Ju jìjì lẹ de po owẹn Klistiani tọn lọ po, podọ po kọdetọn tẹ po?
16 To Wẹkẹ Whan I godo, Palestine lẹzun aigba de he tin to huhlọn gandudu Grande-Bretagne tọn glọ, podọ aliho lọ hundote na Ju susu nado lẹ́gọyì aigba enẹ ji. To 1948 Otò tonudidọ tọn Islaeli tọn yin hinhẹn biọ aimẹ. Be ehe ma dohia dọ Ju lẹ tin to hukanji na dona sọn olọn mẹ wá lẹ ya? Na owhe susu lẹ, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yise dọ enẹ yin mọ. Nalete, to 1925 ye zin owe weda 128 tọn de jẹgbonu, yedọ Consolation pour les Juifs to Glẹnsigbe mẹ. To 1929 ye dè owe whanpẹnọ de tọ́n he yin weda 360 tọn, yedọ Vie, he yin awuwlena nado basi oylọ na Ju lẹ bo sọ yinuwà po owe Biblu tọn he yin Job po. Vivẹnu daho lẹ yin dido, titengbe to Otòdaho New York tọn mẹ, nado jẹ Ju lẹ de po owẹn Mẹssia tọn ehe lọ po. Po ayajẹ po, sọha kleun mẹdelẹ tọn yigbe, ṣigba Ju lẹ to sọha suhugan yetọn mẹ, taidi tọgbo yetọn lẹ to owhe kanweko tintan lọ mẹ, gbẹ kunnudenu tintin-tofi Mẹssia tọn lọ dai.
17, 18. Etẹwẹ mẹmẹglọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to aigba ji wá mọnukunnujẹ e mẹ na nuhe du alẹnu yọ́yọ́ lọ po dọdai vọjlado tọn Biblu tọn lẹ po?
17 E yin nuhe họnwun dọ Ju lẹ, taidi gbẹtọ de podọ taidi akọta de, ma yin Islaeli lọ he yin zẹẹmẹ basina to Osọhia 7:4-8 mẹ gba kavi dọdai Biblu tọn devo lẹ he gando azan Oklunọ tọn lọ go gba. Na ye to aṣa hodo wutu Ju lẹ gbẹ sọ pò to apadana oyin sọn olọn mẹ wá lọ yiyizan. (Matiu 15:1-3, 7-9) To hodidọ do Jẹlemia 31:31-34 go mẹ, owe lọ Jéhovah, he yin zinjẹgbonu to Glẹnsigbe mẹ dogbọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ dali to 1934, dọ to tadona mẹ: “Alẹnu yọ́yọ́ lọ ma tindo nudepope nado wà po ovivi agbasalan tọn Islaeli tọn podọ po gbẹtọvi paa lẹpo po gba, ṣigba . . . e tin na Islaeli gbigbọmẹ tọn lọ kẹdẹ.” Dọdai vọjlado tọn Biblu tọn lẹ ma gando Ju jọwamọ lẹ kavi Islaeli tonudidọ tọn lọ go gba, he yin hagbẹ Plidopọ Akọta Lẹ Tọn de podọ apadewhe aihọn lọ tọn he Jesu dọho etọn to Johanu 14:19, 30 po 18:36 po mẹ.
18 To 1931 mẹmẹglọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to aigba ji ko mọ oyin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yi po ayajẹ daho de po. Ye sọgan ze yede jo sọn ahun mẹ wá pete na hogbe Psalm 97:11 tọn lẹ: “Dódónọ wẹ yè do hinhọ́n na, podọ homẹhun na tenọglinọ to ayiha mẹ lẹ.” Ye sọgan doayi e go hezeheze dọ Islaeli gbigbọmẹ tọn kẹdẹ wẹ yin hinhẹn biọ alẹnu yọ́yọ́ lọ mẹ. (Heblu lẹ 9:15; 12:22, 24) Islaeli jọwamọ gbemayitọ lọ ma tindo apadewhe to e mẹ gba, mọwẹ e te na gbẹtọvi lẹ na paa tọn niyẹn. Nukunmọjẹnumẹ ehe hun aliho lọ dote na sisẹ́ họnwun hinhọ́n sọn olọn mẹ wá tọn de, he sọawuhia to kandai whenuho yẹwhehọluduta tọn lẹ mẹ. Ehe na dohia lehe Jehovah nọ dlẹnkan na lẹblanu, dagbewanyi, po nugbo po to aliho susu mẹ na gbẹtọvi lẹpo he nọ dọn sẹpọ ẹ. (Eksọdusi 34:6; Jakobu 4:8) Mọwẹ, mẹdevo lẹ gbọnvona Islaeli Jiwheyẹwhe tọn lọ na mọ ale yi sọn hinhẹndote jẹhọn ẹnẹ vasudo tọn lẹ tọn dogbọn angẹli lẹ dali mẹ. Mẹnu wẹ ehelẹ sọgan yin? Be hiẹ sọgan yin dopo to ye mẹ? Mì gbọ na mí ni pọn todin.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a To gbesisọ mẹ, oyin Islaeli zẹẹmẹdo “Jiwheyẹwhe dọ̀nnu; nudọ̀ntọ (Vivẹnudotọ) hẹ Jiwheyẹwhe.”—Gẹnẹsisi 32:28, New World Translation Reference Bible, nudọnamẹ odo tọn.
[Yẹdide to weda blebu ji to weda 114]
[Yẹdide lẹ to weda 116, 117]
Ṣinṣinyan sọha suhugan Islaeli nugbo Jiwheyẹwhe tọn tọn bẹjẹeji sọn azan Pẹntikọsti 33 W.M. tọn kaka jẹ 1935 whenuena, to plidopọ nukundeji de he yin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to Washington, D.C., nùzindonúji yin zizedo bibẹpli gbẹtọ susugege lọ tọn ji he tindo nukundido ogbẹ̀ to aigba ji tọn lẹ (Osọhia 7:9)