Weta 30
Be Yẹn Ko Wleawu Fó Na Alọwle Wẹ?
ALỌWLE mayin nuwiwa aihundida tọn de gba. Jiwheyẹwhe jlo dọ asu po asi lẹ po ni wleawuna kanṣiṣa kakadoi tọn, yèdọ pẹkipẹki hugan enẹ he yin gbẹtọ devo depope tọn. (Gẹnẹsisi 2:24) Gbọnmọ dali alọwlemẹ de yin mẹde he go hiẹ na tẹdo—kavi yin titlẹdopọ hẹ—na pipotọ gbẹzan towe tọn.
Jide tin dọ alọwle depope na jiya “awufiẹsa po awubla po” tọn delẹ. (1 Kọlintinu lẹ 7:28, Français courant) Ṣigba Marcia Lasswell, mẹhe yin mẹplọntọ lẹnunnuyọnẹn heyin walọyizan tọn de gbẹnunamẹ dọmọ: “Eyin nudọnamẹ he mayin agọjẹdo dopo tata de tin ehe mí tindo gando vlavo eyin alọwle de na dẹn-to-aimẹ kavi lala go, e na yindọ mẹhe whè tlala to whenuena yé wlealọ ko tùnafọ yé ji whlaatọ̀n.”
Naegbọn suhugan alọwle jọja lẹ tọn do nọ gboawupo? Gblọndo ehe tọn sọgan tindo onú titengbe nado yí wà do vlavo eyin hiẹ ko wleawu fó na alọwle kavi lala.
Nukundido Daho Lẹ
Viyọnnu aflanmẹ de yigbe dọmọ: “Mí ma tindo nukunnumọjẹnumẹ sọmọ dogbọn nuhe alọwle yin dali gba. Mí lẹndọ mí sọgan họ̀nwezun biọ họmẹ bosọ họ̀nwezun tọ́n, wà nuhe jlo mí, klọ́ kavi nọ agbán lẹ ma klọ́, ṣigba e ma yinmọ gba.” Suhugan jọja lẹ tọn nọ tindo pọndohlan mawhẹ́n tọn mọnkọtọn dogbọn alọwle dali. Yé pọ́n ẹn dohlan nado yin lẹnpọn ovọ́ owanyi tọn de. Kavi yé nọ jlo otẹn daho na yé jlo nado sọawuhia di mẹho. Ṣogan mẹdevo lẹ jlo poun nado họ̀n sọn ninọmẹ ylankan whégbè, wehọmẹ, kavi he tin to lẹdo yetọn mẹ lẹ si. Viyọnnu dopo dọ aṣli ehe na asu da-do-aliji etọn dọmọ: “Homẹ ṣie na hùn tlala eyin mí wlealọ. Whenẹnu yẹn ma nasọ nọ basi nudide depope gbede ba!”
Ṣigba alọwle mayin odlọ kavi pọngbọ hẹnwana nuhahun lẹpo gba. Depope he whẹho lọ sọgan yin, e nọ fọ́n nuhahun susu devo lẹ dote nado pehẹ. Patricia, mẹhe tindo ovi tintan etọn to owhe 20 mẹvi mẹ dọmọ: “Jọja aflanmẹ susu lẹ nọ wlealọ nado sọgan daihun papa po mama po tọn. “Oo, e taidi awuvivinu nkọtọn! Hiẹ nọ lẹnnupọn dogbọn ovi de dali taidi aihundanu yọpọvu lẹ tọn pẹvide, onú de he dọnmẹdogo tlala de ehe hiẹ sọgan daihun hẹ poun, ṣigba e mayin mọwẹ e yin gba.”
Jọja susu lẹ nọ tindo nukundido he mayin lẹnpọn dagbe tọn gando zanhẹmẹ go ga. Dawe dopo mẹhe wlealọ to owhe 18 mẹvi mẹ dọmọ: “To whenuena yẹn wlealọ po godo yẹn mọdọ zohunhun sinsinyẹn zanhẹmẹ tọn busẹ to madẹnmẹ podọ to enẹgodo mí wá jẹ nuhahun nujọnu tọn lẹ tindo ji.” Oplọn dopo do jọja asu po asi po aflanmẹ de ji dohia dọ gbọnvona nuhahun akuẹzinzan tọn, susu nudindọn lẹ tọn nọ yin do zanhẹmẹ ji. Matin ayihaawe ehe yinmọ na pekọ hinhẹn wá na haṣinṣan alọwle tọn lẹ nọ dekọtọn sọn mayin ṣejannabinọ po mawazẹjlẹgo po mẹ—jẹhẹnu he jọja lẹ ko saba gboawupo nado wleawuna.—1 Kọlintinu lẹ 7:3, 4.
Po nuyọnẹn po, wẹ Biblu do na tuli Klistiani lẹ nado wlealọ to whenuena yé ko “zẹ̀ owhe aflanmẹ tọn go.” (1 Kọlintinu lẹ 7:36, NW ) Alọwiwle to whenuena ojlo owanyi tọn hunzo sọgan diọ lẹnpọn towe bo hẹnwe yin nukuntọnnọ hlan nuṣiwa alọwlemẹ sọgodo towe tọn lẹ.
Awumawle fó na Azọ́ngbàn Yetọn Lẹ
Asi owhe aflanmẹ tọn dopo dọ gando asu etọn go dọmọ: “Todin he mí ko wlealọ, ojlẹ dopo he e nọ do owanyi hia mi wẹ yin to whenuena e jlo zanhẹmẹ. E nọ lẹndọ eyin onú titengbe nado nọpọ hẹ họntọn etọn sunnu lẹ hugan nado nọ po yẹn po. . . . Yẹn lẹndọ yẹn na yin etọn dopo podọ dopokẹdẹ wẹ sin, ṣigba yẹn yin kiklọ.” Ehe do linlẹn agọ̀ he gbayipe to jọja sunnu lẹ mẹ hia: Yé lẹndọ taidi asu lẹ yé sọgan gbẹ́ zan gbẹzan sunnu tlẹnnọ lẹ tọn wẹ sin.
Asu owhe 19 mẹvi de dlẹnalọ do nuhahun he gbayipe to asi jọja lẹ ṣẹnṣẹn dọmọ: “Yẹn na gbọ bo pọ́n televiziọn bo damlọn kakati nado jla họmẹ do bo da núdùdù. Winyan nọ hù mi to whenuena mẹjitọ asu ṣie tọn lẹ basi dlapọn na yé nọ jla ohọ yetọn mẹ do ganji podọ ṣie nọ saba tin to dihó mẹ. Yẹn sọ yin nuylandatọ ga.” Kọgbidinamẹnu nankọtọn wẹ e na yidogọna alọwle eyin viyọnnu de ma penugo nado wà whégbèzọ́n! “Na nugbo tọn alọwle biọ pagbedido,” wẹ Patricia (he yin hodọdeji dai) dọ. “Ehe mayin aihundida de gba. Awuvivi alọwle tọn ko juwayi. E ko wá lẹzun gbẹninọ egbesọegbesọ tọn, podọ enẹ ma bọawu gba.”
Podọ etẹwẹ dogbọn azọ́nwiwa vẹkuvẹku egbesọegbesọ tọn nado sọgan nọgodona whẹndo de dali? Asu Patricia tọn, Marc, dọmọ: “Yẹn flindọ na agbasazọ́n ṣie tintan yẹn dona fọ́n to ogàn 6 afọnnu. Yẹn gbọṣi nulẹnpọn mẹ dọmọ: ‘Azọ́n sinsinyẹn de wẹ ehe yin. Be yẹn na mọ kọgbọ yí gbede ya?’ Podọ enẹgodo to whenuena yẹn jẹ whégbè yẹn nọ tindo numọtolanmẹ dọ Patricia ma mọnukunnujẹ nuhe yẹn to akọndona mẹ.”
Nuhahun Akuẹ Tọn Lẹ
Ehe plan mí wá asisa tukla alọwle tọn devo na jọja asu po asi po lẹ tọn kọ̀n: yèdọ akuẹ. Jọja asu po asi po aflanmẹ tọn 48 yigbe dọ to osun atọ̀n to alọwle godo, nuhahun klohugan yetọn wẹ yin “akuẹ he nọ wá whégbè na whẹndo lọ zinzan.” Diblayi owhe atọ̀n godo, 37 alọwlemẹ helẹ tọn wẹ kàn kanbiọ dopolọ sè. Nuhahun akuẹ tọn sọ yin tintan ga—podọ homẹgble yetọn tlẹ sọ ylan! Guillaume kanse dọmọ: “Awuvivi tẹwẹ hiẹ sọgan mọ to gbẹ̀mẹ, to whenuena hiẹ ma tindo akuẹ he pé nado sọgan họ̀ nuhe hiẹ tindo nuhudo etọn lẹ nado hẹn pekọ wá na we? . . . To whenuena hiẹ ma tindo dehe pé nado pò dai sọn akuẹyizangbe jẹ devo gbe, e sọgan dekọtọn do avunhiho susu po ayajẹ matindo po mẹ.”
Nuhahun akuẹ tọn lẹ gbayipe to jọja aflanmẹ lẹ ṣẹnṣẹn, dile yé nọ saba tindo sọha suhugan azọ́nmamọwà tọn po azọ́nkuẹ he yìdo hugan tọn lẹ po. Luc yigbe dọmọ: “Na yẹn ma sọgan wleawuna whẹndo ṣie wutu, mí dona nọ po mẹjitọ ṣie lẹ po. Ehe ko dọ̀n kọgbidinamẹnu nujọnu tọn wá, titengbe to whenuena mí sọ tindo ovivu de ga.” Howhinwhẹn lẹ 24:27 na ayinamẹ dọmọ: “Wleawu azọ́n towe tọn dai to gbonu, bosọ yí vivẹnu do jlòai to ogle towe mẹ; to godo ehe tọn, gbá ohọ̀ towe.” To ojlẹ Biblu tọn lẹ mẹ, sunnu lẹ nọ wazọ́n sinsinyẹn nado tin to otẹn de mẹ nado wá nọgodona whẹndo de to godo mẹ. Na awugbopo nado basi awuwle he dolido ehe, susu asu lẹ tọn to egbehe mọ azọngban awuwle tọn taidi nupẹnagbanmẹ de.
Ṣigba yèdọ azọ́nkuẹ daho yíyí ma tlẹ sọgan hẹn pọngbọ wá na nuhahun akuẹ tọn lẹ eyin asu po asi po tindo pọndohlan yọpọvu tọn na nutindo agbasa tọn lẹ. Dodinnanu dopo dohia dọ “eyin nukundo to jọja aflanmẹ lẹ si nado penugo nado họ̀ onú lẹ dai to afọdopolọji na whẹndo he yé to nukundo lọ yèdọ suhugan nuhe na ko yí owhe susu to mẹjitọ yetọn lẹ si nado bẹpli.” To gbemima nado duvivi nutindo agbasa tọn helẹ todin mẹ, susu ko tlọ sisosiso biọ ahọ́ mẹ. Matindo whinwhẹ́n nado yin pekọnọ po “núdùdù po avọ̀ po,” yé hẹn awubla sudeji to alọwle yetọn mẹ.—1 Timoti 6:8-10.
‘Mí Dẹn do Míde Tlala’
Maryse flin dọmọ: “Yẹn tin to owanyi mẹ hẹ Denis. E yọnwhanpẹ tlala, e lodo taun, bo yin aihundatọ lanmẹyiya tọn dagbe he diyín de . . . Alọwle mítọn dona wazọ́n.” Ṣigba e ma yinmọ gba. Homẹgble fọndote jẹ obá lọ mẹ he, dile Maryse dọ do, “Nuhe Denis wà lẹpo nọ híọawuna mi—yèdọ aliho he mẹ nùto etọn lẹ nọ to núdọ gbọn to whenuena mí to núdù. To godo mẹ, mí omẹ awe lẹpo ma sọgan doakọnna bà.” Alọwle yetọn gbakija to owhe awe gblamẹ.
Etẹwẹ yin nuhahun lọ? “Yanwle mítọn lẹ to gbẹzan mẹ gbọnvo tlala,” wẹ yin zẹẹmẹ he Maryse basi. “Yẹn wá yọnẹn todin dọ yẹn tindo nuhudo mẹhe yẹn sọgan dọnsẹpọ to aliho nuyọnẹn tọn mẹ. Ṣigba gbẹzan Denis tọn lẹpo sinai do aihundida lanmẹyiya tọn ji. Nuhe yẹn lẹn nado yin titengbe sọmọ to owhe 18 mẹvi mẹ to ajijimẹ ma zẹẹmẹdo nudepope na mi.” Jọja lẹ nọ saba tindo pọndohlan yọpọvu tọn na nuhe yé jlo to alọwlemẹtọ de si, to yíyí whanpẹyinyọn do otẹn tintan mẹ. Howhinwhẹn lẹ 31:30 gbẹnunamẹ dọmọ: “Nukunmẹ dagbe oklọ wẹ, whanpẹ sọ yin nuvọ́.”
Dogbapọn Mẹdetiti Tọn Bibasi
Sọmawhènọ wẹ Biblu ylọ mẹhe do opagbe sinsinyẹn de hlan Jiwheyẹwhe, ṣigba ‘to opagbe lọ godo wẹ e jẹ dogbapọn basi ji dọ.’ (Howhinwhẹn lẹ 20:25) To whelọnu lo, be e ma na sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe nado gbadopọnna dewe to pọndohlan Owe wiwe lẹ tọn mẹ whẹpo hiẹ nido biọ nuhe sinyẹn taidi opagbe alọwle tọn mẹ ya? Na taun tọn etẹwẹ yin yanwle towe lẹ to gbẹ̀mẹ? Nawẹ ehelẹ na yin gingandego gbọn alọwle dali gbọn? Be hiẹ jlo nado wlealọ nado tindo numimọ zanhẹmẹ tọn lẹ kavi nado tọ́n sọn nuhahun lẹ mẹ wẹ ya?
Humọ, jẹ obá tẹ mẹ wẹ hiẹ ko wleawu nado ze azọngban asu kavi asi tọn te? Be hiẹ penugo nado deanana whédo de kavi wleawu dùdù po nùnù po tọn ya? Eyin hiẹ mọ dewe to nudindọn mapote mẹ po mẹjitọ towe lẹ po, be hiẹ na penugo nado nọhẹ alọwlemẹ de ya? Be hiẹ sọgan doakọnna whlepọn po nukunbibia lọ lẹ po he nọ zọ̀n po alọwle po ya? Be hiẹ na nugbo tọn ko jó “yọpọnu lẹpo dai” to whenuena e wá jẹ nukunpipedo akuẹ go ya? (1 Kọlintinu lẹ 13:11) Mẹjitọ lẹ matin ayihaawe tindo susu nado dọ na lehe hiẹ pegan do.
Alọwle sọgan yin asisa ayajẹ taun tọn lẹ kavi dehe tindo awuvẹ hugan. Susu pò to lehe hiẹ wleawu na ẹn do ji. Eyin hiẹ gbẹ́ pò to jọja aflanmẹ yin, naegbọn hiẹ ma do nọte na whenu pẹẹde whẹpo hiẹ nido jẹ dopé do ji? Teninọ ma na gbleawuna we gba. E na nawe ojlẹ he hiẹ tindo nuhudo etọn poun nado tin to awuwlemẹ taun eyin podọ to whenuena hiẹ ze afọdide alọwle tọn—heyin nujọnu tọn—bosọ yin tẹgbẹ̀ tọn.
Kanbiọ Hodọdopọ Tọn Lẹ
◻ Pọndohlan agọ̀ tẹlẹ dogbọn alọwle dali tẹwẹ jọja delẹ nọ tindo?
◻ Naegbọn hiẹ do lẹndọ e ma sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe nado wlealọ na zanhẹmẹ wutu poun?
◻ Nawẹ jọja delẹ ko sọawuhia nado yin awumawletọ na azọngban asu kavi asi tọn gbọn?
◻ Naegbọn jọja asu po asi po lẹ do nọ saba tindo nuhahun sinsinyẹn lẹ dogbọn akuẹ dali?
◻ Nuṣiwa tẹlẹ wẹ jọja lẹ nọ basi na dide alọwlemẹ de?
◻ Kanbiọ tẹlẹ wẹ hiẹ sọgan kanse dewe gando awuwiwle towe na alọwle go? To dogbapọnna nudọnamẹ ehe godo, nawẹ hiẹ lẹndọ hiẹ ko wleawu gbọn nado biọ alọwle mẹ?
[Nudọnamẹ tangan lẹ to weda 240]
“Eyin nudọnamẹ he mayin agọjẹdo dopo tata de tin ehe mí tindo gando vlavo eyin alọwle de na dẹn-to-aimẹ kavi lala go, e na yindọ mẹhe whè tlala to whenuena yé wlealọ ko tùnafọ yé ji whlaatọ̀n.”—Marcia Lasswell, mẹplọntọ lẹnunnu- yọnẹn heyin walọyizan tọn de
[Yẹdide to weda 237]
Suhugan jọja lẹ tọn nọ biọ alọwle mẹ po awuwle vude po na ẹn taidi ehelẹ