Alọdlẹndonu Nuplọnwe Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po Tọn
1-7 OCTOBRE
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | JOHANU 9-10
“Jesu Nọ Penukundo Lẹngbọ Etọn lẹ Go”
nwtsty yẹdide
Lẹngbọpo
Lẹngbọpo yin pákàn de he nọ yin awuwlena nado basi hihọ́na lẹngbọ lẹ sọn ajotọ po kanlin nuwledutọ lẹ po si. Lẹngbọhọtọ lẹ nọ glọn lẹngbọ yetọn lẹ do lẹngbọpo de mẹ to zánmẹ nado basi hihọ́na yé. To ojlẹ Biblu tọn mẹ, lẹngbọpo lẹ ma nọ tindo họta, bo nọ tindo gbigblo voovo bosọ nọ saba yin bibasi po zánnu lẹ po podọ yé nọ tindo nùvo dopo. (Sọh 32:16; 1Sa 24:3; Zef 2:6) Johanu dọ dọ yè nọ biọ lẹngbọpo de mẹ “gbọn ohọ̀n lọ nù,” he nọ yin hihọ́-basina gbọn “họ̀njinọtọ” de dali. (Joh 10:1, 3) To lẹngbọpo he lẹngbọhọtọ susu nọ zan de mẹ, lẹngbọpa susu wẹ gán nọ e mẹ to zánmẹ bọ họ̀njinọtọ lọ nọ nọ̀ nukle nado basi hihọ́na yé. To afọnnu, họ̀njinọtọ lọ nọ hùn ohọ̀n lọ na lẹngbọhọtọ lọ lẹ. Enẹgodo, lẹngbọhọtọ dopodopo nọ pli lẹngbọ etọn lẹ gbọn yiylọ yé dali, podọ lẹngbọ lẹ nọ yọ́n ogbè lẹngbọhọtọ yetọn tọn bo nọ wá e dè. (Joh 10:3-5) Jesu donù aṣa ehe go nado do lehe e nọ penukundo devi etọn lẹ go do hia.—Joh 10:7-14.
Whẹndo Klistiani lẹ Emi—Mì “Nọ Nukle”
5 Mì gbọ mí ni pọ́n nuhe tatọ́ whẹndo tọn lẹ sọgan plọn sọn apajlẹ Klisti tọn mẹ. Haṣinṣan he nọ tin to lẹngbọhọtọ de po lẹngbọ etọn lẹ po ṣẹnṣẹn sinai do lehe yé jẹakọ hẹ yedelẹ bo dejido yedelẹ go do ji. Lẹngbọhọtọ nọ yọ́n nulẹpo gando lẹngbọ etọn lẹ go podọ lẹngbọ lẹ lọsu nọ yọ́n lẹngbọhọtọ yetọn bo nọ dejidego. Yé nọ yọ́n ogbè etọn bo nọ setonuna ẹn. “Yẹn yọ́n lẹngbọ ṣie lẹ, lẹngbọ ṣie lẹ sọ yọ́n mi,” wẹ Jesu dọ. E ma tindo oyọnẹn mọmọ tọn poun gando agun lọ go gba. Hogbe Glẹki tọn he yin lilẹdo “yọ́n” to wefọ ehe mẹ dlẹnalọdo “oyọnẹn sisosiso he mẹde tindo.” Mọwẹ, Lẹngbọhọtọ Dagbe lọ yọ́n lẹngbọ etọn lẹ ganji. E yọ́n nuhudo, madogán po nugopipe dopodopo yetọn tọn po. Nudepope ma tin he Apajlẹnọ mítọn ma yọnẹn gando lẹngbọ etọn lẹ go. Podọ lẹngbọ lẹ lọsu yọ́n lẹngbọhọtọ lọ ganji bo nọ dejido nukọntọ-yinyin etọn go.
cf-F 124-125 huk. 17
“Ewọ Ma Nọ Dọho de Na Yé Matin Apajlẹ”
17 Sọn ayidonugo mẹdetiti tọn mẹ, George A. Smith wlan to owe etọn Géographie historique de la Terre Sainte (Glẹnsigbe) mẹ dọmọ: “To whedelẹnu, mí nọ duvivi gbọjẹ whèmẹ tọn mítọn tọn to dotọ̀ Jude tọn lẹ dopo kọ̀n, bọ lẹngbọhọtọ atọ̀n kavi ẹnẹ nọ plan lẹngbọ yetọn lẹ wá finẹ. Lẹngbọ lọ lẹ nọ wludopọ, bọ mí nọ kanse míde lehe lẹngbọhọtọ dopodopo na klan lẹngbọ etọn lẹ dovo gbọn. Ṣigba, to whenue lẹngbọ lọ lẹ ko nùsin bo daihun pó godo, lẹngbọhọtọ dopodopo nọ yì awà voovo agbàdo lọ tọn lẹ ji, bọ dopodopo yetọn nọ ylọ lẹngbọ yetọn lẹ; podọ lẹngbọ dopodopo nọ yì lẹngbọhọtọ etọn dè, bọ lẹngbọpa lọ lẹ sọ nọ zọ̀n titoji dedo dile yé wá do.” Apajlẹ dagbe hugan he Jesu sọgan yizan nado hẹn nuhe dọ e te họnwun niyẹn, enẹ wẹ yindọ eyin mí yọ́n nuplọnmẹ etọn lẹ bo nọ setonu bosọ nọ hodo anademẹ etọn, to whenẹnu mí sọgan duvivi nukunpedomẹgo “lẹngbọhọtọ dagbe lọ” tọn.
nwtsty adà nupinplọn tọn do Joh 10:16 ji
hẹnwa: Kavi “deanana.” Hogbe Glẹkigbe tọn aʹgo he yin yiyizan tofi sọgan zẹẹmẹdo “nado hẹnwa” kavi “nado deanana,” sọgbe hẹ nuhe ji yè to hodọdo. Alọnuwe-hihia Glẹkigbe tọn de he yin kinkan to nudi owhe 200 W.M. yí hogbe Glẹkigbe tọn mọnkọ de (sy·naʹgo) zan, he nọ saba yin lilẹdo “nado bẹpli.” Taidi Lẹngbọhọtọ Dagbe lọ, Jesu nọ bẹ lẹngbọ he yin apó ehe tọn (ehe sọ yin yiylọdọ “lẹngbọpa pẹvi” to Luk 12:32 mẹ) po lẹngbọ devo etọn lẹ po pli, bo nọ deanana yé, basi hihọ́na yé bosọ nọ na núdùdù yé. Yé nọ lẹzun lẹngbọpa dopo to lẹngbọhọtọ dopo glọ. Apajlẹ ehe do pọninọ he tin to hodotọ Jesu tọn lẹ ṣẹnṣẹn hia.
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
nwtsty adà nupinplọn tọn do Joh 9:38 ji
litaina ẹn: Kavi “dẹ́ do odò na ẹn; ṣinyọ́n nukunmẹ ai na ẹn; gbògbéna ẹn.” Eyin hogbe Glẹkigbe tọn lọ pro·sky·neʹo yin yiyizan nado dlẹnalọdo sinsẹ̀n-bibasi hlan yẹwhe de, e nọ yin lilẹdo “nado sẹ̀n.” (Mt 4:10; Luk 4:8) Amọ́ tofi, dawe he yin nukuntọ́nnọ sọn adọ̀mẹ bo yin azọ̀nhẹngbọna lọ yọnẹn dọ Jesu yin afọzedaitọ Jiwheyẹwhe tọn bo litaina ẹn. E ma pọ́n ẹn hlan di Jiwheyẹwhe kavi yẹwhe de gba, ṣigba di “Visunnu gbẹtọ tọn,” he yè ko dọ dọdai etọn, enẹ wẹ Mẹsia lọ he mọ aṣẹ yí sọn olọn mẹ. (Joh 9:35) To whenue e dẹ́ do odò na Jesu, e na ko wàmọ dile e yin aṣa mẹhe go Owe-Wiwe Heblu tọn lẹ donù lẹ tọn do. Yé nọ dẹ́ do odò eyin yé mọ yẹwhegán, ahọlu, kavi afọzedaitọ Jiwheyẹwhe tọn devo lẹ. (1Sa 25:23, 24; 2Sa 14:4-7; 1Ah 1:16; 2Ah 4:36, 37) To ninọmẹ susu mẹ, mẹhe litaina Jesu lẹ nọ wàmọ nado do pinpẹn-nutọn hia eyin yé mọ nujiawu de kavi nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn.—Pọ́n adà nupinplọn tọn lẹ do Mt 2:2; 8:2; 14:33; 15:25 ji.
nwtsty adà nupinplọn tọn do Joh 10:22 ji
Hùnwhẹ Klandowiwe tọn: Hogbe Heblugbe tọn na hùnwhẹ ehe wẹ (chanuk·kahʹ), he zẹẹmẹdo “Họ̀hùnhùn; Klandowiwe.” Azán ṣinatọ̀n wẹ hùnwhẹ ehe nọ yin bibasi na, podọ e nọ bẹjẹeji to azán 25tọ osun Kislẹvi tọn, sẹpọ solstice avivọ-whenu tọn, (pọ́n adà nupinplọn tọn do avivọ-whenu ji to wefọ ehe mẹ gọna Nudọnamẹ Dogọ B15) nado nọ basi hùnwhẹ vivọ́ klandowiwe tẹmpli Jelusalẹm tọn he wá aimẹ to 165 J.W.M. Ahọlu Silia tọn Antiochus Épiphane IV ko do wangbẹna etọn na Jehovah, yèdọ Jiwheyẹwhe Ju lẹ tọn hia, gbọn tẹmpli Etọn hinhẹnflu dali. Di apajlẹ, e do agbà de do agbà daho lọ ji, fie avọ́nunina mimẹ̀ egbesọegbesọ tọn nọ yin bibasi te dai. Podọ nado hẹn tẹmpli Jehovah tọn flu pete, Antiochus yí ohàn do sanvọ́ to agbà lọ ji bo húnhún osin olàn he yin didà lọ tọn gbọn tẹmpli lọ pete mẹ to azán 25tọ Kislẹvi tọn, to 168 J.W.M. E fiọ dòtin tẹmpli lọ tọn lẹ, họ́ abò yẹwhenọ lẹ tọn, ze agbà sika tọn lọ yì, gọna tafo akla sọhia tọn po miyọ́ngbán-tin sika tọn po. Enẹgodo, e vọ́ tẹmpli Jehovah tọn klandowiwe na Zeus he yin yẹwhe Kosi Olympe tọn. To owhe awe godo, Judas Maccabée vọ́ tòdaho lọ po tẹmpli lọ po yí. To whenue tẹmpli lọ ko yin kiklọ́we godo, e yin vivọ́ klandowiwe to azán 25tọ Kislẹvi tọn to 165 J.W.M., yèdọ owhe atọ̀n pẹẹ godo he Antiochus ko basi avọ́sinsan awuhiọ tọn hlan Zeus to agbà lọ ji. To whenẹnu, avọ́nunina mimẹ̀ egbesọegbesọ tọn hlan Jehovah sọ vọ́ bẹjẹeji. Hodidọ de ma dohia tlọlọ to Owe-wiwe gbọdo lẹ mẹ dọ Jehovah wẹ na awhàngbigba Judas Maccabée bo degbena ẹn nado vọ́ tẹmpli lọ hẹngọwa gba. Amọ́, Jehovah ko yí sunnu he wá sọn akọta devo mẹ lẹ zan, di Kilusi Pẹlsia tọn, nado hẹn lẹndai etọn delẹ di gando sinsẹ̀n-bibasi Etọn go. (Isa 45:1) Enẹwutu, e sọgbe nado lẹndọ Jehovah gán yí sunnu de zan sọn akọta dide etọn mẹ nado hẹn ojlo Etọn di. Owe-wiwe lẹ dohia dọ tẹmpli lọ dona to ote bo na to yinyin yiyizan, na dọdai he gando Mẹsia lọ, lizọnyizọn etọn, po avọ́sinsan etọn po go lẹ nido mọ hẹndi. Podọ avọ́sinsan Levinu lẹ tọn dona zindonukọn kakajẹ whenue Mẹsia na wá basi avọ́sinsan daho lọ, enẹ wẹ nado ze ogbẹ̀ etọn jo do gbẹtọvi lẹ tamẹ. (Da 9:27; Joh 2:17; Heb 9:11-14) Hodotọ Klisti tọn lẹ ma yin gbedena nado nọ basi Hùnwhẹ Klandowiwe tọn gba. (Kol 2:16, 17) Amọ́, kandai depope ma dohia dọ Jesu kavi devi etọn lẹ jẹagọdo hùnwhẹ ehe bibasi.
8-14 OCTOBRE
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | JOHANU 11-12
“Hodo Apajlẹ Awuvẹmẹ Jesu Tọn”
nwtsty adà nupinplọn tọn lẹ do Joh 11:24, 25 ji
N’yọnẹn dọ e na fọ́n: Malta lẹndọ fọnsọnku sọgodo tọn he na wá to azán godo tọn gbè hodọ wẹ Jesu te. (Pọ́n adà nupinplọn tọn do Joh 6:39 ji.) Yise etọn to fọnsọnku mẹ lodo taun. To azán etọn gbè, sinsẹ̀ngán delẹ he nọ yin Sadusi lẹ nọ gbẹ́ dọ fọnsọnku ma tin, mahopọnna dọ nuplọnmẹ ehe họnwun to Owe-wiwe lẹ mẹ. (Da 12:13; Mk 12:18) To alọ devo mẹ, Falesi lẹ yise dọ alindọn yin jọmaku. Amọ́, Malta yọnẹn dọ Jesu plọnmẹ dọ fọnsọnku na tin bo tlẹ ko fọ́n mẹdelẹ sọnku, amọ́ e ma ko fọ́n mẹdepope he nọ yọdò mẹ dẹnsọ Lazalọsi pọ́n.
Yẹn wẹ fọnsọnku po ogbẹ̀ po: Okú Jesu lọsu tọn po fọnsọnku etọn po wẹ hẹn yọnbasi na mẹhe ko kú lẹ nado gọwá ogbẹ̀. To whenue Jesu yin finfọnsọnku godo, Jehovah na ẹn huhlọn nado fọ́n oṣiọ lẹ podọ nado namẹ ogbẹ̀ madopodo. (Pọ́n adà nupinplọn tọn do Joh 5:26 ji.) To Osọ 1:18 mẹ, Jesu ylọ ede dọ “mẹhe to ogbẹ̀,” bo tindo “họnhungan okú po Yọdò po tọn lẹ.” Enẹwutu, Jesu wẹ todido mẹhe to ogbẹ̀ po mẹhe kú lẹ po tọn. E dopà nado hùn yọdò lẹ bo fọ́n oṣiọ lẹ, vlavo do olọn mẹ taidi gandutọgbẹ́ etọn lẹ kavi do aigba yọyọ he ji ahọluduta olọn tọn to gandu do lọ ji.—Joh 5:28, 29; 2Pi 3:13.
nwtsty adà nupinplọn tọn lẹ do Joh 11:33-35 ji
to avivi: Kavi “viavi.” Hogbe Glẹkigbe tọn he yin lilẹdo “to avivi” nọ saba dlẹnalọdo nado viavi tọ́n. Hogbe dopolọ wẹ yin yiyizan gando Jesu go to whenue e to dọdai dọ gando vasudo Jelusalẹm tọn he na wá to nukọn mẹ go.—Luk 19:41.
wẹnhun . . . bo biọ bẹwlu mẹ: Hogbe dowhenu tọn awe he yin yiyizan tofi lẹ do numọtolanmẹ sinsinyẹn he Jesu tindo to nujijọ ehe whenu hia. Hogbe Glẹkigbe tọn he yin lilẹdo “wẹnhun” (em·bri·maʹo·mai) nọ saba dlẹnalọdo numọtolanmẹ sinsinyẹn, amọ́ to lẹdo hodidọ tọn ehe mẹ, e dohia dọ nujijọ lọ biọlanmẹna Jesu sọmọ bọ e wẹnhun. To paa mẹ, hogbe Glẹkigbe tọn he yin lilẹdo “biọ bẹwlu mẹ” (ta·rasʹso) zẹẹmẹdo flumẹjijẹ. Sọgbe hẹ nuhe weyọnẹntọ de dọ, to lẹdo hodidọ tọn ehe mẹ, e zẹẹmẹdo “nado gbọjọ pete; nado mọ awufiẹsa kavi awubla sinsinyẹn.” Hogbe dopolọ wẹ yin yiyizan to Joh 13:21 mẹ nado basi zẹẹmẹ numọtolanmẹ Jesu tọn to whenue e yọnẹn dọ Juda na de e hia.—Pọ́n adà nupinplọn tọn do Joh 11:35 ji.
to ohò ede tọn mẹ: To paa mẹ, “to gbigbọ” mẹ. Hogbe Glẹkigbe tọn pneuʹma he yin yiyizan tofi dlẹnalọdo huhlọn mẹwhinwhàn tọn he nọ wá sọn ahun yẹhiadonu tọn gbẹtọ tọn mẹ bo nọ hẹn ẹn nado dọho bo yinuwa to aliho tangan de mẹ.—Pọ́n Zẹẹmẹ Hogbe Biblu Tọn lẹ Tọn, “Gbigbọ.”
kùn dasin: Hogbe Glẹkigbe tọn (da·kryʹo) he yin yiyizan tofi nọ dlẹnalọdo “dasin,” podọ hogbe dopolọ wẹ sọ yin yiyizan to wefọ ehelẹ mẹ, Luk 7:38; Ow 20:19, 31; Heb 5:7; Osọ 7:17; 21:4. Zẹẹmẹ etọn tintan wẹ nado kùn dasin, e ma yin nado viavi tọ́n. To Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ mẹ, hogbe Glẹkigbe tọn lọ yin yiyizan tofi kẹdẹ, podọ e gbọnvona dehe yin yiyizan to Joh 11:33 mẹ (pọ́n adà nupinplọn tọn) nado basi zẹẹmẹ avi he Malia po Ju lẹ po ví tọn. Jesu yọnẹn dọ emi na fọ́n Lazalọsi, ṣogan e biọlanmẹna ẹn taun nado mọdọ họntọn vivẹ́ etọn lẹ tin to awubla mẹ. Owanyi po awuvẹmẹ po na họntọn etọn lẹ whàn ẹn nado kùn dasin to gbangba. Kandai ehe dohia hezeheze dọ Jesu nọ tindo numọtolanmẹ na mẹhe mẹyiwanna yetọn kú na ylando Adam tọn wutu lẹ.
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
nwtsty adà nupinplọn tọn do Joh 11:49 ji
yẹwhenọ daho: To whenue akọta Islaeli tọn to edekannu, eyin mẹde lẹzun yẹwheho daho, e nọ yin kakajẹ okú etọn. (Sọh 35:25) Amọ́ to whenue Lomunu lẹ jẹ gandu do Islaelivi lẹ ji, mẹhe Lomunu lẹ de nado dugán lẹ do aṣẹ nado de mẹde taidi yẹwhenọ daho kavi de e sẹ̀. (Pọ́n Zẹẹmẹ Hogbe Biblu Tọn lẹ Tọn, “Yẹwhenọ daho.”) Kaifa, he Lomunu lẹ de, bikan taun to otẹn ehe mẹ bo nọ otẹn lọ mẹ dẹn hú mẹhe jẹnukọnna ẹn lẹ. E yin dide to nudi owhe 18 W.M. bo nọ otẹn enẹ mẹ kakajẹ nudi owhe 36 W.M. To whenue Johanu dọ dọ Kaifa yin yẹwhenọ daho to owhe enẹ mẹ, enẹ wẹ owhe 33 W.M., nuhe dọ e te wẹ yindọ Kaifa gbẹ́ to yẹwhenọ daho yin kakajẹ owhe ayidego tọn he mẹ Jesu yin hùhù te.—Pọ́n Nudọnamẹ Dogọ B12 nado mọ fie owhé Kaifa tọn na ko nọ.
nwtsty adà nupinplọn tọn lẹ do Joh 12:42 ji
ogán lẹ: Tofi, hogbe Glẹkigbe tọn he yin lilẹdo “ogán lẹ” to alọdlẹndo hagbẹ Sanhedlin, yèdọ Whẹdatẹn Daho Ju lẹ tọn lẹ. Hogbe dopolọ wẹ yin yiyizan to Joh 3:1 mẹ nado dlẹnalọdo Nikodẹmi, he yin hagbẹ whẹdatẹn lọ tọn.—Pọ́n adà nupinplọn tọn do Joh 3:1 ji.
yinyan sọn sinagọgu mẹ: Kavi “didesẹ; aliglọnna ma nado biọ sinagọgu mẹ.” Wefọ ehe gọna Joh 12:42 po 16:2 po kẹdẹ mẹ wẹ hogbe Glẹkigbe tọn a·po·sy·naʹgo·gos yin yiyizan te. Mẹdevo lẹ nọ dapana mẹhe yin yinyan sọn sinagọgu mẹ de bo nọ ṣàn ẹn kò. Na kanṣiṣa depope ma nọ tin to mẹlọ po Ju he pò lẹ po ṣẹnṣẹn ba wutu, whẹndo etọn nọ tlọ biọ nuhahun akuẹzinzan tọn mẹ. Yanwle tangan sinagọgu lẹ tọn wẹ nado plọnmẹ to finẹ, amọ́ yé sọ nọ yin yiyizan jẹ obá de mẹ gbọn whẹdatẹn lẹdo lọ tọn lẹ dali nado dawhẹna mẹlẹ bo yí osẹ́nbá de do hò yé kavi nado de yé sẹ̀ sọn sinagọgu lọ mẹ.—Pọ́n adà nupinplọn tọn do Mt 10:17 ji.
15-21 OCTOBRE
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | JOHANU 13-14
“Ohia Wẹ Yẹn Zedai Na Mì”
nwtsty adà nupinplọn tọn do Joh 13:5 ji
afọ klọ́ na devi etọn lẹ: To Islaeli hohowhenu tọn mẹ, afọpa he ma nọ bu afọ lẹ wẹ gbayipe. Okàn dopo de janwẹ nọ sìn afọpa lọ do afọ go poun, enẹwutu afínfín kavi ogbọ̀n nọ hẹn afọ gbejizọnlinzintọ de tọn kudiho. Gbọnmọ dali, mẹlẹ tindo aṣa lọ nado nọ de afọpa eyin yé jlo na biọ ohọ̀ de mẹ, podọ whétọ johẹmẹtọ lẹ nọ klọ́ afọ na jonọ yetọn lẹ. Wefọ Biblu tọn delẹ dọho gando aṣa ehe go. (Jen 18:4, 5; 24:32; 1Sa 25:41; Luk 7:37, 38, 44) To whenue Jesu klọ́ afọ na devi etọn lẹ, e yí aṣa ehe zan nado plọn yé onú titengbe de gando whiwhẹ po lizọnyina mẹdevo lẹ po go.
nwtsty adà nupinplọn tọn do Joh 13:12-14 ji
dona: Kavi “tin to dandannu glọ nado.” Hogbe Glẹkigbe tọn he yin yiyizan tofi nọ saba yin yiyizan gando whẹho akuẹzinzan tọn go, bo nọ zẹẹmẹdo “nado duahọdo mẹde; nado dù nude sin ahọ́ do mẹde.” (Mt 18:28, 30, 34; Luk 16:5, 7) Amọ́, tofi po wefọ devo lẹ po mẹ, e yin yiyizan to aliho he gbloada mẹ bo zẹẹmẹdo tin to dandannu glọ nado wà nude.—1Jo 3:16; 4:11; 3Jo 8.
w99 1/3 31 huk. 1
Dawe Klohugan lọ Wà Devizọn Whiwhẹ Tọn De
Gbọn afọ kiklọna devi etọn lẹ dali, Jesu wleawuna nuplọnmẹ huhlọnnọ de to whiwhẹ mẹ. Na nugbo tọn, Klistiani lẹ ma dona lẹndọ yé yin omẹ titengbe lẹ sọmọ bọ mẹdevo lẹ dona nọ wà devizọn na yé to whepoponu gba, mọjanwẹ yé ma dona ze yedelẹ do otẹn yẹyi po yindidi tọn lẹ po mẹ gba. Kakatimọ, yé dona hodo apajlẹ he yin zizedai gbọn Jesu dali, mẹhe “ma wá nado yílizọn na, adavo nado yílizọn na omẹ, podọ nado yí ogbẹ̀ etọn do basi ofligọ na mẹsusu.” (Matiu 20:28) Mọwẹ, hodotọ Jesu tọn lẹ dona tindo ojlo nado wà devizọn he yìdo lẹ na ode awetọ yetọn lẹ.
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
nwtsty adà nupinplọn tọn do Joh 14:6 ji
Yẹn wẹ aliho lọ, nugbo lọ po ogbẹ̀ po: Jesu wẹ aliho lọ, na ewọ kẹdẹ gblamẹ wẹ yè gán dọnsẹpọ Jiwheyẹwhe te to odẹ̀ mẹ. Ewọ sọ wẹ “aliho lọ” na gbẹtọ lẹ nado gbọwhẹ hẹ Jiwheyẹwhe. (Joh 16:23; Lo 5:8) Jesu wẹ nugbo lọ, na nuhe e dọ po gbẹzan etọn po tin to kọndopọ mẹ hẹ nugbo lọ. E sọ hẹn dọdai susu di he do adà tangan he e yiwà to lẹndai Jiwheyẹwhe tọn lẹ hinhẹndi mẹ hia. (Joh 1:14; Osọ 19:10) Dọdai ehelẹ lẹzun “‘mọwẹ’ [kavi mọ hẹndi] gbọn ewọ gblamẹ.” (2Kọ 1:20) Jesu wẹ ogbẹ̀, na e hẹn ẹn yọnbasi na gbẹtọvi lẹ gbọn ofligọ lọ gblamẹ nado mọ “ogbẹ̀ nujọnu tọn lọ,” enẹ wẹ “ogbẹ̀ madopodo.” (1Ti 6:12, 19; Efe 1:7; 1Jo 1:7) E nasọ wá yin “ogbẹ̀” na gbẹtọ livi susu he na wá fọnsọnku po todido lọ po nado nọgbẹ̀ kakadoi to Paladisi mẹ lẹ.—Joh 5:28, 29.
nwtsty adà nupinplọn tọn do Joh 14:12 ji
azọ́n he klohu ehelẹ: Jesu ma to didọ dọ azọ́njiawu he devi etọn lẹ na wá wà lẹ na klohu dehe ewọ lọsu ko wà lẹ gba. Kakatimọ, e gbọn whiwhẹ dali dohia dọ azọ́n yẹwhehodidọ po mẹpinplọn tọn yetọn po na gbloada hú ewọ tọn. Hodotọ etọn lẹ na dọyẹwheho gbọn aigba susu dogọ ji, jẹ mẹsusu dogọ dè, bo na dọyẹwheho na ojlẹ dindẹn hú lehe ewọ wà do. Hogbe Jesu tọn lẹ dohia hezeheze dọ e to nukundo dọ hodotọ etọn lẹ ni zindonukọn to azọ́n ehe mẹ.
22-28 OCTOBRE
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | JOHANU 15-17
“Mì Ma Yin Apadewhe Aihọn Tọn”
nwtsty adà nupinplọn tọn do Joh 15:19 ji
aihọn: Tofi, hogbe Glẹkigbe tọn lọ koʹsmos dlẹnalọdo aihọn gbẹtọvi lẹ tọn, yèdọ gbẹtọvi mawadodonọ lẹ he jẹla na Jiwheyẹwhe, bo gbọnvona devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Johanu kẹdẹ wẹ yin Wẹndagbe-kantọ he yihodọ sọn nuhe Jesu dọ mẹ bo dọ dọ hodotọ etọn lẹ ma yin apadewhe aihọn tọn kavi ma yin aihọn tọn. Jesu vọ́ donù linlẹn dopolọ go whla awe to odẹ̀ godo tọn he e hò hẹ apọsteli nugbonọ etọn lẹ mẹ.—Joh 17:14, 16.
nwtsty adà nupinplọn tọn do Joh 15:21 ji
na oyín ṣie tọn wutu: To ojlẹ delẹ mẹ, hogbe lọ “oyín” to Biblu mẹ nọ nọtena mẹhe tindo oyín lọ, gbẹtọ-yinyin etọn, po nuhe e yin blebu po. (Pọ́n adà nupinplọn tọn do Mt 6:9 ji.) Na nuhe dù oyín Jesu tọn, e sọ nọtena aṣẹ po otẹn he Otọ́ etọn ko na ẹn po ga. (Mt 28:18; Flp 2:9, 10; Heb 1:3, 4) Tofi, Jesu dọ nuhewutu mẹhe to aihọn lọ mẹ lẹ na wà nudelẹ sọta hodotọ etọn lẹ: na yé ma yọ́n Mẹhe do [ewọ] hlan wutu. Jiwheyẹwhe yinyọnẹn na gọalọna yé nado yọ́n nuhe oyín Jesu tọn nọtena bosọ kẹalọyi i. (Ow 4:12) Ehe bẹ otẹn Jesu tọn taidi Gandutọ dide Jiwheyẹwhe tọn, podọ taidi Ahọlu ahọlu lẹ tọn hẹn, yèdọ mẹhe mẹlẹpo dona litaina nado mọ ogbẹ̀.—Joh 17:3; Osọ 19:11-16; yijlẹdo Slm 2:7-12 go.
it-1-F 555
Adọgbigbo
Klistiani lẹ dona wleawuna adọgbigbo, na pọndohlan po nuyiwa aihọn he yin kẹntọ Jehovah Jiwheyẹwhe tọn po tọn ni mado bẹpla yé, podọ na yé nido yin nugbonọ na Jiwheyẹwhe mahopọnna dọ aihọn gbẹwanna yé. Jesu Klisti dọna hodotọ etọn lẹ dọmọ: “To aihọn mẹ, mì na nọ tindo nukunbibia, ṣigba mì gboadọ! N’ko gbawhàn aihọn tọn.” (Joh 16:33) Visunnu Jiwheyẹwhe tọn ma joawuna nuyiwadomẹji aihọn tọn pọ́n gbede, mọ e masọ lẹzun apadewhe aihọn tọn to aliho depope mẹ bo gbọnmọ dali gbawhàn aihọn tọn. Apajlẹ ayidego tọn he Jesu Klisti zedai taidi awhàngbatọ gọna kọdetọn he gbẹzan madoblọ etọn hẹnwa gán gọalọna mí nado wleawuna adọgbigbo he sin hudo mí do nado hodo apajlẹ etọn nado nọla na aihọn bo ma na yin hinhẹnflu.—Joh 17:16.
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
nwtsty adà nupinplọn tọn lẹ do Joh 17:21-23 ji
dopo: Kavi “to pọninọ mẹ.” Jesu hodẹ̀ dọ hodotọ nugbo etọn lẹ ni yin “dopo” bo nọ wazọ́n to kọndopọ mẹ na lẹndai dopolọ, kẹdẹdile ewọ po Otọ́ etọn po yin “dopo” bo nọ wazọ́n to kọndopọ mẹ bosọ tindo linlẹn dopolọ do. (Joh 17:22) To 1Kọ 3:6-9 mẹ, Paulu basi zẹẹmẹ pọninọ ehe nkọ tọn he nọ tin to lizọnyizọnwatọ Klistiani lẹ ṣẹnṣẹn dile yé to azọ́nwa dopọ hẹ yedelẹ podọ hẹ Jiwheyẹwhe.—Pọ́n 1Kọ 3:8; gọna adà nupinplọn tọn lẹ do Joh 10:30; 17:11 ji.
yin hinhẹn zun pipé to dopo mẹ: Kavi “tin to kọndopọ mlẹnmlẹn” mẹ. To wefọ ehe mẹ, Jesu dohia dọ pọninọ to aliho pipé mẹ tindo kanṣiṣa hẹ owanyi Otọ́ lọ tọn. Ehe sọgbe hẹ nuhe Kol 3:14 dọ dọmọ: “Owanyi . . . wẹ gẹdẹ he nọ kọ̀n gbẹtọ lẹ dopọ to aliho pipé de mẹ.” Pọninọ to aliho pipé mẹ do dogbó. Ehe ma dohia dọ mẹlẹpo dona tindo gbẹtọ-yinyin dopolọ gba, yèdọ nugopipe, walọyizan po ayihadawhẹnamẹnu dopolọ po. Amọ́, e dohia dọ hodotọ Jesu tọn lẹ dona tin to kọndopọ mẹ na nuhe dù nuyiwa, nuyise, po nuplọnmẹ lẹ po.—Lo 15:5, 6; 1Kọ 1:10; Efe 4:3; Flp 1:27.
nwtsty adà nupinplọn tọn do Joh 17:24 ji
didá aihọn tọn: Hogbe Glẹkigbe tọn na “didá” yin lilẹdo “nado mọhò” to Heb 11:11 mẹ, fie e yin yiyizan dopọ te hẹ “okún.” Tofi, hodidọ lọ “didá aihọn tọn” gán to alọdlẹndo whenue Adam po Evi po ji ovi lẹ. Jesu zan hodidọ lọ “didá aihọn tọn” gando Abẹli go, na ewọ wẹ yin gbẹtọvi tintan he gán yin fifligọ podọ ewọ wẹ yin omẹ tintan he yinkọ etọn “yin kinkan do owe-hihá ogbẹ̀ tọn mẹ sọn didoai aihọn tọn whenu.” (Luk 11:50, 51; Osọ 17:8) Hogbe ehelẹ he Jesu yizan to odẹ̀ mẹ hlan Otọ́ etọn sọ dohia dọ sọn whenu dindẹn die, enẹ wẹ whẹpo Adam po Evi po tlẹ do ji ovi lẹ wẹ Jiwheyẹwhe ko yiwanna Visunnu detọ́n dopo akàn etọn.
29 OCTOBRE–4 NOVEMBRE
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | JOHANU 18-19
“Jesu Dekunnu Gando Nugbo lọ Go”
nwtsty adà nupinplọn tọn lẹ do Joh 18:37 ji
dekunnu gando: Dile e yin yiyizan do to Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ mẹ, hogbe Glẹkigbe tọn lẹ he yin lilẹdo “dekunnu gando” (mar·ty·reʹo) podọ “dekunnu” (mar·ty·riʹa; marʹtys) nọ tindo zẹẹmẹ he gbloada. Zẹẹmẹ tintan hogbe awe lọ lẹ tọn wẹ nado dekunnu gando nuhe yè mọ tlọlọ kavi yọnẹn de go, amọ́ yé gán sọ dlẹnalọdo linlẹn lọ nado “lá; dohia dọ nude yin nugbo; dọho dagbe gando nude go.” Jesu ma dekunnu gando nugbo he e kudeji lẹ go bo lá yé poun gba, amọ́ e sọ nọgbẹ̀ to aliho de mẹ he dohia dọ dọdai po opagbe Otọ́ etọn tọn lẹ po yin nugbo. (2Kọ 1:20) Lẹndai Jiwheyẹwhe tọn gando Ahọluduta lọ po Mẹsia he yin Gandutọ etọn po go ko yin didọdai to aliho he họnwun mẹ. Gbẹzan aigba ji tọn Jesu tọn blebu kakajẹ okú avọ́sinsan tọn etọn ji hẹn dọdai lẹpo di gando ewọ go, gọna oyẹ̀, kavi ohia nuhe alẹnu Osẹ́n tọn lọ bẹhẹn lẹ tọn. (Kol 2:16, 17; Heb 10:1) Enẹwutu, yè gán dọ dọ Jesu ‘dekunnu gando nugbo lọ go’ gbọn ohó po walọ etọn po dali.
nugbo lọ: Jesu ma to alọdlẹndo nugbo to paa mẹ gba, ṣigba nugbo he gando lẹndai Jiwheyẹwhe tọn lẹ go. Dopo to nujọnu hugan lẹ mẹ to lẹndai Jiwheyẹwhe tọn mẹ wẹ yindọ Jesu, yèdọ “visunnu Davidi tọn” to sinsẹ̀n taidi Yẹwhenọ Daho podọ Ahọlu Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn. (Mt 1:1) Jesu dọ dọ yanwle tangan wiwá emitọn, gbẹzan emitọn to aigba ji, gọna lizọnyizọn emitọn tọn wẹ nado lá nugbo he gando Ahọluduta lọ go. Angẹli lẹ lá owẹ̀n mọnkọ de jẹnukọnna jiji Jesu tọn podọ to jiji etọn to Bẹtlẹhẹm Jude tọn whenu, yèdọ tòdaho he mẹ Davidi yin jiji te.—Lu 1:32, 33; 2:10-14.
nwtsty adà nupinplọn tọn do Joh 18:38a ji
Etẹwẹ yin nugbo?: E taidi dọ nugbo to paa mẹ wẹ kanbiọ Pilati tọn to alọdlẹndo, e ma yin “nugbo lọ” he go Jesu ṣẹṣẹ dọho gando. (Joh 18:37) Eyin kanbiọ ahundopo tọn wẹ, e họnwun dọ Jesu na ko na ẹn gblọndo. Amọ́, e taidi dọ ayihaawe po mẹṣanko po wẹ Pilati yí do kàn kanbiọ lọ sè, taidi nado dọ dọ “Nugbo tẹ? Etẹwẹ yinmọ? Nú mọnkọ de ma tin!” Pilati ma tlẹ nọtepọn gblọndo, amọ́ e jo yé do bo yì Ju lẹ dè to gbonu.
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
nwtsty adà nupinplọn tọn do Joh 19:30 ji
e jo gbigbọ etọn do: Kavi “gbigbọ etọn ṣí; gbigbọ etọn doalọte.” Hogbe lọ “gbigbọ” (Glẹkigbe, pneuʹma) sọgan dlẹnalọdo “gbọfufu” kavi “huhlọn ogbẹ̀ tọn.” Ehe sọgbe hẹ hogbe Glẹkigbe tọn lọ ek·pneʹo (to paa mẹ “gbọfufu etọn tọ́nyi”) he yin yiyizan to kandai he dọhodo nujijọ dopolọ ji mẹ to Mk 15:37 po Luk 23:46 po mẹ (fie e yin lilẹdo “gbigbọ etọn ṣí” te, kavi dile adà nupinplọn tọn lẹ do wefọ ehelẹ ji dọ do dọ, e “gbọ gbigbọ etọn godo tọn”). Mẹdelẹ dọ dọ hogbe Glẹkigbe tọn lọ he yin lilẹdo “jo gbigbọ do” dohia dọ Jesu desọn ojlo mẹ nado doalọtena vivẹnudido nado nọgbẹ̀, to whenuena e yindọ nulẹpo ko yin wiwadotana. E desọn ojlo mẹ bo “ze ogbẹ̀ etọn jo, yèdọ kakajẹ okú.”—Isa 53:12; Joh 10:11.
nwtsty adà nupinplọn tọn do Joh 19:31 ji
Gbọjẹzan daho wẹ azán enẹ yin: Nisan 15tọ, yèdọ azán he bọdo Juwayi go nọ yin gbọjẹzan de, mahopọnna azán he ji e jẹ do to osẹ lọ mẹ. (Le 23:5-7) Eyin Gbọjẹzan vonọtaun ehe jẹ do Gbọjẹzan paa lọ ji (azán ṣinawetọ osẹ Ju lẹ tọn, ehe nọ bẹsọn whèjai Ahọluzangbe tọn jẹ whèjai Sibigbe tọn), e nọ yin Gbọjẹzan “daho de.” Gbọjẹzan enẹ wẹ bọdo azán he ji Jesu kú te go, enẹ wẹ to Ahọluzangbe. Sọn owhe 29 jẹ 35 W.M., owhe dopo gee he mẹ Nisan 14tọ jẹ do Ahọluzangbe te wẹ owhe 33 W.M. Enẹwutu, ehe yin kunnudenu de he nọgodona linlẹn lọ dọ Nisan 14tọ owhe 33 W.M. wẹ Jesu kú.