Weta 14
Gigo Dahonọ-Yinyin Ofin Olọn mẹ Tọn Jehovah Tọn Tọn
Numimọ 2—Osọhia 4:1 jẹ 5:14
Hosọ: Nujijọ jiawu lẹ to ofin whẹdida tọn olọn mẹ tọn Jiwheyẹwhe tọn nukọn
Ojlẹ hẹndi tọn: Numimọ ehe bẹ nujijọ lẹ hẹn he to jijọ sọn 1914 kaka jẹ opodo Owhe Fọtọ́n lọ tọn podọ sọyì, whenuena nudida lẹpo he tin to olọn mẹ po aigba ji po na pa Jehovah.—Osọhia 5:13
1. Etẹwutu mí dona tindo ojlo siso to numimọ he Johanu to mimá po mí po lẹ mẹ?
JOHANU jẹ numimọ mẹwhantọ dogọ lẹ má po mí po ji. Gbọn gbigbọ dali e gbẹ sọ tin to azan Oklunọ tọn gbe. Nalete, nuhe e basi zẹẹmẹ etọn lẹ tindo zẹẹmẹ siso de na mí he tin to ogbẹ̀ to azan enẹ gbe lẹ. Dogbọn yizan numimọ ehelẹ tọn dali, Jehovah klọn avọ sẹ sọn nukunmẹ na mamọ-yinyin nujijọ olọn mẹ tọn lẹ bo na mí linlẹn etọn titi he yin whẹdida etọn lẹ tọn nado yin dida to aigba ji. Dogọ, eyin vlavo mí tindo todido olọn tọn de kavi todido aigba tọn de, osọhia ehelẹ nọ gọalọna mí nado mọ otẹn mítọn to lẹndai Jehovah tọn mẹ. Nalete mímẹpo dona to nukọnzindo nado tindo ojlo siso de to hogbe Johanu tọn lẹ mẹ he yin: “[Ayajẹnọ] wẹ ewọ he to hihia, podọ ye he to oho dọdai he tọn sè, bo sọ to onu he yè wlan do e mẹ lẹ yí hẹn.”—Osọhia 1:3.
2. Numimọ tẹwẹ Johanu tindo todin?
2 Nuhe Johanu mọ to enẹgodo zẹ nudepope he video sọgan zedonukọnna dawe egbezangbe tọn de go! E wlan dọmọ: “To onu helẹ godo yẹn pọn, do ayi e go, ohọn de hun to olọn mẹ: ogbè tintan he yẹn sè sọ taidi ogbè opẹn de tọn, he to hodọ hẹ mi; mẹde dọmọ, Hẹ aga wá ofi, yẹn nasọ yí onu he ma na nọma wá jọ to osọgodo hia we.” (Osọhia 4:1) Johanu, to numimọ mẹ, biọ olọn mayinukundomọ lẹ mẹ to nukọn Jehovah tọn, he yiaga hugan gblololo mẹ yinukundomọ lẹ fie osunmẹyìtọ (astronaute) lẹ nọ yì, podọ e tlẹ sọ yiji hugan pipli daho sunwhlẹvu lẹ tọn (galaxie) he wleawuna wẹkẹ yinukundomọ lọ. Taidi dọ e to bibiọ gbọ̀n ohọ̀n he tin to nuvo de mẹ nkọ, Johanu yin yiylọ nado yi nukun etọn lẹ do mọ numọdohlan ahunmẹbiọnamẹtọ he yin gbigbọ daho hugan to olọn mẹ lọ tọn fie Jehovah lọsu tin to ofin ji te. (Psalm 11:4; Isaia 66:1) Lẹblanulọkẹyi nankọ die!
3. Etẹwẹ ogbè lọ “taidi opẹn de” hẹnwa ayiha mẹ, podọ matin ayihaawe mẹnu wẹ yin Asisa etọn?
3 Biblu ma dọ mẹhe tọn “ogbè tintan” ehe lọ yin gba. Taidi ogbè sinsinyẹn Jesu tọn he yin sisè tintan, e tindo opẹngbè gbedenamẹtọ de. (Osọhia 1:10, 11) E flin mí opẹngbè daho talala lọ he do ohia ogo na tintin-to-finẹ Jehovah tọn to Osó Sinai ji. (Eksọdusi 19:18-20) Matin ayihaawe, Jehovah wẹ yin Asisa gigonọ mẹyiylọ lẹ tọn. (Osọhia 1:1) E ko hun ohọ̀n lọ, na Johanu, to numimọ mẹ, nido sọgan biọ nọtẹn wiwe hú polẹpo lọ mẹ to lẹdo gblagada nupojipetọ-yinyin Jehovah tọn tọn mẹ.
Tintin-to-Aimẹ Sisẹ́nọ Jehovah Tọn
4. (a) Zẹẹmẹ tẹwẹ numimọ Johanu tọn tindo na Klistiani yiamisisadode lẹ? (b) Zẹẹmẹ tẹwẹ numimọ lọ tindo na enẹnọ he sin todido yin nado nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji lẹ?
4 Etẹwẹ Johanu mọ? Dotoai, dile e to numimọ daho etọn má po mí po todin: “To afọdoponẹji yẹn tin to gbigbọ mẹ: do ayi e go, yè ze ofin de dai to olọn mẹ, mẹde sọ sinai to ofin lọ ji.” (Osọhia 4:2) To nukunwhiwhe dopo mẹ, Johanu yin zize to gbigbọmẹ dogbọn huhlọn yidowàzọn Jiwheyẹwhe tọn dali hlan ofin Jehovah tọn lọsu kọn. Lehe e yin awuvivinamẹnu na Johanu sọ! Tofi e yin nina nupọndohlan dabla de he yin olọn lẹ lọsu tọn fie ewọ po Klistiani yiamisisadode devo lẹ po ko tindo “ogudu magble, maflu, he ma sọ kupẹ” de to sẹdotẹnmẹ na ye te. (1 Pita 1:3-5; Filippinu lẹ 3:20) Na enẹnọ lẹ he sin todido yin nado nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji, numimọ Johanu tọn sọ tindo zẹẹmẹ siso de ga. E gọalọna ye nado mọnukunnujẹ gigo tintin-to-aimẹ Jehovah tọn tọn go podọ ninọmẹ gandudu tọn olọn mẹ tọn he yin yiyizan dogbọn Jehovah dali do dawhẹna akọta lẹ podọ to nukọnmẹ to gandu do ogbẹ̀ gbẹtọ tọn lẹ ji to aigba ji. Na nugbo tọn Jehovah yin Jiwheyẹwhe tito-basinanu dagbedagbe hugan de tọn!
5. Nujọnu tẹwẹ Johanu mọ he yin yẹdena dogbọn nùsu alki alẹnu tọn lọ dali?
5 Suhugan nuhe Johanu doayi e go lẹ tọn to olọn mẹ taidi ninọmẹ lẹ he yin gohọtuntun lọ tọn to zungbo mẹ. Ehe ko yin gbigbá dibla yì owhe 1 600 lẹ to nukọnmẹ taidi fiwiwe sinsẹ̀n-bibasi nugbo tọn de na Islaelivi lẹ. To Fiwiwe Hú Polẹpo gohọtuntun enẹ tọn mẹ wẹ alki alẹnu tọn lọ tin te, podọ aga nùsu sika tọn pinpẹn alki enẹ tọn wẹ Jehovah lọsu nọ dọho sọn. (Eksọdusi 25:17-22; Heblu lẹ 9:5) Nalete, nùsu alki lọ tọn nọ yinuwa taidi yẹhiadonu ofin Jehovah tọn tọn de. Todin Johanu mọ nujọnu-yinyin nuzedonutẹnmẹ yẹhiadonu tọn enẹ tọn: yedọ Oklunọ Nupojipetọ lọ Jehovah lọsu sinai to gigo daho jiawu de mẹ to ofin olọn mẹ tọn yiaga etọn ji!
6. Numimọ Jehovah tọn tẹwẹ Johanu na mí, podọ etẹwutu ehe jẹ?
6 Gbọnvona yẹwhegan tintan lẹ he tindo numimọ ofin Jehovah tọn tọn lẹ, Johanu ma basi zẹẹmẹ Omẹ Wiwe he sinai do e ji tọn gba. (Ezekiẹli 1:26, 27; Daniẹli 7:9, 10) Ṣigba Johanu na mí numọtolanmẹ etọn he yin Omẹ he sinai do ofin lọ ji tọn to hogbe ehelẹ mẹ: “Ewọ he sinai sọ basi mẹhe yè na to pinpọn di ozannu jaspali po sadi po tọn: aidowhẹdo sọ yìnkan lẹdo ofin lọ pe, pinpọn etọn sọ di ozannu emẹlaldi tọn.” (Osọhia 4:3) Gigo daho matin awetọ tẹ die! Johanu mọ whanpẹyinyọn họnwun, he to kinkọ́n de taidi zannu akuẹgegenu dagbe he to sisẹ́ lẹ nkọ. Lehe ehe gbọn jlọjẹ dali do sọgbe hẹ zẹẹmẹ nuplọntọ Jakobu tọn tọn he yin Jehovah tọn sọ taidi “Otọ́ hinhọ́n olọn tọn lẹ tọn lọ”! (Jakobu 1:17, NW ) To madẹnmẹ whenuena e kan Osọhia lọ godo, Johanu lọsu dọmọ: “Hinhọ́n wẹ Jiwheyẹwhe; podọ zinvlu depope ma tin to ewọ mẹ lala.” (1 Johanu 1:5) Omẹ gigonọ zẹjlẹgo nankọ die Jehovah yin nugbo!
7. Etẹ mí sọgan plọn sọn nugbo lọ mẹ dọ aidowhẹdo de tin lẹdo ofin Jehovah tọn?
7 Doayi e go dọ Johanu mọ aidowhẹdo de lẹdo ofin lọ, he tindo sinmẹ emẹlaldi amamunọ de. Hogbe Glẹki lọ he yin lilẹdogbèdevomẹ tofi dọ aidowhẹdo (iris) to hodọ do lẹdo lobotò de ji. Aidowhẹdo yin hodọ do e go tintan to Biblu mẹ gando azan Noa tọn go. Whenuena osin Osingigọ tọn lẹ gọyì godo, Jehovah hẹn aidowhẹdo de nado sọawuhia to aslọ mẹ, podọ e basi zẹẹmẹ nuhe e nọtena lọ tọn to hogbe ehelẹ mẹ: “Yẹn yi aidowhẹdo ṣie do aslọ mẹ, e na sọ yin ohia alẹnu de tọn to yẹn po aihọn po ṣẹnṣẹn. Bọ yẹn na flin alẹnu ṣie he tin to yẹn po hiẹ po ṣẹnṣẹn, podọ nudida gbigbọnọ dopodopo nutẹgbẹ lẹpo tọn; osin ma to nasọ lẹzun gigọfla nado va nutẹgbẹ lẹpo sudo ba.” (Gẹnẹsisi 9:13, 15) Whelọnu lo etẹwẹ numimọ olọn mẹ tọn lọ na hẹnwá ayiha Johanu tọn mẹ? Aidowhẹdo he e mọ lọ dona ko flin in nuhudo lọ na haṣinṣan jijọho tọn de po Jehovah po, kẹdẹdile hagbẹ Johanu tọn to vivi etọn dù do todin. Ehe na sọ zin vivomẹninọ ayihamẹ tọn po jijọho tintin-tofi Jehovah tọn po do e ji, yedọ vivomẹninọ ayihamẹ tọn de he na dlẹnkan jẹ gbẹtọvi tónusètọ lẹpo ji whenuena Jehovah na dlẹn gohọ etọn do gbẹtọvi lẹ ji to ogbẹ́ aigba yọyọ lọ tọn mẹ.—Psalm 119:165; Filippinu lẹ 4:7; Osọhia 21:1-4.
Mẹho 24 Lẹ Yinyọnẹn
8. Mẹnu lẹ wẹ Johanu mọ lẹdo ofin lọ, podọ mẹnu lẹ wẹ ye nọtena?
8 Johanu yọnẹn dọ yẹwhenọ lẹ yin didè nado wàdevizọn to gohọtuntun hohowhenu tọn lọ mẹ. Enẹwutu e sọgan ko paṣa ẹ nado mọ nuhe e basi zẹẹmẹ etọn to enẹgodo: “Ofin konukunẹnẹ lẹdo ofin lọ pe: podọ to ofin lẹ lọ ji yẹn mọ mẹho konukunẹnẹ to aisinsin, he yè do avọ wewe na; ye sọ tindo ojẹgbakun sika tọn lẹ to ota yetọn.” (Osọhia 4:4) Mọwẹ, kakati ni yin yẹwhenọ lẹ, mẹho 24 lẹ he yin zizedo ofin ji bo yin ojẹgbakun zedo ota na taidi ahọlu lẹ wẹ tin to finẹ. Mẹnu wẹ mẹho ehelẹ yin? Ye ma sọ yin mẹdevo hugan omẹ yiamisisadode he yin agun Klistiani tọn lẹ gba, he yin finfọnsọnku bo tin to teninọ olọn tọn lọ mẹ he Jehovah dopagbe etọn na ye. Nawẹ mí yọn enẹ gbọn?
9, 10. Nawẹ mí yọnẹn gbọn dọ mẹho 24 lẹ nọtena agun Klistiani tọn yiamisisadode lọ to otẹn olọn mẹ tọn gigonọ etọn mẹ?
9 Tintan whẹ, yé ṣinyọn ojẹgbakun lẹ. Biblu dọho Klistiani yiamisisadode lẹ tọn taidi mẹhe mọ ‘ojẹgbakun magble’ de yí bo jẹ ogbẹ̀ madopodo de kọn—yedọ jọmaku. (1 Kọlintinu lẹ 9:25; 15:53, 54) Ṣigba dile e ko yindọ mẹho 24 ehelẹ sinai do ofin lẹ ji, ojẹgbakun sika tọn lẹ to lẹdo ehe mẹ nọtena aṣẹ ahọlu tọn. (Yijlẹdo Osọhia 6:2; 14:14 go.) Ehe tin to godo na tadona lọ dọ mẹho 24 lẹ nọtena hodotọ yiamisisadode Jesu tọn lẹ to teninọ olọn tọn yetọn mẹ, na Jesu basi alẹnu de hẹ ye nado sinai to ofin lẹ ji to Ahọluduta etọn mẹ. (Luku 22:28-30) Jesu po mẹho 24 ehelẹ po kẹdẹ—e ma tlẹ yin angẹli lẹ gba—wẹ yin zẹẹmẹ basina di mẹhe to gandu to olọn mẹ to Jehovah nukọn.
10 Ehe tin to kọndopọ mẹ po opagbe he Jesu do na agun Laodikea tọn lọ po: “Ewọ he gbawhan, wẹ yẹn na na nado sinai hẹ mi to ofin ṣie ji.” (Osọhia 3:21) Ṣigba azọndenamẹ olọn mẹ tọn he yin mẹho 24 lẹ tọn ma nọte do gandudu kẹdẹ ji gba. To bẹjẹeji owe Osọhia tọn mẹ, Johanu dọ dogbọn Jesu dali dọmọ: “[E] sọ yi mí do doahọlu, bo sọ yi do do yẹwhenọ hlan Jiwheyẹwhe Otọ́ etọn.” (Osọhia 1:5, 6) Ehenọ lẹ yin ahọlu lẹ po yẹwhenọ lẹ po dopọ. “Ye na yin yẹwhenọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ po Klisti tọn po, bo na sọ duahọlu hẹ ẹ họ owhe fọtọ́n.”—Osọhia 20:6.
11. Etẹwutu e yin nuhe jẹ dọ sọha mẹho lẹ tọn ni yin 24, podọ etẹwẹ sọha enẹ zẹẹmẹdo?
11 Etẹwẹ gọna zẹẹmẹ dogbọn sọha 24 lọ dali, to enẹ mẹ dọ Johanu mọ mẹho 24 lẹdo ofin lọ? To ninọmẹ susu lẹ mẹ, ehelẹ ko yin yẹdena dogbọn yẹwhenọ nugbonọ lẹ to Islaeli hohowhenu tọn dali. Apọsteli Pita wlan hlan Klistiani yiamisisadode lẹ dọmọ: “Mì wẹ whẹndo he yè dè, mẹhe yin tado yẹwhenọduta tọn, akọta wiwe, gbẹtọ na nudido Jiwheyẹwhe tọn titi.” (1 Pita 2:9) E jẹ na ayidonugo dọ yẹwhenọduta Ju hohowhenu tọn enẹ wá yin mimá do mimá 24 lẹ mẹ. Mimá dopodopo yin osẹ etọn titi lẹ dèna to owhe lọ mẹ nado wàdevizọn to Jehovah nukọn, bọ sinsẹ̀nzọn wiwe do nọ yin bibasi matin alọhẹndote de. (1 Otannugbo lẹ 24:5-19) Whelọnu lo e yin nuhe jẹ dọ mẹho 24 lẹ ni yin yẹdena to numimọ Johanu tọn mẹ he yin yẹwhenọduta olọn mẹ tọn na yẹwhenọduta ehe to Jehovah sẹ̀n zọnmii, madoalọte wutu. Whenuena sọha lọ na pe, mimá 24 lẹ wẹ na tin, dopodopo po awhangbatọ 6 000 lẹ po, na Osọhia 14:1-4 dọ na mí dọ 144 000 (24 x 6 000) wẹ “yè fligọ sọn gbẹtọ lẹ mẹ” nado nọte to Osó Ziọni olọn tọn lọ ji po Lẹngbọvu lọ po, yedọ Jesu Klisti. Dile e ko yindọ sọha 12 zẹẹmẹdo tito jlẹkaji tọn olọn mẹ tọn de, 24 hẹnzun donu awe—kavi na huhlọn—tito mọnkọtọn de.
Abì Lẹ, Ogbè Lẹ, po Osò Lẹ po
12. Etẹwẹ Johanu mọ bo sè to enẹgodo, podọ etẹwẹ “abì, osò, po ogbè lẹ po” hẹnwá ayiha mẹ namẹ?
12 Enẹgodo etẹwẹ Johanu mọ bo sè? “Sọn ofin lọ kọn wẹ abì, osò, po ogbè po tọ́n sọn.” (Osọhia 4:5a) Lehe ehe flinmẹ dohia daho devo he yin huhlọn olọn mẹ tọn Jehovah tọn lẹ sọ! Di apajlẹ, whenuena Jehovah “jẹte” do Osó Sinai ji, Moṣe basi linlin dọmọ: “To azan atọ̀ntọ gbe, whenuena e yin afọnnu, wẹ osò lẹ po abì lẹ po tin, po aslọ titli de po to osó lọ ji, po ogbè opẹ̀n de tọn po he zingbè talala. . . . Whenuena ogbè opẹ̀n lọ tọn dọnu gangan-gangan, Moṣe dọho, Jiwheyẹwhe sọ yigbena ẹn gbọn ogbè de dali.”—Eksọdusi 19:16-19.
13. Etẹwẹ yin yẹdena dogbọn abì he to wiwá sọn ofin Jehovah tọn mẹ lẹ dali?
13 To azan Oklunọ tọn lọ whenu, Jehovah hẹn huhlọn etọn po tintin-tofi etọn po sọawuhia to aliho yiaga de mẹ. Lala, e ma yin dogbọn abì lọsu dali gba, na ohia lẹ wẹ Johanu to mimọ. Whelọnu lo, etẹwẹ abì lẹ nọtena? Eyọn, didè abì tọn lẹ sọgan na hinhọ́n, ṣigba ye sọgan sọ hò gbẹtọ hù ga. Nalete, abì ehelẹ he wá sọn ofin Jehovah tọn mẹ nọtena kinklẹn hinhọ́n tọn lẹ he e ko nọ na omẹ etọn lẹ madoalọte podọ, he tlẹ gọna zẹẹmẹ hugan, wẹndomẹ whẹdida tọn zogbe etọn lẹ.—Yijlẹdo Psalm 18:14; 144:5, 6; Matiu 4:14-17; 24:27 go.
14. Nawẹ ogbè lẹ ko yin didọjẹgbonu todin gbọn?
14 Etẹwẹ dogbọn ogbè lẹ dali? To otejijẹ Jehovah tọn do Osó Sinai ji whenu, ogbè de dọho na Moṣe. (Eksọdusi 19:19) Ogbè lẹ sọn olọn mẹ wá, na susu gbedide lẹ po nulila lẹ po tọn to owe Osọhia tọn mẹ. (Osọhia 4:1; 10:4, 8; 11:12; 12:10; 14:13; 16:1, 17; 18:4; 19:5; 21:3) Egbehe Jehovah ko sọ de gbedide po nulila lẹ po tọ́njẹgbonu na omẹ etọn lẹ, bo to hinhọ́n ta do nukunnumọjẹnumẹ dọdai po nunọwhinnusẹn Biblu tọn yetọn lẹ tọn po ji. Nudọnamẹ họnwun lẹ nọ yawu yin lilá jẹgbonu to plidopọ akọjọpli tọn lẹ mẹ, podọ nugbo Biblu tọn mọnkọtọn lẹ to godo mẹ ko yin lilá lẹdo aihọn pe. Apọsteli Paulu dọ dogbọn yẹwhehodọtọ nugbonọ wẹndagbe lọ tọn lẹ dali dọmọ: “Ogbè yetọn tọ́nyì aigba lẹpo ji, podọ ohó yetọn lẹ hlan opodo aihọn tọn lẹ.”—Lomunu lẹ 10:18.
15. Osò tẹlẹ wẹ ko yẹnwan sọn ofin lọ mẹ to ada ehe he yin azan Oklunọ tọn lọ whenu?
15 Osò nọ yawu hodo abì. Davidi dọho osò lọsu tọn taidi “ogbè [Jehovah] tọn.” (Psalm 29:3, 4) Whenuena Jehovah hoavun na Davidi sọta kẹntọ etọn lẹ, yedọ osò dọnu sọn Ewọ de. (2 Samuẹli 22:14; Psalm 18:13) Elihu dọ na Job dọ ogbè Jehovah tọn nọ yẹnwán taidi osò, dile E to “onu daho daho lẹ . . . ehe míwlẹ ma sọgan yọnẹn” wà. (Job 37:4, 5) To ada ehe he yin azan Oklunọ tọn lọ whenu, Jehovah ko ‘yẹnwan,’ bo to avase namẹ dogbọn nuyiwa daho etọn lẹ dali he e na yiwà sọta kẹntọ etọn lẹ. Wanyinyẹn jẹgbonu osò yẹhiadonu tọn ehelẹ tọn ko dọnu bo sọ to nudọ lẹdo aigba lọ pe. Ayajẹnọ wẹ hiẹ yin eyin hiẹ to odẹ́ towe yizan po nuyọnẹn po to yíyí dogọ na agayiyi ogbè yetọn tọn mẹ!—Isaia 50:4, 5; 61:1, 2.
Zogban Miyọn Tọn Lẹ po Ohù Mẹpọnnu Tọn De po
16. Etẹwẹ yin zẹẹmẹ “zogban miyọn tọn ṣinawe lẹ” tọn?
16 Etẹwẹ Johanu mọ dogọ? Ehe: “Zogban miyọn tọn ṣinawe sọ to jiji to ofin lọ nukọn, ehe yin gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn ṣinawe lẹ. To ofin lọ nukọn, ohù mẹpọnnu tọn de tin, e taidi klistali.” (Osọhia 4:5b, 6a) Johanu lọsu dọ na mí nuhe zẹẹmẹ zogban ṣinawe lẹ tọn yin: “Ehe yin gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn ṣinawe lẹ.” Sọha ṣinawe lọ nọtena blebu-yinyin sọn olọn mẹ wá; nalete, zogban ṣinawe lẹ dona nọtena gigọ huhlọn he nọ na hinhọ́n he yin gbigbọ wiwe lọ tọn. Lehe hagbẹ Johanu tọn lọ dopẹ sọ todin dọ yè yí hinhọ́n ehe do alọ etọn mẹ, to pọmẹ po azọngban lọ po nado yí i hlan gbẹtọ aigba ji tọn lẹ he hùvẹ́ gbigbọmẹ tọn to hùhù! Lehe homẹ mítọn hun sọ dọ to owhe dopodopo mẹ vọkan livi donu kanweko susu linlinnamẹwe Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn tọn to nukọnzindo nado họ́n hinhọ́n jẹgbonu to nudi ogbè 150 lẹ mẹ!—Psalm 43:3.
17. Etẹwẹ “ohù mẹpọnnu tọn [he] taidi klistali” lọ nọtena?
17 Johanu sọ mọ “ohù mẹpọnnu tọn de [he] taidi klistali.” Etẹwẹ ehe na zẹẹmẹdo gando enẹnọ he yin yiylọ biọ whẹdatẹn olọn mẹ tọn Jehovah tọn mẹ go? Paulu dọho do alọpa he mẹ Jesu hẹn agun lọ zun wiwe lọ ji, “bo sọ yi lẹ̀wé osin tọn do lẹ̀ ẹ wé gbọn ohó lọ dali.” (Efesunu lẹ 5:26) Jẹnukọnna oku etọn, Jesu dọhlan nuplọntọ etọn lẹ dọmọ: “Mìwlẹ wé to dinvie gbọn ohó he yẹn dọ hlan mì dali.” (Johanu 15:3) Nalete, ohù mẹpọnnu tọn taidi klistali ehe, na nugbo tọn, dona nọtena Ohó kandai mẹklọwétọ Jiwheyẹwhe tọn. Enẹnọ he yin yẹwhenọduta ahọlu tọn he nọ wá Jehovah nukọn lẹ, na ko tindo klọwe pete de dogbọn Ohó etọn dali.
Doayi E Go—“Mẹdida Ẹnẹ Lẹ”!
18. Etẹwẹ Johanu mọ to ṣẹnṣẹn podọ lẹdo ofin lọ?
18 Todin Johanu doayi ninọmẹ devo go. E wlan: “To ofin lọ ṣẹnṣẹn, podọ lẹdo ofin lọ pe, wẹ mẹdida ẹnẹ he gọna nukun to godo nukọn te.”—Osọhia 4:6b.
19. Etẹwẹ yin yẹdena dogbọn mẹdida ẹnẹ lẹ dali, podọ nawẹ mí yọn ehe gbọn?
19 Etẹwẹ mẹdida ehelẹ nọtena? Numimọ devo he yin linlin etọn basi dogbọn yẹwhegan devo dali, yedọ Ezekiẹli, gọalọna mí nado mọ gblọndo lọ. Ezekiẹli mọ Jehovah sinai do kẹkẹ olọn tọn de ji, he yin hihodo dogbọn nudida gbẹte he tindo agbasa ninọmẹ dopolọ po dehe Johanu basi zẹẹmẹ etọn po lẹ dali. (Ezekiẹli 1:5-11, 22-28) To nukọnmẹ, Ezekiẹli sọ mọ kẹkẹ ofin enẹ he yin hihodo dogbọn nudida gbẹte lẹ dali. Ṣigba to ojlẹ ehe mẹ, e ylọ nudida gbẹte lẹ dọ kelubin. (Ezekiẹli 10:9-15) Mẹdida ẹnẹ lẹ he Johanu mọ dona ko nọtena kelubin susu Jiwheyẹwhe tọn lẹ—yedọ nudida teninọ yiaga tọn lẹ he yin agun gbigbọmẹ tọn Etọn tọn. Johanu ma sọgan ko lẹndọ e yin nupaṣamẹ de nado mọ kelubin lẹ to ote sẹpọ Jehovah lọsu sọmọ gba, dile e ko yindọ to tito gohọtuntun hohowhenu tọn lọ mẹ, kelubin awe sika tọn lẹ yin didohia to nùsu alki alẹnu tọn lọ tọn ji, he nọtena ofin Jehovah tọn. To kelubin ehelẹ ṣẹnṣẹn wẹ ogbè Jehovah tọn nọ dè gbedide lẹ tọ́njẹgbonu sọn hlan akọta lọ.—Eksọdusi 25:22; Psalm 80:1.
20. To aliho tẹ mẹ wẹ e sọgan yin didọ te dọ mẹdida ẹnẹ lẹ tin “to ofin lọ ṣẹnṣẹn, podọ lẹdo ofin lọ pe”?
20 Mẹdida ẹnẹ enẹlẹ tin “to ofin lọ ṣẹnṣẹn, podọ lẹdo ofin lọ pe.” Etẹwẹ ehe zẹẹmẹdo taun? E sọgan zẹẹmẹdo dọ ye yin tẹnmẹ do na lẹdo ofin lọ to alọpa de mẹ bọ dopo to ote to ṣẹnṣẹn ada dopodopo tọn mẹ. Nalete, lẹdogbedevomẹtọ La Bible en Français courant lọ tọn lẹ basi lẹdogbedevomẹ do glido hodidọ Glẹki tintan tọn lọ tọn dole: “Lẹdo ofin lọ pe to ada etọn dopodopo mẹ.” To alọ devo whe, hodidọ lọ sọgan zẹẹmẹdo dọ mẹdida ẹnẹ lẹ tin to teninọ ṣẹnṣẹn tọn lọ mẹ to olọn mẹ fie ofin lọ tin te. Matin ayihaawe, enẹwutu wẹ Nouveau Testament P. de Beaumont tọn lọ lẹ́ ẹ dole: “Lẹdo ofin lọ lọsu, to ṣẹnṣẹn.” Nujọnu lọ wẹ yin dindọnsẹpọ pẹkipẹki kelubin lẹ tọn hlan ofin Jehovah tọn, yijlẹdo dehe yin kelubin he Ezekiẹli mọ to agosu dopodopo kẹkẹ tito-basinanu tọn he yin Jehovah tọn tọn go. (Ezekiẹli 1:15-22) Ehe lẹpo kọnawudopọ hẹ hogbe lẹ he yin Psalm 99:1 tọn he yin: “[Jehovah] duahọlu . . . ewọ to aisinsin to kelubin lẹ ji.”
21, 22. (a) Nawẹ Johanu basi zẹẹmẹ na mẹdida ẹnẹ lẹ gbọn? (b) Etẹwẹ ninọmẹ dopodopo mẹdida ẹnẹ lẹ tọn lẹ nọtena?
21 Johanu zindonukọn: “Mẹdida tintan di kinnikinni, mẹdida awetọ sọ di oyinvu, mẹdida atọ̀ntọ tindo nukun di gbẹtọ tọn, mẹdida ẹnẹtọ di akùn he to zinzlọn.” (Osọhia 4:7) Etẹwutu wẹ mẹdida ẹnẹ helẹ sọawuhia nado gbọnvona ode awetọ sọmọ? Mẹdida vovo ehelẹ na nugbo tọn zinnùdo jẹhẹnu jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn tangan lẹ ji. Tintan, kinnikinni de tin. Kinnikinni yin yiyizan to Biblu mẹ taidi yẹhiadonu adọgbigbo tọn de, titengbe to afọdido na whẹdida po dódó po mẹ. (2 Samuẹli 17:10; Howhinwhẹn lẹ 28:1) Nalete, kinnikinni lọ nọtena jẹhẹnu jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn he yin dódó adọgbigbọ tọn. (Deutelonomi 32:4; Psalm 89:14) Mẹdida awetọ lọ taidi oyìnvu de. Jẹhẹnu tẹwẹ oyìn de nọ hẹnwá ayiha towe mẹ? Na Islaelivi lẹ oyìn yin nutindo họakuẹ de na huhlọn etọn wutu. (Howhinwhẹn lẹ 14:4; pọn Job 39:9-11 ga.) Whelọnu lo oyìnvu na nọtena huhlọn, yedọ hlọnhlọn zogbe he yin ninamẹ dogbọn Jehovah dali.—Psalm 62:11; Isaia 40:26.
22 Mẹdida atọ̀ntọ lọ tindo nukunmẹ taidi gbẹtọ de. Ehe dona ko nọtena owanyi jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn, dile e ko yindọ to aigba ji gbẹtọ kẹdẹ wẹ yin didá to boṣiọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ, po jẹhẹnu yiaga owanyi tọn lọ po. (Gẹnẹsisi 1:26-28; Matiu 22:36-40; 1 Johanu 4:8, 16) Matin ayihaawe, kelubin lẹ do jẹhẹnu ehe hia whenuena ye to sinsẹ̀nzọn wà lẹdo ofin Jehovah tọn pe. Etẹwẹ dogbọn mẹdida ẹnẹtọ lọ dali todin? Ehe lọ sọawuhia taidi akùn he to zinzlọn. Jehovah lọsu dọn ayidonugo mẹtọn hlan numọdohlan daho akùn tọn: “Nukun etọn lẹ sọ to pinpọn ẹn to aganu boboe.” (Job 39:29) Nalete, akùn lọ nọtena nuyọnẹn numọ-dohlan-nukọn tọn. Jehovah wẹ yin Asisa nuyọnẹn tọn. Kelubin etọn lẹ nọ yi nuyọnẹn sọn olọn mẹ wá zan dile ye to tónusèna gbedide etọn lẹ.—Howhinwhẹn lẹ 2:6; Jakobu 3:17.
Pipa Hlan Jehovah Lẹ Dọnu Jẹgbonu
23. Etẹwẹ yin yẹdena dogbọn nugbo lọ dali dọ mẹdida ẹnẹ lẹ “gọ na nukun,” podọ etẹwẹ yin nuzindeji dogbọn awa awe awe donu atọ̀n tintindo yetọn dali?
23 Johanu to nukọnzindo to zẹẹmẹ etọn mẹ: “Mẹdida ẹnẹ lẹ dopodopo tindo awa ṣidopo ṣidopo lẹdo e pe; ye sọ gọ na nukun to homẹ; ye ma sọ gbọjẹ to okle po ozan po do didọmọ, Wiwe, wiwe, wiwe, [Jehovah] Jiwheyẹwhe Ganhunupo; he ko tin, bo sọ tin, bo sọ ja.” (Osọhia 4:8) Gigọ-yinyin nukun lẹ tọn ehe do blebu po numọdohlan po hia. Nudida gbẹte ẹnẹ lẹ nọ yi ehe zan madoalọte, dile e ko yindọ ye ma tindo nuhudo amlọndidọ tọn. Ye nọ hodo apajlẹ Omẹ he yè wlan dogbọn dali etọn dọmọ: “Na nukun [Jehovah] tọn lẹ to godo po nukọn po yì lẹdo aigba lẹpo pete, nado do ede hia huhlọnnọ na ayiha ye mẹhetọn yin pipe hlan e de lẹ tọn wutu.” (2 Otannugbo lẹ 16:9) Na ye tindo sọha nukun tọn susu sọmọ wutu, kelubin lẹ sọgan mọ filẹpo. Nudepope ma nọ whla sọn ayidonugo yetọn mẹ gba. Ye gbọn mọ dali do yin awuwlena ganji nado wadevizọn na Jiwheyẹwhe to azọ́n whẹdida tọn etọn mẹ. Yè dọ dogbọn ewọ dali: “Nukun [Jehovah] tọn tin to ofi popo, e to mẹylankan po mẹdagbe lẹ po pọn.” (Howhinwhẹn lẹ 15:3) Podọ po awa awe awe donu atọ̀n lẹ po—sọha atọ̀n yin yiyizan to Biblu mẹ na nùzindonúji—kelubin lẹ sọgan sẹtẹn po niyaniya abì tọn de po nado lá bo hẹn whẹdida Jehovah tọn lẹ ṣẹ.
24. Nawẹ kelubin lẹ nọ pa Jehovah gbọn, podọ po zẹẹmẹ tẹ po?
24 Dotóai! Vivi, alindọn fọndotenamẹtọ, wẹ ohan mẹpipa tọn he kelubin lẹ to jìjì na Jehovah: “Wiwe, wiwe, wiwe, [Jehovah] Jiwheyẹwhe Ganhunupo; he ko tin, bo sọ tin, bo sọ ja.” Whladopo dogọ, atọ̀n-yinyin lọ do sinsinyẹn-yinyin hia. Kelubin lẹ gbọn huhlọn dali do zinnudo wiwejininọ Jehovah Jiwheyẹwhe tọn ji. Ewọ wẹ yin Asisa po Nujinọtedo godo tọn lọ he yin wiwejininọ tọn. E sọ yin “Ahọlu madopodo,” podọ to whepoponu “Alfa, . . . Omega, odòdo po opodo po, nukọntọ, godotọ.” (1 Timoti 1:17; Osọhia 22:13) Kelubin lẹ ma nọ gbọjẹ gbede gba dile ye to jẹhẹnu matin awetọ Jehovah tọn lẹ lá to nudida lẹpo nukọn.
25. Nawẹ mẹdida gbẹte lẹ po mẹho 24 lẹ po kọnawudopọ to Jehovah sinsẹ̀n mẹ gbọn?
25 Olọn olọn lẹ tọn gbajẹgbonu po mẹpipa lẹ po hlan Jehovah! Zẹẹmẹ Johanu tọn zindonukọn: “Whenuena mẹdida nẹlẹ na gigo, yẹyi po opẹ́ po ewọ he sinai to ofin ji, mẹhe tin to ogbẹ̀ kakadoi, mẹho konukunẹnẹ nẹlẹ ṣinyọn akọnnuai to nukọn ewọ he sinai to ofin lọ ji tọn, bo litai na ewọ he to ogbẹ̀ kakadoi, bo sọ yi ojẹgbakun yetọn bọdai to ofin lọ nukọn, bo didọmọ, [Jehovah] mítọn podọ Jiwheyẹwhe mítọn, hiẹ wẹ jẹ nado yi gigo, yẹyi, po huhlọn po: na hiẹ wẹ da onu popo, podọ to ojlo towe mẹ wẹ yé do tin, bọ yè sọ do da yé.” (Osọhia 4:9-11) To Owe wiwe lẹpo mẹ, ehe wẹ yin dopo to didọ jẹgbonu daho hugan lẹ mẹ he yin gigopana Jehovah tọn, yedọ Jiwheyẹwhe po Oklunọ Nupojipetọ mítọn po!
26. Etẹwutu mẹho 24 lẹ ze ojẹgbakun yetọn lẹ dlan do Jehovah nukọn?
26 Mẹho 24 lẹ tindo ninọmẹ apọnmẹ tọn dopolọ he Jesu dohia, bo tlẹ ze ojẹgbakun yetọn lẹ dlan to Jehovah nukọn. E dẹn do ayiha yetọn lẹ nado ze yedelẹ daga to Jiwheyẹwhe nukọn. Yé gbọn huwhẹ dali do yigbe etọn dọ lẹndai dopo kẹdẹ gandudu yetọn tọn wẹ nado hẹn gbegbigbo po pipa po wá na ewọ, kẹdẹdile Jesu nọ basi do to whepoponu. (Filippinu lẹ 2:5, 6, 9-11) Po mẹglọnọ-yinyin po, yé yigbena pẹvi-yinyin yetọn titi bo dọ jẹgbonu dọ gandudu yetọn gando nupojipetọ-yinyin Jehovah tọn go. Nalete, e tin to kọndopọ mẹ sọn ahunmẹ wá po kelubin lẹ po pipotọ nudida nugbonọ lẹ tọn po to pipa po gigo po nina Jiwheyẹwhe he da nulẹpo tọn mẹ.—Psalm 150:1-6.
27, 28. (a) Nawẹ zẹẹmẹ Johanu tọn he yin numimọ ehe tọn yinuwa do mí go gbọn? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ fọndote na nuhe du nuhe Johanu mọ bo sè to enẹgodo?
27 Mẹnu wẹ tin he sọgan ma yin whinwhan to linlin Johanu tọn he yin numimọ ehe tọn hihia mẹ? E pẹnzin; bo klo! Ṣigba etẹwẹ nujọnu lọ dona ko yin taun? Gigo daho talala Jehovah tọn dona fọn mẹ dote yedọ mẹhe tindo ahun pinpẹn nutọn yinyọnẹn tọn de nado kọnawudopọ hẹ mẹdida ẹnẹ lẹ po mẹho 24 lẹ po to pipa nina Ewọ mẹ, to odẹ̀ mẹ podọ to oyin Etọn lilá to gbangba po mẹ. Ehe wẹ yin Jiwheyẹwhe lọ he Klistiani lẹ tindo lẹblanulọkẹyi nado yin kunnudetọ na todin. (Isaia 43:10) Flin dọ numimọ Johanu tọn gando azan Oklunọ tọn lọ he mẹ mí tin te todin go. “Gbigbọ ṣinawe lẹ” tin to aimẹ hugan gbede pọn nado deanana bo na huhlọn mí. (Galatianu lẹ 5:16-18) Ohó Jiwheyẹwhe tọn tin to aimẹ todin nado gọalọna mí nado yin wiwenọ to sinsẹ̀n-bibasina Jiwheyẹwhe wiwe de mẹ. (1 Pita 1:14-16) Na nugbo tọn, mí yin ayajẹnọ nado hia oho dọdai ehe tọn po ogbè lele po. (Osọhia 1:3) Mẹwhinwhan tẹ die ye nọ wleawuna nado yin nugbonọ hlan Jehovah bo ma na jo aihọn lọ do nado lẹ́ ayiha mítọn sọn pipa etọn lẹ jìjì po zohunhun po kọn!—1 Johanu 2:15-17.
28 Kaka jẹ dinvie, Johanu basi zẹẹmẹ na nuhe e mọ whenuena e yin yiylọ nado dọnsẹpọ gbọn họntonu he tin to hunhun enẹ mẹ to olọn mẹ. Sọawuhia hugan, e na linlin dọ Jehovah, to whanpẹyinyọn daho hugan gigo daho Etọn tọn po yẹyi Etọn tọn po mẹ, sinai to ofin olọn mẹ tọn Etọn ji. E yin lilẹdo dogbọn huhlọnnọ hugan tito lẹpo tọn dali—bo sẹ́ to yẹyi daho po nugbonọ-yinyin etọn po mẹ. Whẹdatẹn sọn olọn mẹ wá lọ yin tito-basina. (Daniẹli 7:9, 10, 18) Ninọmẹ lọ ko yin awuwlena na onu jiawu de nado jọ. Etẹwẹ e yin, podọ nawẹ e gando mí go todin gbọn? Mì gbọ na mí ni pọn dile nujijọ lọ to nukọnzindo!
[Yẹdide to weda blebu ji to weda 75]
[Yẹdide to weda blebu ji to weda 78]