Dona He N’Mọyi “to Ojlẹ He Bọawu mẹ Podọ to Ojlẹ Awusinyẹn Tọn mẹ” Lẹ

TO WHENUE n’yin jiji to mars 1930, n’tindo hẹnnumẹ po họntọn susu po he ko to Jehovah sẹ̀n po nugbonọ-yinyin po. Gbétatò Namkumba tọn mẹ wẹ n’wá sọn, he ma dẹn do tòdaho Lilongwe tọn to otò he nọ yin Malawi to egbehe mẹ. To 1942, n’klan gbẹzan ṣie do wiwe hlan Jiwheyẹwhe bo yí baptẹm to dopo to tọ̀sisa whanpẹnọ otò lọ tọn lẹ mẹ. To owhe 70 he bọdego lẹ mẹ, n’dovivẹnu nado yinuwa to kọndopọ mẹ hẹ nuhe apọsteli Paulu na tuli Timoti nado nọ wà dọmọ: “Nọ dọyẹwheho ohó lọ tọn, gbọṣi e kọ̀n po niyaniya-yinyin po to ojlẹ he bọawu mẹ podọ to ojlẹ awusinyẹn tọn mẹ.”—2 Tim. 4:2.

Dlapọn tintan he Nathan H. Knorr po Milton G. Henschel po basi wá Malawi to bẹjẹeji owhe 1948 tọn dozolanmẹna mi nado sẹ̀n Jehovah to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ. Homẹ nọ hùn mi taun eyin n’flin hogbe tulinamẹ tọn afọzedaitọ enẹlẹ tọn he wá sọn tatọ́-tẹnnọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn he to Brooklyn, New York. Mí omẹ 6 000 nkọ wẹ ṣite to aigba pọpọ ji bo yí sọwhiwhe do dotoaina hodidọ tulinamẹ tọn Mẹmẹsunnu Knorr tọn he hosọ etọn yin “Le gouverneur permanent de toutes les nations.”

To whenue n’dukosọ hẹ Lidasi, yèdọ mẹmẹyọnnu dagbedagbe de, he yin pinplọn whẹ́n to whẹndo Kunnudetọ Jehovah tọn de mẹ dile yẹnlọsu yin pinplọn whẹ́n do, n’doayi e go ewọ lọsu tindo yanwle nado wà sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn. Mí wlealọ to 1950, bọ to nudi owhe 1953, mí ko tindo ovi awe. Dile etlẹ yindọ nukunpipedo yé go yin azọngban devo dogọ, mí basi nudide dọ yẹn na bẹ gbehosọnalitọ whepoponu tọn jẹeji. To owhe awe godo, n’yin oylọ-basina nado sẹ̀n taidi gbehosọnalitọ titengbe.

To ojlẹ vude godo, n’tindo lẹblanulọkẹyi nado nọ dla agun lẹ pọ́n taidi nugopọntọ lẹdo tọn. Dile n’to azọ́n ehe wà, godonọnamẹ nujọnu tọn Lidasi tọn zọ́n bọ n’penugo nado penukundo whẹndo mítọn go to agbasa-liho podọ to gbigbọ-liho.a Ṣigba, mí omẹ awe lẹ wẹ tindo ojlo vẹkuvẹku na sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn. To whenue mí basi tito dagbe de bọ ovi mítọn atọ́n lẹ sọ kọngbedopọ hẹ mí, Lidasi lọsu penugo nado bẹ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn jẹeji to 1960.

Mí duvivi ojlẹ he bọawu enẹlẹ tọn taun, bo wadevizọn na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po to agun susu mẹ. Dile mí to azọ́ndenamẹ mítọn hẹndi, mí wazọ́n sọn lẹdo whanpẹnọ Osó Mulanje tọn lẹ mẹ to hùwaji kaka gbọn tándo Malawi tọn tó, ehe dite diblayin gbọn whèzẹtẹn-waji otò lọ tọn blebu. Mí mọ lehe sọha wẹnlatọ lẹ po agun he tin to lẹdo he mẹ mí sẹ̀n te lẹ po tọn jideji vudevude do.

To 1962, mí duvivi Plidopọ Daho de tọn he hosọ etọn yin “Les ministres courageux.” Mí flindọ, nuwiwa gbigbọmẹ tọn mọnkọtọn lẹ gọalọna mímẹpo to Malawi nado wleawufo na ojlẹ awusinyẹn tọn he mí wá pehẹ to nukọn mẹ lẹ. To owhe he bọdego mẹ, Mẹmẹsunnu Henschel dla Malawi pọ́n whladopo dogọ bọ plidopọ daho vonọtaun de yin bibasi to fie ma dẹn do tòdaho Blantyre tọn, podọ nudi gbẹtọ 10 000 wẹ wá otẹn lọ mẹ. Plidopọ tulinamẹ tọn ehe na mí huhlọn nado pehẹ whlepọn he wá aimẹ to nukọn mẹ lẹ.

OJLẸ AWUSINYẸN TỌN LẸ BẸJẸEJI

To 1964 Kunnudetọ lẹ pehẹ whlepọn susu, na yé gbẹ́ nado tindo mahẹ to tonudidọ mẹ wutu. Plitẹnhọ Ahọluduta tọn 100 linlán po owhé Kunnudetọ lẹ tọn he hugan 1 000 po wẹ yin hinhẹngble to homẹkẹn debọdo-dego lẹ whenu. Ṣigba, mí penugo nado zindonukọn to azọ́n mítọn mẹ taidi nugopọntọ lẹdo tọn kakajẹ whenue gandudu Malawi tọn doalọtena azọ́n Kunnudetọ lẹ tọn to 1967. Aṣẹpipa otò lọ tọn yí huhlọn do yí alahọ Blantyre tọn, bo yàn mẹdehlan lẹ sọn otò lọ mẹ bosọ wle Kunnudetọ susu he yin tòvi lẹ gọna yẹn po Lidasi po do gànpamẹ. To whenue mí yin tuntundote godo, mí zindonukọn to azọ́n nugopọntọ lẹdo tọn mẹ po zinzin po.

To octobre 1972, nudi gbẹtọ kanweko he tin to pipli tonudidọ tọn he nọ yin Malawi Youth League mẹ lẹ do awhàn ja owhé mítọn gbè. Ṣigba, dopo to yé mẹ họ̀nwezun bo wá dọna mi nado họnbẹ, na yé jlo na hù mi wutu. N’dọna asi ṣie po ovi ṣie lẹ po nado họnbẹ do kokoe-kàn he to yakẹ de mẹ. Enẹgodo, yẹnlọsu họ̀n bo hẹ manga-tin de ji. N’to pinpọn yé sọn atin lọ ji dile yé to ohọ̀ po nutindo mítọn lẹpo po hẹngble.

Na homẹkẹn lọ to sinsinyẹn deji to Malawi wutu, fọtọ́n susu mítọn họnyi sọn otò lọ mẹ. Whẹndo mítọn nọ osla fibẹtado tọn de mẹ to whèyihọ Mozambique tọn kakajẹ juin 1974. To ojlẹ enẹ mẹ, yẹn po Lidasi po mọ azọ́ndenamẹ nado sẹ̀n taidi gbehosọnalitọ titengbe to Dómue Mozambique, sẹpọ dogbó Malawi tọn. Mí zindonukọn to sinsẹ̀nzọn enẹ mẹ kakajẹ 1975 to whenue Mozambique jẹ mẹdekannu sọn Portugal si. Enẹgodo, míwlẹ po Kunnudetọ devo lẹ po yin hinhẹn gánnugánnu nado lẹkọyi Malawi, yèdọ fie homẹkẹndomẹtọ mítọn lẹ te.

To whenue mí lẹkọyi Malawi godo, n’yin azọ́ndena nado nọ dla agun he tin to Lilongwe lẹ pọ́n, yèdọ tatọ́-tònọ otò lọ tọn. Mahopọnna homẹkẹn po nuhahun he tin lẹpo po, sọha agun lẹ tọn jideji to lẹdo he mẹ mí mọ lẹblanulọkẹyi nado sẹ̀n te lọ mẹ.

MÍ MỌ GODONỌNAMẸ JEHOVAH TỌN

To nujijọ de whenu, mí yì lẹdo de mẹ fie gbẹtọ lẹ to opli tonudidọ tọn de basi te. Delẹ to yé mẹ doayi e go dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ wẹ mí yin, podọ yé dọna mí nado sinai to pipli tonudidọ tọn he bẹ jọja lẹ hẹn lọ mẹ, ehe nọ yin yiylọdọ Malawi Young Pioneers. Mí hodẹ̀ vẹkuvẹku hlan Jehovah bo biọ alọgọ po anademẹ etọn po to ninọmẹ sinsinyẹn ehe mẹ. To whenue opli lọ wá vivọnu, yé jẹ mí hò ji. Ṣigba, nawe yọnhonọ de bẹwezun wá bo dawhá dọmọ: “Mì jaale bo jo yé do! Tanyin-ylọvi ṣie wẹ dawe ehe yin. Mì jo e do ni yì!” Mẹhe to anadena opli lọ dọmọ: “Mì jo yé do!” Mí ma yọ́n linlẹn nawe enẹ tọn, na e ma yin hẹnnumẹ mítọn. E họnwun dọ Jehovah wẹ sè odẹ̀ mítọn.

To 1981 mí sọ pé mẹdelẹ to pipli Malawi Young Pioneers lẹ tọn mẹ whladopo dogọ. Yé bẹ kẹkẹ afọ tọn mítọn lẹ, agbàn mítọn lẹ, pali he mẹ owe mítọn lẹ te sọn mí si, gọna nuhe mẹ kandai agun tọn lẹ te. Mí yawu họnyi owhé mẹho agun tọn de tọn gbè. Whladopo dogọ, mí hodẹ̀ gando ninọmẹ lọ go. Mí to nuhà gando nudọnamẹ he kandai agun tọn lọ lẹ bẹhẹn lẹ go. To whenue pipli Young Pioneers lẹ tọn hùn nuhe mẹ kandai agun tọn lọ lẹ te lẹ, yé mọ wekanhlanmẹ he yin didohlan mi sọn ofi voovo lẹ to Malawi. Enẹ zọ́n bọ yé dibu, na yé lẹndọ ahọluzọnwatọ de wẹ n’yin. Podọ to afọdopolọji, yé gọ̀ nuhe yé bẹ to mí si lẹpo yì na mẹho agun tọn he to lẹdo lọ mẹ lẹ dile yé mọ do.

To whedevonu, mí do tọjihun nado dasá otọ̀ de. Na mẹhe tindo tọjihun lọ yin ogán pipli tonudidọ tọn lẹdo lọ tọn de wutu, e de nado pọ́n eyin mẹhe to tọjihun lọ mẹ lẹpo hẹn kalti tonudidọ tọn yetọn. Dile e to kalti mẹdopodopo tọn pọ́n bo to dindọnsẹpọ mí, e mọ dawe ajotọ de he aṣẹpatọ lẹ ko to dindin dai. Ehe zọ́n bọ zingidi de bẹ to ajiji mẹ podọ enẹ doalọtena kalti pinpọn lọ. Whladopo dogọ, mí mọ godonọnamẹ owanyinọ Jehovah tọn.

N’YIN WIWLE BO YIN ZIZEDO GÀNPAMẸ

To février 1984, n’to aliji jei Lilongwe nado yì do linlin lẹ hlan alahọ Zambie tọn mẹ. Ponọ de do mi te bo pọ́n saki ṣie mẹ. To whenue e mọ owe sinai do Biblu ji delẹ, e plan mi yì ponọ-pámẹ bo jẹ hihò mi ji. Enẹgodo, e yí okàn do blá mi bo ze mi do gànhọ dopolọ mẹ hẹ ajotọ lẹ.

To wunkẹngbe, ogán ponọ lẹ tọn plan mi yì ohọ̀ devo mẹ bo jlo dọ ma doalọ wema de mẹ, ehe ji e wlan do dọmọ: “Yẹn, Trophim R. Nsomba, masọ yin Kunnudetọ Jehovah tọn de ba, na yé nido sọgan tún mi dote.” N’gblọnna ẹn dọmọ: “N’to gbesisọ mẹ nado yin biblá, podọ nado yin hùhù. Kunnudetọ Jehovah tọn wẹ n’gbẹ́ yin.” N’gbẹ́ nado doalọ e mẹ. Enẹ hẹn homẹgble ponọ-gán lọ bọ e zìn alọ etọn do tafo ji, ehe dọnú sọmọ bọ ponọ he tin to ohọ̀ awetọ mẹ họ̀nwezun wá nado pọ́n nuhe jọ. Ogán lọ dọna ẹn dọmọ: “Dawe ehe to gbigbẹ́ nado doalọwemẹ dọ emi ma nasọ dekunnu ba. Enẹwutu, dọna ẹn nado doalọwemẹ dọ emi yin dopo to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mẹ, enẹgodo mí na do e hlan Lilongwe fie e na yin biblá te.” To ojlẹ ehe lẹpo mẹ, asi ṣie to nuhà gando nuhe na ko wà mi go. To azán ẹnẹ godo, mẹmẹsunnu delẹ penugo nado dọ fie n’te na ẹn.

To whenue yé ze mi yì ponọ-pá Lilongwe tọn mẹ, yé yinuwa hẹ mi po homẹdagbe po. Ponọ-gán lọ dọmọ: “Yí lẹsi agbán dopo ehe, na Ohó Jiwheyẹwhe tọn wutu wẹ a do yin biblá. Gàntọ he pò tofi lẹpo wẹ yin ajotọ.” Enẹgodo, e do mi hlan Gànpa Kachere tọn mẹ, fie n’nọ na osun atọ́n.

Homẹhun ponọ-gán he nọ penukundo gànpa lọ go dọ yé ze mi wá finẹ; e jlo dọ ma yin “sinsẹ̀ngán” to gànpa lọ mẹ. E de sinsẹ̀ngán he tin to finẹ dai sẹ̀ bo dọna ẹn dọmọ: “N’ma jlo dọ a ni nọ plọnmẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn tofi ba, na a jẹajo to sinsẹ̀n towe mẹ wutu wẹ a do yin wiwle do gànpamẹ!” Enẹwutu, yé deazọ́nna mi nado nọ plọnmẹ Biblu to opli he gàntọ lẹ nọ basi to sẹmẹsẹmẹ whenu.

To nukọn mẹ, ninọmẹ lọ wá diọ to aliho ylankan mẹ. Ponọ he nọ wazọ́n to gànpa lọ mẹ lẹ kanhose mi nado yọ́n Kunnudetọ nẹmu he tin to Malawi. To whenue n’ma dọ nuhe yé jlo na sè na yé, yé hò mi sọmọ bọ n’dakú. To ojlẹ devo mẹ, yé jlo na yọ́n fie tatọ́-tẹnnọ mítọn tin te. N’dọna yé dọ, “Nuhe mì kanse ma sinyẹn, n’na dọ ẹ na mì.” Homẹ ponọ lọ lẹ tọn hùn bọ yé tá ladio yetọn nado yí ohó lọ do kanji. N’basi zẹẹmẹ na yé dọ tatọ́-tẹnnọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn yin didohia to Biblu mẹ. Ehe paṣa yé bọ yé kanse dọ, “Fie wẹ e te to Biblu mẹ?”

N’gblọn dọ, “E to Isaia 43:12 mẹ.” Yé hùn wefọ lọ bo hia ẹ po sọwhiwhe po dọmọ: “Mì wẹ kunnudetọ ṣie, wẹ OKLUNỌ dọ, dọ yẹn wẹ Jiwheyẹwhe.” Yé hia wefọ ehe whla atọ̀n. Enẹgodo, yé kanse dọmọ: “Nawẹ e sọgan yọnbasi gbọn dọ tatọ́-tẹnnọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn ni tin tofi to Biblu mẹ bọ e ma yin to Amelika?” N’dọna yé dọmọ: “Kunnudetọ Jehovah tọn he to Amelika lẹ lọsu mọnukunnujẹemẹ dọ wefọ ehe wẹ do tatọ́-tẹnnọ yetọn hia.” Na n’ma dọ nuhe yé jlo na sè na yé wutu, yé do mi hlan Gànpa Dzaleka tọn mẹ, he to agewaji Lilongwe tọn.

N’YIN DIDONA ETLẸ YIN TO OJLẸ AWUSINYẸN TỌN LẸ MẸ

To juillet 1984, n’yin didohlan Gànpa Dzaleka tọn mẹ, fie Kunnudetọ 81 ko tin te. Gàntọ 300 he tin to finẹ lẹ sù sọmọ bọ yemẹpo nọ mlọnai debọdo-dego to kọmẹ. Dile ojlẹ to yìyì, mí mẹhe yin Kunnudetọ lẹ má míde do pipli kleunkleun lẹ nado nọ gbadopọnna wefọ dopo to gbèdopo, bọ wefọ lọ nọ yin dide sọn mẹde ji jẹ mẹde ji. Ehe nọ na mí tuli taun.

Enẹgodo, ponọ-gán he nọ penukundo gànpa lọ go klan mí sọn gàntọ he pò lẹ go. Gàntọ-ṣọ́tọ dopo dọna mí to nuglọ dọmọ: “Aṣẹpipa otò lọ tọn ma gbẹwanna mì. Mí ze mì do gànpamẹ na whẹwhinwhẹ́n awe wutu, enẹ wẹ yindọ: Aṣẹpatọ lẹ to budi dọ pipli Young Pioneers lẹ tọn na hù mì, podọ na mì nọ dọyẹwheho gando awhàn he ja de go wutu, aṣẹpatọ lẹ to budi dọ awhànfuntọ emitọn lẹ na yin vivasudo to awhàn enẹ whenu.”

To octobre 1984, mímẹpo yin pinplan yì owhẹ̀ nukọn. Yè dawhẹna mí dọ dopodopo mítọn na sẹ̀ngàn na owhe awe. Mí yin zizedo gànpamẹ hẹ mẹhe ma yin Kunnudetọ lẹ dile e yin do to ojlẹ de mẹ wayi. Ṣigba, ponọ-gán he nọ penukundo gànpa lọ go basi nulila na mẹlẹpo dọmọ: “Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ma nọ nù siga. Enẹwutu, gàntọ-ṣọ́tọ lẹ emi, mì ma nọ biọ yé siga blo podọ mì ma nọ zọ́n yé nado yì de miyọ́n-kán wá na mì nido tá siga blo. Omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ wẹ yé yin! Mì nọ na núdùdù Kunnudetọ Jehovah tọn lẹpo whla awe to gbèdopo, na e ma yin sẹ́nhẹngba wutu wẹ yé do tin tofi, ṣigba nuyise yetọn he sinai do Biblu ji lẹ wutu wẹ.”

Walọ dagbe he mí tindo hẹn ale wá na mí to aliho devo lẹ mẹ. Eyin ozán kú kavi jikun ja, yè ma nọ dike gàntọ lẹ ni tọ́n sọn ohọ̀ yetọn lẹ mẹ. Ṣigba, yé na míwlẹ dotẹnmẹ nado nọ tọ́n to whedepopenu he e jlo mí. Yé yọnẹn dọ mí ma na tẹnpọn nado họnyi. Di apajlẹ to gbèdopo, gàntọ-ṣọ́tọ dopo jẹazọ̀n to whenue e to ṣiṣọ́ mí dile mí to azọ́nwa to glemẹ, mí ze e lẹkọyi gànpamẹ na yè nido penukundego. Ponọ he nọ wazọ́n to gànpa lọ mẹ lẹ yọnẹn dọ mí yin mẹhe go yé sọgan dejido. Na mí hẹn walọ dagbe mítọn go wutu, mí tindo lẹblanulọkẹyi nado mọdọ mẹhe wle mí lẹ lọsu nọ pagigona yinkọ Jehovah tọn.—1 Pita 2:12.b

OJLẸ HE BỌAWU BẸJẸEJI WHLADOPO DOGỌ

To 11 mai 1985, n’yin tuntundote sọn Gànpa Dzaleka tọn mẹ. Homẹ ṣie hùn taun nado lẹkọwa whẹndo ṣie mẹ! Mí dopẹna Jehovah dọ e gọalọna mí nado hẹn tenọgli mítọn go to ojlẹ awusinyẹn tọn enẹlẹ mẹ. Gando ojlẹ enẹlẹ go, mí nọ tindo numọtolanmẹ taidi apọsteli Paulu to whenue e wlan dọmọ: “Mí ma jlo dọ mìwlẹ ni to wunvi mẹ gando nukunbibia he wá mí ji . . . lẹ go, . . . Mí ma tlẹ yọnẹn dọ mí na gán. Na nugbo tọn, mí mọ to mídelẹ mẹ dọ mí ko mọ whẹdida okú tọn yí. Ehe yinmọ na mí nido sọgan ze jidide mítọn, e ma yin do mídelẹ mẹ gba, ṣigba do Jiwheyẹwhe he nọ fọ́n oṣiọ lẹ lọ mẹ. Ewọ ko whlẹn mí sọn onú daho mọnkọtọn taidi okú si bo nasọ whlẹn mí; podọ todido mítọn tin to ewọ mẹ dọ ewọ nasọ vọ́ whlẹn mí.”—2 Kọl. 1:8-10.

Na nugbo tọn, to whedelẹnu mí nọ lẹndọ mí ma na gán. Amọ́ mí nọ biọ to whepoponu dọ Jehovah ni na mí adọgbigbo po nuyọnẹn po, ehe na gọalọna mí nado tindo whiwhẹ bo gbọnmọ dali zindonukọn to gigopipana oyín daho etọn mẹ.

Jehovah ko dona mí to sinsẹ̀nzọn mítọn mẹ, to ojlẹ he bọawu po ojlẹ awusinyẹn tọn lẹ po mẹ. To egbehe, ayajẹnu daho wẹ e yin na mí nado mọ alahọ he yin gbigbá to Lilongwe to owhe 2000, podọ Plitẹnhọ Ahọluduta tọn he hugan 1 000 wẹ yin gbigbá to Malawi! Dona Jehovah tọn ehelẹ hẹn mí lodo to gbigbọ-liho sọmọ bọ yé taidi odlọ na yẹn po Lidasi po!c