Kukwe dianinkä gätä Nita Dirire aune Ja Ngwen Ño ye kräke
4-10 MAYO
KUKWE ÜTIÄTE BIBLIABÄTÄ | GÉNESIS 36, 37
“José etebatre nämäne bätä ngwen niarabätä”
“Tikwe köböni ne kukwe nuin”
Biblia tä mike gare, José nämene bäri tare rünkwe ye gani etebatrekwe angwane, “moto namani romon jökrä Josekrä, aisete ñan namani blite jäme ben” (Génesis 37:4, Jändrän Kena [JK]). Etebatre kwe namani rubun kräke, akwa ñaka ja töi mikadre ye erere kwetre näre (Proverbios 14:30; 27:4). ¿Kukwe ye erere namanina bare mäbätä? ¿Ruäre ngwane mä tärä nemen rubun ni mada kräke kukwe kwin nuaindre mä kräke näre abokän nuainbare kräke yebätä? José etebatre ye mäkwe ngwan törö jai. Bätä ngwani kwetre ye köböite ja mikani ngite krubäte kwetre akwa ye bitikäre ja namani ruinta ngite ietre. Ñaka ja töi mikani kwin kwetre, ye tä ngwenta törö ni kristiano ie bäri kwin “nire nire btä käta nuäre, ye ben [...] kä ngwiandre nuäre gwaire jabtä” (Romanos 12:15).
José etebatre brukwä jatani kräke ye gani kwe jabätä. ¿José namani etebatre känti ye ngwane dän bä nuäre ye tikaninte kwe jabätä? Tö namani tikaite jabätä raba ruin nie. Akwa, nikwe ngwandre törö jai nämäne tare Jacobkwe aune nämäne ütiäte kräke yebätä dän ye biani kwe ie, aune José tö namani käre rün tuai tö ngwen jai, ye medenbätä dän ye nämäne kärebätä. José kukwe bämikani ye tä kukwe keta kabre driere nie. Ngöbö ñaka ni kitete akwa ruäre ngwane tä nitre niara mikaka täte ye ruäre mike ütiäte jai. Ne madakäre, ñaka tö nitre niara mikaka täte ye tuai ja ngwen nitre kä nebätä töi blo aune kukwe käme nuainkä ye erere. Nitre kristiano metre tä ja ngwen ño ye bämika raba dän Josekwe yebätä: niaratre ñaka ja ngwen nitre mada mada ye erere. Akwa, ruäre ngwane, tätre ja ngwen ño yebätä nitre mada nemen bätä ngwen bätätre aune nementre mike tuin ngwarbe jai (1 Pedro 4:4). ¿Ñaka ja ngwandre ni kristiano erere kwetre ne kwe rüe ñaka rakadrekä? Ñakare, käre dän nämäne Josebätä ye erere käre tätre ja ngwen kwin (Lucas 11:33).
“Tikwe köböni ne kukwe nuin”
Josekwe köböbare ketebu ye Jehovakwe mikani tuare ie aune köböbare ketebu kwe ye ja känenkäre rabadre bare metre. Ye dre bämikani ye Ngöbö tö namani José tuai mike gare. Nitre Ngöbö kukwei niekä José ye bitikäre käkwe dre nuainbare ye erere namani nuaindre José ie, nitre yekwe kukwe Ngöbökwe mikani gare juta Ngöbökwe nämäne ja ngwen blo yei.
Töi kwinbiti Josekwe niebare etebatre ie: “Tikwe köböni ne kukwe nuin”. Josekwe dre niebare ietre ye nükani gare drekebe ietre aune ñaka matani kwin bätätre, yebätä rubune kwärä niebare kwetre ie: “Ma rabadi jreire nunkwe amne, nun rabadi ja mike bobre mabtä, ¿mata nütüre ñan ñan?”. Biblia tä niere “bär[i] mätä namanintre Josebtä köbö nie dokwäre kore jae”. Köböbare bobukäre kwe ye niebare kwe etebatre aune rün kwe ie angwane, ñäkäbare rubune ie arato: “Rünkwe niebare ie: ¿Ye ño abko mata köböre kore yere? Ye abko, ¿ma mräkä, ma meye btä ti, nun rikai nguklobti temen amne ja okrä mikai temen, ma mikai ütiäte jae, [...] ya?”. Akwa, Jacob namani töbike kukwe yebätä. ¿Jehová nämäne kukwe mike gare monso kwe ie? (Génesis 37:6, TNM 8, 10, 11, JK.)
José ni Ngöbö mikaka täte ye ñan aibe mikani tuin ngwarbe jai aune rüe nakaninkä kukwe mikadre gare kwe niebare ie yebätä. Jesús namani metrere Jehová kukwei mikaka gare, aune kukwe ne niebare kwe nitre ja tötikaka kwe yei: “Ni ruäre tä näin kisere ti jiebti ti mikakäre ja tare nike, ye kwrere arato nändi mun jiebti kwetre mun mikakäre ja tare nike” (Juan 15:20). José monso bati käkwe tödekabare aune kä jürä ñaka namanibätä yebätä nitre kristiano jökrä raba kukwe keta kabre mike gare jai.
Perla ükani känändre
it-1 735
Edom
(Tain), EDOMITAS.
Esaú ye kädeka nämäne Edom arato ñobätä ñan aune niara mubai aune jondron ütiäte nämäne biandre ie ye rürübäinbare kwe mrö tain yebätä (Gé 36:1; 25:30-34). Niara abokän Jacob eteba munkine. Esaú därebare dokwä drüen tain, kä ruäre känti niara aune mräkätre nikani nüne yekänti niaratre namani gare kwin bä tain yebätä (Gé 25:25).
it-1 618 párr. 1, 2
Custodia
Ni obeja ngübaka iti nämäne ja kukwei kitekä obeja ni madakwe ye ngübakäre ngwane, jondron nire bian nämäne ie ngübakäre yebiti nämäne mike gare ni obeja bökänkä ie niarakwe obeja ngübai, bukai aune ñaka goi rabadre aune nane goidre ngwane niarakwe ütiä bian nämäne käbämike ni obeja bökänkä ie. Akwa ngite jökrä ñaka kita raba ni obeja ngübaka yebiti ñobätä ñan aune, kukwe ükaninte nämäne niere jondron nire madakwe obeja kwetadre ngwane ñan rabadre ütiä bien. Ñaka mikadre ngite yekäre niara rikadre obeja ngwaka ye ngwena mikadre tuare bökänkä ie. Ni obeja bökänkä nämäne obeja ngwaka ye tuinte kwin ye bitikäre nämäne mike gare, ni obeja ngübaka ye ngite o ñakare.
Kukwe ye erere nuain nämäne jondron jökrä bian nämäne ngubakäre ni mada ie jondron mada o ni mada ngubakäre ye kräke. Ñodre ni ja etebare bäri umbre ye kädeka nämäne etebatre o ngwaitre bäri bati mada ye ngubakäre. Kukwe ye tä mike gare ñobätä Rubén nämäne José töibikaire etebatre namani José kämika braire ye ngwane, tä niebare Génesis 37:18-30, (JK), erere. “Käkwe niebare ietre: Nikwe ñan Jose kämikadre, [...] munkwe ñan tö ngwian kämike, niebare Rubenkwe etbakantreye. Ruben abko tö namani Jose diaintari etbakantre ngäniene, bti juenta kuin nebeta rün känti, kä namani töbike kore, aisete blitabare kore”. José ñaka namanina ye gani Rubenkwe ngwane namani ja töibikaire krubäte “käkwe dän ngianinkä seeen jabtä” aune niebare kwe: “Jose jrainiri amaribti ñakare nguse sete se. Se abko, tatakwe Jose ngwiandretari tie amne, ¿tikwe dre niedre ie?”. José riadrete ye ngwane niara mikadre ngite ye nämäne gare metre ie ye ñaka rabadre bare yekäre José etebatre käkwe dän Josekwe ye mritani cabra däriete biti jänikani tuare kwe Jacob ie. Ñaka ngite kitani kwe Rubenbiti ñobätä ñan aune kwrakwe José murie ketani ye mikani era kwe jai (Gé 37:31-33).
11-17 MAYO
KUKWE ÜTIÄTE BIBLIABÄTÄ | GÉNESIS 38, 39
“Jehovakwe ñaka José tuanimetre kaibe jire chi”
Ñaka kukwe blo nuainbare kwe
Kukwe namani bare kädrieta Bibliabätä ye mikata gare ja käne. Nitre jondron rürübäinkä ye nü jukwe angwane José rürübäini kwetre ni Egipto kädekata Potifar yei. Ni ye tä kädekani jefere guardia faraón rei Egipto yekwe kräke (Génesis 39:1). José rürübäini bobukäre yebätä mikata ngwarbe jai nibi ruin ie. ¡Jondron ngwarbe rürübäinta ye kwrere mikata tuin jai! Ni mada nibi mrä niara bökänkä ye jiebiti tä näin ji ngrabare nitre kwati krubäte ngätäite tienda aune kä jondron rürübäin käi jutate yekänti ta. Ju te rabai nüne ye kokwäre tä näin.
Nünain kwe yekänti kä ñaka ja erebe nämäne nüne känti jänikani mentokwäre yebe. José mräkätre ye nünanka jondron kwata sribebare jure yete aune nänkä kä mada mada känti jondron nire kwetre yebe. Akwa, Potifar gwire ye abokän nitre Egipto jondron bökäne jue ye kwrere: bä nuäre aune jükani bä nuäre krubäte. Nitre arqueólogo tä mike gare, nitre Egipto kirabe ye nämäne kri kä jume, papiro mikani ngwäte, kri blü kädekata loto aune kri blü mada mada ñöte yebiti kä sribere bä nuäre jubäre jai. Kä sribe nämäne kwata kri bä nuäre ye te ruäre ju ruäre nämäne aune ju yete kä nämäne ükaninte känti murie nämäne mate, ventana kri nämäne, cuarto nämäne kabre te, mrö käi kri nämäne te aune nitre sribikä yekwe cuarto nämäne.
Ñaka kukwe blo nuainbare kwe
Juta Egipto yekänti ngite käi nämäne ye ruäre kwanina nitre arqueólogo yei, akwa kukwe mika ñaka gare krubätebätä. Kä yekänti ngite käi nämäne nguseta aune ketaninkä kwin ye aibe mikata gare. José nämäne “ngite” niebare kwe, ye abokän kä drüne aune kä ulire ye raba nüke ni töite (Génesis 40:15) Ne madakäre, nuainbare tare nieta tärä Salmos yebätä: “Cadena kitani ngotobätä, jondron hierrore kitani rorobätä” (Salmo 105:17, 18). Ruäre ngwane, nitre ngite ye küde dian nämäne trökri aune kraden o krandokwä jäkä nämäne jai cadena yebiti; mada abokän rorobätä cadena kita nämäne. Kukwe ñaka metrebätä José mikani ja ngie nuin yebätä tare nikabare krubäte kwe raba ruin nie.
Akwa, mikani raire ngite ye bäri tare. Biblia tä niere ye erere, nuabare raire kwe kä ñaka kwin yekänti. Ne madakäre, mikaita kwäre ye ñaka nämäne gare ie. Köbö jatani niken ta, sö jatani niken ta, aune kä jatani niken ta. ¿José ie ja ñaka rabadre ruin ulire krubäte yekäre dre nuainbare kwe?
Bobukäre Biblia tä mike gare krörö: “Dänkin Ngöbö [“Jehová”, TNM] nämäne ben jangunu”. Ye erere, Ngöbökwe ñaka ni niara mikaka täte ye tuanimetre kaibe aune tarebare kwe (Génesis 39:21). Ni Ngöbö mikaka täte kita raba ngite akwa Jehová ñaka raba tuenmetre kaibe aune käre täi tarere (Romanos 8:38, 39). ¿José Rün kä kwinbiti tare kwe ie tä ja driere aune kukwe tare tä nemen barebätä ye tä niere ie ye tuin mäi? ¿“Ngöbö [...] kä mik[aka]ta nuäre nibtä” yekwe töi mikaninta jäme ye nüke gare mäi? (2 Corintios 1:3, 4; Filipenses 4:6, 7.) Akwa Jehovakwe ñan kukwe ye aibe nuainbare José kräke. Dimikani kwe ne kwe ni kraka nitre ngitebiti ye rabadre tö ngwen ie nieta Bibliakwe nie.
Ñaka kukwe blo nuainbare kwe
Bobukäre Biblia tä mike gare krörö: “Dänkin Ngöbö [“Jehová”, TNM] nämäne ben jangunu”. Ye erere, Ngöbökwe ñaka ni niara mikaka täte ye tuanimetre kaibe aune tarebare kwe (Génesis 39:21). Ni Ngöbö mikaka täte kita raba ngite akwa Jehová ñaka raba tuenmetre kaibe aune käre täi tarere (Romanos 8:38, 39). ¿José Rün kä kwinbiti tare kwe ie tä ja driere aune kukwe tare tä nemen barebätä ye tä niere ie ye tuin mäi? ¿“Ngöbö [...] kä mik[aka]ta nuäre nibtä” yekwe töi mikaninta jäme ye nüke gare mäi? (2 Corintios 1:3, 4; Filipenses 4:6,7.) Akwa Jehovakwe ñan kukwe ye aibe nuainbare José kräke. Dimikani kwe ne kwe ni kraka nitre ngitebiti ye rabadre tö ngwen ie nieta Bibliakwe nie.
Perla ükani känändre
it-2 550
Onán
(ye abokän ne gärätä: “raba nemen kwati jatäri; o dite”)
Niara abokän monso nibukäre Judakwe meri cananea ben, Súa ngängän (Gé 38:2-4; 1Cr 2:3). Er abokän Onán etebai bäri umbre ye Jehovakwe murie ketani kukwe käme nuainbare kwe yebätä. Monso ñaka namani Erkwe aune krütani aisete Judakwe Onán biani ja mukore Tamar ie. Monso rabadi kwetre ngwane, ñan rabai Onán kä ngwanka ja käne, ñakare aune jondron nämäne biandre Er ie ye jökrä rabadre monso yekwe, ñobätä ñan aune niara rabadre monso Erkwe ye kwrere akwa niaratre ñaka monsoi rabadre ngwane, jondron ye jökrä rabadre Onankwe. Onán kübiabare Tamar ben ngwane nämäne ja ‘ñöi iente ñobätä ñan aune ñan tö namani tuai ngäbäkre kwe ngübare’. Ye ñan tä mike gare niara nämäne küdrere akwle jabätä, ñobätä ñan aune niara namani metrere eteba muko yebe. Akwa ñan tö namani Tamar tuai monsoi kwe ngübare. Ñaka rün kukwe mikani täte kwe aune tö namani jondron tuabätä jakwe yebätä ja mikani ngite kwe kukwe ükaninte nitre ja mäkäninte kräke. Yebätä Jehovakwe murie ketani arato aune niara monsoi ñaka namani (Gé 38:6-10; 46:12; Nú 26:19).
w04 15/1 30 párr. 4, 5
Nitre tä kukwe ngwentari
Judá kukwe blo nuainbare ñobätä ñan aune Selah biandre kwe Tamar ie käbämikani kwe akwa ñaka nuainbare kwe. Ne madakäre, meri templote nemen ni kwati ben nütübare kwe yebe namani, aisete Ngöbökwe kukwe ükaninte nitre gure aibe raba nemen jabe kräke ye ñan mikani ütiäte kwe jai (Génesis 2:24). Akwa metrere meri ye erere ben Judá ñaka namani, ñakare aune niara ara käkwe ja mikani Selah täte aune monso namani kwe Tamar ben.
Tamar ñaka ja ngwani meritre nemen kämekäme ni madabe ye erere. Aisete monso munkine namani kwe ye ñaka mikani tuin jai monso meri ja mike gure bati bati yekwe erere. Boaz käi Belen namani Rut, meri moabita ben ngwane, nitre umbre Belén käkwe blitabare kwin Tamar ngobo, Pérez, yebätä, niebare kwetre Boaz ie: “Judá ngobo Tamarekwe kädian nämane” [Pérez] bküntre namani kwati ja täritäri kira, ye mdenkri ma därebare, ye kwrere meri bike neme mabe, ye bküntre rabadi kwati arato Dänkin Ngöbö diebti” (Rut 4:12). Jesukristo mräkätre kirabe ye ngätäite Pérez nämäne arato (Mateo 1:1-3; Lucas 3:23-33).
18-24 MAYO
KUKWE ÜTIÄTE BIBLIABÄTÄ | GÉNESIS 40, 41
“Jehovakwe José mikani kwäre”
“Ngöböbe köböire, [...] ti raba niere munye”
Ni vino bianka rei ie ye käkwe José käi kwitikä jabiti, akwa Jehová ñaka käi kwitekä jabiti. Deu faraón miri köböre bobu kwe. Kena, rei käkwe nibi köte köte aune kwin turi krä kükü näin jate ñö Nilo yete aune ye bitikäre nibi krä aune bren krä kükü turi kwe. Angwane, nibi krä ye käkwe nibi köte ye ñarikä. Köböninta kwe ye ngwane trigo ngwä nibi krä kükü krikri aune ere, ye bitikäre trigo ngwä krä kia aune nötare nibi trigo ngwä käne ye ñainkä turi kwe. Rei nü ngwäte dekä ye ngwane, köböni kwe ye nibi mike töbike krubäte aune nitre töbätä, nitre sukiare aune nitre ja di käräkä choka ie ye käräni kwe ne kwe köbö ye mikadre gare kwetre ie, akwa ñaka nü gare ietre (Génesis 41:1-8). ¿Kukwe ñaka ngitianinkä? ¿Dre niebare kwetre? Ñaka gare nie. Kukwe ye ñaka nükani gare jire ietre yebrä gare nie aune faraón abokän tö namani köbö ye mikamana gare jai.
Mrä mada ni vino bianka ye käkwe José ngwini törö jai. Niara töi nibi nike, yebätä niki faraón känti aune kä nikanina kubu ta niara bätä ni ban sribekä käkwe köböbare ye monso iti töbätä käkwe mikani gare metre ietre ye kädrieni ben kwe. Bengwairebe faraón käkwe ni juni José den jakänti (Génesis 41:9-13).
“Ngöböbe köböire, [...] ti raba niere munye”
Nitre töi bobre aune ja ngwen metre ye Jehová tä mike tuin ütiäte krubäte jai, ye medenbätä nitre töbätä bätä nitre sacerdote Egipto tö kukwe gai ye abokän miri gare kwe José ie. Faraón köböni bobu ye tä kukwe arabe mike gare José nini ie. Kukwe ja erebe miri gare, ye tä mike gare Jehovakwe “kukwe mikaninantebe” ye abokän erere rabai bare. Nibi köte köte aune trigo ngwä ere ye abokän kä kwä kükü te jondron rabai krubäte Egipto meden gärätä. Nibi krä aune trigo ngwä nötare ye abokän kä kwä kükü te mrö nikadi ja känenkäre meden gärätä. Mrö nikadi krubäte ye medenbätä jondron ngwä namani krubäte ye käi rikwitaikä nitre yebiti (Génesis 41:25-32).
Faraón kukwe niebare ye erere nuainbare kwe. Ni juani kwe dän kwin linore kite Josebätä, anillo kwe ye dianinkä ja kisebätä kwe aune biani kwe ie. Arato cadena orore biani kwe ie, mikani ütiäte kwe aune karo nitre reire kräke biani kwe ie ne kwe rikadre kwäräkwärä juta yete sribi kwe ye nuainkäre (Génesis 41:42-44). José mikani ngite aune mrä namani ju gobrankäre reikwe yete; namani ni ngite ye erere akwa mrä namani ni nibukäre bäri ütiäte Egipto. José käkwe tö ngwani Jehovai ye abokän kukwe bäri kwin nuainbare kwe ye namani gare ye näire. Kä kabre te kukwe tare nuainbarebätä ye Ngöbö kwe käkwe tuani aune ñongwane ükadrete ye erere ngwane nuainbare kwe bätä ükaninte bäri kwin kwe. Akwa Ngöbö ñaka tö namani kukwe ye ükaite jerekäbe, ñakare aune tö namani juta Israel ja känenkäre ye kriemikai. Kukwe nebätä blitai kukwe mada kädriei jatäri yekänti.
Perla ükani känändre
¿Ne gare mäi?
¿Ñobätä José ja drüen sökani jämi niken faraón känti ye känenkri?
Kukwe nieta tärä Génesis yebätä erere, José ni hebreo nämene ngite, ye jänrikadre bengwairebe faraón käkwe niebare, ne kwe köböbare kwe abokän nämene ngwen töbike krubäte ye mikadre gare kwe ie. Kä ye ngwane, kä nikanina kabre ta José nämene ngite. Faraón tö namani tuai drekebe ngwarbe, akwa José käkwe kä dianinkä jai ja drüen sökakäre bätärekä (Génesis 39:20-23; 41:1, 14). Ni kukwe tikaka käkwe kukwe ye tikani ye kätä mike gare, nitre Egipto nämene dre dre nuainne ye nämene gare kwin ie.
Juta keta kabre kirabe yete, ye ngätäite nitre hebreo arato, nämene nierare ja klo ye ngübare nga. Akwa, tärä Comentario exegético y explicativo de la Biblia ye kätä mike gare “nitre Egipto nünanka kä Oriente yekänti ye aibe tö nämene ja klo ye sökai”.
¿Nämenentre ja klo ye aibe sökö? Täräkwata Biblical Archaeology Review tä mike gare, ni rikadre templo yete ye ngwane ja ükadrete ye erere nitre brare rabadre ja ükete nänkäre faraón ngwärekri ribe nämene ietre. Ye erere ngwane, José käkwe ja drüen ngrabare ye sökabare jökrä, ngürete nemen dokwäte.
w09 15/11 28 párr. 14
Nitre sribikä Ngöbö kräke ye rabadre ja ngwen kwin
14 Nitre kirabe Ngöbö mikaka täte nämäne monsotre kwe tötike ne kwe rabadre nitre mada mike tuin ütiäte jai. Kukwe niebare Abrahán aune Isaackwe jai yebiti bämikani kwetre nämäne ja tarere aune ja mike ütiäte jai kwärikwäri, mikata gare Génesis 22:7 yete ye erere. José rün aune meye käkwe niara tötikani kwin ne kwe rabadre nitre mada mike ütiäte jai ye namani gare metre, ñobätä ñan aune niara nämäne ngite ngwane, nitre nämäne ngite ben aune nitre mada ye niara nämäne mike tuin ütiäte jai (Gén. 40:8, 14). Ne madakäre, niarakwe kukwe niebare faraón ie yebiti mikani gare kwe, niara rabadre ja ngwen ño nitre ütiäte ütiäte ngwärekri ye driebare kwin ie (Gén. 41:16, 33, 34).
25-31 MAYO
KUKWE ÜTIÄTE BIBLIABÄTÄ | GÉNESIS 42, 43
“Josekwe ja gobrainbare”
“Ti ñan tö ja mikai Ngöbö kwrere Ngöbö täte”
Akwa, José abokän ie etebatre nükani gare. Etebatre käkwe ja mikani ngukodokwäbiti niara ngwärekri, ye ngwane Jehovakwe kukwe mikani tuare köböre ie nämene monsore ye ngwane ye nükaninta törö ie. Biblia tä niere ‘angwane Josekwe köböbare ño niaratre yebätä, nükaninta törö ie’, yekänti etebatre tuani kwe ja mike ngukodokwäbiti niara ngwärekri tuani köböre kwe yete, aune kukwe ye erere tä nuainne metre niara okwäbiti (Génesis 37:2, 5-9; 42:7, 9). ¿Josekwe dre nuaindi niaratre yebätä? ¿Näin betekä kise kite ngärä o ja ngie mikai kwe?
Dre rükadre käne José töite ye niarakwe ñaka nuaindre jötrö ngwarbe ye nämene gare ie. Jehová tö namani Jacob mräkätre ye tuai nemen juta dite, ye medenbätä Ngöbö ara nämene kukwe ye mike nemen bare (Génesis 35:11, 12). Niara etebatre tädre ja ngwen käme, töbike ja aibebätä, aune ñaka töbike kwin ni mada kräke angwane, ¿se ñokänti Ngöbö töi ye rabadre bare? Niarakwe ja ngie mikadre akräke kukwe kri rabadre bare eteba kwe Benjamín aune rün kwe yebätä, ñobätä ñan aune kukwe tare nämene nemen bare bätätre, aune niaratre nämene nire ye ñaka nämä gare jire ie. José ja töi mikani ñaka ja driere etebatre yei, aune etebatre käkwe ja töi kwitani o ñakare ye tö namani gai. Ye köböire rabadre gare ie Jehová tö namani niara tuai kukwe meden nuainne.
Nikwe ñaka ja tuai kukwe ye erere ben, akwa kä nengwane nitre ja mräkäre bäsi jökrä tätre nemen ja rüere o kä mikekä jabätä. Kukwe ye kwrere tä nemen bare angwane ye tä mate tare bätätre aune dreta nüke käne töite ye erere tätre nuainne. Nikwe ja tuadre kukwe ye kwrere ben angwane, Josekwe kukwe kwin bämikani ye erere nikwe nuaindre aune Jehová tö ni tuai ja ngwen ño ye nikwe mikadre gare jai ye bäri kwin (Proverbios 14:12). Erametre, nikwe ja mäkädre kwin ni mräkätre ben ye ütiäte krubäte, akwa ja mäkädre Jehová aune Monso kwe Jesús yebe ye abokän bäri ütiäte (Mateo 10:37).
“Ti ñan tö ja mikai Ngöbö kwrere Ngöbö täte”
Josekwe ñaka kä juani krubäte ta, niarakwe kukwe nuainbare ne kwe dre nämene etebatre brukwäte ye rabadre gare ie. Käne, niebare kwe ietre niaratre abokän kä tuabitikä, aune ni kukwe kwitaka etebatre kukwei yebiti ye mikani ñäke tare kwe ietre. Niaratre kukwe mikani jabiti aune niebare kwetre niaratre abokän jakwetre bätä eteba mada köre kwetre ye nämene gwi. ¡José eteba chi köre nämene nire namani gare ie ye käi namani nuärebätä! Yebätä ja töi mikani kwe kukwe mada nuainne. Niebare kwe etebatre ie: “Munta kukwe era niere tie ya abko, tikwe gadre, abkokäre mun rükadre mun etba bäri bati ngwena tuadre tie”. Köbö nikani braibe ta angwane José niaratre tuanimetre nikenta ja gwirete, ne kwe jatadre Benjamín ngwena, akwa iti rabadre nemen yete ne kwe rabadre gare niarai niaratre jataita (Génesis 42:9-20, JK).
it-2 125 párr. 1
José
Kä nikani ruäre ta yete José rürübäinbare etebatrekwe yebätä Ngöbö nämäne mike ja tare nike nütübare kwetre, kukwe nämäne nakainkä bätätre yebätä aune ja namani ruin ngite ietre mikani gare kwe eteba kwe José ngwärekri akwa ye ngwane José jämi nüke gare ietre. José nämäne etebatre kukwe nuin aune ja namani ruin ngite ietre ye nükani gare ie ngwane, niara töi namani ñan krütare aisete nikani mentokwäre muen. Biti nükaninta ngwane, eteba kwe Simeón ye mäkäte mananbare kwe nememe eteba bäri bati jänrikadre känti ye ngwane (Gé 42:21-24).
Perla ükani känändre
it-2 873 párr. 5
Rubén
Rubén käkwe etebatre ni ükän töi mikani José kite kämäkäte aune ñaka kämike, ne kwe niara käkwe mikadreta kwäre gore, yebiti niara töi kwin ketakabre bämikani kwe (Gé 37:18-30). Kä nikani gre biti bäri ta ye ngwane, etebatre ye arabe biani ni ni kä Egipto tuabitikä ñobätä ñan aune niaratre ñaka José mikani tuin bobre jai nütübare kwetre, akwa kukwe ükaninte kwetre José rüere ngwane Rubén ñaka nuainbare siba ngwaninta törö kwe ietre (Gé 42:9-14, 21, 22). Aune niaratre nikaninta bobukäreta Egipto ngwane Jacob ñaka Benjamín tuanimetre niken etebatre mukore ye ngwane, Rubén käkwe monsotre nibu kwe ye driebare ütiäre aune niebare kwe: “Akwa nane ti ñan rüka [Benjamín] ngwenante angwane, makwe ngäbäkre nibu tikwe se kämika niara dokwäre” (Gé 42:37, JK).
w04 15/1 29 párr. 1
Kukwe ütiäte dianinkä tärä Génesis (parte 2) yebätä
43:32. Nitre egipcio käkwe mrödre nitre hebreo ben, ¿ye ñobätä nämäne tuin käme krubäte ietre? Ja nämäne ruin bäri ütiäte ietre aune kukwe mika nämäne täte nitre hebreo yekwe ye nämänentre mike tuin ngwarbe jai, yebätä ni raba niere. Ne madakäre nitre obeja ngübaka ye nämäne tuin käme nitre egipcio ie (Génesis 46:34). ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune nitre egipcio nämäne kukwe ükete nitre ño ye ererebätä aune nämäne nitre obeja ngübaka ye mikete mrä o nitre nämäne niken mikä känene obeja kräke ye ñaka nämäne tuin kwin ietre ye ni raba niere ñobätä ñan aune tire ñaka nämäne krubäte.