KUKWE JA TÖTIKARA 52
¿Meritre bati ye raba nemen ño ünä ja üairebiti?
“Meri töbike kuin ja käne amne, jändrän jökräbtä tödekadre bti, meri ye kwrere käkwe sribidre amne” (1 TIM. 3:11).
KANTIKO 133 Monsotre bati käkwe Jehová mikadre täte
KUKWE NEBÄTÄ JA TÖTIKAIa
1. ¿Dre nuaindre rabakäre ünä ja üairebiti?
¿MONSOTRE kia tä nirien jötrö gwä törö nemen umbre ye tä nemen bare ja töibiti kwrere? Ye tä ni töi mike niä. Akwa, ni ririadre ja üarebiti ye ñan nemen bare köre (1 Cor. 13:11; Heb. 6:1).b Ni rabadre ünä ja üairebiti yekäre ja ketadre kwin Jehovabe aune üai deme kwe ye käkwe ni dimikadre töi kwin keta kabre ye erere bätä ja ngwen. Arato ja kitadre kukwe ruäre nuaine ja mikakäre juto kä ja känenkäre kräke. (Prov. 1:5).
2. ¿Génesis 1:27 tä dre mike gare nie? ¿Dre rabai gare nie kukwe ja tötikara nebätä?
2 Jehovákwe ni nire jökrä sribebare merire aune brare sribebare kwe (Ñäkädre Génesis 1:27 yebätä).c Gare nie ni merire aune brare ye ñan ja erebe. Ñodre kukwe jene jene Jehovákwe mikani ni merire aune brare kisete ye nuainkäre töi jene jene aune kukwe jene jene nuain gare ietre (Gén. 2:18). Kukwe ja tötikara ne känti meritre testiko ye raba dre nuaindre rabakäre ünä ja üairebiti ye rabai gare nie. Aune kukwe ja tötikakäre ja känenkäre yebätä nitre brare testiko raba dre nuaindre yebätä nikwe ja kitai.
TÖI KWIN TUIN KWIN JEHOVAI YE ERERE MÄKWE JA NGWAN
Meritre ja ngwanka metre Rebeca, Ester, Abigaíl ye erere mäkwe ja ngwain ngwane mä rabai dite ja üairebiti arato. (Párrafo 3 aune 4 mikadre ñärärä)
3, 4. ¿Monsotre merire bati kukwebätä ye raba ja kite nirebätä? (Üai mikadre ñärärä).
3 Bibliabätä meritre Jehová mikaka täte aune nämene tarere ye raba kwen nie (ñäkädre “¿Qué aprendemos de las mujeres de la Biblia? tä jw.org yete yebätä”). Texto dianinkä kukwe ja tötikara ne kräke erere meri “töbike kwin ja käne aune jondron jökrö bätä tödekadre biti ye erere”. Ne madakäre, konkrekasion nikwe yete meri ünä ja üairebiti tärä kabre aune kukwe keta kabre raba nemen gare nie bätätre.
4 Mä abokän meri bati kukwebätä ye erere ngwane meri niena ünä ja üairebiti meden erere mä tä ja ngwain yebätä mäkwe ja töi mika aune ja di ngwen ja ngwen niara erere. Yekäre töi kwin meden tä ye erere mäkwe ja töi mika nuaine. Párrafo ja känenkäre bätä töi kwin ketamä abokän ni jökrö kwe tädre yebätä nikwe ja kitai.
5. ¿Meritre niena ünä ja üairebiti ye ñobätä ja töi mikadre bobre?
5 Töi bobre. Meri iti töi bobre ye tä ja kete kwin Jehovabe aune tä ja kete kwin ni madabe (Sant. 4:6). Ñodre, töi bobre aune Jehová tare kwe ye medenbätä Jehovakwe nire mikaninte mräkätre kwe jie ngwanka aune konkrekasion jie ngwanka ye tä mike ütiäte jai (1 Cor. 11:3).d
6. ¿Meritre testiko bati raba ja ngwen ño Rebeca erere?
6 Ani blite Rebeca bätä. Niara ye abokän töbätä aune töi nämä kwatibe kukwe nuainbätä ñongwane aune ja ngwain ño kwe ye nämene gare kwin ie (Gén. 24:58; 27:5-17). Arato nämene nitre mike ütiäte aune niara ja mikaka täte (Gén. 24:17, 18, 65). Mä abokän Rebeca erere töi bobre nitre mike ütiäte jai aune nitre ji ngwanka ye mike tuin ütiäte jai ye ngwane mäkwe kukwe kwin bämikai mä mräkätre aune konkrekasion käne.
7. ¿Kukwe jökrö ñan nuain nämene gare Ester ie ye erere meritre testiko bati raba ja ngwen ño?
7 Ni ñan raba kukwe jökrö nuainne ye tädre gare nie. Biblia tä niere “nitre ie gare ñaka raba kukwe jökrö ükete kaibe” ye tä ja ngwen töbätä (Prov. 11:2). Ester ye ja ngwanka metre Jehovai töi bobre ye bämikani kwe. Niara kädekani reina ye ngwane ñan raba kukwe jökrö nuainne ye nämäne gare ie. Ñodre ngwainkrä kwe Mardoqueo ye mäträbare bätä angwane niarakwe kukwe nuaini aune mikani täte kwe (Est. 2:10, 20, 22). Ester ñaka raba kukwe jökrö nuainne ye nämäne gare ie yebätä mäträmana kwe jabätä aune mikani täte kwe niara ye erere mä raba ja ngwen (Tito 2:3-5).
8. Dän meden kitai jabätä monsotre testiko merire yekwe ye känenekri raba ja jie ngwamana ño 1 Timoteo 2:9, 10 ye ie?
8 Ester kukwe kwin mada bämikani yebätä ani ja kite. Ester ye abokän “meri bänuäre”, akwa ñaka bikabare kri kwe ne kwe nitre ja töi mikadre niarabätä (Est. 2:7, 15). ¿Mä raba ja ngwen ño Ester ye erere? Kukwe keteite mä raba nuainne ye töi mikani gare 1 Timoteo 2:9, 10 ye känti (Ñäkädrebätä).e Nete apóstol Pablo käkwe mikani gare meritre kristiano bati rabadre kukwe jökrö ñan raba nemen bare ie aune ja ükete kwin erametre ye erere. Nete kukwe griegore niebare apóstol Pablokwe yebiti mikani gare kwe meritre testiko bati rabadre ja ngwen kwin aune nitre mada töi ño ye mike nüke gare jai ye meden gärä nämene kwe gare kwe ¡Meritre testiko ünä ja üairebiti tädre bämike tä ja ngwäkite yebiti, ye käi juto krubäte nibätä!
9. ¿Dre nemen gare nie Abigaíl bätä?
9 Kukwe mikata nüke gare kwin jai. Kukwe mikadre nüke gare kwin jai ye bäsi ja erebe töbikata kwin käne yebe, töi kwin ne raba ni dimike kukwe meden kwin aune kukwe meden blo ye mike gare jai aune kukwe kwin ye den nuaindre jai. Ani töbike kukwe namani bare Abigaíl bätä yebätä. Muko kwe käkwe kukwe tare diani nuaindre jai aune ye köböire nitre jökrö niara gwirete ye rabai kukwe tare te namani gare ie. Ye ngwane bengwairebe Abigaíl ja töi mikani kukwe ruäre nuainne töbikabare kwin kwe ye köböire nitre kwati namanite nire (1 Sam. 25:14-23, 32-35). Kukwe nüke gare nie ye raba ni dimike ñongwane nikwe blitadre aune ñongwane ñakare ye mike gare kwin jai arato raba ni dimike ja töi mike nitre madabätä aune ñaka kukwe tare niere ie (1 Tes. 4:11).
JONDRON RUÄRE BÄTÄ MÄ RABA JA KITE
¿Ñäkä gare mäi aune tärä tika gare mäi ye mä dimikanina ño ye ñobätä kwin krubäte mä kräke? (Párrafo 11 mikadre ñärärä)
10, 11. ¿Mäkwe ja kitai tärä tike aune ñäkebätä ye ñobätä kwin? (Üai mikadre ñärärä).
10 Meritre kristiana ye rabadre ja kite jondron ruäre bätä ye kwin krubäte. Mä ta drebätä ja kite mä tä chi ye ngwane ye käkwe mä dimikai kärekäre. Ani kukwe ruäre mike gare jai.
11 Mäkwe ja kita ñäke aune tärä tike. Kä ruäre känti meritre käkwe ja kitadre ñäke aune tärä tike ye ñan ütiäte. Akwa ni kristiano jökrä kräke ye kwin krubäte (1 Tim. 4:13).f Ye medenbätä kukwe ruäre raba mä ketebätä ja kitakäre ye mä ñan tuanmetre. Ye köböire ¿dre kwin rabai mäkwe? Sribi kwandi jötrö mäi aune yebiti mä raba ja ngübare. Ne madakäre, mä rabai ja tötikaka kwin Bibliabätä aune ni mada tötikaka kwin arato. Aune bäri ütiäte mäkwe ñäkäi aune töbikadretari Bibliabätä ye käkwe mä dimikai ja kete bäri kwin Jehovabe (Jos. 1:8; 1 Tim. 4:15).
12. ¿Proverbios 31:26 ye tä dre driere mäi?
12 Blitadre kwin ni jökrö ben. Blitadre kwin ni jökrö ben ye abokän kukwe keteiti ni kristiano jökrö rabadre nuaine. Ñodre apóstol Santiago käkwe niebare: “Ni jökrö käkwe ja mikadre juto jötrö ngwarbe ni kukwe nuäre, akwa ni jökrö käkwe ñakare ja kada mikadre juto blitakäre jötrö ngwarbe” (Sant. 1:19). Ni mada tä blite kukwe nuata kwekebe ngwane töi nüke gare nie bämikata (1 Ped. 3:8). Ni iti tä ja driere ye ngwane ja ruin ño ie aune tä dre niere ñan nüke gare metre ta nie ngwane nikwe mikadre tuin ütiäte jai aune kukwe ngwandretari ie töi jäme biti. Bitikäre töbikadre käne kukwe niekäre ie (Prov. 15:28, nota). Kukwe ne ngwantari jai: “¿Tikwe kukwe niedi ye metre? ¿Ni yei dimikai kwe? ¿Ni ye mike ütiäte kwe jai? ¿Ti töita kwin kräke ye rukai gare ie?”. Meri testiko niena ünä ja üarebiti ie blita gare kwin ni madabe yebätä töbike aune ja kitadre bätä (Ñäkädre Proverbios 31:26 yebätä).g Tädre blite ño aune tä nuaine ño ye mäkwe mika ñärärä aune mäkwe nuaine ye erere. Mäkwe ye erere nuaindi ngwane töi kwin keta kabre mada ye raba bäri nuäre mä kräke nuainkäre.
Meritre ie kukwe nuain gare gwita ye kwin krubäte aune tä konkrekasion dimike arato (Párrafo 13 mikadre ñärärä)
13. ¿Jondron sribedre gwita ye nuankäre mä raba ja kite ño? (Üai mikadre ñärärä).
13 Sribi gwita yebätä mäkwe ja kita. Kä ruäre känti meritre tä sribi basi jokrä gwita ye nuainne. Mä meye o mä eteba niena bäri umbre yekwe mä kitadre yebätä mäkwe ja kita. Meri iti kädekata Cindy kä ta kukwe ne niere: “Regalo bäri ütiäte ti meye käkwe biani tie ye abokän nikwe sribidre ja ngübakäre ye tä kä mike juto krubäte nibätä ye bäri ütiäte. Nikwe ja kitadre ükwen rien, kä mike mrebe, jondron dike, jondron kökö ye ngwane rabai bäri nuäre ni kräke nünankäre aune sribikäre bäri Jehová kräke. Ti meye nämä ja ngwen mantiame ja mräkätre ben ye käkwe ti dimikani ja ngwen kore arato, ye köböire ja mräkätre kwati merire aune brare bätä kukwe kwin namani gare tie” (Prov. 31:15, 21, 22). Meritre sribikä aune töi mantiame ye abokän ütiäte krubäte aune kwin krubäte tä konkrekasionte bätä gwi (Prov. 31:13, 17, 27; Hech. 16:15).
14. ¿Crystal tä kukwe niere yebätä dre nemen gare mäi aune mäkwe ja töi mikadre drebätä?
14 Mäkwe ja kita nüne kaibe. Ni kristiano jökrö niena üna käkwe nünandi ño kaibe yebätä rabadre töbike aune dre tädre kwe ye käi ja ngwandre juto kwe jabätä (Filip. 4:11). Crystal tä mike gare: “Ti nämä bati aune ti nämä kwelate ye ngwane kwela yete nitre tötika nämä kukwe keta kabre nuainkäre aune ti rün käkwe ti töi mikaba ja kite kukwe nuäre nuainkäre yebätä. Ñodre, ti töi mikaba kwe ja kite contabilidad yebätä aune ye erere tikwe nuainba yekwe ti dimikaba krubäte”. Mäkwe ja kitai sribikäre ye ñan aibe ngärä arato mäkwe ja di ngwan kukwe ükete jai ngwian kitaikä nuäi mäkwe yebätä aune mäkwe nuain (Prov. 31:16, 18). Mäkwe ñakä rürübon ütiä mikai krubäte jabiti aune dre tä mäkwe ye käi juto mäbätä ye köböire mäkwe dre mikani nuaindre jai sribikäre bäri Jehová kräke yebätä mäkwe ja töi mikai aune mäkwe nuain kä jutobiti (1 Tim. 6:8).
JA MIKE JUTO KÄ JA KÄNENKÄRE KRÄKE
15, 16. ¿Meritre testiko kaibe ye ñobätä ütiäte krubäte? (Marcos 10:29, 30).
15 Töi kwin keta kabre tuin kwin Jehovái ye erere mäkwe ja ngwain aune kukwe ruäre ütiäte tädre gare mäi ye ngwane mä töi juto ja känenkäre kräke. Meden meden ye ani mike gare jai.
16 Mäkwe ja töi mika nüne kaibe kä ruäre te. Jesukwe niebare erere, nitre ruäre tä ja töi mike ñaka ja mäkete nikata krubäte ja mäkätekäre yebiti ta (Mat. 19:10-12). Mada abokän tä kaibe kukwe keta kabre bätä. Jehová aune Jesukwe mä tare krubäte aune mä ütiäte kräke mä ñan ja mäkäninte yebiti ta ye mä ngwan törö jai. Meritre testiko kaibe ye ütiäte krubäte konkrekasionte. Tä ja töi mike bäkän aune tä nitre tarere yebätä niaratre ye abokän ni meyere o raba nemen ja mräkätre brare ye ngwaitre aune ja ngwaitre merire ye eteba kwrere ja üairebiti (Ñäkädre Marcos 10:29, 30 yebätä; 1 Tim. 5:2).
17. ¿Dre käkwe meritre testiko dimikai sribire köbö täte Jehová kräke?
17 Ja töi mike sribire köbö täte Jehová kräke. Kukwe drieta kä jökrö biti tibien ye nitre testiko merire tä nuainne (Sal. 68:11). ¿Ja töi mike sribire köbö täte? Ñodre, mä raba ja mike prekursora, sribire betelte o construcción yebätä. ¿Dre käkwe mä dimikai? Mäkwe ja driei Jehovái, aune nitre ruäre tä sribire köbö täte ye ie mäkwe ja di kärä. Aune dre ribeta sribikäre köbö täte ye mäkwe ngwantari aune dre nuain raba mäkwe ye mäkwe tika ne kwe mä tä dre nuaindi ye rabadre bare kwin mäi. Mäkwe sribidi köbö täte ye ngwane kukwe kwin keta kabre rabai mäkwe sribibätä Jehová kräke.
Mä tö ja mäkäite ngwane nirebe mäkwe ja mäkäite yebätä mäkwe töbikadre kwin käne (Párrafo 18 mikadre ñärärä).
18. ¿Meritre testiko tö ja mäkäite ye ngwane ñobätä rabadre töbike kwin käne? (Üai mikadre ñärärä).
18 Mä raba ja töi mike ja mäkete. Töi kwin aune jondron ruäre bätä ja kitadre bätä blitani ye käkwe mä dimikai nemen ni muko kwin mäkwe ja mäkäite ye ngwane. Akwa mäkwe ja ngübadrebiti nirebe mäkwe ja mäkäite yebe. Ñobätä ñan aune ye kukwe ütiäte mäkwe dian nuaindre jai. Aune nirebe mäkwe ja mäkäite ye rabai ji dokwäte mäkwe ye mä ngwan törö jai (Rom. 7:2; Efes. 5:23, 33). Yebätä kukwe ne ngwentari jai: “¿Ni ye kristiano ünä ja üairebiti? ¿Kukwe ja üaire ye tä mike nuaindre käne jai? ¿Tä kukwe kwin den nuaindre jai? ¿Kukweta nainte ye ngwane ñan kukwe mike jabiti? ¿Tä meritre mike ütiäte jai? ¿Täi juto biare ti ngübakäre ja üairebiti jondron ja ngotorebiti yebiti aune ja rabai ruin ño tie ye ngwane? ¿Sribi bianta nuaindre ie ye tä nuaine? Ñodre ¿asignación ruäre bianta konkrekasionte ie ye tä nuaine?” (Luc. 16:10; 1 Tim. 5:8). Gare metre erere mä tä ja muko kwin känändi ngwane mä ja di ngwan ja ngwen kwin.
19. ¿Nitre merire rabadre “ni dimikaka” ye ñobätä kwin?
19 Metrere meritre ye Biblia tä kädeke muko kwe “dimikaka” (Gén. 2:18). ¿Ye medenbätä meritre ye ñan ütiäte? Ñakare ye kwin krubäte. Ñobätä ñan aune Jehová ye kädekata “ni dimikaka” (Éx. 18:4; Heb. 13:6). Meritre töi kwin ye tä muko kwe dimike kukwe dian nuaindre kwe jai ye rabadre bare kwin ie yekäre, aune muko kwe bätä blitadre kwin yekäre tä ja di ngwen dimike. Jehová tare kwe yebätä muko kwe dimikai kwe blitadre kwin bätä yekäre. (Prov. 31:11, 12; 1 Tim. 3:11). Aune mä töita ja mäkätebätä ye ngwane mäkwe ja di ngwan mätä Jehová tarere ye mike bäri dite aune mä muko dimikai mäkwe kukwe dian nuaindre kwe jai konkrekasionte aune mä mräkä käne yebätä ye ngwane.
20. ¿Ni meyere tä ja ngwen aune kukwe nuaine yebiti raba mräkätre dimike ño?
20 Monso raba nemen mäkwe. Mä ja mäkäite ngwane, monso raba nemen munkwe (Sal. 127:3). Rabakäre ni meyere kwin krubäte yekäre dre nuaindre ye mä mike gare jai. Kukwe ruäre tädre gare nie aune töi kwin keta kabre ye erere ja ngwandre, kukwe nibi gare nie kukwe ja tötikara nebätä ye mä dimikai krubäte. Mäkwe monsotre taredi, mä kukwe kwin nuaindi, mäkwe ngübadre bätärekä ye köböire mä rabai ni meyere kwin aune monsotre ye nünai bäri keteitibe, kä tai juto bätä aune ja rabai ruin kriemikani ie aune kwin (Prov. 24:3).
Meritre testiko kwati tätre kukwe tä nemen bare Bibliabätä mike täte ye köböire niaratre ye dite ja üairebiti. (Párrafo 21 mikadre ñärärä)
21. ¿Meritre testiko ja üairebiti ye ütiäte nuäin mä kräke aune ñobätä? (Üai kena mikadre ñärärä).
21 Meritre testiko bati, mun tare krubäte nunkwe ñobätä ñan aune munta Jehová tarere aune kukwe jökrö biti ta munta sribire niara kräke (Heb. 6:10). Tädre ja di ngwen töi kwin keta kabre ja üairebiti yebätä ja kite yebiti tätre ja mräkätre mada dimike, aune tätre ja kite kukwe ruäre bätä aune tädre ja mike juto biare kä ja känenkäre kräke ¡Mun ütiäte krubäte juta Jehovákwe ye kräke!
KANTIKO 137 Meritre ja ngwanka metre Jehovai
a Ni jökrä tä meritre testiko bati ye mike ütiäte krubäte jai. Niaratre raba nemen ni ünä ja üairebiti aune töi kwin keta kabre ye erere bätä ja ngwen aune rabadre ja kite kukwe nuainkäre ja mikakäre juto ja känenkäre kräke. Ye köböire kukwe kwin keta kabre rabai kwetre tädre sribire Jehová kräke yebätä.
b KUKWE ÜTIÄTE MIKATA GARE: Ni niena ünä ja üairebiti kristiano erere ye ñan tä ja jie ngwamana nitre töi kä nebätä ye ie, ñakare aune tä ja jie ngwamana üai deme Ngöbökwe ye ie. Tä ja ngwen Jesús erere aune tä ja di ngwen ja kete Jehovabe aune tä ja tare metre bämike ni madai.
c Génesis 1:27: “Ne erere abko, ni brare btä ni merire dätebare bäsi ja kwrere Ngöbökwe”
e 1 Timoteo 2:9, 10, [NGT]: “Arato merikwe ja ükadrete metre bökän dän brai kitadre jabätä kwe; aune ñan jondron tuäre tuäre biti ja dokwä miriadre kwe; ñan orobiti, ñan jondron käbäin bä nuäre biti ja dätebare kwe; akwa ja dätedre kwe kukwe kwinbiti, ño meri kwin ja mike deme Ngöbö kräke kwrere”.
f Kukwe kädekata “¿Por qué es importante que los niños lean? | Parte 1: ¿Ver o leer?” tä jw.org ye mikadre ñärärä.
g Proverbios 31:26: “Ni töbätä erere blitata kwe. Kukwe kwin nuaindre ye tä tidräte”