KUKWE JA TÖTIKARA 30
KANTIKO 36 Ja brukwä ngübadrebiti
Kukwe raba nemen gare nie reitre kira yebätä
“Ni kukwe kwin nuainkä aune ni kukwe käme nuainkä, ni Ngöbö mikaka täte aune ni ñaka mike täte ye ñan ja erebe jutuaita munye” (MAL. 3:18).
KUKWE NEBÄTÄ JA TÖTIKAI
Jehová nämäne kukwe ükete ño reitre Israel ben yebätä ja tötikadre, yebiti nikwe dre nuaindre Jehová ni kadre ngäbiti yekäre ye rükai gare nie.
1, 2. ¿Nitre namani reire juta Israelbiti ye ruärebätä Biblia tä dre mike gare?
REITRE 40 jire namani gobrane juta Israelbiti ye mikata gare Bibliakwe aune niaratre ruäre yebätä kukwe ruäre mikata gare metre ta.a Gobranka ruäre ja ngwani kwin, mada abokän käkwe ja ngwani blo nieta Bibliakwe. Ani kukwe mike gare jai Davidbätä. Niara gobranbare kwin gare nie, ñobätä aune Jehovakwe niebare: “Niarakwe ti kukwei mikani täte aune ti mikani täte kwe ja brukwä tätebiti, kukwe metre ti okwäkänti ye aibe nuainbare kwe” (1 Rey. 14:8). Akwa, ja känenkäre mada niara namani meri nämänena gure yebe aune kukwe ükaninte kwe ne kwe meri ye muko murie ketadre rübätä (2 Sam. 11:4, 14, 15).
2 Reitre ruäre käkwe ja ngwani käme akwa kukwe kwin nuainbare kwebätä blitata arato. Ñodre, Rehoboamkwe “kukwe käme nuainbare” aune ñaka ja ngwani metre kwe niebare Jehovakwe (2 Crón. 12:14). Akwa biti mada Jehovakwe niebare Rehoboam ie, niara ñaka rabadre rüre juta keta jätä yebe, ñakare aune rabadre tuenmetre tö rabadre nire mike reire ye erere nuaindre, ye mikani täte Rehoboamkwe. Arato jutabiti niara nämäne gobrane ye dimikani kwe nemen dite ja kriemikakäre rüe yebätä (1 Rey. 12:21-24; 2 Crón. 11:5-12).
3. ¿Ni raba nemen dre ngwentari jai aune dre rabai gare nie kukwe ja tötikara nebätä?
3 Reitre namani Israel ye jökrä käkwe kukwe kwin nuainbare aune kukwe käme nuainbare, ¿se ñobätä Jehová tä niere, ruäre ye abokän ja ngwanka metre aune ruäre ye abokän ja ngwanka käme? Ñobätä Jehovakwe blitabare kore niaratrebätä ye rükadre gare nie ye käkwe ni dimikai ja di ngwen Jehovata dre ribere nibätä ye erere nuainkäre. Kukwe ketamä Jehová nämäne mike ñärärä kukwe ükatekäre reitre Israel yebe ye rabai gare nie kukwe ja tötikara nekänti: kena, niaratre ye nämäne Jehová tarere metre, nämäne ja töi kwite bökän aune nämäne kukwe metre mike täte ye Jehová nämäne mike ñärärä.
NÄMÄNE JEHOVÁ TARERE JA BRUKWÄ TÄTEBITI
4. Reitre meden ja ngwani metre, meden abokän käkwe ñaka ja ngwani metre, ¿ye ñokänti raba nemen gare nie?
4 Reitre käkwe ja ngwani metre nieta Jehovakwe ye abokän käkwe Jehová tarebare ja brukwä tätebiti.b Ñodre, Jehosafat yekwe “Jehová känänbare ja brukwä tätebiti” (2 Crón. 22:9). Aune Biblia tä kukwe ne mike gare Josiabätä, “Jehová känänbare kwe ja brukwä tätebiti ye erere rei mada niara känenkri käkwe ñaka nuainbare jire” (2 Rey. 23:25). Akwa Salomón abokän kä gobrankäre ie ye jatanina krüte käne ngwane, ja ngwani käme krubäte kwe aune “ñaka Jehová mikani täte ja brukwä tätebiti” kwe (1 Rey. 11:4). Arato Abiyam ye gobran käme krubäte nieta Bibliakwe: “Niarakwe ñaka Jehová mikani täte ja brukwä tätebiti” (1 Rey. 15:3).
5. ¿Jehová mikadre täte ja brukwä tätebiti ye dre gärätä?
5 ¿Jehová mikadre täte ja brukwä tätebiti ye dre gärätä? Ye abokän niara tareta yebätä mikata täte aune nuainta töi bökänbiti, ni mikata ja dibiti nuainne o ye kwin ni kräke ye ñan aibebätä meden gärätä, aune nikwe Jehová taredre käre, nita nire ye ngwane.
6. ¿Ni raba Jehová tarere ño ja brukwä tätebiti? (Proverbios 4:23; Mateo 5:29, 30).
6 ¿Reitre käkwe Jehová mikani täte metre ye erere ni raba ja ngwen ño aune Jehová tarere ja brukwä tätebiti? Kukwe ruäre raba ni brukwä ñäkebiti, ni ngwen di nekä aune nita Jehová tarere bökän ye mike tibo, yebätä ja ngübadrebiti. Ñodre, kukwe ja näkwitara käme, ni töi nemen jondron tuabätä krubäte jakwe o ja ketamuko käme ben ja ketata. Kukwe ne kwrere kite nemen bare nibätä ngwane, ja töi kwitadre jötrö ngwarbe, ñan kä juandre ta (ñäkädre Proverbios 4:23;c Mateo 5:29, 30 yebätä).
7. ¿Ñobätä ja ngübadrebiti kukwe raba ni mike ja tare nike yebätä?
7 Ni ñan töi tädre kwäräkwärä o kukwe ketebu jiebiti. Ñobätä ñan aune ni raba ja ngökö akwle, nita kukwe ruäre ja üaire ye aibe nuainne ngwane, nita kwin ja üairebiti ni raba nemen nütüre. Akwa, kukwe ruäre käi kwitakata jabiti ye ngwane nita ja kete Jehovabe aune tarere ye raba nete bätärekä bätärekä nikän. Kukwe ye rükadre gare nie yekäre ani bämike ne kwrere, mä rikadre doctor känti aune kräkä biandre kwe mäi bätä kukwe ruäre ñäkäidre kwe mäi. Mäkwe kräkä ñadre akwa kukwe ruäre ye mäkwe ñan mikadre täte ngwane, mä ñan raba nementa räre. Kukwe ne tä driere nie, ni ñan rabadre kukwe ja üaire ruäre aibe nuainne, ñakare aune kukwe jökrä ye mikadre täte. Ye erere arato, kä gobrainta Satanakwe nete kukwe ruäre ñan ni mikadre bren ja üairebiti aune ni diandrekä mento Jehovabätä yekäre, kukwe jökrä nuain mananta Jehovakwe nie ye mikadre täte (Efes. 2:2).
JA TÖI KWITANI KWETRE JA MIKANI NGITE KWETRE YEBÄTÄ
8, 9. ¿Mäträbare rei Davidbätä aune Ezequíabätä ngwane, ja töi mikani ño kwetre? (Üai kena täräkwatabätä).
8 Nibira gare nie ye erere, rei David ja mikani ngite krubäte. Akwa, ja mikani ngite kwe yebätä Natán blitabare ben ngwane, ja töi mikani kwe bobre aune ja töi kwitani kwe (2 Sam. 12:13). Davidkwe kukwe tikani Salmo 51 ye tä mike nüke gare nie, David ñan ja töi kwitani ja ketakäre kwin jankunu Natán ben o ja mikani ngite kwe ye ngie ñan rikadre biti yebätä. Ñakare aune ja töi kwitani kwe töi bökänbiti (Sal. 51:3, 4, 17, encabezamiento).
9 Rei Ezequías ja ngwani käme krubäte mikata gare. Niara “jatani bike kri, yebätä Jehová mikani rubun kwe jakrä aune Jehová namani rubun juta Jerusalén aune Judá ye kräke” (2 Crón. 32:25). ¿Ñobätä Ezequías jatani bike kri? Jehová nämäne bien krubäte kwe, Jehovakwe dimikani nitre asirio ganainne aune bren tare nämänebätä ye Jehovakwe dianinkä. Jehová köböire jondron nämäne krubäte kwe, aisete namani ja dikaire nitre babiloniobätä. Yebätä Isaiakwe mäträbarebätä (2 Rey. 20:12-18). Ezequías ja töi mikani bobre aune ja töi kwitani kwe, David erere (2 Crón. 32:26). Ezequías nämäne ja ngwen ño o dre kwin aune dre blo nuainbare kwe ye Jehovakwe mikani ñärärä ngwane, Jehovakwe mikani tuin jai ni ja ngwanka metre ye kwrere. Biblia tä niere: “Ezequías nämäne kukwe kwin Jehová okwäkänti ye nuainne” (2 Rey. 18:3).
Rei David aune rei Ezequías ja mikani ngite yebätä mäträbarebätä ngwane, ja töi mikani bobre kwe aune ja töi kwitani kwe (Párrafo 8 aune 9 mikadre ñärärä)
10. ¿Mäträbare rei Amasiabätä ngwane ja töi mikani ño kwe?
10 Rei Amasías ye abokän käkwe Jehová mikani täte, “akwa ñaka nuainbare kwe ja brukwä tätebiti” (2 Crón. 25:2). ¿Dre nuainbare kwe? Jehovakwe niara dimikani nitre edomita ganainne, ye bitikäre jatani ngöbö nitre edomitakwe ye mike ngöböre jai.d Aune Jehovakwe mäträbarebätä ye ngwane ja dokwä mikani ribi kwe aune ñaka Jehová kukwei mikani täte kwe (2 Crón. 25:14-16).
11. Jehovakwe ngite kitadre ta nibi yekäre, ¿dre nuaindre nieta 2 Corintios 7:9, 11 yekänti? (Üai mikadre ñärärä).
11 ¿Reitre yebätä dre raba nemen gare nie? Nita ja töi kwite ja mikata ngite yebätä ngwane ja di ngwandre ñaka nuainkäreta. Arato, ni umbre ji ngwanka mäträdre nibätä kukwe ñan kri krubäte yebätä ngwane Jehová ñan niena ni kain ngäbiti aune nitre umbre kräke ni ñan rabadre ütiäte ye nikwe ñaka nütüdre. Ñobätä ñan aune reitre töi kwin käkwe gobranbare akwa mäträdre bätätre aune töi ükadrete ye namani ribere jai (Heb. 12:6). Ye medenbätä, mäträdre nibätä ngwane, ¿ja töi mikadre ño? 1) Ja töi mikadre bobre, 2) drebätä ja töi ükadrete ye erere nuaindre, 3) Jehová mikadre täte ja brukwä ngöibiti. Nikwe ja töi kwitai ye erere ngwane, Jehovakwe ngite kitai ta nibiti (ñäkädre 2 Corintios 7:9, 11 yebätä).
Mäträdre nibätä ngwane, 1) ja töi mikadre bobre, 2) dre nuaindre ja töi ükatekäre ye erere nuaindre, 3) Jehová mikadre täte ja brukwä ngöibiti (Párrafo 11 mikadre ñärärä)g
JEHOVÁ MIKANI TÄTE METRE KWETRE
12. ¿Rei meden ja ngwani metre aune medenkwe ñaka nuainbare, ¿ye ñokänti raba nemen gare nie?
12 Reitre nämäne ja ngwen metre nie nämäne Jehovakwe ye abokän nämäne Jehová mike täte töi bökänbiti. Niaratre ye ie ruäre ngwane kukwe nämäne nainte nibi gare nie. Akwa nämäne Jehová aibe mike täte aune nämäne ja di ngwen krubäte ngöbö ngwarbe nämäne juta yete ye diankakäre.e
13. ¿Ñobätä Jehovakwe niebare Rei Acab ñaka ja ngwani metre?
13 ¿Reitre ñaka ja ngwani kwin yebätä dre raba nemen gare nie? Bäkänä niaratre ñaka kukwe käme ye aibe nuainbare. Niaratre kukwe kwin nuainbare arato. Ñodre, ruäre ngwane Acab ja töi mikani bobre, niara köböite Nabot kämikani namani gare ie ngwane ja namani ruin ngite ie (1 Rey. 21:27-29). Arato, juta keta kabre kömikani kwe aune juta ruäre ben rübare kwe abokän ganainbare kwe (1 Rey. 20:21, 29; 22:39). Akwa Acab kukwe käme krubäte nuainbare abokänbätä ñaka ja töi kwitani jire kwe mikata gare: ja tuanimetre kwe töi kwitadre muko kwe ie aune nikani ngöbö ngwarbe mike täte (1 Rey. 21:25).
14. a) ¿Ñobätä Jehovakwe niebare rei Rehoboam ye ñaka ja ngwani metre? b) ¿Rei kwati ñan ja ngwani metre yekwe dre nuainbare?
14 Rei mada ja ngwani käme yebätä ani blite: Rehoboam. Nibi gare käne nie erere, niara kukwe keta kabre kwin nuainbare. Akwa, gobran kwe namani dite ye ngwane, Jehová kukwei ye käi kwitaninkä kwe jabiti, yete ja käne ngöbö ngwarbe mika jatani täte kwe (2 Crón. 12:1). Ye medenbätä, ruäre ngwane nämäne Jehová mike täte, mada ngwane ngöbö ngwarbe ye mika nämäne täte kwe (1 Rey. 14:21-24). Rei Acab aune Rehoboam, niaratre ñan aibe käkwe Jehová käi kwitaninkä jabiti. Metrere rei kwati käkwe ja ngwani käme ye käkwe kukwe ngwarbe ye mikani täte. Aisete rei meden nämäne ja ngwen kwin, rei ye nämäne Jehová mike täte metre o ñakare ye abokän kukwe keteitibiti nämäne nemen gare Jehovai rei ye kwin o rei ye käme.
15. ¿Kukwe metre mikadre täte ye ñobätä ütiäte krubäte Jehová kräke?
15 ¿Jehová mikadre täte ye ñobätä ütiäte krubäte? Juta dimikadre Jehová mike täte metre ye abokän sribi nämäne rei ye kisete. Reitre nämäne ja mike ngite ngwane, kukwe ñan kwin nuain nämäne kwetre aune ja mika nämäne ngite krubäte kwetre (Os. 4:1, 2). Ne madakäre, juta israelita o nitre israelita ye abokän Jehovakwe dianinkä ja mikakäre täte. Ye medenbätä, nämäne ngöbö ngwarbe mike täte ngwane, nämäne ja mike ngite metre ta Jehová rüere (Jer. 3:8, 9). Ni iti niena ja mäkäninte, akwa ja mikadre gure kwe ni madabe ñaka muko kwe yebe ngwane, raba ja mike ngite metre ta muko kwe rüere. Ye erere arato, nire tä Jehová mike täte biti rikadre ngöbö ngwarbe mike ngöböre jai ye tä ja mike metre ta Jehová rüere (Deut. 4:23, 24).f
16. ¿Ni iti ja ngwanka kwin o ja ngwanka käme ye ñokänti tä nemen gare Jehovai?
16 ¿Kukwe ne tä dre driere nie? Nitre tä ngöbö ngwarbe mike täte ye tuin käme krubäte Jehovai. Akwa ye ñan aibe, nita kukwe metre mike täte ngwane, nuaindre jankunu aune käre. Ni ño abokän ja ngwanka kwin aune ja ngwanka käme Jehová kräke yebätä Malaquías kukwe mikani gare metre ta: “Ni kukwe kwin nuainkä aune ni kukwe käme nuainkä, ni Ngöbö mikaka täte aune ni ñaka mike täte ye ñan ja erebe jutuaita munye” (Mal. 3:18). Ni nierare töi ngite ye medenbätä kukwe ruäre tä nainte nie ngwane, ñaka ja di ngwandre nekä jire, ñakare aune Jehová mikadre täte jankunu. Jehová tuanmetreta ngwane, ja mikata ngite rüere.
17. ¿Ñobätä töbikadre kwin käne ni ño ni tö ja mäkäite yebätä?
17 ¿Mä tä kaibe aune mä töita ja mäkätebätä? Ye erere ngwane, Malaquías kukwe niebare yebätä töbike. Ni iti ja ngwen kwin krubäte, akwa ñaka Jehová mike täte jire, ¿ni ye Jehovata mike tuin jai, ni ja ngwanka kwin ye kwrere o ni ja ngwanka käme ye erere? (2 Cor. 6:14). Mäkwe ja mäkädrete ni yebe ngwane, ¿mä dimikadre kwe kukwe ja üairebiti? Meritre ben Salomonkwe ja mäkäninte ye nämäne ja ngwen kwin, akwa ñaka nämäne Jehová mike täte jire chi. Ye medenbätä, bätärekä bätärekä jatani Salomón töi kwite Ngöbö ngwarbe mikakäre täte (1 Rey. 11:1, 4).
18. ¿Nitre rüne rabadre dre driere monso kwe ie?
18 Kukwe namani bare kira reitrebätä, yebiti nitre rüne raba dirire monsotre kwe ie. Reitre nämäne kukwe metre mike täte o ño yebiti töi kwin o ñakare ye Jehová nämäne mike gare jai, ye rükadre gare monsotre ie ye ütiäte krubäte. Nitre rüne tä kukwe niere aune tä ja ngwen ño yebiti, kukwe ja üaire ye bäri ütiäte kräketre rabadre driere monsotre kwe ie. Ñodre, ñäke Bibliabätä, kwen gätäbätä aune kukwe driere (Mat. 6:33). Ñobätä ñan aune, ni rüne käkwe ñan ye erere nuaindi ngwane, monsotre rün testiko ye aibebätä rabadre ja mike testiko raba nemen nütüre. Aisete, monsotre raba kite kukwe mada mike bäri ütiäte jai kukwe ja üaire ye kräke o raba Jehová tuenmetre.
19. ¿Ni iti tä kämikekä Jehovabätä ye raba nemen ja keteta ben? (Recuadro “Mä raba kiteta Jehová kokwäre” ye mikadre ñärärä).
19 Ni iti tä kämikekä Jehovabätä ye ngwane, ¿raba kukwe nuainne kukwe ükatekäreta Jehovabe? Jän, ñobätä ñan aune ni tä kämikekä Jehovabätä ye raba ja töi kwite tä ja mike ngite yebätä. Akwa ruäre ngwane rabadre ja töi mike bobre aune ja di kärere ni umbre ji ngwanka ie (Sant. 5:14). Kukwe ñan nuäre nikrä akwa yebiti ta nikwe ja di ngwain nuainne ja ketakäreta Jehovabe ye bäri kwin nikrä.
20. Nikwe ja ngwain reitre ja ngwani metre ye erere ngwane, ¿Jehovakwe ni mikai tuin ño jai?
20 ¿Reitre israelita yebätä dre nibi gare nie? Niaratre Jehová mikani täte metre ye erere nikwe Jehová taredi ja brukwä tätebiti ngwane, ni mikai tuin kwe jai ni ja ngwanka metre ye erere. Kukwe naninte nie ye rabadre ja töikrä nie, ja töi kwitadre aune ni raba dre dre nuainne kukwe ükatekäre ye erere nuaindre. Ngöbö metre Jehová aibe mikadre täte ye ütiäte krubäte ngwandre törö jai. Nikwe ja ngwain metre ngwane Jehovakwe ni mikai tuin jai ni ja ngwanka metre ye erere.
KANTIKO 45 “Tita töbiketari ja brukwäte”
a Reitre Israelita nieta ye ngwane, blitata reitre käkwe gobranbare juta Jehovakwe yebiti. Ruäre käkwe gobranbare juta ketebu Judá yebiti, mada abokän käkwe gobranbare juta Israel keta jätä yebiti, mada abokän käkwe gobranbare juta keta jätäbiti ketebu yebiti gwairebe jökrä.
b KUKWE ÜTIÄTE MIKATA GARE: Brukwä nieta Bibliabätä ye ngwane, blitata ni abokän ño, ni töita ño, nita dre mike nuaindre jai, ni töita dre nuainbätä, nita ja ngwen ño, blite ño aune dre nuain gare nie, ye medenbätä blitata.
c Proverbios 4:23: “Jondron mada ye jökräbiti ta, mäkwe ja brukwä ye kriemika, ñobätä ñan aune ye köböire ja nire tä nikwe”.
d Reitre ñaka israelita ye nämäne juta mada den jai ye ngwane nämänentre ngöbö juta madakwe ye mike ngöböre jai.
e Asá ja mikani ngite krubäte (2 Crón. 16:7, 10). Akwa, niarakwe ja ngwani kwin Jehová okwäkänti mikata gare Bibliabätä. Bäkänä, mäträbarebätä ye kenanbe ñaka kani ngäbiti kwe, akwa biti mada ja töi mikani bobre aune ja töi kwitani kwe ngite yebätä. Niarakwe ja ngwani käme akwa ja ngwani kwin kwe ye namani tuin bäri ütiäte Jehovai. Asakwe Jehová mikani täte töi kwatibebiti aune ngöbö ngwarbe mika nämäne täte ye dianinkä kwe (1 Rey. 15:11-13; 2 Crón. 14:2-5).
f Kukwe biani Jehovakwe Moisés ie yete kukwe ketebu käne yekänti, jondron mikadre ngöböre jai o ni iti mikadre ngöböre jai ye ñäkäi nämäne, ye kukwe ütiäte töbikatarikäre (Éx. 20:1-6).
g KUKWE MIKATA GARE ÜAIBÄTÄ: Ni umbre ji ngwanka iti kräke ñan nuäre dö tuametrekäre yebätä tä ja driere ni umbre ji ngwanka mada ie. Ja mräkä ye tä ja töi mike bobre mäträtabätä ye tä kain ngäbiti aune raba dre nuainne ye tä nuainne aune tä Jehová mike täte jankunu.