¿Ja mika gure ükaninte ño kena aune ñokäre ükaninte?
“Ngöbökwe niebare: Ni brare ne abko tä kaibe. Ye abko ñakare debe, aisete ti bike meri dätere [...] niara die mikakäre” (GÉNESIS 2:18, JK).
1, 2. a) ¿Ja mika gure ye ükaninte ño kena? b) ¿Ja mika gure yebätä dre nükani gare ni brare aune meri kena yei raba ruin nie? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä).
NITRE tä ja mäkete ye nierare. Akwa ¿ja mika gure ye ükaninte ño kena aune ñokäre ükaninte? Rabadre gare nie ye käkwe ni dimikai töbike kwin ja mika gure yebätä. Ngöbökwe Adán sribebare ye ngwane, ribebare kwe ie rabadre jondron nire ye kädeke. Jondron nire ye jökrä nämene krobu krobu, möre aune nidan, jutuabare Adán ie, “akwa ni brare yei ja muko ñaka kwani ja dimikakäre”. Aisete Ngöbökwe Adán mikani kübien aune krona dianinkä krati kwe. Krona yebiti niarakwe meri sribebare aune biani kwe Adán ie ja mukore. Ye erere ja mika gure ükaninte kena (ñäkädre Génesis 2:20-24 yebätä).a Nibira gare nie ye erere, ja mika gure ye Jehovakwe biani nie.
2 Jehovakwe kukwe niebare jardín Edén yekänti ye Jesukwe niebareta kä nikani kwati krubäte ta ye bitikäre: “Ni brare käkwe ja mikadre gure angwane, rikadre nüne jenena rünbtä amne meyebtä mento merire kwebe. Angwane ni nibu ye abko rabadi ni itibe kwrere” (Mateo 19:4, 5). Ngöbökwe Adán krona yebiti Eva sribebare, yebätä niaratre nibu tädre käre jabe ie Jehová tö namani ye nükani gare ietre raba ruin nie. Nitre gure ja tuanemetre aune muko rabadre nibu nimä yei Ngöbö ñaka tö namani jire.
JEHOVÁ TÖ NAMANI DREI YE NGÄTÄITE JA MIKA GURE YE ÜKANINTE KWE
3. ¿Ñokäre Ngöbökwe ja mika gure ye ükaninte?
3 Adán yebätä kä nämene juto muko kwe yebe aune ye bitikäre kädekani kwe Eva. Niara namani Adán dimikaka aune mukore. Ye abokän Eva töi nämene ño erere Adán ñaka töi nämene akwa mräkätre nünandre kwin yekäre nämenentre ye ribere jai meden gärätä. Gwairebe, Adán aune Eva rabadre nüne kä jutobiti jabe (Génesis 2:18). Ngöbökwe ja mika gure ükaninte ne kwe nitre rabadre kwati krubäte Kä jökräbiti tibien ye ütiäte krubäte (Génesis 1:28). Aune monsotre rabadre rün aune meye tarere akwa ja känenkäre rabadre kämikekä niaratre yebätä ja mäkätekäre aune monsotre ngübakäre. Nitre rabadre kwati krubäte kä jökräbiti tibien aune rabadre Kä tibien kwite bä nuäre.
4. ¿Nitre mikani gure kena yebätä dre namani bare?
4 Adán aune Eva ñaka Jehová mikani täte ye ngwane ja mika gure kena ye nikani ngwarbe. “Kulebra kira” käkwe Eva ngökani aune niebare kwe ie niarakwe “kri dre kuin btä dre käme mikakrä gare” jai ye kwetadre angwane, kukwe ütiäte rabadre gare ie. “Kulebra” ye abokän metrere Satana. Niarakwe niebare Eva ie kri ngokwä ye kwetai kwe angwane, rabadre kukwe meden kwin aune meden käme ye den nuaindre akwle jai. Eva jämi blite muko kwe yebe angwane ja töi mikani käne kwe kri ngokwä kwete. Ye nuainbare kwe angwane, yebiti bämikani kwe ñaka Adán mikani ütiäte kwe jai ni ji ngwanka mräkätre käne ye kwrere. Ne madakäre, Eva kri ngokwä biani Adán ie ye kwetani kwe. Ye nuainbare kwe angwane, ñaka Ngöbö mikani täte kwe (Revelación 12:9, TNM; Génesis 2:9, 16, 17, Jändrän Jökrä Namani Bare Ño Kena, [JK]; 3:1-6).
5. ¿Adán aune Eva kukwe niebare Jehovai ye tä dre dre driere nie?
5 Adán aune Eva kukwe nuainbare yebätä Jehová kukwe ngwanintari ietre angwane, Adán ngite kitani muko kwe yebiti. Niarakwe niebare: “Makwe meri dätebare ja mukore tie, ye mden käkwe kri ngwäkä ñan kwetamna makwe abko bini kwetadre tie, abkokänti tikwe kwiti”. Aune Eva ngite kitani kulebra yebiti niara ngökabare kwe yebätä (Génesis 3:12, 13, JK). ¡Ye kukwe ngwarbe niebare kwetre! Adán aune Eva ñaka Ngöbö mikani täte aune namani bike kri. Ye medenbätä, Jehovakwe mikani ja ngie nuin. ¿Adán aune Eva ñaka ja ngwani kwin ye tä dre driere nie? Ye tä driere nitre gure ie niaratre nünandre kwin jabe yekäre, rabadre Jehová mike täte aune ja mikadre ngite kwetre ye rabadre kain ngäbiti.
6. ¿Mä raba Génesis 3:15 ye mike gare ño?
6 Kä Eden yekänti Satana kukwe nuainbare, akwa yebiti ta Jehovakwe kukwe käbämikani nitre kä tibienbätä kräke ja känenkäre. Kukwe käbämikani ye kädekateta kukwe rabai bare niebare kena Bibliabätä yekänti, ye raba kwen nie Génesis 3:15 yekänti (ñäkädrebätä).b Kukwe niebare ye erere, Jehovakwe “meri” iti “monsoi” yebiti Satana gaite. Kä kwinbiti, angeletre töi kwin tä millón kwati krubäte abokän tä ja kete kwin Ngöböbe. Ye medenbätä Biblia tä niere niaratre ye tä Jehová muko ye kwrere. Jehovakwe angeletre ye iti diainkä Satana gatekäre ne kwe Adán aune Eva kän dre nianinte ye rabadre ni kä tibienbätä Ngöbö mikaka täte yekwe. Nitre Ngöbö mikaka täte yekwe nünain kärekäre Kä tibienbätä Jehová tö namani ie kena ye erere (Juan 3:16).
7. a) Adán aune Eva ja mikani Ngöbö rüere ye ngwane, ¿dre dre tä nemen bare ja mika gure yebätä? b) ¿Biblia tä dre ribere nuaindre nitre brare aune meritre gure yei?
7 Adán aune Eva ja mikani Ngöbö rüere ye köböite ja tuani kwetre kukwe kri keta kabre ben aune nitre ja mikani gure niaratre ye bitikäre yekwe ja tuani kukwe kri ben arato. Ñodre, Eva aune meritre mada yekwe monso rabadre ye ngwane ja tare nikadre krubäte kwetre. Ne madakäre, meritre ye muko käkwe taredre aune rabadre ja töi mike niaratre yebätä ie törbadre krubäte. Aune niaratre muko ye rabadre gobraine bätä ruäre ngwane rabadre mike ja tare nike, tä nemen bare kä nengwane ye erere (Génesis 3:16). Jehovata niere Bibliabätä ni brare gure rabadre ja tare yebiti ji dokwäre mräkätre kräke aune meritre gure rabadre muko mikani ji dokwäre Jehovakwe ye mike ütiäte jai (Efesios 5:33) (recuadro “¿Dre gärätä?” mikadre ñärärä). Ni brare aune meri kristiano gure ye tä sribire gwaire jabe angwane, ñaka tä ja tuin kukwe kri keta kabre yebe.
JA MIKA GURE ADÁN NÄIRE NÜKEBE ÑÜ KRI NÄIRE
8. Ja mika gure Adán näire nükebe ñü kri näire yebätä dre namani bare ye mä raba mike gare.
8 Adán aune Eva krütadre ye känenkri monsoi namani (Génesis 5:4). Niaratre monsoi namani kena ye abokän Caín. Ja mikani gure kwe meri iti niara mräkä yebe. Caín mräkätre ye iti abokän Lamec, niara ye ni brare kena namani meri nibu ben nieta Bibliakwe (Génesis 4:17, 19). Adán näire nükebe Noé näire, nitre braibe käkwe Jehová mikani täte. Nitre ye ruäre käkwe Ngöbö mikani metre täte ye abokän Abel, Enoc, Noé aune mräkätre kwe. Biblia tä niere Noé näire, angeletre ie “ni[tre] merire ne namani tuen kuin jakrä” nämene bä nuäre krubäte yebätä. Biblia tä niere angeletre jatani ja mike gure meritre kwati krubäte yebe. Angeletre aune meritre ñaka ja erebe käkwe ja mikani gure, yebätä monso namani kwetre ye namani krikri aune käme krubäte, niaratre ye Biblia tä kädeke nefilim. Kä ye ngwane, “ni jökrä kä nebtä töi namani ngitiekä kukwe kämekäme aibe nuenbtä” aune käre nitre töi nämene kukwe blo yebätä (Génesis 6:1-5, JK).
9. a) ¿Jehovakwe dre nuainbare nitre töi käme nünanbare Noé näire yebätä? b) ¿Aune ye tä dre mike gare ja töi kräke nie?
9 Jehovakwe ñü kri mikani näkäin Kä tibienbätä nitre käme ye jökrä gatekäre. Akwa dre rabai bare ye känenkri Noekwe mikani gare nitre ie. Ye medenbätä Biblia tä niere “Noé nämane nüne metre abko kwrere nämane dirire” (2 Pedro 2:5). Akwa nitre ñaka niara kukwei mikani täte ñobätä ñan aune niaratre töi nämene krubäte kukwe mada jiebiti, ñodre töi nämene ja mäkäte yebätä. Nitre nünanbare Noé näire ye erere nitre rabai nüne ni näire niebare Jesukwe (ñäkädre Mateo 24:37-39 yebätä). Jehovakwe nitre kä nebätä töi käme gaite ye mikakäre gare nitre ie, nita kukwe driere kä nengwane. Akwa kukwe kwin Gobran Ngöbökwe yebätä nita mike gare nitre ie ye nitre jökrä bäsi ñaka tä kain ngäbiti. ¿Kukwe namani bare Ñü Kri näire ye tä dre mike gare ja töi kräke nie? Tä mike gare nie ja mäkädrete aune monsotre ngübadre ye ñaka rabadre bäri ütiäte ni kräke aune köbö Jehovakwe nibira ja ken ye nikwe ñaka käi kwitadrekä jabiti.
JA MIKA GURE ÑÜ KRI NÄIRE NÜKEBE JESÚS NÄIRE
10. a) ¿Nitre kä keta kabre känti nämene nüne ñaka ja erebe ye nämene ni nemen kämekäme jabe ye mike tuin ño jai? b) ¿Abrahán aune Sara nämene gure yekwe kukwe meden kwin bämikani?
10 Noé aune monsotre nimä kwe ye itire itire muko namani itibe. Akwa Ñü Kri ye bitikäre, nitre brare kwati krubäte namani gure meri nibu nimä ben. Nitre kä keta kabre känti nämene nüne ñaka ja erebe ye jökrä nämene nemen kämekäme jabe. Niaratre nämene nuainne ngöbö kwetre mikakäre täte. Abrahán aune Sara nikani nüne juta Canaán yekänti angwane, yete nitre nämene nemen kämekäme jabe aune ñaka nämene ja mika gure mike ütiäte jai ye tuani kwetre. Jehovakwe juta Sodoma aune Gomorra ganinte ñobätä ñan aune kä yekänti nitre nämene nemen kämekäme krubäte jabe. Akwa Abrahán ñaka ja ngwani nitre ye erere. Niara nämene ji ngwen kwin mräkätre ye käne. Aune Sara kukwe kwin bämikani arato, ñobätä ñan aune nämene muko kwe mike ütiäte jai (ñäkädre 1 Pedro 3:3-6 yebätä). Abrahán tö namani ngobo kwe Isaac tuai ja mike gure meri Jehová mikaka täte yebe. Ye bitikäre, Isaac tö namani ngobo kwe Jacob tuai ye erere nuainne arato. Juta 12 nitre Israelkwe ye jatani Jacob ngäbriäntre kirabe yekri.
11. ¿Ngöbökwe Kukwe Biani Moisés ie ye nämene nitre israelita kriemike ño?
11 Kä nikani ta ye bitikäre, Jehovakwe kukwe ükaninte juta Israel yebe. Niarakwe kukwe biani Moisés ie ye biani kwe nitre israelita ie, ye käkwe niaratre dimikani nämenentre ja kete Ngöböbe ye kriemike. Ñodre, meri nibu nimä ben nitre brare rabadre ja mike gure ye ñäkäi nämene kukwe keta kabre nämene ükaninte yebätä. Ja mäkädrete nitre ngöbö ngwarbe mikaka täte yebe ye ñäkäi nämene kukwe nämene ükaninte yebätä arato (ñäkädre Deuteronomio 7:3, 4 yebätä).c Nitre nibu gure yei kukwe kri nämene nemen jabätä ye ngwane, nitre umbre ji ngwanka nämene dimike. Ne madakäre, nitre gure ñaka ja ngwen metre jai, tä mokrere aune ñaka tö ngwen jai yebätä kukwe nämene ükaninte arato. Aune ja tuanmetre yebätä kukwe keta kabre nämene ükaninte akwa nämene ni brare aune meri gure ye kriemike. Ñodre, “kukwe ñaka debe” meri tädre nuainne ye kwandre ni brare ie angwane, raba muko kwe tuenmetre (Deuteronomio 24:1). ¿Dre dre mika nämene tuin jai “kukwe ñaka debe”? Biblia ñaka mike gare. Akwa ni brare gure ñaka rabadre muko kwe tuenmetre kukwe kiakia nuaindre kwe yebätä (Levítico 19:18).
KÄRE NIKWE JA NGWANDRE METRE NI MUKO IE
12, 13. a) ¿Malaquías näire nitre judío ruäre ye nämene muko kwe mike tuin ño jai? b) Ni ja ngökabare ñöte aune gure ye rabadre ni madabe bätä ja mäkädrete kwe ben ye ngwane, ¿dre raba nemen bare?
12 Malaquías ni Ngöbö kukwei niekä ye näire, nitre judío kwati krubäte nämene kukwe jökräbätä muko kwetre tuenmetre. Niaratre nämene muko kwetre tuenmetre ja mäkätekäre meritre bäri bati o ñaka Jehová mike täte yebe. Jesús näire, nitre judío nämene jankunu muko kwetre tuenmetre kukwe jökräbätä (Mateo 19:3). Niaratre nämene muko tuenmetre kukwe ngwarbebätä ye nämene tuin käme Jehovai (ñäkädre Malaquías 2:13-16 yebätä).d
13 Kä nengwane ni Jehová mikaka täte käkwe ñaka ja ngwandre metre muko kwe ie ye ñaka kwin. Ye tä nemen bare nane nane. Akwa ni ja ngökabare ñöte aune tärä gure ye rabadre nemen ni mada tärä gure yebe bätä ja tuanemetre kwe muko kwe yebe ja mäkätekäre ni mada yebe ye ani bämike ja töite. Ñaka ja töi kwitadre kwe angwane, kitadrekä kukwebätä ne kwe konkrekasion tädre kwin (1 Corintios 5:11-13). Tö näinta konkrekasionte angwane, ja töi kwitanina metre kwe ye rabadre bämike (Lucas 3:8; 2 Corintios 2:5-10). ¿Kä rikadre kwäbe ta angwane mikadreta kukwebätä konkrekasionte? Kä rikadre kwäbe ta ye nie ñaka metre. Akwa kä raba niken kwati o biti bäri ta ye ngwane ni ja mikaka ngite ye ja töi kwitanina metre ye bämikadre kwe aune kadre ngäbitita konkrekasionte. Aune niara kai ngäbitita, akwa yebiti ta rabai “Ngöbö ngwärekri [...], kukwe üka[tekäre]” ben (Romanos 14:10-12; La Atalaya 15 febrero 1980, página 29 aune 30 mikadre ñärärä).
NITRE KRISTIANO NÄMENE JA MIKE GURE
14. ¿Ngöbökwe Kukwe Biani Moisés ie ye nitre israelita dimikani ño?
14 Ngöbökwe Kukwe Biani Moisés ie ye nämene kä 1,500 ye biti bäri nitre israelita yekwe. Kukwe ükaninte ye niaratre dimikani kukwe keta kabrebätä. Ñodre, nämene ja jie ngwankäre niaratre ie kukwe nämene nemen jabätä ietre mräkätre ben ye ükatekäre. Niaratre dimikani kwe ja jie ngwankäre nememe Mesías nükani ye ngwane (Gálatas 3:23, 24). Jesús murie ketani ye ngwane, Kukwe ükaninte ye mikani krüte. Ye ngwane, Ngöbökwe kukwe mrä ükaninte ni niara mikaka täte yebe (Hebreos 8:6). Akwa Ngöbökwe Kukwe Biani Moisés ie nämene nitre tuenmetre kukwe ruäre nuainne ye kukwe ükaninte mrä ñaka namanina nitre kristiano tuenmetre nuainne.
15. a) ¿Kukwe meden tä ükaninte konkrekasion kristiano yete ja mika gure yebätä? b) ¿Ni kristiano tä töbike ja tuanmetre yebätä ye rabadre dre dre ngwen törö jai?
15 Bati, nitre judío ji ngwanka kukwebätä käkwe kukwe ngwanintari Jesús ie ja mika gure yebätä. Jesukwe niebare ietre Ngöbökwe Kukwe Biani Moisés ie yebätä nie nämene nitre israelita raba ja tuenmetre, akwa Jehová töi ñaka nämene ye erere kena (Mateo 19:6-8). Kukwe niebare Jesukwe yebiti bämikani kwe ni kristiano rabadre kukwe ükaninte Ngöbökwe kena ja mika gure yebätä ye mike täte jankunu (1 Timoteo 3:2, 12). Nitre gure ye rabadre “ni itibe kwrere”, yebätä rabadre nüne käre jabe. Niaratre tädre nüne käre jabe yekäre, rabadre Jehová tarere aune ja tarere kwärikwäri. Nitre nibu gure ñaka nemen ni madabe yekwe ja tuanemetre ye ngwane, ñaka raba ja mäketeta ni madabe (Mateo 19:9). Ni brare o meri gure ye raba ja töi mike ngite juen ta muko kwe ñaka ja ngwani metre ie yebiti. Ni Ngöbö kukwei niekä kädeka nämene Oseas käkwe ye erere nuainbare muko kwe Gómer yebe. Aune ye erere Jehovakwe nuainbare arato nitre israelita ja töi kwitaninta yebe (Oseas 3:1-5). Ne madakäre, ni iti gure ye muko namani ni madabe rabadre gare ie akwa yebiti ta ja töi mikadre kwe nementa muko kwe yebe angwane, yebiti bämikai kwe tä ngite juen ta muko kwe yebiti. Ye ngwane, ñaka raba ja tuenmetre nieta Bibliabätä ye erere.
16. ¿Nitre tä ja töi mike ñaka ja mäkete yebätä Jesukwe dre niebare?
16 Jesukwe niebare nitre kristiano gure rabadre ni madabe ye aibe ngwane raba ja tuenmetre. Ye bitikäre “nire nire ie Ngöbökwe ja di biandre” rabakäre kaibe yebätä blitabare kwe aune niebare kwe: “Nire nire tö raba kukwe ne kaen ngäbti nünakäre kore Ngöbökrä, ye käkwe ka ngäbti” (Mateo 19:10-12). Nitre kristiano kwati tä ja töi mike ñaka ja mäkete ne kwe töi ñaka rabadre kukwe mada jiebiti ñobätä ñan aune tö sribidi Jehová kräke. Niaratre tä ja töi mike kore yebätä nikwe kwin niedre ietre.
17. ¿Dre käkwe ni kristiano dimikai ja mäkäite kwe o ñakare yebätä?
17 ¿Dre käkwe ni kristiano dimikai ja mäkäite kwe o ñakare yebätä? Niara raba nemen kaibe o ñakare yebätä rabadre ja töi mike. Ni raba nemen kaibe niebare apóstol Pablokwe. Nitre jökrä nämene nemen kämekäme ni madabe niebare kwe arato. Ye medenbätä kukwe ne niebare kwe mäträkäre: “Ni brare gure gure käkwe kibia meri jen kwebe. Erere arato, ni merire gure gure käkwe kibia brare jen kwebe”. Aune niebare kwe arato: “Mun ñan raba neme nuäre nüne kaibe ne ngwane, munkwe ja mikata gure jirekäbe, ñobtä ñan angwane mun ñan tädre neme ngware jirekäbe jabe, ye abko rabadre bäri kuin ruen tie”. Aisete ni iti raba ja töi mike ja mäkete ne kwe ñaka rabadre küdrere akwle jabätä o nemen kämekäme ni madabe. Akwa, erametre kä niena debe näre nitre kaibe yebiti ja mäkätekäre o ñakare yebätä rabadre töbike. Pablo niebare: “Ni ruäre [...] tö ja mikai gure ne ngwane, ja mika gure kwe, [...] nena ünän amne ja mikadre gure kwe abko käi nena ie. Ne aisete ja mikadre gure kwe raba ruen ie angwane, dre nuendre abko rabadre bäri kuin raba ruen ie, erere nuen kwe, aisete ni tö raba ja mikai gure, käkwe ja mika gure. Yebtä abko ñan ja mikadre ngite kwe Ngöbö rüere” (1 Corintios 7:2, 9, 36; 1 Timoteo 4:1-3). Monsotre töi nierare ja mikai gure krubäte ye ñan aibätä nikwe töi mikadre ja mäkete. ¿Ñobätä ni ñaka rabadre nuainne? Ñobätä ñan aune jämi ünä ja mika gure ye kräke raba ruin nie.
18, 19. a) ¿Ni kristiano rabadre ja mäkete ni ñobe? b) ¿Kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti nikwe ja tötikai drebätä?
18 Nitre kristiano gure yekwe nünandre kwin jabe yekäre, rabadre ja mäkete ni brare o meri ja ngökani ñöte tä Jehová tarere ja brukwä tätebiti yebe. Ne madakäre, niaratre töi tädre nünanbätä kärekäre jabe yekäre, rabadre ja tarere krubäte. Niaratre ja mäkäite “ni tödekaka Jesubti aibe ben” ye ngwane, Jehovakwe kukwe kwin mikai nemen bare kräketre (1 Corintios 7:39). Kukwe nieta Bibliabätä mäträkäre nibätä ye niaratre mikai täte jankunu angwane, nünain kwin kwetre jabe.
19 Kä nengwane nita nüne “kä krüte” te aune nitre gure tä kukwe meden meden ribere nünankäre kwin jabe ye ñaka tärä nitre kwati krubäte yekwe (2 Timoteo 3:1-5, TNM). Kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti nikwe ja tötikai kukwe keta kabre Bibliabätä ja jie ngwankäre ütiäte krubäte yebätä abokän raba ni kristiano dimike nüne kä jutobiti jabe kukwe kri rabadre niaratre kisete yebiti ta. Ye käkwe niaratre dimikai näin ji niken ni ngwena nüna kärekäre kokwäre yebiti (Mateo 7:13, 14).
a Génesis 2:20-24: “Ye erere ni brare ye namani jondron nire gwi aune nukwä kwitaka kwinta bätä jondron nire känsenta ye jökrä kädeke, akwa ni brare ye muko ñaka nämene dimikakäre. Aisete Ngöbö Jehovakwe ni brare ye mikani kübien nguseta aune nämene kübien ye ngwane, krona dianinkä krati kwe ye bitikäre ngätä dikaninta kwe. Aune Ngöbö Jehovakwe ni brare krona dianinkä yebiti meri sribebare kwe aune jatani ngwena ni brare yei. Ye bitikäre ni brare yekwe niebare: ‘Ne abokän sribebare ti krä aune ti ngätä tikwe yebiti. Ne kädekai Meri, ñobätä ñan aune meri ne jatani ni brare yekri’. Ye medenbätä ni brare käkwe kämikadrekä rün aune meyebätä aune rabadre ja kete kwin muko kwebe aune rabadre ni itibe kwrere”.
b Génesis 3:15: “Aune tikwe mä bätä meri mikai ja rüere kwärikwäri, aune tikwe mä monsoi bätä meri monsoi mikai ja rüere. Niarakwe mä dokwä trekaite aune mäkwe niara mikai bren ngoto üebätä”.
c Deuteronomio 7:3, 4: “Mä ñaka rabadre kukwe ükete jire niaratre yebe ja mika gure ye kräke. Mäkwe ñaka mä ngäbriäntre merire ye bian niaratre ngäbriäntre brare yei aune mä ñaka rabadre niaratre ngäbriäntre merire den mä ngäbriäntre brare kräke. Ñobätä ñan aune niaratre ñaka mä ngäbriäntre töi mikai ti mike täte ne kwe rabadre ngöbö mada mike täte; ye ngwane Jehová rabai rubun krubäte mun kräke aune niarakwe mä gaite drekebe ngwarbe”.
d Malaquías 2:13-16: “Aune munta kukwe mada nuainne ye abokän, munta kä jondron kukwakäre Jehovai yebiti ja okwä ñöi mike nen, munta muen aune murie jäke yebiti, ye medenbätä niara ñaka niena ja töi mike jondron bianta munkwe ie yebätä o jondron bianta munkwe ye ñaka niena mike tuin kwin jai. Aune munta niere: ‘¿Ñobätä?’ Ñobätä ñan aune Jehová tä testikore mun aune mun muko ye kräke, niara ye täbe sribi muko munkwe aune mun muko ben munkwe kukwe ükaninte ye erere, akwa munkwe tuanimetre meri madabätä. Aune ni iti käkwe ñaka nuainba, ñobätä ñan aune Ngöbö üai nämä kwe yebätä. ¿Aune niara nämä dre känene? Nämä meri monsoi käbämikani Ngöbökwe känene. Aune üai Ngöbökwe yebiti munkwe ja ngübabiti, bätä munkwe ñaka mun muko kena ye tuametre meri madabätä. Ñobätä ñan aune Jehová Ngöbö nitre Israelkwe tä niere ja tuametre ye tuin käme ie; aune Jehová nitre rükä jie ngwanka tä niere niara brukwä nire nire tä kukwe tare nuainne muko kwebätä ye kräke. Aune üai kwe yebiti niaratre ja ngübadrebiti, bätä niaratre muko ye ñaka tuanemetre kwetre meri madabätä”.