KUKWE JA TÖTIKARA 25
KANTIKO 96 Tärä Ngöbökwe ye ütiäte krubäte
Jacob kukwe niebare mrä yebätä dre nemen gare nie (parte 2)
“Dre rabadre juta kwatirekwatire kräke abko, erere niebare kwe ietre”(GÉN. 49:28).
KUKWE NEBÄTÄ JA TÖTIKAI
Jacob jatani bobre jakän ye ngwane, kukwe niebare kwe monsotre ni kwä kwe ie yebätä kukwe ütiäte nemen gare nie ja töi kräke.
1. ¿Drebätä ja tötikai?
JACOB ngäbriänkätre tä ja ükaninkrö jökrä niara bäre ta ye ngwane niara tä kukwe niere itire itire ie. Kukwe ja tötikara känebätä rababa gare nie erere niarakwe kukwe niebare monsotre nibokä kwe ie Rubén, Simeón, Leví aune Judá ie. Monsotre mada mada yekwe kukwe nuani yebätä namanintre töbike, dre niei ietre yebätä aune töi namani ñan krütare. ¿Jacobkwe dre niebare ngäbriänkätre mada kwe ie? Kukwe rakaikä ja känenkäre Zabulón, Isacar, Dan, Gad, Aser, Neftalí, José aune Benjamín yebätä ye ani mike gare jai.a
ZABULÓN
2. ¿Jacobkwe dre niebare Zabulónbätä aune ye namani bare ño? (Génesis 49:13; recuadro mikadre ñärärä).
2 (Ñäkädre Génesis 49:13 yebätä).b Zabulón mräkätre ye käkwe nünain mren kräbiti ngwitärikri, Kä Käbämikani ietre yete mikani gare Jacobkwe. Kä nikani 200 bäri ta, ye bitikäre Zabulón mräkätre käkwe nünanbare mren Galilea aune mren Mediterráneo ye kräbätä. Moisés kukwe ne niebare Zabulonbätä arato: “Zabulón, mä näin mentokwäre yebätä kä ngwen juto jabätä” (Deut. 33:18). ¿Dre nie tö namani? Zabulón mräkätre ye nämäne nüne mren ken yebätä nitre nämäne näin mrenbiti ye raba jondron kökö aune niaratre kräke rabai nuäre ngwian ganainkäre ye nie tö namani kwe bä raba tuin. Kukwe kwin nämäne Zabulón mräkätre kwe kä ngwankäre juto jabätä.
3. ¿Kä juto ye ñan riadrete nikän ye kräke dre käkwe ni dimikai?
3 ¿Dre nemen gare nie? Nita medente, ngwian tärä nikwe o ñakare yebiti ta, nüna raba kä jutobiti. Kä juto ye ñan riadrete nikän yekäre, dreta nikwe ye käi ngwandre juto (Sal. 16:6; 24:5). Jondron kwin tärä nikwe akwa ja töi mikadre bäri jondron ñan nikwe yebätä ye ngwane, kä juto raba nete nikän. Aisete dreta nikwe yebätä ja töi mikadre ye bäri kwin (Gál. 6:4).
ISACAR
4. ¿Jacobkwe dre mikani gare Isacarbätä aune ye namani bare ño? (Génesis 49:14, 15; recuadro mikadre ñärärä).
4 (Ñäkädre Génesis 49:14, 15 yebätä).c Jacob Isacar ye käikitaninkä sribire krubäte yebätä, aisete ketani kwe burro kräbätä, dite, raba tribe doboko ngwena yebätä. Kä käbämikani ie ye rabai kwin kräketre niebare kwe ie. Kukwe ye namani bare ja känenkäre kä käbämikani ietre ye ngwane, nünanbare kwetre ñö Jordán ye kräbäre, kä ye kwin nüra nökakäre mräkätre kräke (Jos. 19:22). Isacar mräkätre käkwe kä yete sribibare ja dibiti ye ñan ngörä, tribu mada mada dimikani kwe arato (1 Rey. 4:7, 17). Ñodre, Barac aune Débora ja di käräbare rükäre Sísara ben ngwane, Isacar mräkätre dimikani rükäre juta ye kräke (Juec. 5:15).
5. ¿Sribidre ja dibiti Jehová kräke ye ñobätä ütiäte?
5 ¿Dre nemen gare nie? Sribi nuain nämäne Isacar mräkätrekwe nämäne tuin ütiäte Jehovai, ye erere nita ja di ngwen niara mike täte ye tä kä mike nuäre Jehovabätä (Ecl. 2:24). Ja mräkätre umbre ji ngwanka konkrekasionte tä ye erere nuainne konkrekasion dimikakäre (1 Tim. 3:1). Ñan tä rüre kürü yebiti, akwa kukwe meden raba ja mräkätre denkä mento Jehovabätä yebätä tädre ja di ngwen kriemike (1 Cor. 5:1, 5; Jud. 17-23). Ye ñan ngörä, tätre kä denkä krubäte jai ja kitakäre kwin kukwe kädriekäre ja mräkätre töi mikakäre jäme aune dimikakäre konkrekasionte (1 Tim. 5:17).
DAN
6. ¿Dre nuain mananbare Dan mräkätre ye ie? (Génesis 49:17, 18; recuadro mikadre ñärärä).
6 (Ñäkädre Génesis 49:17, 18 yebätä).d Tibita nebe känime jibätä, käta mädä kwete tiebe ngotobätä ni mädäbiti kitakäre timon ye erere Dan niebare Jacobkwe. Raba rüe ganainne aune mräkätre kwe ye ñan raba rüe juta Israelkwe ye jürä ngwen. ¿Kukwe ye namani bare ño? Kä käbämikani ietre ye nikanintre den jai ngwane, Dan mräkätre nämä “niken mrä” juta Israel jiebiti kriemikakäre (Núm. 10:25). Sribi nuain nämäne kwetre ñan nämäne tuin ni madai, akwa sribi ye ütiäte.
7. ¿Nikwe dre ngwandre törö käre nita sribire Jehová kräke ngwane?
7 ¿Dre nemen gare nie? Ruäre ngwane sribita Jehová kräke ye ñan tuin ñodre, Ju Ja Ükarakrö mike mrebe, ja mike juto sribikäre gätä kri yebätä o kukwe mada. Mä kukwe ne erere nuainbarera ngwane, nun tö debe biain mäi. Aune mäta sribire ye tuin ütiäte krubäte Jehovai aune ñaka käi kwitekä jire jabiti. Ñobätä ñan aune nitre mada mä käikitadrekä ye mä ñan ngübare, ñakare aune Jehová tare mäkwe ye mätä bämike ye gare ie (Mat. 6:1-4).
GAD
8. ¿Ñobätä nitre Gad ye rüere ja mika nämäne krubäte? (Génesis 49:19; recuadro mikadre ñärärä).
8 (Ñäkädre Génesis 49:19 yebätä).e Gad mräkätre ie nitre rükä rükai nen niebare Jacobkwe. Kä nikani 200 biti bäri ta Gad mräkätre ie kä biani ñö Jordán ken yete, juta kwatí ja mikaka rüere ngätäite namani. Akwa kä ye kwin, nibi ngüba raba kwin te namani tuin ietre yebätä namanintre nüne kä yete (Núm. 32:1, 5). ¡Ñaka rüe ye jürä ngwani jire kwe! Jehová ara käkwe Gad mräkätre ie kä ye biani aisete ara käkwe kriemikai yei nämäne tö ngwen. Kä Käbämikani juta Israel ie ye jämi nemen täte kwetre ngwane, Gad mräkätre käkwe tribu mada mada dimikani ñö Jordán kwäräkri kä jökrä diankäre jai (Núm. 32:16-19). Nämäne niken rübätä ngwane, Jehová nämä muko, monso kwetre ye kriemikai nämä gare ietre. Ñän kä jürä ngwani jabätä kwetre, ñan kukwe nuäre nuainbare kwetre yebätä Jehová kukwe kwin mikani bare kräketre. (Jos. 22:1-4).
9. ¿Ni tö ngwandi Jehovai ngwane ni täi juto biare dre dre nuainkäre?
9 ¿Dre nemen gare nie? Tö ngwandre kwatibe Jehovai kukwe keta kabre tä ni kisete o kukwe ñan rabai nuäre ni kräke yebiti ta (Sal. 37:3).Etebantre aune ngwaitre kwatí tä ja töi mike sribire ju sribe yebätä, kukwe driere kä mente känti aune sribi mada tä juta Ngöbökwe yete tätre sribire ja töi jeñebiti. ¿Ñobätä tä ja töi mike kore? Tä tö ngwen Jehovai aune Jehovakwe ngübai ye gare ietre yebätä (Sal. 23:1).
ASER
10. ¿Aserkwe ñaka dre nuainbare? (Génesis 49:20; recuadro mikadre ñärärä).
10 (Ñäkädre Génesis 49:20 yebätä).f Nitre Aserkri rabadi jondron bokäne aune Israel yete kä kwin rabai kwetre Jacob niebare. Ye erere namani bare (Deut. 33:24). Kä kwetre abokän Mren Mediterráneo bätä juta Sidón nitre feniciabo yekwe te kä bäri ütiäte keteiti känti nitre nämäne jondron rürübäine ye namani kwetre. Akwa nitre Aser ñaka nitre cananeo juanintari yebätä, niaratre jatani ja ngwen nitre ye erere (Juec. 1:31, 32). Arato nämänentre jondron bökäne krubäte yebätä Jehová tare kwe ye jatani nekä käntre. Barac ja di käräbare nitre Aser ie rükäre rüebe ngwane, nitre Aserkwe ñan dimikani. Aisete, Jehová kukwe ñan tuabare nuainbare “ñö Meguidó” yekänti ye ñan tuani kwetre (Juec. 5:19-21). Barac aune Débora kansion ükaninte Üai demebiti, yete niebarebätä: “Aser namaninte täkänintibe kwekebe mren ye kräbäre” ye käkwe kä mikani genbätä nie raba nikwe (Juec. 5:17).
11. ¿Ñobätä ñan ja töi mikadre jondron kä nebätä aibe jiebiti?
11 ¿Dre nemen gare nie? Kukwe ütiäte bianta Jehovai ye abokän ni tö niara aibe mikai täte. Aisete nitre tö jondron tuabätä bäri jakwe, ngwian, nüna bäri kwin ye erere ni ñan töbike (Prov. 18:11). Nita ja di ngwen metrere ja töi mike sribire Jehová kräke (Ecl. 7:12; Heb. 13:5). Köböire kukwe kwin raba nemen nikwe. Tö ngwandre Jehovai aune kukwe kwin mikai nemen bare ja känenkäre kwe, ye abokän nüna kärekäre aune kwin (Sal. 4:8).
NEFTALÍ
12. ¿Profecía niebare Jacobkwe Neftalibätä ye namani bare ño raba ruin nie? (Génesis 49:21; recuadro mikadre ñärärä).
12 (Ñäkädre Génesis 49:21 yebätä).g Jacobkwe niebare Neftalíbätä niara rabadi blite “nuäre nuäre”. ¿Ye namani bare ño? Jesús nämäne kä tibienbätä ngwane, blitabare aune diribare kwin kwe yebiti (Juan 7:46). Aune juta Capernaúm, ye kite nitre Neftalí yekri, Jesús nämä “nemen käre” yete yebätä nämä niken juta kwe yete nieta Bibliakwe (Mat. 4:13; 9:1). Jesús rabadi “käträ ye kwrere” nitre Zabulón aune Neftalí kräke niebare Isaiakwe (Is. 9:1, 2). Nämäne dirire ño yebiti niara ye abokän “ñotra era metre tä trä ngitiekä ni jökräbtä ji metre Ngöbökwe mikakäre gare ietre” (Juan 1:9).
13. ¿Jehovakwe mä kadre ngäbiti yekäre mäkwe dre nuaindre?
13 ¿Dre nemen gare nie? Ni tö kä mikabätä nuäre Jehovabätä ngwane, nikwe dre niedi aune nuaindi ño yebätä töbikai käne. “Blitakäre kwin”. ¿Akwa ye nuain raba ño? Yekäre ni rabadre kukwe metre niedi käre (Sal. 15:1, 2). Ni mada töi mikadre jäme aune kukwe kwin nuaindi kwetre ngwane, ye niedre ietre ye ñan abokän nikwe ni mada kädriedre blo, ñakare aune kukwe metre niedre (Efes. 4:29). Ne madakäre, ni rabadre ja kite kwin kukwe driekäre kukwe metre mikakäre gare.
JOSÉ
14. ¿Jacob kukwe niebare Josebätä ye namani bare ño? (Génesis 49:22, 26; recuadro mikadre ñärärä).
14 (Ñäkädre Génesis 49:22, 26 yebätä).h Jehovakwe José “dianinkä mräkätre kwe ye ngätäite kukwe kwin kräke” yebätä José käi tädre juto jacobäta. Jacob blitabare “kri ngwä nemen käre kabrebätä aune küde niken mente kwäräkwärä”. Jacob abokän kri aune José abokän kri kite niken kwäräkwärä ye kwrere. Raquel nämäne bäri tare Jacobkwe, monso därebare kwe ye abokän José. Niara kräke jondron rabai bobu jire mräkätre kwe ye ngätäite. Aune erere namani bare Rubén, ye monso mubai Jacobkwe Lea ben, aune jondron biain nämäne monso mubai ie ye nianinte kän aune namani José kräke (Gén. 48:5, 6; 1 Crón. 5:1, 2). Ye erere, Efraín aune Manaséskite José yekri ye ie kä biani jene jene aune namani juta krobu kwrere (Gén. 49:25; Jos. 14:4).
15. ¿Josekwe dre nuainbare ngwani ja tare nike ye ngwane?
15 Josebätä Jacobkwe kukwe ne niebare arato ni rükä bukobiti “käkwe mun täkädi bukobti ne käkwe mun nikadi” (Gén. 49:23). José mräkätre bätä ngwanibätä aune mikani tuin yakrä jai. Akwa José ñan namani romon kräketre aune Jehová kräke. Jacob niebare arato: “José tädi buko ketaninte biare kisete rükrä aisete ñan ngitiadre rüe ngäniene” (Gén. 49:24). Kukwe tare ben nämäne ja tuin ngwane, käre nämä Jehová känene. Mräkätre kukwe tare nuainbarebätä akwa niara mikanintre tuin bobre kwe jai (Gén. 47:11, 12). Kukwe tare ben Josekwe ja tuabare yekwe mikani bäri dite (Sal. 105:17-19). Ye köböire, José yebiti Jehovakwe kukwe ñan tuabare nuainbare juta Israel kräke.
16. ¿Ja tuadre kukwe tare ben ye ngwane ja ngwandre ño José erere?
16 ¿Dre nemen gare nie? Nikwe ja ganamana kukwe tare ie ye raba ni denkä mento Jehovabätä aune ja mräkätre yebätä. Ebokänä kukwe tare ben nita ja tuin ye Jehová ñan ketebätä, ñakare aune tödeka nikwe tä nemen bäri dite aune tä ni dimike rabakäre ni kristiano bäri kwin (Heb. 12:7, nota mikadre ñärärä). Arato rabai bäri nuäre ni kräke ngite kitakäre ta ni madabiti aune mikakäre tuin bobre jai (Heb. 12:11). Ngwen törö jai, mäta ja ngwen ño ye tuin Jehovai aisete mäta kä ngwen nüke jai ye köböire kukwe kwin biandi kwe mäi nuainbare José kräke kwe ye kwrere.
BENJAMÍN
17. ¿Kukwe niebare Jacobkwe Benjaminbätä ye namani bare ño? (Génesis 49:27; recuadro mikadre ñärärä).
17 (Ñäkädre Génesis 49:27 yebätä).i Nitre Benjaminita ye rabai nitre rükä rubune lobo kwrere niebare kwe (Juec. 20:15, 16; 1 Crón. 12:2). Bitikäre, “kä dekä” aune “kä niken nekä dere” niebare kwe. Kä dekä : ye abokän ni iti kädekai kena gobrankäre nitre israelita yebiti ye gäräbare kwe, Saúl kädekani kena reire bitikäre rükäre nitre filisteo ben ñaka kä jürä ngwani jabätä kwe (1 Sam. 9:15-17, 21). Aune “kä niken nekä dere” niebare kwe ngwane, kä nikani raire ta ngwane, Israel yebiti gobran ñaka nämänena jire ngwane,reina Ester bätä Mardoqueo käkwe nitre israelita ye mikani kwäre nitre persa yebätä (Est. 2:5-7; 8:3; 10:3).
18. ¿Nitre Benjamín ja ngwani metre ye erere ni raba ja ngwen ño?
18 ¿Dre nemen gare nie? Nengwane, Jehovata nitre ruäre kädeke juta kwe yete ni jie ngwankäre ye ni rabadre dimike aune ja ngwen metre ietre (1 Tes. 5:12). Nitre Benjamín nuainbare erere, ñodre Saúl kite Benjamín yekri ye kädekani reire Jacob kukwe niebare ye erere, ye käi namani juto bätätre raba ruin nie, akwa kä nikani kabre ta ye ngwane David kite nitre Judá yekri ye kädekani reire yekri nitre Benjamín käkwe ja mikani (2 Sam. 3:17-19). Kä nikani ruäre ta, tribu ruäre namani rüre jabe ngwane, nitre benjamin ja ngwani metre käre rei kite Judákri Jehovakwe kädekani ye ie, ni ja ngwain niaratre kwrere ngwane, ja ngwandi metre Jehovai (1 Rey. 11:31, 32; 12:19, 21).
19. ¿Jacobkwe kukwe niebare jämi krüte känenkri yebätä dre nemen gare nie?
19 Jacob jatani bobre jakän ngwane, kukwe niebare mrä kwe monsotre ie yebätä kukwe nibira gare nie. Ni ja tötikaita kukwe käbämikani kwe monsotre ie yebätä ngwane, tödeka nikwe mikai dite kwe tö ngwankäre kukwe käbämikani nie ja känenkäre yei. Nikwe töbikaitari kukwe kwin namani bare Jacob monsotre yebätä ngwane, ye ni dimikai sribire bäri kwin Jehová kräke.
KANTIKO 128 Nikwe kä ngwandre nüke jai nükebe mrä
a Jacobkwe kukwe niebare monsotre nibokä känekäne ie, Rubén, Simeón, Leví aune Judá jatäri. Arato kukwe kwin niebare monsotre mada mada ye ie, akwa ñan kädekani jatäri kwe.
b Génesis 49:13: “Sabulon, ma bkün abko rabadi nüne mrenkräbti. Ye känti ru näin mrenbti rabadi nünenkä. Arato kä rabadi ma bkünkrä nebe ngätäi juta Sidonbe”.
c Génesis 49:14, 15: “Isakar, ma bkün abko ja tare nikadi kri sribibtä ño tribe mikata krikri burobtä kwärikwäri, kisete tä nebe dräre, akwa tribe diankata btä ngwane tä jadüke. Ye kwrere jire ma bkün rabadi sribibtä. Akwa kä ma bkünkrä rabadi tuen kuin ma bkünye sribikäre amne nünankrä. Ye ngwane, rabadi sribire ngwarbe ni mdakrä”.
d Génesis 49:17, 18: “Tibita nebe känime jibtä, käta mdä kwete tiebe ngotokwatabtä ni mdäbti kitakäre timon, kwrere jire ma bkün rabadi ni ngökö. Jakobokwe niebareta mda: ¡Aingwaree, makwe ti dianditari abko, tita ngibiare Dänkin Ngöbö!”.
e Génesis 49:19: “Bti niebareta mda Jakobokwe: Ga, ma bkün abko rüe rükadi neen ietre, akwa yebti niaratrekwe rüe juanditari kwäräbe ja dokwäre”.
f Génesis 49:20: “Aser, ma bkün abko nünandi kä kuinte aisete, rabadi mrö kuinkuin bäkäne kabre, käkwe mrö kuin biandi jreiye”.
g Génesis 49:21: “Netali, ma bkün abko, büra möre näin betekä jötrö kwrere rabadi, akwa rabadi blite nuäre nuäre, akwa ñakare ni ngökakrä”.
h Génesis 49:22, 26: “Jose btä ma ngobo nibu, mun abko, kri känime ñö kräbti, ngwä neme käre kabre btä amne, küde niken mente kwäräkwärä, kwrere jire mun bkün rabadi näin kä den jae. Tita kukwe kuin niere ja di biankäre munye, ne abko bäri kri, ñobtä ñan angwane jändrän ne rabadi kärekäre Jose bkünkwe. Jose juanintari mente mräkäkwe ja ngätäite abko, ie tita ja di bien kri kore. Ti rünkwe ñan ja di bianba tie erere tita bien Joseye”.
i Génesis 49:27: “Benjamin, ma bkün abko, ño lobota muntiare romone bti, tä nebe kwete jötrö kwärä dekä bti, tä nebe trine amne, jändrän ötöta neme ie abko, mräkätä kwete dere. Ye kwrere, ma bkünkwe jändrän diandikä ni mdakän romone bti, dräidi jabti kwetre”.