MWAZI G’OKUYIGA 38
Misole We, Kalamo Kanyabachi Mwachishoga?
“Oburhegerezi bwakulanga.”—MEZ. 2:11.
OLWIMPO 135 Oku Buzigire Yehova Akuhemere: “Oyengehe Mwana-wani”
OKU BUGEKEa
1. Hali zihe zikomeere Yehoashi, Uziya, na Yosiya bali hurene?
GURHE wakachiyunva nk’obere murhegesi w’olubaga lwa Mungu amango ochili mudorho? Gurhe wakakolesa emisi n’obukulu bwawe? Ebiblia erhubwirire misole miguma yalibere bami be Yuda. Omufano, Yehoashi ali gwerhe myaka 7, Uziya 16, na Yosiya aligwerhe myaka 8. Ba nka wawaza emilago baliyunvirhe bagwerhe! Aliko, chiro akaba oku ebintu birhali bayorohere, Yehova n’abandi bantu bali barhabere bajire bintu binja binene.
2. Bulagurhe kuli kwinja okuyiga eju ya Yehoashi, Uziya, na Yosiya?
2 Rhwabo rhurhali bami changwa bami-kazi, aliko rhwakayiga binene kugerera akalamo ka Yehoashi, Uziya, na Yosiya. Balirholere esimikiro zinja, aliko kandi hali n’amango balirholere n’ezibihire. Kugerera emifano yabo, rhwabona bulagurhe birhuhemere kuchishoga abera benja, kuyorha berhohye, n’okugenderera kulonza Yehova.
OCHISHOGE ABERA BENJA
Byakashobokana kukulikira omufano gwa Yehoashi omu kuyunviriza amahano m’abera benja (Olole echifungo cha 3, 7)c
3. Gurhe Omudahwa Mukulu Yehoyada alirhabere Mwami Yehoashi arhole esimikiro zinja?
3 Oyiganye Yehoashi omu kurhola esimikiro z’obwengehe. Amango alichili musole, Mwami Yehoashi alirholere esimikiro nyinja. Agola mango eshe abaga afire, Yehoashi aliri akulikira obwerekezi b’Omudahwa Mukulu mwimana, Yehoyada. Oyola mudahwa aliri ayerekeza Yehoashi nka mugala. Kugerera omufano gwinja gwa Yehoyada, Yehoashi achishoga kukolera Yehova n’okurhabala abandi bantu nabo bamukolere. Kandi Yehoashi alijirire okwage koshi y’ehekalu lya Yehova lishuba kukwizwa.—2 Ny. 24:1, 2, 4, 13, 14.
4. Nyungu zihe rhwapata amango rhusiimire n’okukenga amarhegeko ma Yehova? (Mezali 2:1, 10-12)
4 Akaba abazere bawe changwa muntu mulebe akuyigirize kuzigira Yehova n’okulama nk’oku amakanuni mage maderhere, onaba eyi wahabirwe empano y’akachiro. (Osome Mezali 2:1, 10-12.) Abazere bawe bakakukoomeza mu njira zinene. Waza gurhe eshe wa mwali-werhu muguma oyirikirwe Katya amurhabalaga kurhola esimikiro zinja. Buli lusiku amango eshe aliri amuheka oku masomo, aliri aganira naye oku lwandiko l’olola lusiku. Katya aderhere ntya: “Eyola nganiro yaliri yantabala kujira ebintu binja amango haliri harhengerera ebibazo.” Nkabaga, abazere bawe bakahebaho amarhegeko mayumangire oku Biblia, aliko wanachiyunva nk’amola marhegeko makubuzize kujira ebintu olonzeze. Bichi byakakurhabala y’okulikira obwerekezi bwabo? Mwali-werhu oyirikirwe Anastasia ayibukire gurhe abazere bage baliri barhola akasanzi yi bamufasiriya bulagurhe bahebereho amarhegeko malebe. Aderhere ntya: “Echola chalintabere menye emipaka yani, narhegeera oku amola marhegeko marhali m’okumbuza omurhula, aliko mali m’okundanga bulala banzigiire.”
5. Nka gurhe ebijiro byawe byakalerha engaruka oku bazere bawe naku Yehova? (Mezali 22:6; 23:15, 24, 25)
5 Abazere bawe bakagwarha obusiime amango oli wakolesa amahano marhengere omu Biblia bali bakuhereza. N’ech’akamaro bwenene, wasiimisa Mungu n’obwira bwawe haguma naye bwakomera. (Osome Mezali 22:6; 23:15, 24, 25.) Echola chirhakuhere si empanvu nyinja y’okuyiganya omufano gwa Yehoashi amango ali chili musole?
6. Amango Yehoyada amala kufa, mahano mande Yehoashi aliri ayunviriza na ngaruka zichi malimulerhere? (2 Mambo ya Nyakati 24:17, 18)
6 Oyige kugerera esimikiro zibi za Yehoashi. Amango Yehoyada afa, abera ba Yehoashi bamushumika kujira ebintu bibi. (Osome 2 Mambo ya Nyakati 24:17, 18.) Achishoga kuyunviriza abarhwali be Yuda barhalizigiire Yehova. Nkabaga nawe oyemerere oku Yehoashi alikwanene kuyaka abola bera, bulala baliri bakola ebintu bibi. (Mez. 1:10) Gurhe byalijire byaba? Ahali h’okujira ntyo, ayinja ayunviriza amahano mabi m’abola balumbwa mpu bera. Amango Zakariya, muzala wa Yehoashi, achihangana kumuhanula, Yehoashi ava amuyirha. (2 Ny. 24:20, 21; Mt. 23:35) Kweri ebyola byaligayisize bwenene, bwanali bunganyi bunene! Yehoashi alihwanzize akalamo kage bwinja, aliko ech’okugayisa avaba chigamba ch’obwemere, anaba munizi. Buzinda, abakozi bage naye bamuyirha. (2 Ny. 24:22-25) Akagenderere kugwarha akalamo kenja bwenene nk’agendereraga kuyunviriza Yehova, na balala bamuzigiire! Bichi wakayiga kugerera omufano gwa Yehoashi?
7. Bera ba nyabachi wachishoga? (Olole n’efoto.)
7 Echintu ch’oburhanzi rhwakayiga kugerera omufano gwa Yehoashi g’okurhola esimikiro mbi ch’echila: Birhuhemere rhuchishoge abera bazigiire Yehova banalonzeze kumusimisa, n’abola bera barhurhabala kujira ebintu binja. Rhwakajira obwira n’abantu bashajire changwa abali misole kurhwabo. Oyibuke oku Yehoashi aliri mudorho kulusha mwira wage Yehoyada. Okubilolere okuntu onachishoga abera, ochibaze ntya: ‘Banantabala si kukomeza obwemere bwani mu Yehova? Banampeba si omurhima ndame kuguma n’oku amakanuni ma Mungu maderhere? Banaderha si eju ya Yehova n’enyigirizo zage z’okuli z’akachiro? Banayerekana oku bakengere amakanuni ma Mungu si? Banambwira si ebi nkwanene kuyunviriza, changwa banampa amahano amango imakenere?’ (Mez. 27:5, 6, 17) Okuderha okuli, nka bera bawe barhazigiire Yehova, eyibarhagwerhe kamaro. Aliko akaba bera bawe bazigiire Yehova, omenye oku bakurhabala amango moshi!—Mez. 13:20.
8. Akaba rhunakolesa Enternete, bichi rhukwanene kuchilangako?
8 Zene, Enternete eli njira nyinja y’okuganira n’omulala na bera berhu. Aliko, bantu banene banakolesa eyola njira yibachirata omu kuyerekana amafoto mabo oku bandi bantu, n’amavideo mayerekene ebi bagulire changwa ebi bakolere. Akaba onakolesa Enternete, ochibaze ntya: ‘Omuhigo gwani kuli kuchirata si? Nandoza si kuyereka abandi echintu chikwirire, changwa si nandoza abandi bansingize? Nanziga abandi bantu banakolesa Enternete bashumike enkengero zani, ebinwa, ebijiro omu njira erhakwirire si?’ Mwene-werhu Nathan Knorr, waliri akola omu Baraza Lirhambwirwe, alihanire linola hano: “Orhalonzaga kusimisa abantu. Nk’olonzeze kusimisa abantu, wakachibugana eyi ntaye n’omuguma wasimisize. Ok’ojirage osimise Yehova, na ntyo wasimisa balala boshi bazigiire Yehova.”
BIRHUHEMERE RHUYORHE BERHOHYE
9. Bichi Yehova alirhabere Uziya ajire? (2 Mambo ya Nyakati 26:1-5)
9 Oyiganye Uziya omu kurhola esimikiro zinja. Amango Mwami Uziya aliri musole, aliri mwirhohye. Aliyigire “kuyubaha Mungu w’okuli.” Yehova alimugishire hofi mw’eyola myaka yoshi 68. (Osome 2 Mambo ya Nyakati 26:1-5.) Uziya alihimire mashanja manene maliri banzi b’olubaga lwa Mungu, ajira n’okwage koshi omu kulanga bwinja evile ye Yerusalemu. (2 Ny. 26:6-15) Uziya ali gwerhe obusiime mu byoshi Mungu aliri amurhabala kujira.—Muh. 3:12, 13.
10. Bichi byahikiraga Uziya?
10 Oyige kugerera esimikiro zibi za Uziya. Mwami Uziya alikoomere kubwira abandi bichi bakwanene kujira. Nkabaga echola chaliri charhuma achiyunva oku arhakwanene kukenga amarhegeko ma Yehova. Lusiku luguma, Uziya aja omu hekalu lya Yehova analonza kuchirhumiriza kuyosa obuvumba oku mazabahu. Abami barhalikwanene kukola akola kasi. (2 Ny. 26:16-18) Omudahwa Mukulu Azariya achihangana kumuhanula, aliko Uziya agwarha ebisirani binene bwenene. Ech’okugayisa Uziya arhayorhaga mwimana emwa Yehova, naho Yehova amushurha ebibenzi. (2 Ny. 26:19-21) Akalamo kage kakagenderere kukwira bwenene nk’ayorhaga mwirhohye!
Ahali h’okuchibanda omu chifuba eju y’ebirhwayeneze, rhukwanene kugwarha eshukrani emwa Yehova oku bilolere ebyali arhurhabala kujira (Olole echifungo che 11)d
11. Bichi byakarhurhabala rhuyorhe berhohye? (Olole n’efoto.)
11 Amango Uziya agangaza omu burhegesi bwage, aleka kugwarha eshukrani emwa Yehova, oku bintu binja byoshi abaga amujirire. Bichi ebyola birhuyigirize? Rhukwanene kuyibuka oku Yehova yenarhuhereza ebintu binja byoshi rhunasimira omu kalamo kerhu n’omu kasi kage. Ahali h’okuchibanda omu chifuba oku bilolere ebirhwayeneze, rhukwanene kugwarha eshukrani emwa Yehova oku byali arhurhabala kuyeneza.b (1 Ko. 4:7) Rhukwanene kuyemera oku bwirhohye oku rhurhashinganene n’oku rhukenere empanulo. Mwene-werhu ogwerhe myaka 60 ntya ayandika ntya: “Nayigire oku ntakwanene kugwarha omugayo changwa kuvunika omurhima, amango abandi bamarhegera amagosa mani. Amango naliri nahaabwa obuhane bw’amagosa naliri najira nchili mwana mango maguma, naliri nachihangana kumakolesa n’okukola nk’oku nakanagala omu kasi ka Yehova.” Amango rhwamakenga Yehova n’okuyorha berhohye, kweri rhwagwarha akalamo kalimo obusiime.—Mez. 22:4.
OGENDERERE KULONZA YEHOVA
12. Amango Yosiya aliri musole, gurhe alilonzeze Yehova? (2 Mambo ya Nyakati 34:1-3)
12 Oyiganye Yosiya omu kurhola esimikiro zinja. Yosiya aligwerhe myaka 16 amango arhondera kulonza Yehova. Alilonzeze kuyiga binene oku bilolere Yehova n’okujira obulonza bwage. Aliko, akalamo karhaliyorohere oyola mwami walichili musole. Mw’agola mango, bantu banene baliri baharamya bamungu b’obubeshi, bobola Yosiya alikwanene kugwarha obushiru y’abwira abola bantu baleke kujira ntyo. Na buzinda aliyinjire kugwarha obushiru! Embere Yosiya agwarhe myaka 20, ahwanza kukula emparamyo y’obubeshi omu shanja lye Izraeli.—Osome 2 Mambo ya Nyakati 34:1-3.
13. Gurhe akalamo kawe kakwanene kuba amango wamachihaana emwa Yehova?
13 Chiro akaba oli musole bwenene, wakachishoga kuyiganya Yosiya omu kuyiga binene oku bilolere Yehova n’okubilolere engeso zage zinja bwenene. Amango wamajira ntyo, wachiyunva olonzeze kuhaana akalamo kawe emwage. Nka gurhe okujira ntyo kwahuma oku kalamo kawe? Luke, wabatizwaga eyi agwerhe myaka 14, aderhere ntya: “Kurhenga zene na kugenderera naheba akasi ka Yehova oku nafasi y’oburhanzi omu kalamo akani, n’okuchihangana kumusimiisa.” (Mk. 12:30) Nawe wakagwarha emigisho nk’ohigirire kujira ntyo!
14. Lerha emifano eyerekene gurhe misole miguma eli yayiganya Omwami Yosiya.
14 Bigeregezo bihe biguma omusole oli wakolera Yehova akahurana? Johan, wabatizwaga eyi agwerhe myaka 12, aderhere oku abaliri asoma nabo baliri bachihangana kumuhidika yanywa erhabi lye chielectronike. Yapata emisi y’okuhima akola kahidiko, Johan ayibuka yewe yenyine oku okunywa erhabi lye chielectronike kwakabihizye amagala mage n’obwira bwage haguma na Yehova. Rachel, wabatizwaga eyi agwerhe myaka 14, afasiriye ebyamurhabalaga y’agala kulwisa ebigeregezo aliri ahurana oku masomo. Aderhere ntya: “Naliri nalonza ebintu byakanyibusya oku bilolere Ebiblia na Yehova. Omufano, oku masomo eyi rhwayigaga eyistware, yananyibusya ngani ndebe ye Biblia changwa obulebi. Changwa amango ndi naganira na muntu mulebe oku masomo, nanawaza oku lwandiko lulebe nakashambalako haguma naye.” Ebigeregezo oli wahurana byakaba eyi bilekene n’eby’Omwami Yosiya aliri ahurana, aliko wakaba mwengehe na mwimana nk’oku naye aliri. Okulwisa ebibazo omu myaka yawe y’obusole, kwakurheganya kuhima ebindi wahurana omu myaka eli embere.
15. Bichi byarhabalaga Yosiya akolere Yehova oku bwimana? (2 Mambo ya Nyakati 34:14, 18-21)
15 Mwami Yosiya amango agwarha myaka 26, ahwanza kukwiziza ehekalu. Amango baliri bakola akola kasi, babona “echitabu che sheriya ya Yehova ahanaga kugerera Musa.” Amango mwami ayunva eby’eyola Sheriya ederhere, aho han’aho ahindamula ebintu n’okukenga ebiyandikirwemo. (Osome 2 Mambo ya Nyakati 34:14, 18-21.) Wakasiima kusoma Ebiblia oku kahunda si? Nkabaga oliwachihangana kuyisoma buli lusiku. Oliwasiimira ebilimo si? Oliwabika si mandiko malebe makakurhabala woyo bwawe-bwawe? Luke, rhwashambalagako embere, aligwerhe akarne aliri ayandikamo ebintu bimusimisize abwene. Okujira ntyo kwakurhabala oyinje wayibuka amandiko me Biblia, changwa ebintu by’akamaro wayigire mw’agola mandiko. Ok’oli wagenderera kumenya n’okuzigira Ebiblia bwenene, kuwanachiyunva olonzeze kukolera Yehova bwenene. Kandi, nka kulala Echinwa cha Mungu charhabalaga Mwami Yosiya ajire ebintu binja, nawe chakurhabala.
16. Bulagurhe Yosiya alikolere amagosa makomere, na bichi echola chakarhuyigiriza?
16 Oyige kugerera esimikiro zibi za Yosiya. Amango Yosiya agwarha myaka 39 ntya, ajira amagosa marhumaga afa. Alichilangalire yewe yenyine ahali h’okuhema Yehova obwerekezi. (2 Ny. 35:20-25) Bichi omufano gwage gurhuyigirize? Chiro rhwakaba rhugwerhe myaka enga changwa rhwamayiga Ebiblia mu myaka engana gurhe, rhukwanene kugenderera kulonza Yehova. Ebyola biheberemo oku salira oku kahunda yirhupata obwerekezi bwage, okuyiga Echinwa chage, n’okuyunviriza amahano ma Bakristu bakulire ekiroho. Echola charhuma rhurhachiyinja rhwajira amagosa makoomere n’okurhurhabala rhugwarhe busiime bunene.—Yak. 1:25.
MISOLE WEE, MWAKAGWARHA AKALAMO KALI M’OBUSIIME
17. Bintu bihe by’akamaro rhwayigire kugerera bami basharhu be Yuda?
17 Hali bintu binene bisimisize wakakola amango ochili musole. Engani ya Yehoashi, Uziya na Yosiya, ziyerekene oku emisole yakarhola esimikiro z’obwengehe n’okusiimisa Yehova omu kalamo kabo. Nk’oku rhwabwene, kweri eyola misole yalijirire amagosa mabalerheraga engaruka zibi. Aliko, nka rhwamayiga kujira ebintu binja bajiraga, n’okuyaka kujira amagosa bajiraga, rhwapata akalamo kali m’obusiime.
Omusole Daudi aliri mwimana emwa Yehova. Ali simisize Yehova, naye byamulerhera obusiime (Olole echifungo che 18)
18. Mifano mihe eli omu Biblia eyerekene oku wakagwarha akalamo kagwerhe obusiime? (Olole n’efoto.)
18 Ebiblia ederhere oku yindi misole yaliyegerere Yehova, yaliyemererwe naye, yanagwarha obusiime omu kalamo. Daudi ali muguma mubo. Amango aliri musole, achishoga kuba mwira wa Mungu, nabuzinda aba mwami mwimana. Kweri, mango maguma alijirire amagosa, aliko Mungu alibwene oku Daudi ali mwimana. (1 Fa. 3:6; 9:4, 5; 14:8) Amango wamayiga oku bilolere Daudi, omufano gwage gwa kuheba omurhima okolere Yehova oku bwimana. Changwa wakayiga binene oku bilolere omufano gwa Marko changwa ogwa Timoteo. Barhonderaga kukolera Yehova amango bali chili misole bwenene, banagenderera kumukolera oku bwimana. Esimikiro yabo y’okukolera Yehova ya musimisa, nabo yabalerhera obusiime.
19. Kalamo kanyabachi wakagwarha?
19 Okuntu oli wakolesa akalamo kawe zene, kwayerekana okuntu akalamo kawe nji kaba omu mango mayinjire. Nk’olangalire Yehova ahali h’okuchilangalira woyo wenyine, akurhabala orhole esimikiro z’obwengehe. (Mez. 20:24) Watosheka, n’okugwarha akalamo kali m’obusiime. Oyibuke oku Yehova anasimiswa n’eby’oli wamukolera. Nta yindi njira nyinja wakakolesa mw’akalamo kawe kulusha okukolera Darha w’obuzigire Yehova.
OLWIMPO 144 Seza Amasu Mawe oku Luhembo!
a Musole we, Yehova ayinji oku hali mango maguma byakakukomerera kujira ebintu binja n’okugenderera kuba bera bage. Gurhe wakarhola esimikiro z’obwengehe za siimisa Darha w’embingu? Rhwaganira oku mifano ya misole esharhu yabaga bami be Yuda. Rhulole bichi rhwakayiga kugerera esimikiro zabo.
b Olole echisanduku “Uepuke ‘Unyenyekevu wa Kinafiki’” (Ochilange Nabalala Banachihala oku Bali Berhohye), chili omu mwazi guli oku jw.org “Ni Jambo ya Maana Kujulikana Sana ku Site za Enternete za Kupashana Habari?” (Bili By’akamaro Si Okumenyikana Bwenene oku Site z’Enternete z’Okuganirirako n’Abantu?)
c AMAFASIRIYO M’EFOTO: Mwali-werhu okulire ekiroho y’ahereza mwali-werhu ochilii musole amahano mw’obwengehe.
d AMAFASIRIYO M’EFOTO: Mwali-werhu bali babaza ebibazo oku mbuganano nkulu, ali akuuza Yehova ku byoshi ali amurhabala kujira