ZACARIAS
1 Sang ikawalo nga bulan sang ikaduha nga tuig sang paghari ni Dario,+ may mensahe si Jehova kay manalagna Zacarias*+ nga anak ni Berequias nga anak ni Iddo, nga nagasiling: 2 “Naakig gid si Jehova sa inyo mga amay.+
3 “Isiling mo sa ila, ‘Amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan: “‘Magbalik kamo sa akon,’ siling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘kag magabalik ako sa inyo,’+ siling ni Jehova sang mga kasuldadusan.”’
4 “‘Indi ninyo pagsunda ang inyo mga amay nga ginsilingan sang mga manalagna sang una: “Amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘Palihug untati ninyo ang inyo malaut nga dalanon kag ang inyo malaut nga ginahimo kag magbalik kamo sa akon.’”’+
“‘Apang wala sila nagpamati, kag wala sila nagsapak sa akon,’+ siling ni Jehova.
5 “‘Diin na ang inyo mga amay? Buhi pa bala ang mga manalagna? 6 Ginsiling ko sa inyo mga amay nga dapat nila tumanon ang akon mga sugo. Ginsugo ko ang akon mga alagad nga mga manalagna nga paandaman sila kon ano ang matabo kon indi nila ini pagtumanon. Indi bala natabo gid sa ila ang ginsiling ko?’+ Gani nagbalik sila sa akon kag nagsiling: ‘Ginhimo sa amon ni Jehova sang mga kasuldadusan ang ginpat-od niya nga himuon sa amon, suno sa amon dalanon kag suno sa amon ginhimo.’”+
7 Sang ika-24 nga adlaw sang ika-11 nga bulan sang Shebat,* sang ikaduha nga tuig sang paghari ni Dario,+ ginpakita ni Jehova kay manalagna Zacarias nga anak ni Berequias nga anak ni Iddo ini nga palanan-awon: 8 “Nakakita ako sang isa ka palanan-awon sa gab-i. May isa ka tawo nga nagasakay sa pula nga kabayo, kag nagpundo sia sa tunga sang mga kahoy nga mirto sa nalupyakan; kag sa likod niya may mga kabayo nga pula, kaki, kag puti.”
9 Gani nagpamangkot ako: “Sin-o ini sila, ginuo ko?”
Nagsabat ang anghel nga nagapakighambal sa akon: “Ipakita ko sa imo kon sin-o sila.”
10 Ang lalaki nga nagpundo sa tunga sang mga kahoy nga mirto nagsiling: “Sila ang ginsugo ni Jehova nga maglibot sa duta.” 11 Nagsiling sila sa anghel ni Jehova nga nagpundo sa tunga sang mga kahoy nga mirto: “Ginlibot namon ang duta kag nakita namon nga ang bug-os nga duta malinong kag wala sing kagamo.”+
12 Gani nagsiling ang anghel ni Jehova: “O Jehova sang mga kasuldadusan, tubtob san-o nga indi ka magpakita sing kaluoy sa Jerusalem kag sa mga siudad sang Juda,+ nga ginpakitaan mo sing kaakig sa sulod sining 70 ka tuig?”+
13 Ginsabat ni Jehova sa maayo kag makapalipay nga mga pulong ang anghel nga nagapakighambal sa akon. 14 Dayon ang anghel nga nagapakighambal sa akon nagsiling sa akon: “Magsinggit ka, ‘Amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan: “Ginahigugma ko gid kag ginaulikdan ang Jerusalem kag ang Sion.+ 15 Naakig gid ako sa mga pungsod nga nagapatawhay lang.+ Silutan ko kuntani sing haganhagan lang ang akon katawhan,+ apang ginpatam-an sila sang katawhan sina nga mga pungsod.”’+
16 “Gani amo ini ang ginasiling ni Jehova: ‘“Magabalik ako sa Jerusalem nga may kaluoy+ kag patindugon liwat sa iya ang akon balay,”+ siling ni Jehova sang mga kasuldadusan, “kag gamiton sa Jerusalem ang lubid nga inugtakus.”’+
17 “Magsinggit ka pa, ‘Amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan: “Pun-on ko liwat ang akon mga siudad sing maayo nga mga butang. Lugpayan liwat ni Jehova ang Sion+ kag pilion niya liwat ang Jerusalem.”’”+
18 Dayon may nakita ako sa palanan-awon nga apat ka sungay.+ 19 Ginpamangkot ko ang anghel nga nagapakighambal sa akon: “Ano ang buot silingon sini nga mga sungay?” Nagsabat sia: “Ini nga mga sungay nagarepresentar sa mga kagamhanan nga nagpaalaplaag sa Juda,+ sa Israel,+ kag sa Jerusalem.”+
20 Dayon may ginpakita sa akon si Jehova nga apat ka panday. 21 Nagpamangkot ako: “Ano ang ila himuon?”
Nagsabat sia: “Ini ang mga sungay nga nagpaalaplaag sa Juda amo nga wala gid sing bisan isa nga nakatangla sang iya ulo. Kag ini nga mga panday magapakugmat kag magalaglag sa mga sungay sang mga pungsod nga nagbayaw sang ila sungay batok sa duta sang Juda, agod paalaplaagon ang iya katawhan.”
2 Nagtulok ako kag nakita ko sa palanan-awon ang isa ka tawo nga nagauyat sing lubid nga inugtakus.+ 2 Nagpamangkot ako: “Diin ka makadto?”
Nagsabat sia: “Takson ko ang Jerusalem agod mahibaluan ko ang kasangkaron kag kalabaon sini.”+
3 Nakita ko nga naggua ang anghel nga nagapakighambal sa akon kag may isa pa ka anghel nga nagsugata sa iya. 4 Dayon nagsiling sia sa iya: “Dalagan ka kag silinga inang pamatan-on nga lalaki, ‘“Bangod magadamo ang mga tawo kag mga sapat sa Jerusalem,+ pagaistaran+ ini pareho sang wala sing pader nga mga baryo. 5 Kag mangin isa ako ka pader sang kalayo sa palibot+ niya kag pun-on ko sia sang akon himaya,”’”+ siling ni Jehova.
6 “Dalia ninyo! Dalia ninyo! Magpalagyo kamo halin sa duta sang aminhan,”+ siling ni Jehova.
“Kay ginpaalaplaag ko kamo sa lainlain nga kadutaan,”*+ siling ni Jehova.
7 “Magdali ka, Sion! Ikaw nga nagaistar upod sa anak nga babayi sang Babilonia, magpalagyo ka.+ 8 Sa tapos sia ginhimaya,* ginpadala ako sang Dios sa mga pungsod nga nagalaglag sa inyo,+ kay amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘Ang nagatandog sa inyo nagatandog sa tawotawo sang akon mata.+ 9 Ibayaw ko ang akon kamot batok sa ila kag agawon sang ila mga ulipon ang ila mga pagkabutang.’+ Kag mahibaluan ninyo nga ginpadala ako ni Jehova sang mga kasuldadusan.
10 “O anak nga babayi sang Sion,+ magsinggit ka sa kalipay; kay magaabot ako+ kag magapuyo ako sa imo,”+ siling ni Jehova. 11 “Sa sina nga adlaw madamo nga pungsod ang magadampig kay Jehova+ kag mangin katawhan ko sila; kag magapuyo ako sa imo.” Kag mahibaluan mo nga ginpadala ako ni Jehova sang mga kasuldadusan sa imo. 12 Panag-iyahan ni Jehova ang Juda subong iya parte sa balaan nga duta kag pilion niya liwat ang Jerusalem.+ 13 Maghipos kamo tanan nga katawhan* sa atubangan ni Jehova, kay nagapanghikot sia halin sa iya balaan nga puluy-an.
3 Ginpakita niya sa akon si Josue+ nga mataas nga saserdote nga nagatindog sa atubangan sang anghel ni Jehova, kag nagatindog si Satanas+ sa tuo nayon ni Josue agod pamatukan sia. 2 Dayon nagsiling ang anghel ni Jehova kay Satanas: “Kabay pa nga sawayon ka ni Jehova, Satanas.+ Kabay pa nga sawayon ka ni Jehova nga nagpili sa Jerusalem!+ Indi bala nga ini nga tawo isa ka nagadabdab nga kahoy nga ginsabnit sa kalayo?”
3 Si Josue nagasuksok sing mahigko nga bayo kag nagatindog sa atubangan sang anghel. 4 Nagsiling ang anghel sa mga nagatindog sa iya atubangan, “Ubaha ang iya mahigko nga bayo.” Dayon nagsiling sia kay Josue, “Ginkuha ko ang imo sala, kag pasuksukan ko ikaw sing matahom nga bayo.”*+
5 Gani nagsiling ako: “Butangi sing matinlo nga turbante ang iya ulo.”+ Kag ginbutangan nila sing matinlo nga turbante ang iya ulo kag ginpasuksok sa iya ang bayo; kag nagatindog sa malapit ang anghel ni Jehova. 6 Ginsilingan sang anghel ni Jehova si Josue: 7 “Amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘Kon maglakat ka sa akon dalanon kag tumanon ang katungdanan mo sa akon, mangin hukom ka sang akon katawhan+ kag magaatipan* sang akon mga luwang; kag tugutan ko ikaw nga makapalapit sa akon upod sa mga nagatindog diri.’
8 “‘Palihug magpamati ka, O Mataas nga Saserdote Josue, ikaw kag ang imo mga kaupod nga nagapungko sa imo atubangan, kay sila ang mga lalaki nga mangin palatandaan; kay dalhon ko ang akon alagad+ nga ginatawag Salingsing!+ 9 Tan-awa ang bato nga ginbutang ko sa atubangan ni Josue! Ang isa ka bato may pito ka mata; kag may itigib ako sa sini,’ siling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘kag dulaon ko ang sala sina nga duta sa isa lang ka adlaw.’+
10 “‘Sa sina nga adlaw,’ siling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘ang kada isa sa inyo magaagda sa inyo kaingod nga magpungko sa idalom sang inyo puno sang ubas kag sa idalom sang inyo kahoy nga higuera.’”+
4 Nagbalik ang anghel nga nagpakighambal sa akon kag ginpukaw ako. Daw nagapukaw sia sang isa nga nagakatulog. 2 Ginpamangkot niya ako: “Ano ang nakita mo?”
Nagsabat ako: “Nakita ko ang isa ka kandelero nga puro nga bulawan+ kag may yahong sa ibabaw sini. May pito ka suga sa sini,+ huo, pito. Kag ang mga suga may pito ka tubo nga nagaangot sa yahong. 3 May duha ka kahoy nga olibo sa kilid sini,+ ang isa sa tuo sang yahong kag ang isa sa wala.”
4 Dayon ginpamangkot ko ang anghel nga nagapakighambal sa akon: “Ginuo ko, ano ang buot silingon sini nga mga butang?” 5 Gani ang anghel nga nagapakighambal sa akon namangkot: “Wala ka bala makahibalo kon ano ang buot silingon sini nga mga butang?”
Nagsabat ako: “Wala, ginuo ko.”
6 Dayon nagsiling sia sa akon: “Amo ini ang mensahe ni Jehova kay Zorobabel: ‘“Indi paagi sa puersa militar, ukon sa gahom,+ kundi paagi sa akon espiritu,”+ siling ni Jehova sang mga kasuldadusan. 7 Bisan pa daw bukid ang balagbag nga atubangon ni Zorobabel,+ mangin matapan* ini.+ Ibutang niya ang panguna nga bato kag magahugyaw ang katawhan: “Katahom gid! Katahom gid!”’”
8 Nagsiling pa si Jehova sa akon: 9 “Ang mga kamot ni Zorobabel amo mismo ang nagpasad sang pundasyon sini nga balay,+ kag ang iya mismo mga kamot ang magatapos sini.+ Kag mahibaluan ninyo nga ginpadala ako sa inyo ni Jehova sang mga kasuldadusan. 10 May nagatamay bala sa adlaw nga gamay pa lang ang nahimo?+ Kay magakasadya sila kag makita nila ang tunton* sa kamot ni Zorobabel. Ining pito mga mata ni Jehova nga nagatan-aw sa bug-os nga duta.”+
11 Dayon nagpamangkot ako sa iya: “Ano ang buot silingon sang duha ka kahoy nga olibo sa tuo kag sa wala sang kandelero?”+ 12 Nagpamangkot pa gid ako: “Ano ang buot silingon sang mga sanga sang duha ka kahoy nga olibo nga nagapatubod sing lana nga bulawan paagi sa duha ka tubo nga bulawan?”
13 Nagpamangkot sia sa akon: “Wala ka bala makahibalo kon ano ang buot silingon sini nga mga butang?”
Nagsabat ako: “Wala, ginuo ko.”
14 Nagsiling sia: “Amo ini ang duha ka hinaplas nga nagatindog sa tupad sang Ginuo sang bug-os nga duta.”+
5 Nagtangla ako liwat kag nakakita ako sang isa ka nagalupad nga linukot. 2 Ginpamangkot niya ako: “Ano ang nakita mo?”
Nagsabat ako: “Nakakita ako sang isa ka nagalupad nga linukot, nga 20 ka maniko* ang kalabaon kag 10 ka maniko ang kasangkaron.”
3 Dayon nagsiling sia sa akon: “Amo ini ang pagpakamalaut sa bug-os nga duta, bangod ang tanan nga nagapangawat,+ nga ginapakamalaut suno sa nasulat sa sini nga bahin sang linukot, wala masilutan; kag ang tanan nga nagapanumpa sing butig,+ nga ginapakamalaut suno sa nasulat sa pihak nga bahin sini, wala man masilutan. 4 ‘Ginpadala ko ini, kag magasulod ini sa balay sang kawatan kag sa balay sang nagapanumpa sing butig sa akon ngalan; kag magapabilin ini sa iya balay kag gub-on sini ang iya balay, ang mga kahoy, kag ang mga bato sini,’ siling ni Jehova sang mga kasuldadusan.”
5 Dayon nagpalapit ang anghel nga nagapakighambal sa akon kag nagsiling: “Palihug, tan-awa kon ano ang nagapadulong.”
6 Nagpamangkot ako: “Ano ina?”
Nagsabat sia: “Ina ang efa nga sulukban.”* Nagsiling pa sia: “Amo sina ang ila dagway sa bug-os nga duta.” 7 Kag nakita ko nga gin-alsa ang tipulon nga tingga nga takop sini, kag may isa ka babayi nga nagapungko sa sulod sang sulukban. 8 Nagsiling sia: “Amo ini ang Kalautan.” Dayon ginduso niya pabalik ang babayi sa efa nga sulukban, kag gintakpan ini liwat.
9 Nagtangla ako liwat kag nakakita ako sang duha ka babayi nga nagapadulong, kag nagalupad sila sa hangin. May mga pakpak sila nga daw mga pakpak sang dugwak. Kag gin-alsa nila ang sulukban paibabaw.* 10 Gani ginpamangkot ko ang anghel nga nagapakighambal sa akon: “Diin nila dalhon ang efa nga sulukban?”
11 Nagsabat sia: “Sa duta sang Sinar.*+ Patindugan sia didto sing balay; kag kon matapos na ini, ibutang sia didto sa iya nagakaigo nga lugar.”
6 Nagtangla ako liwat kag nakakita ako sang apat ka kangga nga nagagua sa ulot sang duha ka bukid nga saway. 2 Ang nahauna nga kangga ginaguyod sang pula nga mga kabayo, kag ang ikaduha nga kangga, sang itom nga mga kabayo.+ 3 Ang ikatlo nga kangga ginaguyod sang puti nga mga kabayo, kag ang ikap-at nga kangga, sang kambang kag lainlain sing kolor nga mga kabayo.+
4 Ginpamangkot ko ang anghel nga nagapakighambal sa akon: “Ginuo ko, ano ina?”
5 Nagsabat ang anghel: “Amo ina ang apat ka espiritu+ nga tinuga nga naggua sa tapos sila makaatubang sa Ginuo sang bug-os nga duta.+ 6 Ang kangga nga ginaguyod sang itom nga mga kabayo nagapakadto sa duta sa aminhan;+ ang kangga nga ginaguyod sang puti nga mga kabayo nagapakadto sa pihak sang dagat; kag ang kangga nga ginaguyod sang kambang nga mga kabayo nagapakadto sa duta sa bagatnan. 7 Ang kangga nga ginaguyod sang mga kabayo nga lainlain sing kolor handa sa paglakat sa palibot sang duta.” Dayon nagsiling sia: “Lakat kamo kag libuta ang duta.” Gani ginlibot nila ang duta.
8 Dayon nagsinggit sia kag nagsiling sa akon: “Tan-awa, ang kaakig ni Jehova sa duta sa aminhan nag-ugdaw bangod sang mga kabayo nga nagkadto didto.”
9 Nabatian ko liwat ang mensahe ni Jehova nga nagasiling: 10 “Kuhaa ang pila ka amot sang mga bihag, halin kay Heldai, kay Tobija, kag kay Jedaias. Sa sina nga adlaw dapat ka magkadto sa balay ni Josias nga anak ni Sofonias upod ang mga nag-abot halin sa Babilonia. 11 Magkuha ka sing pilak kag bulawan kag himua nga korona,* kag ibutang ini sa ulo sang mataas nga saserdote nga si Josue+ nga anak ni Jehozadak. 12 Kag isiling sa iya,
“‘Amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan: “Ini ang tawo nga ginatawag Salingsing.+ Magapanalingsing sia sa iya kaugalingon nga lugar, kag patindugon niya ang templo ni Jehova.+ 13 Sia ang magapatindog sang templo ni Jehova kag magabaton sia sing kadungganan. Magapungko sia sa iya trono+ kag magagahom bilang hari kag saserdote, kag ining duha niya ka palangakuan magapaluntad sing paghidait. 14 Kag ang korona* ibutang sa templo ni Jehova bilang handumanan* sa ginhimo ni Helem, ni Tobija, ni Jedaias,+ kag ni Hen nga anak ni Sofonias. 15 Magaabot ang mga tawo halin sa malayo kag magabulig sila sa pagpatindog sang templo ni Jehova.” Kag mahibaluan ninyo nga ginpadala ako sa inyo ni Jehova sang mga kasuldadusan. Mahanabo ini, kon mamati kamo kay Jehova nga inyo Dios.’”
7 Sang ikap-at nga tuig sang paggahom ni Hari Dario, sang ikap-at nga adlaw sang ikasiam nga bulan sang Chislev,* may mensahe si Jehova kay Zacarias.+ 2 Ginpadala sang katawhan sang Betel si Sarezer kag si Regem-melec kag ang iya mga tinawo agod pangabayon ang kahamuot* ni Jehova. 3 Nagsiling sila sa mga saserdote sa balay* ni Jehova sang mga kasuldadusan kag sa mga manalagna: “Mahibi bala kami* kag magpuasa sa ikalima nga bulan,+ subong sang ginahimo namon sa sulod sang madamo na nga tuig?”
4 Nabatian ko liwat ang mensahe ni Jehova nga nagasiling: 5 “Isiling sa tanan nga katawhan sang duta kag sa mga saserdote, ‘Sang nagpuasa kamo kag naghaya sa ikalima nga bulan kag sa ikapito nga bulan,+ sa sulod sang 70 ka tuig,+ nagpuasa gid bala kamo para sa akon? 6 Kon nagakaon kamo kag nagainom, indi bala nga nagakaon kamo kag nagainom para lang sa inyo kaugalingon? 7 Indi bala nga dapat tumanon ninyo ang ginsiling ni Jehova paagi sa mga manalagna sang una,+ sang ang Jerusalem kag ang mga siudad sa palibot sini ginaistaran pa kag malinong, kag sang ang Negeb kag Sepela ginaistaran pa?’”
8 Nabatian liwat ni Zacarias ang mensahe ni Jehova nga nagasiling: 9 “Amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘Maghukom kamo nga may hustisya+ kag magpakita sing mainunungon nga gugma+ kag kaluoy sa isa kag isa. 10 Indi ninyo pagdayai ang balo ukon ang ilo,*+ ang dumuluong+ ukon ang imol;+ kag indi kamo magpadihot sing malain sa inyo tagipusuon sa isa kag isa.’+ 11 Apang wala sila magsapak sa akon.+ Nagtalikod sila*+ kag wala magpamati sa akon.+ 12 Ginpatig-a nila ang ila tagipusuon pareho sang diamante*+ kag wala nila gintuman ang kasuguan* kag ang pulong nga ginhatag ni Jehova sang mga kasuldadusan sa mga manalagna sang una+ paagi sa iya espiritu. Gani naakig gid si Jehova sang mga kasuldadusan.”+
13 “‘Bangod wala sila nagpamati sang nagpanawag ako*+ sa ila, indi man ako magpamati kon magpanawag sila+ sa akon,’ siling ni Jehova sang mga kasuldadusan. 14 ‘Paagi sa bagyo ginpaalaplaag ko sila sa tanan nga pungsod nga wala nila makilala.+ Nahapay ang ila duta kag wala na sing bisan isa nga nagaagi ukon nagabalik sa sini;+ kay ginhimo nila nga makahaladlok ang maayo nga duta.’”
8 Nabatian ko liwat ang mensahe ni Jehova sang mga kasuldadusan: 2 “Amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘Amligan ko ang Sion bangod sang akon daku nga kakugi.+ Maakig gid ako kag amligan ko sia bangod sang akon kakugi sa iya.’”
3 “Amo ini ang ginasiling ni Jehova, ‘Mabalik ako sa Sion+ kag magapuyo ako sa Jerusalem;+ kag pagatawgon ang Jerusalem nga siudad sang kamatuoran,*+ kag ang bukid ni Jehova sang mga kasuldadusan nga balaan nga bukid.’”+
4 “Amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘Magapungko liwat sa mga plasa ang mga tigulang nga nagasungkod bangod sang katigulangon.*+ 5 Kag mapuno ang mga plasa sang siudad sang nagahampang nga mga kabataan.’”+
6 “Amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘Bisan daw imposible ini para sa katawhan nga nagbalik halin sa pagkabihag sa sina nga tion, mangin imposible man bala ini para sa akon?’ siling ni Jehova sang mga kasuldadusan.”
7 “Amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘Luwason ko ang akon katawhan halin sa mga duta sa sidlangan kag sa katundan.*+ 8 Dalhon ko sila kag magaistar sila sa Jerusalem.+ Mangin katawhan ko sila kag ako mangin ila Dios+ sa kamatuoran* kag pagkamatarong.’”
9 “Amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘Magpakaisog kamo,*+ kamo nga nakabati karon sang mga pulong nga ginsiling sang mga manalagna,+ ang mga pulong nga ginpamulong sang adlaw nga ginpasad ang pundasyon sang balay ni Jehova sang mga kasuldadusan agod patindugon ang templo. 10 Kay antes sina nga tion, wala sing tawo ukon sapat+ nga ginasuelduhan; kag makatalagam nga maglakbay bangod sang mga kaaway, kay ginapaaway ko ang mga tawo.’
11 “‘Apang indi ko na paghimuon sa katawhan nga nagbalik halin sa pagkabihag ang ginhimo ko sang una,’+ siling ni Jehova sang mga kasuldadusan. 12 ‘Kay magasab-ug sila sing binhi nga magadala sing paghidait; ang mga ubas magapamunga, ang duta magapatubas,+ kag ang langit magahatag sing tun-og; kag ipapanubli ko sa ila ini tanan nga butang.+ 13 Kag subong nga kamo nangin pagpakamalaut sa mga pungsod,+ O panimalay ni Juda kag panimalay ni Israel, luwason ko kamo kag mangin pagpakamaayo kamo.+ Indi kamo magkahadlok!+ Magpakaisog kamo.’*+
14 “Kay amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘“Subong nga namat-od ako nga laglagon kamo bangod ginpaakig ako sang inyo mga katigulangan, kag wala ko ini ginkasubo,” siling ni Jehova sang mga kasuldadusan,+ 15 “namat-od man ako sa sini nga tion sa paghimo sing maayo sa Jerusalem kag sa panimalay ni Juda.+ Indi kamo magkahadlok!”’+
16 “‘Amo ini ang dapat ninyo himuon: Maghambal kamo sing matuod sa isa kag isa,+ kag dapat ninyo pasanyugon ang kamatuoran kag paghidait sa inyo paghukom sa gawang sang inyo mga siudad.+ 17 Indi kamo magpadihot sa inyo tagipusuon sing malain batok sa isa kag isa,+ kag indi ninyo paghigugmaa ang pagpanumpa sing butig;+ kay ginakaugtan ko ini tanan,’+ siling ni Jehova.”
18 Nabatian ko liwat ang mensahe ni Jehova sang mga kasuldadusan nga nagasiling: 19 “Amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘Ang pagpuasa sa ikap-at nga bulan,+ sa ikalima nga bulan,+ sa ikapito nga bulan,+ kag sa ikanapulo nga bulan+ mangin paghugyaw kag pagkasadya kag mga kapiestahan+ para sa panimalay ni Juda. Gani higugmaa ninyo ang kamatuoran kag paghidait.’
20 “Amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘Pat-od gid nga magaabot ang katawhan kag ang mga pumuluyo sang madamo nga siudad; 21 kag ang mga pumuluyo sang isa ka siudad magakadto sa iban nga siudad kag magasiling: “Dali kamo, malakat kita. Mangabay kita nga kahamut-an kita* ni Jehova kag pangitaon naton si Jehova sang mga kasuldadusan. Maupod man kami sa inyo.”+ 22 Madamo nga katawhan kag gamhanan nga mga pungsod ang magakadto sa Jerusalem+ agod pangitaon si Jehova sang mga kasuldadusan kag agod pangabayon ang kahamuot* ni Jehova.’
23 “Amo ini ang ginasiling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘Sa sina nga tion napulo ka tawo halin sa tanan nga lenguahe sang mga pungsod+ ang magauyat sa bayo* sang isa ka Judiyo* kag magasiling: “Luyag namon nga mag-upod sa inyo,+ kay nabatian namon nga kaupod ninyo ang Dios.”’”+
9 Isa ka mensahe:
“Ang mensahe ni Jehova batok sa duta sang Hadrac,
Kag ang Damasco ang ginatumod* sini+
—Kay ang mga mata ni Jehova yara sa katawhan+
Kag sa tanan nga tribo sang Israel—
3 Nagpatindog ang Tiro sing pamakod.*
Nagtipon sia sing pilak nga pareho kadamo sang yab-ok
Kag sing bulawan nga pareho kadamo sang lunang sa mga dalan.+
4 Tan-awa! Kuhaon ni Jehova ang iya mga pagkabutang,
Kag laglagon niya sa dagat ang iya mga soldado;+
Kag masunog sia sa kalayo.+
5 Makita ini sang Askelon kag mahadlok sia;
Ang Gaza magabatyag sing grabe nga kasakit,
Amo man ang Ekron, bangod mahuy-an ang iya ginalauman.
Isa ka hari ang mapatay sa Gaza,
Kag indi na pag-istaran ang Askelon.+
7 Kuhaon ko sa iya baba ang mga butang nga nabulit sang dugo
Kag sa iya mga ngipon ang makangilil-ad nga mga butang,
Kag sia nga mabilin mangin iya sang aton Dios;
Kag sia mangin kaangay sang shik* sa Juda,+
Kag ang Ekron mangin kaangay sang Jebusnon.+
8 Magapatindog ako sing tolda sa gua sang akon balay agod bantayan ini,+
Agod wala sing makasulod kag makagua;
Kag wala na sing manugpigos* nga magaagi,+
Kay nakita ko mismo ang natabo* sa ila.
9 Magkasadya ka, O anak nga babayi sang Sion.
Magsinggit ka bangod sang kadalag-an, O anak nga babayi sang Jerusalem.
Tan-awa! Magaabot ang imo hari.+
Matarong sia, kag magadala sia sing kaluwasan,*
Mapainubuson sia+ kag nagasakay sa asno,
Sa tinday nga lalaki sang asno nga babayi.+
10 Papason ko sa Efraim ang mga kangga para sa inaway
Kag ang mga kabayo sa Jerusalem.
Kuhaon ang mga baslay nga ginagamit sa inaway.
Kag ipahibalo niya ang paghidait sa mga pungsod;+
Magagahom sia halin sa isa ka dagat tubtob sa isa pa,
Kag halin sa Suba* tubtob sa pinakamalayo nga mga bahin sang duta.+
11 Kag ikaw, O babayi, paagi sa dugo sang imo katipan,
Hilwayon ko ang imo mga bilanggo sa buho nga wala sing tubig.+
12 Balik kamo sa kuta, kamo nga mga bilanggo nga may paglaum.+
Nagasiling ako sa imo sa sini nga adlaw,
‘Balusan ko ikaw, O babayi, sing doble nga pagpakamaayo.+
13 Kay bingaton* ko ang Juda pareho sang akon pana.
Ibala ko sa akon pana ang Efraim,*
Kag pukawon ko ang imo mga anak, O Sion,
Batok sa imo mga anak, O Gresya,
Kag himuon ko ikaw nga espada sang isa ka hangaway.’
14 Makita si Jehova nga kaupod nila,
Kag ang iya baslay magasibad nga daw kilat.
Patunugon sang Soberanong Ginuong Jehova ang budyong,+
Kag daw bagyo sia halin sa bagatnan nga magasalakay sa mga kaaway.
15 Pangapinan ni Jehova sang mga kasuldadusan ang iya katawhan,
Kag pierdihon nila ang mga labyog sang ila mga kaaway.+
Magakasadya sila kag magasinggit, nga daw nagainom sing alak;
Kag mapuno sila pareho sang yahong,
Pareho sang mga pamusod sang halaran.+
16 Sa sina nga adlaw, luwason sila ni Jehova nga ila Dios
Subong panong sang iya katawhan;+
Kay mangin pareho sila sa mga bato sa korona* sang hari nga nagainggat sa iya duta.+
17 Kay daku gid ang iya kaayo,+
Kag daku gid ang iya katahom!
Ang mga uyas magapapagros sa mga pamatan-on nga lalaki,
Kag ang bag-o nga alak sa mga birhen nga babayi.”+
10 “Magpangabay kamo kay Jehova sing ulan sa tigpamulak.
Si Jehova ang nagahimo sing gal-um,
Sia ang nagahatag sing ulan sa mga tawo,+
Kag ginahatag niya sa tanan ang patubas sang uma.
2 Kay naghambal sing daya ang terapim nga mga estatwa;*
Kag ang palanan-awon sang mga manugpakot kabutigan.
Nagahambal sila sing wala pulos nga mga damgo,
Kag nagahatag sing wala pulos nga lugpay.
Gani magadalangdalang sila pareho sang mga karnero.
Magaantos sila bangod wala sila sing manugbantay.
3 Naakig gid ako sa mga manugbantay,
Kag manabat sa akon ang mapiguson nga mga lider;*
Kay gindumdom ni Jehova sang mga kasuldadusan ang iya panong,+ ang panimalay ni Juda,
Kag ginhimo niya sila nga pareho sang iya makusog kag matahom nga kabayo sa inaway.
4 Naghalin sa iya ang pangulo,*
Naghalin sa iya ang kabulig nga manuggahom,*
Naghalin sa iya ang pana para sa inaway;
Naghalin sa iya ang tagsa ka manugtatap,* tanan sila.
5 Mangin pareho sila sang mga hangaway,
Nga nagatasak sang lunang sa mga dalan sa inaway.
Magapakig-away sila, kay kaupod nila si Jehova;+
Kag mahuy-an ang ila mga kaaway nga nagasakay sa kabayo.+
6 Himuon ko ang panimalay ni Juda nga mangin gamhanan,
Kag luwason ko ang panimalay ni Jose.+
Ipasag-uli ko sila,
Kay kaluy-an ko sila;+
Kag daw pareho lang nga wala ko sila ginsikway;+
Kay ako si Jehova nga ila Dios, kag sabton ko sila.
7 Ang katawhan sang Efraim mangin pareho sang isganan nga hangaway,
Kag ang ila tagipusuon magakasadya nga daw nakainom sila sing alak.+
Makita ini sang ila mga anak kag magakasadya sila;
Magakalipay ang ila tagipusuon tungod kay Jehova.+
8 ‘Magapanihol ako agod tipunon sila;
Kay tubson ko sila,+ kag magadamo sila,
Kag padayon nga magadamo.
9 Bisan ginlapta ko sila sa katawhan pareho sang binhi,
Dumdumon nila ako sa malayo nga mga lugar;
Magapagsik sila liwat kag magabalik upod sa ila mga anak.
10 Ibalik ko sila halin sa Egipto
Kag tipunon ko sila halin sa Asiria;+
Dalhon ko sila sa Gilead+ kag sa Lebanon,
Kay kulangon ang lugar para sa ila tanan.+
11 Kon balabagan sila sang dagat, magatabok ako sa sini
Kag hampakon ko ang mga balod.+
Kon balabagan sila sang Nilo, pamalhon ko ini.
Ang bugal sang Asiria paubson,
Kag ang setro sang Egipto madula.+
12 Ako, si Jehova, ang magahimo sa ila nga gamhanan,+
Kag magakabuhi sila nga nagapadungog sa akon ngalan,’+ siling ni Jehova.”
11 “Buksi ang imo mga puertahan, O Lebanon,
Agod sunugon sang kalayo ang imo mga kahoy nga sedro.
2 Maghaya ka, O kahoy nga junipero, kay natumba ang kahoy nga sedro;
Nalaglag ang dalagku nga mga kahoy!
Maghaya kamo mga kahoy nga oak sang Basan,
Kay nalaglag ang madabong nga kagulangan!
3 Pamatii ninyo! Nagahaya ang mga manugbantay,
Kay ginlaglag ang ila madabong nga mga halalban.
Pamatii ninyo! Nagangurob ang bataon nga mga leon,*
Kay ginlaglag ang madabong nga kasiutan malapit sa Jordan.
4 “Amo ini ang ginasiling ni Jehova nga akon Dios, ‘Bantayi ang ilihawon nga mga karnero,+ 5 nga ang mga nagbakal kag nag-ihaw sa ila+ wala ginkabig nga nakasala. Kag ang mga nagbaligya sa ila+ nagsiling, “Kabay pa nga dayawon si Jehova, kay magamanggaranon ako.” Kag ang ila mga manugbantay wala gid naluoy sa ila.’+
6 “‘Kay indi ko na pagkaluy-an ang mga pumuluyo sang duta,’ siling ni Jehova. ‘Gani tugutan ko nga ang tagsa ka tawo mahulog sa kamot sang iya isigkatawo kag sa iya hari; kag laglagon nila ang duta, kag indi ko sila pagluwason sa ila mga kamot.’”
7 Kag ginbantayan ko ang ilihawon nga mga karnero+ tungod sa inyo, O makaluluoy nga mga karnero sang panong. Gani nagkuha ako sing duha ka sungkod kag gintawag ko ang isa nga Kaayo, kag ang isa nga Paghiusa,+ kag ginbantayan ko ang panong. 8 Kag sa sulod sang isa ka bulan, ginpahalin ko ang tatlo ka manugbantay, kay naubos ang pasensia ko* sa ila, kag ginkangil-aran man nila* ako. 9 Kag nagsiling ako: “Indi ko na kamo pagbantayan. Pabay-i nga ang nagatagumatayon mapatay, kag ang nagakalaglag malaglag. Kag pabay-i nga ang nabilin magkan-anay sang ila unod.” 10 Gani ginkuha ko ang akon sungkod nga Kaayo+ kag gin-utod ini. Gin-utod ko ang katipan nga ginhimo ko sa akon katawhan. 11 Gani sa sina nga adlaw nautod ini, kag ang makaluluoy nga mga karnero sang panong nga nagatan-aw sa akon nakahibalo nga ini pulong ni Jehova.
12 Dayon nagsiling ako sa ila: “Kon sa banta ninyo maayo ini, ihatag sa akon ang akon suhol; apang kon indi, indi ini pag-ihatag sa akon.” Kag ginbayaran* nila ako sing 30 ka bilog nga pilak+ bilang akon suhol.
13 Dayon nagsiling si Jehova sa akon: “Ihaboy sa bahandian ang tuman kadaku nga bili nga sa banta nila amo ang akon bili.”+ Gani ginkuha ko ang 30 ka bilog nga pilak kag ginhaboy ini sa bahandian sang balay ni Jehova.+
14 Dayon gin-utod ko ang akon ikaduha nga sungkod, ang Paghiusa,+ agod utdon ang paghiliutod sang Juda kag sang Israel.+
15 Kag nagsiling si Jehova sa akon: “Kuhaa ang kagamitan sang wala sing pulos nga manugbantay.+ 16 Kay tugutan ko nga may isa ka manugbantay nga magadumala sa duta. Pabay-an niya ang karnero nga nagakalaglag;+ indi niya pagpangitaon ang tinday ukon pagbulngon ang napilasan+ ukon pagpahalbon ang mapagros pa. Sa baylo, kaunon niya ang unod sang matambok+ kag kakason ang mga kuko sang mga karnero.+
17 Makaluluoy ang akon wala sing pulos nga manugbantay+ nga nagapabaya sa panong!+
Maigo sang espada ang iya butkon kag ang iya tuo nga mata.
Maitus sing bug-os ang iya butkon,
Kag mabulag* ang iya tuo nga mata.”
12 Isa ka mensahe:
“Ang mensahe ni Jehova tuhoy sa Israel,” siling ni Jehova,
Ang Isa nga naghumlad sang langit,+
Nga nagpasad sang sadsaran sang duta,+
Kag naghatag sing espiritu* sa tawo.
2 “Himuon ko ang Jerusalem nga isa ka kopa* nga nagapadulingduling sa tanan nga katawhan sa palibot; kag likupan sang kaaway ang Juda pati ang Jerusalem.+ 3 Sa sina nga adlaw, himuon ko ang Jerusalem nga mabug-at nga bato para sa tanan nga katawhan. Ang tanan nga magahakwat sini mahalitan gid;+ kag ang tanan nga pungsod sa duta magatipon batok sa iya.+ 4 Sa sina nga adlaw,” siling ni Jehova, “pasalahon ko ang tagsa ka kabayo kag pabuangon ko ang nagasakay sa sini. Bantayan ko ang panimalay ni Juda, apang bulagon ko ang tanan nga kabayo sang mga katawhan. 5 Kag ang mga shik* sang Juda magasiling sa ila kaugalingon, ‘Ang mga pumuluyo sang Jerusalem amo ang amon kusog tungod kay Jehova sang mga kasuldadusan nga ila Dios.’+ 6 Sa sina nga adlaw himuon ko ang mga shik sang Juda nga daw kalayo sa mga kakahuyan kag daw nagadabadaba nga sulo sa idas sang linaylay sang naani nga mga uyas,+ kag laglagon nila ang tanan nga katawhan sa palibot sa tuo kag sa wala;+ kag ang pumuluyo sang Jerusalem magaistar liwat sa ila siudad, sa Jerusalem.+
7 “Una nga luwason ni Jehova ang mga tolda sang Juda, agod ang katahom sang panimalay ni David kag ang katahom sang mga pumuluyo sang Jerusalem indi maglabaw sa Juda. 8 Sa sina nga adlaw, si Jehova mangin pangapin sang mga pumuluyo sang Jerusalem;+ sa sina nga adlaw, ang mga nagakasandad* sa ila mangin mabakod kaangay ni David, kag ang panimalay ni David mangin gamhanan kaangay sang Dios, kaangay sang anghel ni Jehova nga nagatuytoy sa katawhan.+ 9 Kag sa sina nga adlaw, pat-od gid nga laglagon ko ang tanan nga pungsod nga nagasalakay sa Jerusalem.+
10 “Hatagan ko ang panimalay ni David kag ang mga pumuluyo sang Jerusalem sing espiritu nga mainayuhon kag mapinangamuyuon, kag magatulok sila sa isa nga ila ginbuno.+ Magahaya sila tungod sa iya pareho sang isa nga nagahaya sa iya bugtong nga anak; kag magakasubo gid sila tungod sa iya pareho sang isa nga nagakasubo sa iya panganay nga anak. 11 Sa sina nga adlaw, daku gid ang paghaya sa Jerusalem, pareho sang paghaya sa Hadadrimon sa Patag sang Megiddo.+ 12 Magahaya ang kada pamilya sang duta; ang pamilya sang panimalay ni David sa isa ka grupo, kag ang ila mga babayi sa lain nga grupo; ang pamilya sang panimalay ni Natan+ sa isa ka grupo, kag ang ila mga babayi sa lain nga grupo; 13 ang pamilya sang panimalay ni Levi+ sa isa ka grupo, kag ang ila mga babayi sa lain nga grupo; ang pamilya sang mga Simeinhon+ sa isa ka grupo, kag ang ila mga babayi sa lain nga grupo; 14 kag ang tanan iban pa nga pamilya sa isa ka grupo, kag ang ila mga babayi sa lain nga grupo.
13 “Sa sina nga adlaw, may bubon nga kutkuton para sa panimalay ni David kag sa mga pumuluyo sang Jerusalem para tinluan sila sa ila sala kag kahigkuan.+
2 “Sa sina nga adlaw,” siling ni Jehova sang mga kasuldadusan, “dulaon ko ang mga diosdios sa duta,+ kag indi na sila pagdumdumon; kag pahalinon ko sa duta ang mga manalagna+ kag ang espiritu sang kahigkuan. 3 Kag kon magpanagna liwat ang isa ka tawo, ang iya amay kag iloy magasiling sa iya, ‘Dapat ka mapatay, bangod kabutigan ang imo ginsiling sa ngalan ni Jehova.’ Kag bun-on sia sang iya amay kag iloy bangod nagpanagna sia.+
4 “Sa sina nga adlaw, ang tagsa ka manalagna mahuya sa iya palanan-awon kon magpanagna sia; kag indi na sila magsuksok sing opisyal nga bayo nga bulbulon+ agod mangdaya. 5 Kag magasiling ang kada isa sa ila, ‘Indi ako manalagna. Mangunguma ako, kay sang bata pa ako ginbakal ako sang isa ka tawo bilang ulipon.’ 6 Kag kon pamangkuton sia, ‘Ano inang mga pilas sa tunga sang imo mga abaga?’* magasabat sia, ‘Mga pilas ini sang didto ako sa balay sang akon mga abyan.’”*
7 “O espada, magbangon ka batok sa akon manugbantay,+
Batok sa tawo nga akon abyan,” siling ni Jehova sang mga kasuldadusan.
8 “Kag sa bug-os nga duta,” siling ni Jehova,
“Sa kada tatlo ka tawo, duha ang malaglag kag mapatay,
Kag isa lang ang mabilin.
9 Tilawan ko kag tinluan ang nabilin sa katawhan,
Pareho sang pilak nga ginapapuro sa kalayo,
Kag pareho sang bulawan nga ginatilawan sa kalayo.+
Magatawag sila sa akon ngalan,
Kag sabton ko sila.
Magasiling ako, ‘Sila ang akon katawhan,’+
Kag magasiling sila, ‘Si Jehova ang amon Dios.’”
14 “Tan-awa! Magaabot ang adlaw, ang adlaw ni Jehova, nga ang inagaw halin sa imo* partidahon sa imo atubangan. 2 Tipunon ko ang tanan nga pungsod agod magpakig-away sa Jerusalem. Ang siudad mabihag, ang mga balay atihon, kag ang mga babayi luguson. Ang katunga sang mga pumuluyo sang siudad itapok, apang ang nabilin indi pag-itapok.
3 “Magapakig-away si Jehova sa sini nga mga pungsod+ pareho sang pagpakig-away niya sang una sa iya mga kaaway.+ 4 Sa sina nga adlaw, magatindog sia sa ibabaw sang Bukid sang mga Olibo,+ nga nagaatubang sa Jerusalem sa sidlangan; kag ang Bukid sang mga Olibo mapihak halin sa sidlangan* pakadto sa katundan.* Ang katunga sang bukid magaidog paaminhan kag ang katunga magaidog pabagatnan kag sa tunga sini may malapad nga nalupyakan. 5 Magapalagyo kamo padulong sa nalupyakan sa tunga sang akon mga bukid, kay ang nalupyakan sa tunga sang mga bukid magalambot tubtob sa Azel. Magapalagyo kamo pareho sang ginhimo ninyo sang maglinog sang panahon ni Hari Uzias sang Juda.+ Kag magaabot si Jehova nga akon Dios sa paghukom kag kaupod niya ang tanan nga balaan.+
6 “Sa sina nga adlaw, wala sing kasanag.+ Ang mga butang magatig-a bangod sa katugnaw. 7 Kag ini nga adlaw kilalahon nga adlaw ni Jehova.+ Indi ini mangin adlaw ukon gab-i; kag sa gab-i may kasanag. 8 Sa sina nga adlaw, magailig ang tubig sang kabuhi+ halin sa Jerusalem,+ ang katunga sini pakadto sa nasidlangan nga dagat*+ kag ang katunga pakadto sa nakatundan nga dagat.*+ Magailig ini sa tig-ilinit kag sa tigtulugnaw. 9 Kag si Jehova mangin Hari sa bug-os nga duta.+ Sa sina nga adlaw, si Jehova lamang ang Dios nga pagasimbahon+ kag isa lang ang iya ngalan.+
10 “Ang bug-os nga duta mangin pareho sang Araba,+ halin sa Geba+ pakadto sa Rimon+ sa bagatnan sang Jerusalem. Ang Jerusalem pagatukuron sa iya nahamtangan anay kag pagaistaran,+ halin sa Gawang sang Benjamin+ tubtob sa Una nga Gawang, tubtob sa Pamusod nga Gawang, kag halin sa Torre ni Hananel+ tubtob sa mga linasan sang ubas sang hari. 11 Kag ang katawhan magaistar sa iya; kag indi na sila pagpakamalauton para sa kalaglagan+ kag ang Jerusalem pagaistaran nga may kalinong.+
12 “Amo ini ang mga balatian nga ipadala ni Jehova sa tanan nga katawhan nga magapakig-away sa Jerusalem:+ Madunot ang ila unod, mata, kag dila samtang buhi pa sila.
13 “Sa sina nga adlaw, pasalahon sila ni Jehova; kag salakayon nila ang isa kag isa kag magailinaway sila.+ 14 Ang Juda magapakigbahin man sa inaway sa Jerusalem; kag ang manggad sang tanan nga pungsod sa palibot tipunon, ang tuman kadamo nga bulawan, pilak, kag panapton.+
15 “Pareho man nga mga balatian ang magaabot sa mga kabayo, mga mula,* mga kamelyo, mga asno, kag sa tanan nga sapat nga yara sa sina nga mga kampo.
16 “Ang mabilin sa tanan nga pungsod nga nagsalakay sa Jerusalem magataklad sa Jerusalem kada tuig+ agod magsimba* sa Hari nga si Jehova sang mga kasuldadusan,+ kag agod magsaulog sang Kapiestahan sang mga Payagpayag.*+ 17 Apang ang bisan sin-o sa mga pamilya sang duta nga indi magtaklad sa Jerusalem agod magsimba sa Hari nga si Jehova sang mga kasuldadusan, indi pagpadalhan sing ulan.+ 18 Kon ang katawhan sang Egipto indi magtaklad kag magsulod sa siudad, indi man sila pagpadalhan sing ulan. Sa baylo, padalhan sila ni Jehova sang mga balatian nga ipadala niya sa mga pungsod nga indi magtaklad agod magsaulog sang Kapiestahan sang mga Payagpayag. 19 Amo ini ang mangin silot sa sala sang Egipto kag sa sala sang tanan nga pungsod nga indi magtaklad agod magsaulog sang Kapiestahan sang mga Payagpayag.
20 “Sa sina nga adlaw, isulat sa mga kilingkiling sang mga kabayo ang mga pulong ‘Balaan si Jehova!’+ Kag ang mga kaldero*+ sa balay ni Jehova mangin pareho sang mga yahong+ sa atubangan sang halaran. 21 Ang tagsa ka kaldero* sa Jerusalem kag sa Juda mangin balaan kag mangin iya ni Jehova sang mga kasuldadusan. Ang tanan nga magahalad magasulod kag gamiton ang pila sa sini nga lalagaan. Sa sina nga adlaw, wala na sing Canaanhon* sa balay ni Jehova sang mga kasuldadusan.”+
Buot silingon, “Gindumdom ni Jehova.”
Tan-awa ang Apendise B15.
Sa literal, “sa apat ka hangin sang langit.”
Sa literal, “Sa tapos sang himaya.”
Ukon “unod.”
Ukon “sing malaba nga panapton para sa pinasahi nga okasyon.”
Ukon “magaasikaso; magabantay.”
Ukon “patag.”
Sa literal, “ang bato, ang lata.”
Ang isa ka maniko katumbas sang 44.5 ka sentimetro (17.5 ka pulgada). Tan-awa ang Apendise B14.
Sa literal, “ang efa,” diri nagapatuhoy sa sulukban ukon basket nga ginagamit sa pagtakus sa isa ka efa. Ang isa ka efa katumbas sang 22 ka litro. Tan-awa ang Apendise B14.
Sa literal, “sa ulot sang duta kag langit.”
Ang Babilonia.
Ukon “daku nga korona.”
Ukon “daku nga korona.”
Ukon “pahanumdom.”
Tan-awa ang Apendise B15.
Ukon “agod pahumukon ang nawong.”
Ukon “templo.”
Sa literal, “ako.”
Ukon “wala sing amay nga bata.”
Sa literal, “Nagpakita sila sang batinggilan nga abaga.”
Ukon mahimo, “matig-a nga bato,” pareho sang bato nga emery.
Ukon “instruksion.”
Sa literal, “sia.”
Ukon “katutom.”
Sa literal, “bangod sa kadamuon sang mga adlaw.”
Ukon “halin sa duta nga ginabutlakan sang adlaw kag sa duta nga ginatunuran sang adlaw.”
Ukon “katutom.”
Ukon “Pabakura ang inyo mga kamot.”
Ukon “Pabakura ang inyo mga kamot.”
Ukon “Pahumukon naton ang nawong.”
Ukon “agod pahumukon ang nawong.”
Ukon “sidsid sang malaba nga bayo.”
Sa literal, “isa ka Judiyo nga lalaki.”
Sa literal, “palahuwayan.”
Mahimo nga “duta sang Hadrac” ukon “Damasco.”
Ukon “kuta.”
Ang shik pangulo sang isa ka tribo.
Ukon “manugdumala.”
Mahimo gid nga nagapatuhoy sa pag-antos sang iya katawhan.
Ukon “kag madinalag-on; kag naluwas.”
Eufrates.
Sa literal, “tasakon.”
Daw kaangay sang baslay.
Ukon “diadema.”
Ukon “mga dios sang isa ka panimalay; mga diosdios.”
Sa literal, “ang mga kanding nga lalaki.”
Sa literal, “ang torre sa pamusod sang pader,” nagalaragway sang isa ka importante nga tawo; isa ka lider.
Sa literal, “ang salab-itan,” nagalaragway sang isa ka kabulig; isa ka manuggahom.
Ukon “manugdumala.”
Ukon “ang may bungaybungay nga bataon nga mga leon.”
Ukon “sang akon kalag.”
Ukon “sang ila kalag.”
Sa literal, “gintimbangan.”
Sa literal, “magadulom.”
Ukon “ginhawa.”
Ukon “yahong.”
Ang shik pangulo sang isa ka tribo.
Ukon “ang pinakamaluya.”
Sa literal, “sa tunga sang imo mga kamot?” Buot silingon, sa dughan ukon sa likod.
Ukon “sang mga nagahigugma sa akon.”
Ukon “mga karnero.”
Ang siudad nga ginpatuhuyan sa bersikulo 2.
Ukon “ginabutlakan sang adlaw.”
Sa literal, “dagat.”
Ang Patay nga Dagat.
Ang Dagat Mediteraneo.
Ang Hebreo nga tinaga nagapatuhoy sa tinday sang asno nga lalaki kag sang kabayo nga babayi.
Ukon “magyaub.”
Ukon “Temporaryo nga mga Puluy-an.”
Ukon “daku sing baba nga mga kaldero.”
Ukon “daku sing baba nga kaldero.”
Ukon mahimo, “negosyante.”