Talunsay nga Paghambal

KON nagabasa sing matunog, nagautol-utol ka bala sa pila ka mga ekspresyon? Ukon kon nagapamulongpulong ikaw sa atubangan sang mga tagpalamati, masapwan mo bala nga nagapanglaghap ka pirme sing husto nga mga tinaga? Kon amo, mahimo nga may problema ka sa paghambal sing talunsay. Ang tawo nga talunsay maghambal nagabasa kag nagahambal sa paagi nga ang mga tinaga kag mga panghunahuna ginapabutyag sing talunsay, sing mahapos lang. Indi buot silingon nga dalayon ang iya paghambal, nga nagahambal sia sing tuman kadasig, ukon nga sia nagahambal nga wala nagapamensar. Ang iya panghambal kalahamut-an kag makawiwili. Ang pagkatalunsay ginahatagan sing espesipiko nga igtalupangod sa Teokratikong Eskwelahan Para sa Ministeryo.

Ang nagkalainlain nga mga butang mahimo mag-amot sa indi talunsay nga paghambal. Kinahanglan mo bala nga hatagan sing pinasahi nga igtalupangod ang bisan diin sa masunod? (1) Kon nagabasa sa iban, ang indi pagkapamilyar sa pila ka tinaga mahimo tunaan sang pag-ang-ang. (2) Ang pagdulog sing makadali sa madamo nga mga bahin mahimo magresulta sa buklas-buklas nga paghambal. (3) Ang kakulang sing paghanda mahimo makaamot sa problema. (4) Kon nagahambal sa atubangan sang isa ka grupo, ang kinaandan nga kabangdanan sang indi talunsay nga paghambal amo ang indi lohiko nga pag-organisar sang materyal. (5) Ang limitado nga bokabularyo mahimo bangdan sang pag-ang-ang sang isa ka tawo samtang nagapanglaghap sia sang husto nga mga tinaga. (6) Kon madamo katama nga tinaga ang ginapadaku, mahimo maguba ang pagkatalunsay. (7) Ang kakulang sing ihibalo sa mga pagsulundan sa gramatika mahimo man bangdan sang problema.

Kon indi ka talunsay maghambal, indi literal nga magaguwa ang mga tagpalamati sa Kingdom Hall, apang ang ila mga hunahuna mahimo maglagaw. Subong resulta, mahimo nga wala sing kapuslanan ang kalabanan sang imo ginasiling.

Sa pihak nga bahin, kinahanglan maghalong agod nga ang mabaskog kag talunsay nga paghambal indi mangin dominante kag matinaastaason, nga bangod sini mahimo masaw-ahan pa gani ang mga tagpalamati. Wala sing kapuslanan ang imo paghambal kon bangod sang tuhay nga ginhalinan nga kultura, tamdon sang mga tawo ang imo panghambal nga maparas ukon indi sinsero. Talalupangdon nga si apostol Pablo, bisan pa isa ka eksperiensiado nga humalambal, nagpalapit sa mga taga-Corinto “sa kaluyahon kag sa kahadlok kag may daku nga pagkurog” agod indi mapatuhoy sa iya ang di-nagakaigo nga atension.​—1 Cor. 2:3.

Mga Batasan nga Dapat Likawan. Madamo nga tawo ang may batasan nga isal-ot ang mga ekspresyon subong sang “kag-ah” kon nagahambal sila. Masunson nga ginasugdan sang iban ang isa ka panghunahuna sing “karon,” ukon ginadugangan nila ang isa ka dinalan, subong sang “kahibalo ka” ukon “bal-an mo,” sa bisan ano nga ginasiling nila. Ayhan wala mo mahibaluan kon daw ano kasunson nga ginagamit mo ina nga mga ekspresyon. Mahimo ka mag-ensayo nga may isa nga nagapamati sa imo kag ginasulit niya ini nga mga ekspresyon sa kada tion nga sambiton mo ini. Mahimo nga makibot ka.

Ang iban nga tawo nagabalikbalik sa ila ginabasa kag ginahambal. Buot silingon, ginasugdan nila ang isa ka dinalan kag nian nagadulog sa tungatunga kag ginasulit ang pila sang ila nahambal na.

Ang iban naman nagahambal sing tuman kadasig, apang nagasugod sila sa isa ka panghunahuna kag nian, sa tungatunga sang dinalan, tuhay naman nga panghunahuna ang ila isugpon. Bisan pa dalayon ang paghambal, ang hinali nga pagbag-o sing panghunahuna nagaguba sang pagkatalunsay.

Kon Paano Mag-uswag. Kon ang imo problema amo ang pagpanglaghap pirme sang husto nga tinaga, kinahanglan panikasugan mo nga padamuon ang imo bokabularyo. Talupangda sing maayo ang mga tinaga nga indi pamilyar sa imo sa Ang Lalantawan, Magmata!, kag iban pa nga mga publikasyon nga imo ginabasa. Tan-awa sa diksionaryo ang kahulugan sini, kag nian idugang ini nga mga tinaga sa imo bokabularyo. Kon wala ka sing diksionaryo, mangayo sing bulig sa isa nga makahambal sing maayo sang lenguahe.

Makabulig man sa pag-uswag ang regular nga pagbasa sing matunog. Talupangda ang mabudlay nga mga tinaga, kag matunog nga ihambal ini sing pila ka beses.

Agod makabasa sing talunsay, kinahanglan nga mahangpan mo kon paano ang mga tinaga naangot sa isa kag isa sa isa ka dinalan. Sa masami ang mga tinaga kinahanglan basahon sing grupo-grupo agod mapaalinton ang ideya nga ginapabutyag sang manunulat. Hatagi sing pinasahi nga igtalupangod ining mga grupo sang mga tinaga. Kon makabulig ini sa imo, markahi ini. Ang imo tulumuron indi lamang ang pagbasa sing husto sa mga tinaga kundi ang pagpaalinton man sing maathag sang mga ideya. Kon maanalisar mo na ang isa ka dinalan, magpadayon sa masunod tubtob matun-an mo ang bug-os nga parapo. Hibalua ang pagpasunod sang mga ideya. Nian mag-ensayo sa pagbasa sing matunog. Sulitsulita ang pagbasa sa parapo tubtob wala ka na nagautol-utol kag wala nagadulog sa di-nagakaigo nga mga bahin. Nian magpadayon sa iban nga mga parapo.

Masunod, padasiga ang imo pagbasa. Kon mahibaluan mo na ang kaangtanan sang mga tinaga sa isa ka dinalan, makita mo na ang kapin sa isa ka tinaga sa isa ka tion kag mapaabot kon ano ang masunod. Makabulig gid ini sa pagbasa mo sing epektibo.

Ang regular nga pagbasa nga wala makahanda isa ka mapuslanon nga paghanas. Halimbawa, basaha ang teksto kag komento sing matunog nga wala sing abanse nga paghanda; himua ini sing regular. Anara nga makita sang imo mata ang grupo sang mga tinaga nga nagapabutyag sing bug-os nga mga panghunahuna sa baylo nga makita ang isa lamang ka tinaga sa isa ka tion.

Sa paghambalanay, ang pagkatalunsay nagakinahanglan nga maghunahuna ka anay antes ka maghambal. Himua ini sa imo adlaw-adlaw nga hilikuton. Mamat-od kon ano nga mga ideya ang luyag mo ipaalinton kag ang pagpasunod sa pagpabutyag sini; nian sugdi ang paghambal. Indi magpadali. Panikasugi nga ipabutyag ang bug-os nga panghunahuna nga wala nagadulog ukon nagabag-o sing mga ideya tubtob matapos ini. Mahimo masapwan mo nga makabulig ang paggamit sing malip-ot kag simple nga mga dinalan.

Ang mga tinaga mahapos ipabutyag kon nahibaluan mo kon ano gid ang luyag mo ihambal. Sa kabilugan, indi na kinahanglan nga pilion ang mga tinaga nga imo gamiton. Sa katunayan, para sa paghanas, mas maayo nga pat-uron mo lamang nga maathag ang ideya sa imo hunahuna kag nian hunahunaon ang mga tinaga samtang nagahambal ka. Kon himuon mo ini kag hunahunaon ang ideya sa baylo sang mga tinaga nga imo ginahambal, ang imo paghambal mahimo nga magatalunsay, kag ang imo mga panghunahuna mapabutyag sing tinagipusuon. Apang kon ginahunahuna mo ang mga tinaga sa baylo sang mga ideya, mahimo mag-utol-utol ang imo paghambal. Paagi sa pag-ensayo, mapauswag mo ang pagkatalunsay, nga isa ka importante nga kinaiya sa epektibo nga paghambal kag pagbasa.

Sang gintangdo nga magtiglawas kay Jehova sa pungsod sang Israel kag sa atubangan ni Paraon sang Egipto, nagbatyag si Moises nga indi sia sangkol. Ngaa? Indi sia talunsay maghambal; mahimo nga may diperensia sia sa paghambal. (Ex. 4:10; 6:12) Namalibad si Moises, apang wala ini ginbaton sang Dios. Ginpaupod ni Jehova si Aaron subong humalambal, apang ginbuligan man Niya si Moises sa paghambal. Sulitsulit kag epektibo nga naghambal si Moises indi lamang sa mga indibiduwal kag sa magamay nga mga grupo kundi sa bug-os nga pungsod. (Deut. 1:1-3; 5:1; 29:2; 31:​1, 2, 30; 33:1) Kon himuon mo ang imo bug-os nga masarangan sa pagpauswag sang imo pagkatalunsay sa paghambal samtang nagasalig kay Jehova, magamit mo man ang imo paghambal sa pagpadungog sa Dios.