Pagtan-aw sa Gresya

Ang pinakaunang kilala nga pumuluyo sang Gresya amo ang mga Ionian. Ginapatihan nga ining ngalan naghalin gikan sa ila ginikanan nga si Javan (Hebreo, Ya·wanʹ), anak ni Jafet kag busa apo ni Noe. (Genesis 10:​1, 2) Sa Cristianong Griegong Kasulatan sang Biblia, ang Gresya gintawag nga Hel·lasʹ. Isa ini ka batsihon kag batuhon nga pungsod, nga may madamo sing kahoy nga mga bukid. Sang nagligad ang mga Griego nangin lantip nga mga marinero.

Ang dumaan nga mga Griego may madamong mga diosdios, ginlaragway subong nga may tawhanon nga dagway kag tuman katahom. Ining mga diosdios ginakunokuno nga nagakaon, nagainum, kag nagatulog; kag bisan pa ginakabig sila nga balaan kag dimamalatyon, nagasulay man kag nagapanglugos sila kag sarang makadaya kag makahimo sing krimen. Ina nga mga mito mahimo nga malaw-ay nga handumanan sang panahon antes sang Anaw sang ang angheliko nga mga anak sang Dios rebelyuso nga nagpanaug sa duta, nangasawa sa mga babayi, nagpatubas sing gamhanan nga mga anak nga gintawag nga Nefilim, kag nagpuno sang duta sing kasingki.​—⁠Genesis 6:​1-8, 13.

Sang ikaapat nga siglo B.C.E., si Felipe sang Macedon, amay ni Alejandro nga Daku, nagsugod sa paghiusa sa hilway anay nga Griegong siudad-estado, nagdala sa ila sa idalom sang pagkontrol sang Macedonia. Sang ikaduhang siglo B.C.E., ang Gresya nangin probinsia sang Roma, kag ang Gresyahanon nga kultora naglapnag sa Roma.

Ang lapnag nga paggamit sing koi·neʹ nga Griego nag-amot sa madasig nga pagpalapnag sang Cristianong maayong balita sa bug-os nga duog sang Mediteraneo.

Si apostol Pablo nagduaw sa Macedonia kag sa Gresya sadtong ikaduha kag ikatlo niya nga paglakbay misyonero. Gintukod niya ang mga Cristianong kongregasyon sa Filipos, Tesalonica, Corinto, kag Berea. Sanday Silas, Timoteo, Tito, kag iban pa nga unang mga Cristiano nagtudlo man didto. Sa karon, ang Gresya may kapin sa 320 ka kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova kag kapin sa 23,000 ka manugbantala sang Ginharian sang Dios.