Pagpaguwa sang Katapusan nga Bahin sang Dead Sea Scrolls

SANG nagligad nga Septiembre, ang balagbag sa mga eskolar nga nagdugay sing mga dekada naremedyuhan sang ulihi. Ang mapait nga sinuay sa ulot sang mga estudyante sang Dead Sea Scrolls daw natapos na, bisan pa mahimo may bag-o nga sinuay nga nagsugod.

Ang Dead Sea Scrolls natukiban sa mga lungib malapit sa Patay nga Dagat sang 1947 kag sang mga tuig nga nagsunod. May daku sila nga kapuslanan sa pagpakita sang importante nga pagkasibu sang teksto sang Hebreong Kasulatan kag sa paghatag sing kapawa sa relihioso nga mga kahimtangan sa Palestina sang si Jesus yari sa duta. (Isaias 40:8) Samtang ang iban nga mga manuskrito madali lamang nga nabalhag, sang 1991 halos 400 ka manuskrito ang wala pa mabalhag kag indi magamit sang kalabanan nga eskolar. Madamo, kaangay ni Propesor Ben Zion Wacholder, ang “nangluya sa pagrealisar nga sa karon nga kadasigon sang pagbalhag mangin patay na kita tanan kon ang nahuman nga mga teksto sang Patay nga Dagat matigayon na sang kalibutan.”

Apang ina nga kahimtangan nagbalhin sang nagligad nga Septiembre. Una, gin-anunsio ni Propesor Wacholder kag sang iya kaupod, nga si Martin Abegg, nga gingamit nila sing lantip ang kompyuter sa pagkopya sang ginaguardihan sing maayo nga mga teksto. Nian, ang Huntington Library sa San Marino, Cali­fornia, E.⁠U.⁠A., nag-anunsio nga may mga laragway sila sang orihinal nga mga manuskrito kag mahimo nila ini ipagamit sa maayo sing reputasyon nga mga eskolar. Mahimo gid, nga may pila ka potograpiko nga mga kopya sang mga linukot nga ginhimo agod masigurado nga matipigan ini. May pila ka mga laragway nga natago sa nanuhaytuhay nga mga lokasyon, kag sang ulihi ang isa nag-apok sa Huntington Library. Ining librarya may pagsulundan nga ang mga dokumento sini sarang matan-aw, kag namat-od ang pagdumalahan nga indi eksepsion ang kaso sang mga linukot.

Gintawag sang isa ka eskolar ining pagbaylo sang mga hitabo nga ‘katumbas sa pagrumpag sa Pader sang Berlin.’ Gintawag sang opisyal nga mga editor ang pagbalhag sa ginpaagi sa kompyuter nga teksto kag ang pagpaguwa sang mga laragway sini nga ‘pagpangawat.’ Mahimo gid nga ang baisay nahanungod sa moralidad magadabdab sing tinuig. Samtang sa karon, mahimo nga dugang pa nga mga eskolar ang makakonsulta na sa kabug-usan sang Dead Sea Scrolls.

[Laragway sa pahina 32]

Laragway sang isa ka komentaryo sa Habacuc, isa sang Dead Sea Scrolls