Relihion—Isa Bala ka Ginadilian nga Tema?

“DUHA ka tema ang wala ko gid ginahambalan: relihion kag politika!” Amo sina ang masunson nga ginasabat kon ang mga Saksi ni Jehova nagapakighambal sa iban tuhoy sa Biblia. Kag halangpunon ina nga pagtamod.

Kon magbaisay ang mga tawo tuhoy sa politika, mahimo nga mangutos sila kag mag-inaway subong resulta. Madamo ang indi na madaya sang wala nagakatuman nga mga panaad kag narealisar nila nga ang masami nga ginahingamo sang mga politiko amo lamang ang gahom, kabantugan, kag kuwarta. Sing makapasubo, ang indi pag-ugyunay sa politika nagadul-ong kon kaisa sa kasingki.

‘Apang,’ mahimo mangatarungan ikaw, ‘indi bala amo man sina sa relihion? Wala bala ang relihioso nga kainit nagpaidlab sang madamo nga pag-ilinaway karon?’ Sa Aminhan nga Irlandiya, ang mga Romano Katoliko kag mga Protestante madugay na nga nagabangigay. Sa Balkans, ang mga katapo sang East­ern Or­tho­dox ­Church, ang mga Romano Katoliko, kag ang iban pa nagapaiyaiya sing teritoryo. Ang resulta? Mga kapintas kag kaawayon.

Ginaatubang sang peligro nga kamatayon, madamo ang nagatinguha nga ilikom ang ila personal nga mga pagtuluuhan kag sang ila pamilya. Sa Aprika, ang mga siniglo na nga relihiosong kaawayon sa ulot sang katawhan sang Cristiandad kag sang iban pa nga tagaluwas kag minoridad nga mga relihion nagtiklod sa mga ginikanan nga hatagan ang ila kabataan sing duha ka ngalan nga nagahatag sa ila sing pila ka pangamlig, isa ka kinabatasan nga nagapadayon gihapon tubtob karon. Sa amo, ang isa ka pamatan-on mahimo makapakilala sang iya kaugalingon subong isa ka katapo sang isa ka iglesia ukon sang lain nga relihion paagi sa paggamit sing isa lamang sang iya mga ngalan. Kon ang kabuhi sang isa ka tawo yara sa katalagman bangod sang iya relihioso nga mga pagtuluuhan, indi katingalahan nga nagapangalag-ag sia nga hambalan sing dayag ang relihion.

Para sa iban, ang relihion isa ka ginadilian nga tema bisan pa wala sa peligro ang ila kabuhi. Nahangawa sila nga ang pagpakighambal tuhoy sa ila mga pagtuluuhan upod sa isa nga tuhay sing relihion magadul-ong sa walay pulos nga pag-argumentuhanay. Ang iban pa gid nagapati nga ang tanan nga relihion maayo. Nagasiling sila nga basta kontento ang isa ka tawo sa iya ginapatihan, ang paghambalanay tuhoy sa mga kinatuhayan sini wala sing pulos.

Bisan gani ang serioso nga mga estudyante tuhoy sa kon ano ang relihion wala nagaugyunay. Sa artikulo sini nga “The ­Study and Clas­si­fi­ca­tion of Reli­gions,” ang The New Encyclopædia Britannica nagakilala: “Malaka lang . . . nag-ugyunay ang mga eskolar tuhoy sa kon ano ang [relihion] . . . Sa amo, ini nga tema, sa bug-os nga maragtas sini, nag-unod sing mga elemento sang pagbinaisay.”

Ginapaathag sang isa ka diksionaryo nga ang relihion amo “ang pagpabutyag sang isa ka tawo sang iya pagtuo kag pagyaub sa isa ka labaw-sa-tawo nga kagamhanan nga ginakilala subong amo ang manunuga kag manugdumala sang uniberso.” Nagakinahanglan ini sing importante nga papel sang relihion sa kabuhi. Sa pagkamatuod, ang relihion nangin isa ka lapnag nga butang sa pagdihon sang tawhanon nga maragtas. “Wala sing katilingban,” siling sang Oxford Illustrated Encyclopedia of Peoples and Cultures, “ang wala magtinguha sa paghatag sing kahim-ong kag katuyuan sa kabuhi paagi sa pila ka porma sang relihion.” Bangod nagadalahig ini sing importante nga mga butang subong sang “kahim-ong” kag “katuyuan” sa kabuhi, indi dapat argumentuhan ukon baisan ang relihion. Sa baylo, dapat ini hambalan​—⁠kon sayuron, binagbinagon sing maid-id​—⁠upod sa iban. Apang upod kay sin-o, kag ano ang benepisyo sini?