Ang Balaan nga Ngalan Ginmitlang sa Israel
SA MGA siniglo ang tradisyunal nga Judaismo estrikto nga nagdumili sa mga sumulunod sini nga sambiton ang balaan nga ngalan, nga Jehova. Suno sa Mishnah, ang bisan sin-o nga nagamitlang sang ngalan sang Dios “wala sing bahin sa kalibutan nga magaabot.”—Sanhedrin 10:1.a
Sang Enero 30, 1995, ang anay pangulo nga rabbi sang Sephardic sang Israel hungod nga nagmitlang sang balaan nga ngalan. Ginhimo niya ini samtang nagabasa sang tikkun, isa ka pangamuyo sang Cabalist sa pagtadlong. Ginbungat ini nga pangamuyo agod ipasag-uli sang Dios ang pila ka kahim-ong sa uniberso, nga, suno sa mga sumilimba, gintublag sang malaut nga mga puwersa. Ang pamantalaan nga Yedioth Aharonoth sang Pebrero 6, 1995, nagsiling: “Isa ini ka liturhiya nga may tumalagsahon nga gahom amo kon ngaa nga ang mga dinalan sini makita lamang sa pinasahi nga bukleta nga wala ginabaligya sa publiko.” Ang paggamit sang ngalan sang Dios sa sini nga kahimtangan ginahunahuna nga nagahatag sing pinasahi nga gahom sa pangabay.
Talalupangdon nga ginasugo sang Biblia ang mga alagad sang Dios nga gamiton ang balaan nga ngalan, nga Jehova. (Exodo 3:15; Hulubaton 18:10; Isaias 12:4; Sofonias 3:9) Sa orihinal nga teksto sang Biblia sa Hebreo, ina nga ngalan makita sing halos 7,000 ka beses. Apang, ang Biblia nagapaandam batok sa dinagakaigo nga paggamit sang ngalan sang Dios. Ang ikatlo sa Napulo ka Sugo nagasiling: “Dili ka maggamit sang ngalan ni Jehova nga imo Dios sa wala sing kapuslanan, kay indi pagpabay-an ni Jehova nga indi masilutan ang nagagamit sang iya ngalan sa wala sing pulos.” (Exodo 20:7) Paano magamit ang ngalan sang Dios sa wala sing pulos? Ang isa ka komentaryo sang The Jewish Publication Society nagsiling nga ang Hebreong termino nga ginbadbad nga “sa wala sing pulos” mahimo maglakip indi lamang sang “pasapayan nga paggamit” sa balaan nga ngalan kundi ang “pagsulitsulit [man] sang indi kinahanglanon nga pagpakamaayo.”
Paano, nian, naton tamdon ang tikkun nga pangamuyo sang Cabalist sa pagtadlong? Diin ini naghalin? Sang ika-12 kag ika-13 nga siglo C.E., ang isa ka mistiko nga porma sang Judaismo, nga ginatawag nga Cabala, ginkilala. Sang ika-16 nga siglo, si Isaac Luria, nga isa ka rabbi, nagtudlo sang “tikkunim” sa liturhiya sang Cabalist. Ang ngalan sang Dios gingamit subong isa ka anting-anting nga may pinasahi nga gahom, kag nangin bahin ini sang rito sang Cabalist. Sa banta mo amo ayhan ini ang nagakaigo nga paggamit sang ngalan sang Dios?—Deuteronomio 18:10-12.
Bisan ano man ang imo sabat sa sina nga pamangkot, magaugyon ikaw nga ang pagbungat sang ngalan sang Dios sa publiko sa moderno nga Israel isa sang labing tumalagsahon nga hitabo. Apang, ang Dios mismo ang nagtagna: “Magasiling kamo sa sadto nga adlaw: ‘Magpasalamat kamo kay Jehova! Magpanawag sa iya ngalan. Ipahayag ang iya mga binuhatan sa katawhan. Sambita nga ang iya ngalan ginapakataas. Mag-amba kay Jehova, kay naghimo sia sing mahimayaon nga mga butang. Ipakilala ini sa bug-os nga duta.’”—Isaias 12:4,5.
Sing makalilipay, sa Israel, subong man sa kapin sa 230 ka kadutaan sa bug-os nga kalibutan, nagapanikasog ang mga Saksi ni Jehova nga mabuligan ang ila mga isigkatawo agod makatigayon sing sibu nga ihibalo tuhoy kay Jehova. Nagalaum sila nga madamo pa ang magaapresyar sang kahulugan sang mga kasulatan subong sang Salmo 91:14: “Bangod nga ginhigugma niya ako [Jehova], busa luwason ko sia. Amligan ko sia bangod nakilala niya ang akon ngalan.”
[Footnote]
a Ang Mishnah isa ka koleksion sang mga komentaryo nga gindugang sa Makasulatanhon nga kasuguan, pasad sa paathag sang mga rabbi nga ginatawag Tannaim (mga manunudlo). Ginsulat ini sang ulihi nga bahin sang ikaduha kag maaga nga bahin sang ikatlo nga siglo C.E.
[Laragway sa pahina 28]
Diri sa Negeb, ang ngalan ni Jehova kag ang iya Pulong ginapakilala sang iya katawhan
[Laragway sa pahina 29]
Ang poster nga nagapakita sang balaan nga ngalan