Ang Makalilipay nga Trabaho kag ang Kalig-unan sa Sini Yara sa Katalagman
“ANG kinamatarong sa pagtrabaho” kinahanglanon gid sang tanan nga katawhan, suno sa Universal Declaration of Human Rights, nga ginpaguwa sang Nasyones Unidas. Apang, ini nga kinamatarong wala pirme sing garantiya. Ang kalig-unan sa trabaho apektado sang madamo nga butang—halin sa kahimtangan sang ekonomiya sa isa ka duog tubtob sa kahimtangan sang negosyo sa bug-os nga kalibutan. Walay sapayan sini, kon ang trabaho madula ukon mahimo nga madula, masami ini nagaresulta sa mga demonstrasyon, mga kinagubot, kag mga welga. Pila lamang ka pungsod ang indi apektado. Bisan ang tinaga nga “trabaho,” siling sang isa ka manunulat, “isa ka tinaga nga pirme makapasilabo sang balatyagon.”
Madamo ang rason kon ngaa importante ang trabaho para sa aton. Magluwas nga nagahatag ini sa aton sing kita, nagabulig ini sa aton nga matigayon ang malipayon nga hunahuna kag balatyagon. Ginapaayawan man sang trabaho ang aton tawhanon nga handum nga mangin isa ka mapuslanon nga katapo sang sosiedad kag may katuyuan sa kabuhi. Nagahatag man ini sa aton sing pagtahod sa kaugalingon. Gani, bisan ang iban nga madamo na sing kuwarta sa pag-aman sang ila mga kinahanglanon ukon puwede na magretiro nagapakamaayo nga magpadayon gihapon sa pagtrabaho. Huo, importante gid ang trabaho amo nga kon kulang ang trabaho para sa tanan, mahimo ini tunaan sang serioso nga mga problema sa katilingban.
Sa pihak nga bahin, may mga nagatrabaho nga indi na malipayon sa ila trabaho bangod sang madamo nga mga pag-ipit. Halimbawa, bangod sang mainit nga pagkompetensiahanay sa karon, madamo nga kompanya ang nagbuhin sang ila mga empleyado agod makakinot. Bangod sini, ang nabilin nga mga empleyado mas madamo sing trabaho.
Ang moderno nga teknolohiya, nga magapahapos kuntani sang kabuhi kag magapadasig sang trabaho, mahimo magadugang sa mga pag-ipit sa ulubrahan. Halimbawa, bangod sang mga kompyuter, mga fax machine, kag Internet, mahimo na madala sang mga tawo ang ila trabaho sa puluy-an sa tapos sang oras sang trabaho, sa amo indi na mahibaluan ang kinatuhayan sang puluy-an kag sang ulubrahan. Ang isa ka empleyado nagbatyag nga ang pager kag cellphone sang kompanya kaangay sang di-makita nga higot nga nagaangot sa iya kag sa iya boss.
Ang labi pa nga ginakahadlukan sang madamo nga mga may edad sa aton nagabag-o sing madasig nga ekonomiya kag ulubrahan amo nga tamdon sila nga indi na mapuslanon sa pagtrabaho bisan indi pa gid man. May kahilabtanan sa sini, si anay Komisyoner Chris Sidoti sang Human Rights nagsiling: “Daw nangin talaksan na nga kon magsobra ka sa 40 anyos, indi ka na makahibalo sa paggamit sing kompyuter kag sing bag-o nga teknolohiya.” Gani, madamong mapisan nga mga trabahador nga ginatamod anay nga yara sa labing mabungahon gid nga bahin sang ila kabuhi ang ginatamod karon nga daw tigulang na agod mangin mapuslanon. Makapasubo gid!
Gani, ang kinaandan anay nga panimuot sa trabaho kag katutom sa kompanya naghuyang sang nagligad nga mga tinuig. “Kon pahalinon sang mga korporasyon ang mga empleyado sini bangod sang diutay lang nga pagbag-o sa stock market, ang katutom sa kompanya mangin indi na importante,” siling sang Pranses nga magasin nga Libération. “Sa pagkamatuod, dapat ka magtrabaho, indi para sa kaayuhan sang kompanya, kundi para na lamang sa imo kaugalingon.”
Walay sapayan sining madamo nga mga problema, ang sadsaran nga kinahanglanon sang tawo nga magtrabaho nagapadayon. Gani, sa aton nagabag-o sing madasig nga tion, paano mapalambo sang isa ang isa ka balanse nga pagtamod sa sekular nga trabaho kag, sa amo man nga tion, mahuptan ang kalig-unan kag kalipay sa trabaho?
[Retrato sa pahina 3]
Ang moderno nga teknolohiya mahimo nagdugang sa mga pag-ipit sa ulubrahan