Maragtas sa Biblia—Daw Ano ka Sibu?
SA ILA libro nga Battles of the Bible, si Chaim Herzog, anay presidente sang Estado sang Israel, kag si Mordechai Gichon, retirado nga propesor sang arkeolohiya sa Tel Aviv University, nagsiling:
“Ang paglaragway sa mga taktika sa mga inaway sa Biblia . . . indi puede nga himuhimo lang. Halimbawa, tuman na nga pamatuod ang pagpakig-away ni Gideon batok sa mga Midianhon kag sa ila mga kaalyado, subong ginasaysay sa Hukom, kapitulo 6-8, kon ipaanggid sa mga inaway sang Trojan War, nga ginlaragway ni Homer sa iya Iliad. Tuhoy sa sinulatan ni Homer, ang bisan anong mahapos kadtuan nga baybayon kag malapit nga napamakuran nga banwa bastante na para mangin geograpiko nga kahimtangan . . . Apang indi amo sini sa rekord sang Biblia tuhoy sa pagpakig-away ni Gideon. Ang detalyado nga taktika sang mga lihok kag mga pag-engkwentrohanay nga napasad sa espesipiko nga mga duog kag mga aksion sang magtimbang nga bahin—sa duog diin nahanabo ang inaway nga mga 60 kilometros ang kalabaon—indi mahimohimo bisan diin lang . . . Sa amo napilitan kami nga batunon ang pagkamaminatud-on sang panaysayon tuhoy sa taktika sa mga inaway subong ginlaragway sang Biblia.”
Mahimo mo tun-an ang pagpakig-away ni Gideon paagi sa paggamit sing mapa sa pahina 18 kag 19 sang brosyur sang mga mapa sang Biblia nga “See the Good Land.”a Ang istorya nagsugod sang “ang tanan nga Midian kag Amalek kag mga taga-Sidlangan nagtipon sing tingob kag nagtabok kag nagkampo sa patag sang Jezreel.” Gin-agda ni Gideon ang kaiping nga mga tribo sa pagbulig. Ang hitabo nagsugod sa bubon sang Harod padulong sa pukatod sang More, panaug sa Nalupyakan sang Jordan. Pagkatapos ginlagas ang mga kaaway sa tabok sang Suba Jordan, gindaug sila ni Gideon.—Hukom 6:33–8:12.
Ina nga mapa sa “See the Good Land” nagapakita sang mayor nga mga duog nga ginhinambitan kag sang kadutaan nga nadalahig. Isa pa ka mapa (pahina 15) nagapakilala sang mga teritoryo sang mga tribo sang Israel. Ang duha ka mapa makabulig sa imo sa pag-apresyar sang pagkasibu sang rekord sang Biblia.
Nag-ilustrar ini sang obserbasyon ni anhing Propesor Yohanan Aharoni: “Sa kadutaan sang Biblia, ang geograpo kag ang maragtas naangot sing suod nga indi mo gid mahangpan kon wala ang bulig sang isa.”
[Nota]
a Ginbalhag sang mga Saksi ni Jehova.
[Credit Line sang retrato sa pahina 32]
Background map: Based on maps copyrighted by Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel