Krimen—May Yara Bala Solusyon?

SANGLIT ang krimen nagaapektar sa aton tanan, sing talangkod ukon indi talangkod, ang pamangkot nagapabilin, May yara bala solusyon? Yari ang panugda ni Hukom Rich­ard ­Neely sang West Vir­gin­ia Su­preme ­Court of Ap­peals: “Ang paghibalo kag paglubad sang gamut nga mga kabangdanan sang krimen nagapahangop sing daku nga pag-areglar liwat sa katilingban amo kon ngaa pila lamang ang handa sa paghimo sini.” (Italiko amon.) Sia nagpaathag nga “wala sing sientipiko nga ihibalo ukon politikal nga kabubut-on nga makadula sang gamut nga mga kabangdanan sang krimen.”

Ngaa subong sina? Sia nagapangatarungan nga ang mga tawo nga apektado sing labi sang krimen, ang mga tawo nga “nagaistar sa mga ghet­to ukon nagakalusod nga klase sang mga mamumugon,” amo ang mga tawo nga may diutay nga impluwensia sa politika. Si Hukom ­Neely nagsiling: “Ang mga biktima sang krimen dapat talupangdon, indi isa ka organisado nga grupo.” May yara sila diutay lamang ukon wala gid sing politikal nga impluwensia. Ang mga tawo nga may politikal nga gahom nagapuyo sa guwa sang teritoryo sang mga kriminal—wala sila nagagamit sing publiko nga mga salakyan ukon nagapuyo sa slum nga mga ilistaran. Kag sa pila ka kaso, pangatarungan niya, ang dugang pa nga pagpatuman sang kasugoan nagabutang sa katalagman sang ila pagpangdaya nga krimen sa ila trabaho. Matuod gid ini sa kalabanan nga bahin sang kalibutan. Sa amo ang manubo sing kita nga kadam-an masami gid nga amo ang mga biktima sang krimen kag sang politikal nga pagkasalimpapaw.

Apang may yara pa importante nga butang nga nagasablag sa pag-uswag sang pagpakig-away batok sa krimen—ang kinaugali mismo sang tawo. “Ang kadalok, kakagud, pagsalakay, kag pagpamanggad sa kaugalingon kinaugali nga bahin sang pagkahuman sang tawo,” siling ni Hukom ­Neely. Ina nga kamatuoran nangin maathag na sugod sang ginpatay ni Cain ang iya utod nga si Abel.—Genesis 4:3-11.

Apang, ang kalautan sa kinaugali sang tawo isa ka palaligban nga indi luyag atubangon sang modernong sikolohiya. Sa isa ka interbyu sa ­Awake!, si Dr. Same­now nagsiling: “Sa kabilogan, madamo gid nga tawo nga nagatrabaho sa pagpapagros sang hunahuna ang wala gid makasumalang sang palaligban nga kalautan.”

Apang, madamo nga kriminal ang indi luyag magtalikod sa ila ‘kadalok, kakagud, kag pagsalakay.’ Busa ginapangindian nila ang terapiya kag mga programa sa pagpabag-o. Sa Cali­for­nia, halimbawa, ang mga bilanggo nagpamatok sa terapiya. “Ang rason sang mga bilanggo amo nga ang terapiya isa ka ilusyon bangod kulang ang sientipiko nga ihibalo tuhoy sa pagpabag-o . . . Ano man ang kabangdanan sang ila pag-untat [nga mangin mga kriminal], ang rason amo, indi ini resulta sang terapiya sa bilanggoan.” Nagapangatarungan sila nga “ang katuyoan sang bilanggoan amo ang pagsilot, malip-ot kag sa punto. Sing nagakahisuno, luyag nila nga mahibaloan sang tagsa ka bilanggo kon tubtob san-o ang ila sentensya kon magsulod sa bilanggoan agod nga indi na sia kinahanglan nga maghampang sing Kaf­ka­es­que [indi makatarunganon] nga hampang sa pagpabag-o.”—Why ­Courts ­Don’t Work, Hukom R. Neely.

Magbag-o Pa Ayhan ang Isa ka Kriminal?

Apang ang iban nga mga kriminal nagkooperar sa mga programa sa pagreporma. Sa programa ni Dr. Yo­chel­son kag Dr. Same­now, isa ka estrikto nga paagi ang gingamit. Sila nagreport: “Ginpaathag namon sa ila nga sa amon pagtamod wala sing bisan ano nga bahin sang pagkabuhi sang kriminal ang dapat tipigan. Ang pagsul-ob sing bag-o nga mga panapton sa ibabaw sang daan kag may mantsa nga panapton indi pa tuman; ang daan nga mga panapton dapat kabigon subong mahigko kag may balatian kag dayon ihaboy kag laglagon. Dapat dulaon sang kriminal ang iya daan nga mga pagsinalayo kag mangin responsable sa tanan nga paagi.”

Subong man, sa Biblia si apostol Pablo naglaygay: “Ubaha ninyo ang daan nga personalidad upod ang mga buhat sini, kag isul-ob ninyo ang bag-ong personalidad, nga paagi sa sibu nga ihibalo ginapabag-o suno sa larawan sang Isa nga nagtuga sini.”—Colosas 3:9, 10.

Ang kamatuoran nga ina nga mga pagbalhin sarang mahimo ginpamatod-an sang komento ni Pablo sa tapos ginlista ang mga sahi sang mga tawo nga indi makapanubli sang Ginharian sang Dios—mga makihilawason, mga makawat, mga malugos, kag iban pa. Sia nagsiling: “Ang iban sa inyo subong sina anay. Apang ginhugasan kamo . . . sa ngalan sang aton Ginuong Jesucristo kag sang espiritu sang aton Dios.” (1 Corinto 6:9-11) Sa karon may yara halos tatlo ka milyon ka aktibo nga mga Saksi ni Jehova, ang kalabanan sa ila naghimo sing pagbalhin sa ila panghunahuna. Ang iban mga kriminal anay tubtob nga nagbag-o sila.

Ang isa ka kaso amo ang tuhoy sa isa ka kawatan anay sing brilyante nga ang iya sugilanon nagguwa sa Oktubre 8, 1983 nga ­Awake! Isa sia anay ka propesyonal nga kriminal sa London, Inglaterra. Sang ginbaton niya sang ulihi ang pagtuon sa Biblia kag ginsul-ob “ang bag-ong personalidad,” nagsungka sia sa polisiya kag nagtu-ad sang iya mga krimen. Sa tapos makapangalagad sa bilanggoan sing lima ka tuig nga sentensya, nagguwa sia agod magkabuhi sing nareporma nga kabuhi. Nangin mahapos bala yadto sa iya? Sia nagsabat:

“Ang pagbag-o sang akon pagtamod sa kabuhi indi mahapos. Luwas sa pagpakig-away, ang pinakamabudlay pisikal nga trabaho nga akon nahimo amo ang pagtinlo sang akon salakyan. Karon kinahanglan nga mangin kontento ako sa pagtrabaho sing walo ka oras kada adlaw . . . Wala ko gid anay ginkabalak-an ang rutina sang akon kabuhi. Karon importante na ang mahim-ong nga pagkabuhi. Sang una bugalon nga ginatamay ko ang bisan ano nga sahi sang disiplina. Kinahanglanon na karon nga batunon ang kamatuoran nga ang akon dalanon indi pirme husto.”—Ipaanggid ang “Laragway sang Isa ka Kabalan nga Kriminal,” sa pahina 15.

Apang nahimo niya ang mga pagbag-o. Takus bala yadto sa panikasog? “Wala ako nagapakunokuno nga mahapos yadto,” sabat niya. “Apang sa pagkamatuod takus yadto.”

Apang ngaa ginahandum sang isa nga bag-uhon ang iya kabuhi agod mapahisuno sa mga prinsipio sang Biblia? Bangod may yara mabaskog nga motibasyon—ang kahigayunan para sa kabuhi nga walay katapusan sa paraiso nga duta. Amo ina ang ginsaad ni Jesus sa isa ka kriminal anay nga nagatagumatayon sa iya kiliran sang Sia magsiling: “Sa pagkamatuod nagasiling ako sa imo karon, Mangin kaupod ka nakon sa Paraiso.” (Lucas 23:43) Sa pagkamatuod, ang manughimo sing malaut indi makapabilin sa dutan-on nga Paraiso subong isa ka kriminal kundi subong isa ka mahinulsulon, nagbag-o nga tawo.

Apang bisan pa daw ano ka madinalag-on ang programa sa pagreporma, ang dumaan nga hulubaton matuod gihapon: “Mahimo mo guyuron ang kabayo sa tubig, apang indi mo ini mapilit sa pag-inum.” Ang kalabanan sang propesyonal nga mga kriminal indi interesado sa pagbag-o. Kon amo wala gid bala sing solusyon ang krimen nga palaligban sang kalibutan? May yara isa ka solusyon—kompleto nga solusyon.

Kon Paano Matapos ang Krimen

Ginapakita sang Biblia nga magaabot ang tion nga magadugang ang kalamidad sa kaliwatan sang tawo. Sa sina, ginlakip ni Jesus ang “pagbu-ad sang pagkamalinapason.” (Mateo 24:12) Si apostol Pablo nagtagna nga “sa katapusan nga mga adlaw magaabot ang makahalanguyos nga mga tion nga mabudlay pakigbagayan. Kay ang mga tawo magamahigugmaon sang kaugalingon, mahigugmaon sang kuwarta, . . . malalison sa mga ginikanan, . . . dibalaan, walay pasunaid, dimapinugungon, mabangis, nagadumot sa kaayohan.”—2 Timoteo 3:1-5.

Samtang ang katawhan pirme nga ginpabudlayan sang krimen kag kalautan sa daku ukon diutay nga kasangkaron, ang mga tagna sang Biblia may kaangtanan sa katapusan sang malaut nga sistema sang mga butang sang kalibutan talalupangdon nga natuman sugod lamang sang importante nga petsa sang 1914. (Ipaanggid ang Mateo 24, Lucas 21, Marcos 13, kag Bugna 6:1-8.) Busa, malapit na ang tion nga ang matarong nga Ginharian nga pangulohan sang Dios magahikot batok sa iya mga kaaway sa duta. Nagalakip ini sa mga kriminal nga hungod nga nagapili sang krimen subong dalanon sang pagkabuhi, kay “ang mga dimatarong indi makapanubli sang ginharian sang Dios.”—1 Corinto 6:9.

Gani kon ang isa ka tawo indi handa sa pag­bag-o, ano ang mapilian? Ang Biblia nagasabat: “Utdon ang mga manughikot sing malaut . . . Kay sa diutay pa nga tion, kag ang malauton wala na.” Huo, sa dili madugay pagadulaon gikan sa duta ang tanan nga kriminal nga elemento—kon bala relihioso, politikal, ukon sosyal. Ang magatinlo nga inaway sang Armagedon sang Dios magabilin nga buhi sa duta sa ila lamang nga “nagalaum kay Jehova . . . sila nga mga magapanubli sang duta. . . . Kag sila makasapo sing bug-os nga kalipay sa kabuganaan sang paghidait.”—Salmo 37:9-11; Bugna 16:14, 16.

Amo lamang ini ang paagi, kay ang Biblia nagasiling: “Bisan pa pakitaan sing kahamuot ang malauton, indi sia magtuon sing pagkamatarong. Sa duta sang pagkatadlong magahimo sia sing masinalaypon.” (Isaias 26:10) Ang “bag-ong mga langit kag bag-ong duta” sang Dios nga sa diin “magapuyo ang pagkamatarong” amo lamang ang magamadinalag-on nga solusyon sa krimen kag sala nga palaligban sang katawhan—kag sa sina nga sistema ang mga tawo lamang nga magapili sing pagkamatarong ang magapuyo.—2 Pedro 3:13.

[Kapsion sa pahina 16]

“Ang paghibalo kag paglubad sang gamut nga mga kabangdanan sang krimen nagapahangop sing daku nga pag-areglar liwat sa katilingban amo kon ngaa pila lamang ang handa sa paghimo sini”

[Kapsion sa pahina 17]

“Madamo gid nga tawo nga nagapangabudlay sa pagpapagros sang hunahuna ang wala gid makasumalang sing palaligban nga kalautan”

[Kapsion sa pahina 17]

‘Wala sing bisan ano nga bahin sang pagkabuhi sang kriminal ang dapat tipigan. Dapat niya dulaon ang iya daan nga pagsinalayo kag mangin responsable sa tanan nga paagi’