Ang Katalagman sang Tabako sa mga Nagapanigarilyo kag Wala Nagapanigarilyo

Ang pamatuod sang halit sang tabako sa mga nagapanigarilyo kag sa mga wala nagapanigarilyo padayon sa pagdugang. Binagbinaga ang masunod:

◼ Tabako sa Baylo sang Kalan-on

“Sarang mapakot ang epidemya sang kanser sa baga” para sa madamo sang nagauswag nga mga pungsod sa sulod sang isa ka dekada, siling sang magasin nga World Health. Ang Food and Ag­ri­cul­ture Or­gan­i­za­tion sang Nasyones Unidas nagdugang nga ang pagtabako “nagadugang gihapon sing 2.1 por siento kada tuig sa Ikatlo nga Kalibutan.” Sa karon, 63 porsiento sang tabako sang kalibutan ang ginapatubas didto, nag-uswag halin sa 50 porsiento sang mga 25 ka tuig nga nagligad. Makatalagam ining huyog para sa nagauswag nga mga pungsod. Ang The Times sang London nagapaathag kon paano: “Ang pagpatubas sing tabako, nga ginakabig sa bug-os nga Ikatlo nga Kalibutan subong mabakal nga patubas, nagapadugang sang kanser, ginabangdan sang pagkaupaw sang kagulangan kag nagaagaw sang mga duta nga sarang matamnan sing patubas nga makaon sa mga puluy-an.”

◼ Ang Aso kag ang Kanser

Sang 1986, sa ika-14 nga In­ter­na­tion­al Cancer Con­gress sa Hun­ga­ry, ginbanta sang mga eksperto nga 3,500,000 ka tawo ang mapatay sa kanser sa 1986. “Suno sa estadistika sang WHO [­World ­Health Or­gan­i­za­tion],” report sang magasin sa medisina sang Alemanya nga Ärztliche Praxis, “isa ka milyon sining kamatay ang mangin bangod sa pagpanigarilyo.”

Si Sir Richard Doll, retirado nga propesor sa medisina sa Oxford University, nagpaandam nga sa 3,800 ka kemikal sa aso sang tabako, 50 ang nakilal-an subong nagatuga sing kanser sa mga sapat. Ang iban sining mga kemikal nasapwan nga maisog gid sa wala ginahaklo nga mga aso. Sa amo ginapadayag sang mga nagapanigarilyo ang iban, nga nangin indi aktibo nga mga manugpanigarilyo, sa makapakanser nga mga sustansya. Ang pagtuon sang mga Britaniko sa mga wala nagapanigarilyo nga nagapuyo upod sa mga nagapanigarilyo nakasapo nga ang kada ikaduha ka tawo nga napatay sang kanser sa baga isa ka indi aktibo nga manugpanigarilyo.

Ang heneral nga manugbusbos sang Estados Unidos naglaygay sa mga kompanya nga mag-aman sing wala sing aso nga trabahuan para sa mga wala nagapanigarilyo. Sa iya report para sa 1986 tuhoy sa mga epekto sa lawas sang pagpanigarilyo, sia nagsiling: “Ang indi kinabubut-on nga pagpanigarilyo isa ka kabangdanan sang balatian, lakip ang kanser, sa mapagros nga mga tawo nga wala nagapanigarilyo,” kag “ang pagpain lamang sa mga nagapanigarilyo gikan sa mga wala nagapanigarilyo sa sulod sang pareho nga lugar mahimo nga magbuhin, apang wala nagadula, sang pagkanadayag sang mga wala nagapanigarilyo sa aso sang tabako.”

◼ Naapektuhan ang mga Wala Pa Mabun-ag

Ang isa ka grupo sang medikal nga mga mananalawsaw gikan sa University of Syd­ney sa Aus­tral­ia nagapangangkon nga ang pagpanigarilyo nagapagutom sa mga bata sa sulod sang tiyan sang kinahanglanon nga mga sustansya. Ginatun-an sang mga mananalawsaw ang epekto sang pagpanigarilyo sa pag-ilig sang dugo sa inunlan—ang organo nga nagasuplay sa wala pa mabun-ag nga bata sing kalan-on kag oksiheno kag nagahakot sa higko paagi sa pusod. Sang ginbantayan sang mga mananalawsaw ang pag-ilig sang dugo paagi sa pusod, natukiban nila nga sa tapos lamang sang duha ka minuto nga nakapanigarilyo ang iloy, ang pag-ilig sang dugo nagahinay, kag ina nga epekto nagadugay sing tubtob sa isa ka oras.

Si Dr. Brian Trudinger, senyor nga manuglektura sa ob­stet­rics kag gyn­e­col­ogy, nagsiling, subong ginreport sa The University of Sydney News: “Sa promedyo, ang mga bata sang mga iloy nga nagapanigarilyo sing napulo ka sigarilyo kada adlaw sa bug-os nga pagmabdos nila may kabug-aton nga kubos sing mga 300 ka gramo [10 onsa] sa pagkabun-ag sang sa mga wala nagapanigarilyo. Apang tubtob karon sarang gihapon mapangatarungan nga ang kabangdanan sini amo ang nagapanigarilyo kag indi ang pagpanigarilyo—nga ang babayi nga nagpanigarilyo sang nagamabdos sia mahimo nga may iban pa nga mga problema nga nagdul-ong sa magagmay nga mga bata. Apang, ang amon pagpanalawsaw nagapakita nga ang pagpanigarilyo direkta nga nagaapektar sa kiring (fetus) paagi sa pagpahinay sang pag-ilig sang dugo gikan sa sini padulong sa inunlan.”

Subong man, ang medikal nga magasin sang Britanya nga The Lancet nagbalhag kasan-o lang sing mga resulta sang isa ka pagtuon sa kanser nga nagsugod sa pagkabata. Nasapwan sang pagtuon nga sa dugang nga pagpanigarilyo sang iloy kada adlaw sa tion sang iya pagmabdos dugang pa ang katalagman nga kanseron ang iya anak. “Sang ginbinagbinag ang tanan nga tulubuan sing tumor,” report sang The Lancet, “ang kabug-osan nga peligro nga kanseron ang mga bata nga napadayag sa 10 ukon kapin pa nga sigarilyo kada adlaw sa tion sang pagmabdos nagdugang sing 50%.”

Sa tapos sila mabun-ag, ang mga anak sang nagapanigarilyo nagaatubang sing dugang pa nga katalagman sa lawas. Sa isa pa ka guwa, ang The Lancet nagpatalupangod: “Nasapwan sang mga pagtuon ang talangkod nga relasyon sang indi aktibo nga pagpanigarilyo kag sang asma halin sa pagkabata, wala untat nga pagpangatsi, kag balatian sa respiratoryo sa una kag ikaduha nga mga tuig sang kabuhi.”

◼ Ang Bili sang Pagpanigarilyo sa Ginatrabahuan

Ang mga nagapanigarilyo nagabili sa ila mga amo sing ekstra nga $4,000 ($2,650, U.S.) sa kada tawo kada tuig, siling sang New ­South ­Wales ­Health Sur­vey­ors’ As­so­cia­tion sa Aus­tral­ia. Ginapasad sang as­so­cia­tion ang iya pangangkon sa pamatuod nga ang mga nagapanigarilyo mas madamo sing adlaw nga nagamasakit sang sa mga wala nagapanigarilyo kag halos doble ang kadamuon sang ila mga aksidente. Ang mga nagapanigarilyo madali nga maaksidente, siling sang as­so­cia­tion, bangod sang aso sa mga mata sang mga nagapanigarilyo ukon bangod ang mga nagapanigarilyo nagagamit sing isa ka kamot sa pagtrabaho samtang ang isa nagauyat sing sigarilyo.