Pagdaug sa Pagpakig-away Batok sa Kapung-aw

“PAAGI sa sampaton nga pagtuytoy magapakig-away ka,” siling sang Hulubaton 24:6. Kinahanglanon ang pagkasampaton, indi lamang ang maayong mga katuyuan, agod magdaug sa inaway. Sa pagkamatuod, kon ginapung-awan ka, indi mo luyag nga maggrabe pa ang imo ginabatyag. Halimbawa, ang pagtuon sang 1984 sa napung-awan nga mga tawo nakasapo nga ang iban nagtinguha sa paglandas sang ila kapung-aw paagi sa ‘pagpaupok sang ila kaakig sa iban nga mga tawo, ginabuhinan ang tension paagi sa pag-inom sing kapin, pagkaon sing kapin, kag pagtomar sing kapin sang makapakalma nga mga droga.’ Ang mga resulta: “dugang nga kapung-aw kag pisikal nga mga sintoma.”

Ang iban sang napung-awan nga mga tawo wala mangayo sing sampaton nga pagtuytoy bangod nahadlok sila nga basi tamdon sila nga maluya sa hunahuna. Apang, ang daku nga kapung-aw indi palatandaan sang maluya nga panghunahuna ukon sang espirituwal nga kapaslawan. Ginapakita sang panalawsaw nga ining daku nga kapung-aw mahimo nga nagaluntad kon ang pila ka kemikal wala nagapanghikot sing nagakaigo sa utok. Sanglit mahimo nga ang pisikal nga balatian bangdan sini, kon ang imo daku nga kapung-aw magpadayon sing kapin sa duha ka semana, maalamon nga magpatan-aw ka sa doktor. Kon wala sing pisikal nga balatian nga masapwan nga naangot sa problema, masami nga ang kapung-aw mabuhinan paagi sa pagbag-o sang panghunahuna upod ang bulig sang nagakaigo nga bulong ukon mga sustansya.a Ang pagdaug sa pagpakig-away batok sa kapung-aw wala nagakahulugan nga indi na ini maglukmat. Ang kasubo bahin sang kabuhi. Apang, ang sa sampaton nga pagtuytoy sa imo pagpakig-away makabulig sa imo sa pag-atubang sa kapung-aw sing maayo pa.

Ang doktor masami nga magaresita sing an­ti­de­pres­sant. Mga droga ini nga gintuyo sa paglubad sang pagkadibalanse sa mga kemikal. Si Elizabeth, nga ginsambit kaina, naggamit sini kag sa sulod sang mga semana ang iya panimuot nagsugod sa pag-uswag. “Sa gihapon, kinahanglan nga palambuon ko ang positibo nga panimuot agod mangin epektibo upod sa mga droga,” siling niya. “Bangod sang ‘pagtib-ong’ gikan sa medisina, nangin determinado ako nga mag-ayo. Ginpadayon ko man ang pag-ehersisyo sa adlaw-adlaw.”

Apang, ang paggamit sing an­ti­de­pres­sant indi pirme madinalag-on. May yara man makatulublag nga epekto ini para sa iban. Kag bisan pa kon matadlong ang indi nagakaigo nga pagpanghikot sang mga kemikal, kon indi matadlong ang panghunahuna sang isa, ang kapung-aw mahimo nga magbalik. Apang, daku nga paumpaw ang matigayon paagi sa imo pagkahanda sa . . .

Pagpautwas sang Imo mga Balatyagon

Naugot gid si Sarah sa mga salabton sa pamilya nga iya ginalukdo sing solo, pati ang mga pag-ipit sang sekular nga trabaho. (Tan-awa ang pahina 7.) “Apang gintago ko lamang ang akon mga balatyagon,” paathag ni ­Sarah. “Nian isa ka gab-i sang daw wala na ako sing paglaum, ginteleponohan ko ang akon manghod nga babayi, kag sa nahauna nga tion sa akon kabuhi, ginpautwas ko ang akon mga balatyagon. Amo ini ang punto sang pagbag-o, bangod daku nga paumpaw ang ginhatag sadto nga pagtawag ko.”

Gani, kon ginapung-awan ka, magkadto ka sa isa ka mahinuklugon nga tawo nga imo matu-aran. Mahimo nga ini imo tiayon, suod nga abyan, paryente, ministro, doktor, ukon nahanas nga manuglaygay. Ang isa sang mga kinahanglanon sa paglutos sa kapung-aw, suno sa pagtuon nga ginreport sa Journal of Marriage and the Family, amo “ang pagtigayon sing supurta nga bulig nga imo mapaambitan sang mga kapipit-an sa kabuhi.”

Ang pagpautwas sang imo mga balatyagon sa mga pulong isa ka proseso sa pag-ayo nga nagapugong sa imo hunahuna sa pagtinguha nga ipanghiwala ang katunayan sang problema ukon sang pagtaliwan kag, busa, magabilin sini nga wala nalubad. Apang ipautwas ang imo mga balatyagon. Indi pagtuguti ang dimatuod nga bugal, nga nagahandum sa pagpakita sing wala nahadlok sa kabudlayan nga panagway, sa pagpugong sa imo. “Ang kabug-atan sa tagipusuon sang tawo nagapakuko sini, apang ang maayong pulong nagapasadya sini,” siling sang Hulubaton 12:25. Apang, paagi sa pagpautwas sang imo balatyagon nga ang iban makahangop sang imo “kabug-atan” kag sa amo makahatag sinang “maayong pulong” sang pagpalig-on.

“Luyag ko lamang ang simpatiya sang gintawgan ko ang akon utod, apang kapin ang natigayon ko,” siling ni ­Sarah. “Ginbuligan niya ako nga makita kon sa diin sayop ang akon panghunahuna. Ginsilingan niya ako nga ginapabug-atan ko sing tuman ang akon kaugalingon sing mga salabton. Bisan pa sang primero indi ko luyag nga mabatian ini, sang gin-aplikar ko ang iya laygay, nabatyagan ko nga daw ginhakwat ang mabug-at nga lulan.” Daw ano ka matuod ang mga pulong sang Hulubaton 27:9: “Ang lana kag pahumot nagalipay sang tagipusuon, amo man ang katam-is sang kaupod sang tawo bangod sa laygay sang kalag.”

May katam-is sa isa ka abyan ukon tiayon nga nagahambal sing prangka kag nagabulig sa imo sa paghangop sa mga butang sa nagakaigo nga kahulugan. Mahimo nga magabulig ini sa imo sa paglubad sa mga problema sing isa-isa lamang. Gani sa baylo nga mangin mapangapinon, pangitaa inang “sampaton nga pagtuytoy.” Mahimo kinahanglan mo ang isa ka tawo nga, sa tapos sang pila ka paghambalanay, makahatag sa imo sing pila ka malip-ot nga mga tulumuron nga magapakita sing mga paagi nga imo mahimo sa pagbag-o ukon pagpasibu sang imo kahimtangan agod mabuhinan ukon madula ang ginabangdan sang emosyonal nga kabudlay.b

Ang pagbato sa kapung-aw masami nga nagakinahanglan sing pagpakig-away sa kakulang sing pagsalig sa kaugalingon nga balatyagon. Paano ini mapamatukan sing sampaton?

Pagpakig-away Batok sa Kakulang sing Pagsalig sa Kaugalingon

Halimbawa, si Maria, nga ginapakita sa nauna nga artikulo, napung-awan sa tapos sang pag-away sa sulod sang iya pamilya. Sia naghinakop: ‘Isa ako ka malain nga tawo kag wala sing husto nga mahimo.’ Sayop ini. Kon gin-analisar lamang niya ang iya mga konklusyon, mahimo nga ginpamatukan niya ini paagi sa pagpangatarungan: ‘Ginahimo ko ang iban nga husto kag ang iban sayop, kaangay sang iban nga tawo. Nagahimo ako sing pila ka sayop, kag kinahanglan nga tinguhaan ko nga mangin kapin ka mahunahunaon, apang indi naton pagpadakuon ining problema.’ Ina nga pangatarungan nakabulig kuntani nga indi madula ang iya pagbatyag sing katakus sa kaugalingon.

Masami gid nga sayop ang sobra ka mamulayon nga tingog gikan sa sulod nga nagapakamalaut sa aton! Ang iban sang kinaandan nga tiko nga mga panghunahuna nga nagatuga sing kapung-aw ginlista sa kaupod nga kahon. Ton-i ang pagkilala sa sinang sayop nga mga panghunahuna kag pamatuki sa hunahuna ang pagkamakatarunganon sini.

Ang isa pa ka biktima sang kakulang sing pagsalig sa kaugalingon amo si Jean, 37-anyos nagaisahanon nga ginikanan. “Nabudlayan ako sa pagpadaku sa duha ka lalaki. Apang sang makita ko nga nagaminyo ang iban sang nagaisahanon nga mga ginikanan, naghunahuna ako, ‘May diperensya ako,’” paathag niya. “Paagi sa paghunahuna sang mga negatibo lamang, nagbaskog ini, kag nagtupa ako sa ospital bangod sang kapung-aw.”

“Sang makaguwa na ako sa ospital,” padayon ni Jean, “Nabasahan ko sa Septiembre 8, 1981 nga Awake!, ang listahan sang ‘Mga Panghunahuna nga Makapahuyog sa Isa sa Kapung-aw.’ Kada gab-i ginbasa ko yadto nga listahan. Ang iban sang sayop nga mga panghunahuna amo, ‘Ang akon bili subong isa ka tawo nasandig sa kon ano ang ginahunahuna sang iban sa akon,’ ‘Indi ako dapat masaklaw; dapat ako pirme mangin malipayon kag kalma,’ ‘Dapat mangin himpit ako nga ginikanan.’ Nagpakunokuno ako nga mahunahunaon sa pagkahimpit, gani sa tion nga mangin subong sini ang panghunahuna ko, nagapangamuyo ako kay Jehova kag nagapangayo sing bulig sa iya nga punggan ako. Naton-an ko nga ang negatibo nga panghunahuna nagadul-ong sa kakulang sing pagsalig sa kaugalingon, kay ang tanan nga makita mo amo ang problema sa imo kabuhi kag indi ang maayo nga ginhatag sa imo sang Dios. Paagi sa pagpilit sa akon kaugalingon nga likawan ang pila sang sayop nga mga panghunahuna, nalandas ko ang akon kapung-aw.” Dapat bala pamatukan ukon sikwayon ang iban sang imo mga panghunahuna?

Sala Ko Bala?

Bisan pa napung-awan gid si Alexander, nagatudlo gihapon sia sa isa ka klase sa eskwelahan. (Tan-awa ang pahina 3.) Kon ang pila sang iya mga bumulutho indi makapasar sa importante gid nga test sa pagbasa, daw luyag niya maghikog. “Daw subong bala nga napaslawan sia,” report ni Es­ther, iya asawa. “Ginsingganan ko sia nga indi sia ang may sala. Indi ikaw makatigayon sing 100-porsiento nga kadalag-an.” Apang, ang iya sobra nga pagbatyag nga nakasala nagtakop sang iya hunahuna kag nagdul-ong sa iya sa paghikog. Sa masami, ang sobra nga pagbatyag nga nakasala ginatuga sang pagpas-an sing indi realistiko nga salabton sa ginagawi sang iban nga mga tawo.

Bisan sa kaso sang bata, sarang maimpluwensiahan sing mabaskog sang isa ka ginikanan ang iya kabuhi apang indi niya ini makontrol sing bug-os. Kon ang isa ka butang wala matabo suno sa ginplano mo, pamangkuta ang imo kaugalingon: Naatubang ko bala ang dimakita nga mga hitabo nga indi ko makontrol? (Manugwali 9:11) Ginhimo ko bala sing makatarunganon ang tanan nga masarangan ko sa sulod sang limite sang akon pisikal, mental, kag emosyonal nga mga ikasarang? Tuman bala kataas sang akon mga pagpaabot? Kinahanglan ko bala magtuon nga mangin kapin ka makatarunganon kag mapainubuson?—Filipos 4:5.

Apang ano kon nakahimo ka sing mabug-at nga sala, kag ikaw ang salaon? Maliwat mo bala ang sala kon padayunon mo nga pabudlayan ang imo hunahuna? Indi bala nga ang Dios handa sa pagpatawad sa imo, bisan “sa daku nga paagi,” kon ikaw matuod gid nga mahinulsulon? (Isaias 55:7) Kon ang Dios “magsabdong sing dalayon,” dapat mo bala pamatbatan ang imo kaugalingon sing tubtob kabuhi nga pagpaantos sa hunahuna bangod sina nga sala? (Salmo 103:8-14) Indi ang dalayon nga kasubo kundi ang paghimo sing positibo nga mga tikang sa ‘pagtadlong sa sayop’ ang magapahamuot kay Jehova nga Dios kag magabuhin man sang imo kapung-aw.—2 Corinto 7:8-11.

‘Kalimti ang mga Butang nga Nagligad’

Ang iban sang aton emosyonal nga mga problema mahimo nga nanggamot pa sa nagligad, labi na kon mga biktima kita sang indi makatarunganon nga pagtratar. Mangin handa sa pagpatawad kag sa paglimot. ‘Ang paglimot indi mahapos!’ mahimo hunahunaon mo. Matuod, apang mas maayo ini sang sa laglagon ang nabilin nga bahin sang imo kabuhi paagi sa paghunahuna sang butang nga indi na mabag-o.

“Ginakalimtan ko ang tinalikdan kag nagahimulat ayon sa naunhan,” sulat ni apostol Pablo, “nagapadayon ako padulong sa lalambuton tungod sa padya.” (Filipos 3:13, 14) Wala pagpadayuna ni Pablo ang paghunahuna sa sayop nga dalanon nga ginhimo niya anay sa Judaismo, lakip ang pag-aprobar sa pagpatay. (Binuhatan 8:1) Wala, ginkonsentrar niya ang iya kusog agod makalipikar para sa palaabuton nga padya sang dayon nga kabuhi. Naton-an man ni Maria nga indi pagpadayunon ang paghunahuna sang nagligad. Sang isa ka tion ginbasol niya ang iya iloy sa paagi sang pagpadaku sa iya. Ginpakadaku sang iya iloy ang pagkaekselente kag pisikal nga katahom; busa, si Maria mahimpiton anay, kag nahisa sa iya matahom nga utod nga babayi.

“Ining natago nga kahisa amo ang kabangdanan sang mga pag-away, apang ginbasol ko ang akon pamilya sa akon paggawi. Nian nakadangat ako sa punto nga sa diin naghunahuna ako, ‘Ano gid ang diperensia kon sin-o ang may sala?’ Mahimo nga may pila ako ka malain nga batasan bangod sang paagi sang pagpadaku ni Nanay sa akon, apang ang punto amo ang paghimo sing butang nahanungod sini! Indi magpadayon sa paghikot sing subong sina.” Ining pagkarealisar nakabulig kay Maria sa paghimo sing kinahanglanon nga mga pagpasibu sa hunahuna agod magdaug sa iya pagpakig-away batok sa kapung-aw.—Hulubaton 14:30.

Ang Imo Matuod nga Bili

Sa tapos mabinagbinag ang tanan nga kabangdanan, ang madinalag-on nga pagpakig-away sa kapung-aw nagakinahanglan sing balanse nga pagtamod sa imo pagkatakus. “Nagasiling ako sa tagsa sa inyo,” sulat ni apostol Pablo, “nga indi pagbantaon ang iya kaugalingon labaw sa iya matuod nga bili, kundi makatarunganon nga pabilihan ang iya kaugalingon.” (Roma 12:3, ­Charles B. Wil­liams) Ang dimatuod nga bugal, ang indi pagsapak sa aton mga limitasyon, kag ang pagkamahimpiton sobra tanan nga pagpabili sa kaugalingon. Dapat pamatukan ini nga mga huyog. Apang, likawan ang pagpasobra sa pihak nga bahin naman.

Ginpadaku ni Jesucristo ang indibiduwal nga pagkatakus sang tagsatagsa sang iya mga disipulo paagi sa pagsiling: “Wala bala ginabaligya ang lima ka magamay nga pispis sing duha ka diutay? Kag wala sing isa sa ila ang malipatan sa atubangan sang Dios. Apang bisan ang mga buhok sa inyo ulo naisipan tanan. Dili kamo mahadlok; mahal pa kamo sa madamo nga magamay nga pispis.” (Lucas 12:6, 7) Subong kita sina ka bilidhon sa Dios nga ginatalupangod niya bisan ang pinakadiutay nga detalye nahanungod sa aton. Nahibaluan niya ang mga butang nahanungod sa aton nga wala gani naton nahibaluan bangod nagaulikid sia sing daku sa tagsatagsa sa aton.—1 Pedro 5:7.

Ang pagkilala sa personal nga interes sang Dios sa iya nakabulig kay Sarah sa pagpauswag sang iya pagbatyag sa iya kaugalingon nga kabilihanan. “Nahadlok ako pirme sa Manunuga, apang nian narealisar ko nga may pag-ulikid sia sa akon subong isa ka persona. Walay sapayan sang ginahimo sang akon kabataan, walay sapayan sang ginahimo sang akon bana, walay sapayan kon paano ako ginpadaku ni mom kag ni dad, narealisar ko nga may personal nga pagpakig-abyan ako kay Jehova. Nian nag-uswag ang akon pagsalig sa kaugalingon.”

Sanglit ginatamod sang Dios ang iya mga alagad nga hamili, ang aton kabilihanan wala nasandig sa pag-aprobar sang isa ka tawo. Sa pagkamatuod, indi makalilipay nga ikaw sikwayon. Apang kon gamiton naton ang pag-aprobar ukon indi pag-aprobar sang isa subong talaksan sa pagtakus sang aton kabilihanan, ginahimo naton ang aton kaugalingon nga madali tapikan sing kapung-aw. Si Hari David, isa ka tawo nga nagapahamuot sa Dios, sang isa ka okasyon gintawag nga isa ka “hanginon nga tawo,” sing literal, isa ka “tawo nga wala sing pulos.” Apang, narealisar ni David nga ang tawo nga nagtawag sini sa iya may problema, kag wala niya gintamod ini subong katapusan nga paghukom sa iya kabilihanan. Sa kamatuoran, subong masami nga ginahimo sang mga tawo, nangayo sing pasensya si Simei sang ulihi. Bisan pa kon makatarunganon nga ginamulay ka sang isa, kilalaha ini nga ginapatuhoy batok sa ispisipiko nga butang nga ginhimo mo, indi sa imo kabilihanan subong isa ka tawo.—2 Samuel 16:7; 19:18, 19.

Ang personal nga pagtuon ni ­Sarah sa Biblia kag sa napasad sa Biblia nga literatura kag ang pagtambong sa mga miting sang mga Saksi ni Jehova nakabulig sa iya sa pagpasad sing sadsaran para sa iya kaangtanan sa Dios. “Apang ang akon nagbag-o nga panimuot nahanungod sa pangamuyo amo ang pinakadaku nga bulig,” siling ni ­Sarah. “Ang pagdumdom ko anay mangamuyo lamang kita sa Dios nahanungod sa dalagku nga mga butang kag indi sia dapat tublagon sa diutay nga mga problema. Ginabatyag ko na karon nga sarang ako makapakighambal sa iya nahanungod sa bisan anong butang. Kon ginanerbios ako sa paghimo sing desisyon, ginapangabay ko sia nga buligan ako nga mangin kalma kag makatarunganon. Naglapit pa ako sa iya samtang makita ko sia nga nagasabat sang akon mga pangamuyo kag nagabulig sa akon nga makalampuwas sa kada adlaw kag sa tagsa ka mabudlay nga kahimtangan.”—1 Juan 5:14; Filipos 4:7.

Sa pagkamatuod, ang pasalig nga ang Dios may personal nga interes sa imo, nakahangop sang imo mga limitasyon, kag magahatag sa imo sing kusog sa pag-atubang sa tagsa ka adlaw amo ang yabi sa pagpakig-away batok sa kapung-aw. Apang, kon kaisa, walay sapayan kon ano ang imo himuon, ang kapung-aw nagapadayon.

Pagbatas sa ‘Oras-Oras’

“Natilawan ko na ang tanan, lakip ang mga bitamina kag an­ti­de­pres­sant,” panganduhoy ni ­Eileen, 47-anyos nga iloy nga nagapakig-away batok sa daku nga kapung-aw sa sulod sang tinuig. “Naton-an ko nga bag-uhon ang sayop nga panghunahuna, kag nakabulig ini sa akon nga mangin kapin ka makatarunganon nga tawo. Apang nagapabilin ang kapung-aw.”

Ang kamatuoran nga ang kapung-aw nagapadayon wala nagakahulugan nga indi ikaw sampaton sa pagpakig-away batok sa sini. Wala nahibaluan sang mga doktor ang tanan nga sabat sa pagbulong sa kapung-aw. Sa pila ka kahimtangan ang kapung-aw lamita nga epekto sang pila ka bulong nga ginatomar sa pagbulong sang isa ka serioso nga balatian. Sa amo, ang paggamit sina nga mga bulong isa ka baylo bangod sang kaayuhan sini sa pagbulong sang isa ka balatian.

Sa pagkamatuod, makabulig ang imo pagpautwas sang imo mga balatyagon sa isa nga mahinangpanon. Apang, wala sing iban nga tawo nga makahibalo gid sang kadalom sang imo pag-antos. Apang, nakahibalo ang Dios kag magabulig sia sa imo. “Ginhatagan ako ni Jehova sing kusog nga magpadayon sa pagtinguha,” pahayag ni ­Eileen. “Wala niya ako gintuguti nga mag-ampo, kag ginhatagan niya ako sing paglaum.”

Upod ang bulig sang Dios, ang emosyonal nga supurta sang iban, kag ang imo kaugalingon nga mga panikasog, indi ikaw madaug sang kapung-aw sa bagay nga magaampo ka na. Sa ulihi makapasibu ikaw sa kapung-aw, subong sang kon ikaw may balatian nga nagalukmatlukmat. Indi mahapos ang magbatas, apang posible ini! Si Jean, nga ang iya daku nga kapung-aw nagpadayon, nagsiling: “Wala gani namon gin-atubang ini sa adlaw-adlaw. Kundi sa oras-oras.” Para kanday ­Eileen kag Jean, ang paglaum nga ginasaad sa Biblia nagabulig sa ila nga magpadayon sa pagtinguha. Ano ina nga pag­laum?

Isa ka Hamili nga Paglaum

Nagahambal ang Biblia tuhoy sa malapit nga palaabuton kon ang Dios ‘magapahid sang tagsa ka luha sa mga mata nila [katawhan], kag wala na sing kamatayon, ukon kalisod ukon paghibi ukon kasakit pa. Ang nahaunang mga butang nagtaliwan.’ (Bugna 21:3, 4) Sa amo nga tion ang Ginharian sang Dios magapahanabo sing bug-os nga pag-ayo sang lawas kag sang hunahuna para sa tanan nga sakop sini sa duta.—Salmo 37:10, 11, 29.

Indi lamang pisikal nga kasakit ang dulaon kundi pati man ang masakit nga kasisit-an kag kalisod sang tagipusuon. Si Jehova nagasaad: “Ang una nga mga butang indi na pagdumdumon, ukon mag-abot sa tagipusuon. Apang magkasadya kamo kag magkalipay sing dayon sa akon ginatuga.” (Isaias 65:17, 18) Daw ano nga paumpaw para sa katawhan kon mahaw-asan na sila sang mga lulan sang nagligad kag magmata sa kada adlaw nga may maathag nga panghunahuna, kag handa sa pag-atubang sa hilikuton sang adlaw! Indi na pagsablagan ang mga tawo sang ginapung-awan nga panimuot.

Bangod “wala na sing kamatayon, ukon kalisod, ukon paghibi,” madula na ang makapasubo nga pagbatyag sa nagtaliwan kag ang kabudlayan sa emosyon sa adlaw-adlaw nga nagadul-ong karon sa kapung-aw. Sanglit ang mahigugmaon nga kaluoy, pagkamatuod, kag paghidait ang magaluntad sa mga pagpakig-angot sa isa kag isa, ang mapintas nga mga pag-inaway madula na. (Salmo 85:10, 11) Bangod nadula na ang mga epekto sang sala, daw ano nga kalipay nga sa katapusan makapahisuno kita sing himpit sa talaksan sang Dios sa pagkamatarong kag makatigayon sing bug-os nga paghidait!

Ining makakulunyag nga palaabuton isa ka daku nga pangpapagsik nga magpadayon sa pagpakig-away, bisan daw ano man kadaku ang kapung-aw. Kay sa bag-ong kalibutan sang Dios, ang nahimpit na nga mga tawo makatigayon sing bug-os nga kadalag-an batok sa kapung-aw. Daw ano ka maayong balita ina!

[Footnotes]

[Kahon sa pahina 13]

Tiko nga mga Panghunahuna

Bug-os–ukon–wala nga panghunahuna: Itom kag puti ang imo pagtulok sa mga butang. Kon ang imo hinimuan indi himpit, ginatamod mo ang imo kaugalingon nga napaslawan sing bug-os.

Sobra nga Pagbilog sa mga Butang: Ginatamod mo ang isa ka negatibo nga hitabo subong isa ka wala sing katapusan nga pagkalutos. Halimbawa, sa tapos sang pagpakigbais sa isa ka abyan, mahimo magahinakop ka: ‘Wala na ako sing abyan. Wala gid sing maayo nga nagakatabo sa akon.’

Pagsikway sa positibo: Ginasikway mo ang positibo nga mga eksperiensia paagi sa pag-insister nga ini “indi importante” ukon, “Indi ako takus sa sina.” Paagi sa paghunahuna pirme sang isa ka negatibo nga detalye, ang imo bug-os nga pagtamod nagadulom.

Paglumpat sa mga konklusyon: Nagahinakop ikaw nga may isa nga naugot sa imo, kag indi mo luyag nga usisaon ini. Ukon kombinsido gid ikaw nga ang tanan nga butang mangin malain para sa imo.

Pagpadaku ukon pagpadiutay: Ginapadaku mo ang pagkaimportante sang mga butang (subong sang imo kaugalingon nga sayop ukon ang nahimuan sang iban) ukon ginapakadiutay mo ang mga butang tubtob nga mangin diutay gid ini (ang imo maayo nga mga kinaiya ukon ang mga dikahimpitan sang iban). Nagahimo ka sing makahaladlok nga mga kalamidad gikan sa kinaandan nga negatibo nga mga hitabo.

Personalisasyon: Ginatamod mo ang imo kaugalingon subong amo ang kabangdanan sang isa ka negatibo nga hitabo nga, sa kamatuoran, wala ikaw sing salabton.

Ginpasad sa Feeling Good—The New Mood Therapy, ni David D. Burns, M.D.

[Laragway sa pahina 12]

Ang pagpautwas sang imo balatyagon sa isa ka mahinuklugon nga tawo makapaayo gid kag makahatag sing daku nga paumpaw

[Laragway sa pahina 15]

Ginatamod gani sang Dios ang magamay nga mga pispis nga may bili, gani daw ano pa ang pagpabili sa aton sang Dios