Maghimo sang Imo Kaugalingon nga Balangaw

NAKAHIMO ka na bala sang imo kaugalingon nga balangaw? Natilawan mo bala nga magpiswit sing tubig sa hangin sa isa ka mainit nga adlaw kag sa hinali nakunyag ka sa imo kaugalingon nga diutay nga balangaw? Kon wala pa, wala sing duhaduha nga nakadulog ka sa imo dalanon sang may isa nga nagtuaw, “Toloka! May balangaw!” Wala gid kita naayawi sa pagdayaw sa sinang matahom nga arko sang mga duag. Apang ano gid ang balangaw? Paano ini ginaporma?

Tatlo ka butang ang kinahanglanon agod makakita ka sing balangaw—ang adlaw sa likod mo kag indi magtaas sa 40 de­grees sa ibabaw sang gintaipan, kag talithi sa unhan mo. Kon maayo ang mga kahimtangan, makakita ka sing duha ka balangaw—ang nasulod nga may madukot nga mga duag kag ang naguwa nga daw lasaw. Kag pila ka duag ang makita mo? Sing teknikal, may pito ka duag—violeta, indigo, asul, berde, dalag, orange, kag pula—apang wala ginalakip sang iban nga mga eksperto ang indigo. Ang kalabanan nga tawo makakita sing apat ukon lima lamang bangod sang pagsamo.

Apang ano ang nagahimo sang mga duag? Ginabungkag sang mga tulo sang ulan ang silak sang adlaw sa mga duag paagi sa paghikot kaangay sang diutay nga mga prisma kag mga salaming, sa amo nagapaliton sing de-kolor nga kapawa sa mga mata. Ang tagsa ka balangaw tumalagsahon sa tagsa ka tumalan-aw. Ngaa amo sina? Bangod ang pagkatuhay sang posisyon sang nagatan-aw magakahulugan sang pagkatuhay sang anggulo sa ulot sang mga tulo sang ulan kag sang silak sang adlaw. Dugang pa, ang tagsa ka tawo nagatan-aw sing tuhay nga mga tulo sang ulan. Gani kon ginadayaw mo ang katahom sang balangaw, nagatan-aw ka sing butang nga tumalagsahon—ang imo partikular nga balangaw.