Kon ang Kanser Ginasekreto

ISA ka adlaw sang Mayo 1987, ginpudyot ko ang Hunyo 8 nga guwa sang Awake! kag ginbasa ko ang kolumna nga “From Our Readers.” Sa gilayon, natalupangdan ko ang isa ka sulat gikan sa Hapon nga nagasiling:

“Luyag namon pasalamatan kamo sa mga artikulo tuhoy sa kanser nga ginbalhag ninyo. (October 8 kag October 22, 1986) Sang nagligad nga tuig ang amon anak nga babayi, nga wala gid magmasakit sa sulod sang 16 ka tuig, hinali lamang nausisaan nga may anos kag naospital sing anom ka bulan. Nian, bangod wala sing makita nga tubercle bacilli, ginpaguwa sia sa ospital.”

‘Makatilingala!’ hunahuna ko. ‘Pareho gid sa akon ang eksperiensia sini nga lin-ay.’ Nagpadayon ako sa pagbasa:

“Apang sang masunod nga bulan natukiban namon nga may kanser sia sa thyroid kag ang kanser naglapta sa iya mga baga. Sa gilayon gin-operahan sia agod kuhaon ang iya thyroid kag ang lymph glands sa palibot sini, kag ginkuha man ang isa ka bahin sang iya mga baga. Sa karon ginabulong sia paagi sa cobalt.”

Amo man sini ang operasyon ko. Nagsugod ako sa pagsuspetsa. ‘Ako ayhan ang ginahambalan sini?’ palibog ko. ‘Apang indi bala wala ako sing kanser?’ Nagkubakuba ang akon dughan samtang madasig nga ginabasa sang akon mga mata ang nabilin nga bahin sang sulat:

“Madinalag-on ang iya operasyon, kag normal ang iya pagkabuhi. Apang subong mga ginikanan, pirme kami nagakabalaka kag nagakasubo kon ano ang himuon agod mabuligan ang amon anak nga babayi. Bangod sang inyo artikulo nagbaskog ang amon kaugalingon kag nakatigayon kami liwat sing malinong nga hunahuna. Ang mga artikulo naghatag sing maayo nga pagtuytoy kon paano namon mapalig-on ang amon anak nga babayi sa palaabuton.—H. K., Hapon.”

Ti, amo ini ang una nga mga letra sang ngalan ni Dad! Gani ako bala ini nga lin-ay? Dalidali ako nga nagkadto sa akon iloy. “Narealisar mo nga ikaw ang ginahambalan, indi bala?” siling niya kag nagyuhom. Ginbasa niya ang akon guya. Amo sadto kon paano ko natukiban sa nahauna nga tion nga may kanser ako.

Kon Ngaa Wala Ako Ginpahibalo sang Una

Indi kinabatasan sa Hapon nga sugiran ang pasyente kon matukiban ang kanser. Ginpangabay sang mga doktor ang akon mga ginikanan nga magkooperar sa sina nga pagsulundan. Ang matuod, daw luyag na gid sang akon iloy nga sugiran ako, apang wala magsugot ang akon amay. Nabalaka sia nga basi masubuan ako. Gani nabutang sila sa tungatunga kon bala sugiran ako ukon indi.

Nian nagguwa sa Oktubre 8 kag 22, 1986, nga mga guwa sang Awake! ang isa ka serye sang mga artikulo tuhoy sa kanser. Sa tapos ini mabasa, namat-od ang akon mga ginikanan nga sugiran nila ako nahanungod sa akon kanser sa nagakaigo nga tion. Apang, una anay, nagpadala ang akon amay sing sulat sang apresasyon para sa mga artikulo sa Watch Tower Society sa Hapon. Sang ginbalhag ang iya sulat sa Awake!, ginbatyag sang akon mga ginikanan nga ang kamot ni Jehova, ang Dios sang Biblia, yara sa likod sining nagakatabo. Isa yadto ka malulo nga paagi sa pagpahibalo sa akon sang akon kanser, kay ang kakibot nga nakita ko ang sulat sang akon amay sadto nga tinion nangibabaw sa tanan nga iban nga emosyon.

Wala ako magbatyag sing kahadlok, kay ginapatihan ko gid sing sinsero ang ginatudlo sang Biblia nahanungod sa kahimtangan sang mga patay. Nagasiling ini nga sila “wala gid makahibalo sing bisan ano.” (Manugwali 9:5) Ginasaligan ko man ang saad sang Biblia nga ang “tanan nga yara sa handumanan nga mga lulubngan” magaguwa sa pagkabanhaw.—Juan 5:28, 29.

Sa pihak nga bahin, ang nagpasubo sa akon amo ini: ‘Kon mapatay ako, masubuan gid ang akon mga ginikanan samtang ginahulat ang akon pagkabanhaw.’ Kay man, abi ninyo, bugtong ako nga anak nila. ‘Pat-od nga pabaskugon ni Jehova ang akon mga ginikanan sa sining mga tinuig sang kasubo,’ pangatarungan ko kag ginsikway ko ining makapasubo nga panghunahuna.

Ginpasulod sa Ospital

Sang Abril 1985, duha ka tuig lamang antes ko ginpudyot ang Awake! nga may sulat sang akon amay, nag-eskwela ako sa hayskol. Kinse anyos lamang ako sadto. Sa tapos mausisa ang akon lawas, nakabaton ako sing notisya sang Mayo nga nagapahibalo sa akon: “Bronchiectasis—Nagakinahanglan sing maid-id nga pag-usisa.”

Bisan pa indi malain ang pamatyag ko, ang malaba nga tinaga may makapaserioso nga epekto. Wala pa gid ako magmasakit sing grabe nga balatian, kag ginatamod ako sang tanan subong isa ka mapagros nga lin-ay. Walay sapayan, nagkadto ako sa isa ka lokal nga ospital agod magpatan-aw sing maid-id. Didto nasayasat nga may anos ako kag sa gilayon gin-ospital ako.

Indi gid makalilipay ang kabuhi sa ward sang anos. Sa sulod sang anom ka bulan wala sing bisan sin-o gikan sa guwa sang ospital ang gintugutan sa pagduaw sa akon luwas sa akon mga ginikanan. Ang mga sulat halin sa Cristianong mga abyan kag ang mga tape recording sang Cristianong mga miting nagpalig-on sa akon kag nakabulig sa akon sa pag-away sang akon kasubo. Dugang pa sa sina, ang pagbasa sang mga publikasyon sang Watch Tower Society nagpugong man sa akon nga isentro ang akon panghunahuna sa akon kaugalingon. Apang labaw sa tanan, ang personal nga kaangtanan sa Dios nakabulig sa akon sa paghupot sing positibo nga pagtamod.

Ang Akon Desisyon sa Pag-alagad sa Dios

Ang akon mga ginikanan nagsugod sa pagtuon sang Biblia sang apat ka bulan pa lamang ako, kag ginpadaku nila ako agod batunon ang mga panudlo sang Biblia subong amo ang kamatuoran. Sang daku na ako, bangod sang paghanas sang akon mga ginikanan, ginhigugma ko ang akon kaangtanan kay Jehova kag nakapalambo sing pagtuo sa iya sa akon kaugalingon nga pagbuot. Gindedikar ko ang akon kaugalingon kay Jehova kag ginsimbulohan ang akon dedikasyon paagi sa bawtismo sa tubig sang Disiembre 4, 1982, sang 13 anyos ako.

Ti, pagligad sang halos anom ka bulan sa ospital, ginpaguwa ako sang Oktubre 1985. Sa nahauna nga tion sa akon kabuhi, narealisar ko kon daw ano katam-is sang hangin kon ang isa hilway nga makalagawlagaw. Sa pagpakita sang akon apresasyon, namat-od ako nga mag-alagad subong temporaryo nga bug-os tion nga ministro, ukon auxiliary nga payunir. Gani sang Nobiembre kag Disiembre, nakahinguyang ako sing 60 ka oras sa Cristianong boluntaryo nga pag-alagad. Apang, sang Disiembre, nabatian ko nga dapat ako magpaospital liwat agod operahan sa thyroid. Nakahibi ako sa paghunahuna lamang nga dalhon liwat ako sa ospital.

Ang Hulusayon Tuhoy sa Dugo

Ang Pulong sang Dios nagasugo sa mga Cristiano nga ‘maglihi . . . sa dugo,’ kag subong dedikado nga alagad ni Jehova, luyag ko himuon ang tanan agod pahamut-an sia. (Binuhatan 15:29) Sanglit may operasyon nga himuon, ginhambal ko ang akon doktor kag ginpaathag kon ngaa indi ako mahimo magpatughong sing dugo. Gintahod niya ang akon tindog kag ginsilingan ako nga indi magkabalaka sa sini.

Apang, sang adlaw antes sang operasyon, gindala ako sa isa ka hulot sang ospital nga sa diin may kapin sa isa ka dosena ka doktor nga nagahulat sa akon. Ining mga manugbusbos, nga wala ko pa gid makita sang una, magatambong sa akon operasyon. Nagdasig ang pitik sang akon tagipusuon nga ginaatubang ako sang madamo gid nga mga propesyonal.

“Luyag namon hambalan upod sa imo ang operasyon nga himuon buwas,” sugod sang doktor nga nagadumala. “Buksan namon ang imo mga baga subong man ang imo thyroid. Karon, tuhoy sa imo ginsiling nahanungod sa pagpatughong sing dugo, sigurado ka bala nga amo gid sina ang luyag mo nga himuon namon sa imo bisan may mag-utwas nga emerhensya?”

“Huo, sigurado gid ako,” sabat ko samtang nagapamati sing maayo ang mga doktor. “Himua palihog ang ginapangabay ko.”

Nian ang iban nagsugod sa pagpamangkot sing mga pamangkot, subong sang: “Ngaa indi ka magpatughong sing dugo?” “Amo gid bala sina ang ginabatyag mo?” Matinahuron nga namati sila tanan samtang ginasabat ko ang ila mga pamangkot. Ang akon kahilas sang primero amat-amat nga nadula, kag ginpaathag ko kon paano ko ginbaton ang pagtamod sang Dios sa dugo. Ginpaathag ko man nga ang akon kaugalingon nga apresasyon sa sugo sang Dios, indi ang pag-ipit sang akon mga ginikanan, ang nagtiklod sa akon sa pagpangabay sing operasyon nga wala sing dugo. Maluluy-on nga gintahod sang mga doktor ang akon panimuot kag ginpalig-on ako nga indi magkabalaka, kay magahanda sila sing maayo para sa operasyon.

Ang Operasyon kag ang Cobalt nga Pagbulong

Ang operasyon naglakip sang pagbukas sang akon liog kag ginkuha ang thyroid, lymph glands, kag ang isa ka bahin sang mga baga. Natukiban sang mga doktor nga ang ila nasayasat sang primero nga anos amo gali ang makapakanser nga mga unod nga naglapta gikan sa thyroid. Apang, wala gid ako pagsugiri nga napamatud-an sang operasyon nga may kanser ako.

Sanglit, sa tion sang operasyon, natandog sang mga doktor ang akon vocal cords, ginpaandaman nila ang akon mga ginikanan nga basi operahan pa ako liwat agod makahambal. Gani nalipay gid ang mga doktor subong man ang akon mga ginikanan sang magbalik ang akon pangalibutan kag namangkot ako: “Wala kamo maggamit sing dugo, indi bala?”

Bangod sang sinsero nga mga panikasog sang mga doktor, ang operasyon nagmadinalag-on, kag nahuptan ko ang matinlo nga Cristianong konsiensia. Apang, ginsilingan sang mga doktor ang akon mga ginikanan: ‘Mahimo nga mabuhi sia sing apat ka tuig lamang. Mahimo gani nga mapatay sia sa sulod sang isa ka tuig. Sa ulihi mabudlayan sia sa pagginhawa, kag mapatay sia nga nagaantos. Kutob karon maganiwang sia bisan daw ano kadamo ang iya kaunon. Ihanda ninyo palihog ang inyo kaugalingon sa pag-atubang sini nga mga resulta.’ Sa pagkamatuod, wala ako sing hinalung-ong nahanungod sining makahaladlok nga prognosis. Apang nakibot gid ang akon mga ginikanan, kag daku gid ang ila kasubo.

Sa tapos sang operasyon sang Enero 1986, naospital ako para sa cobalt nga pagbulong sang Pebrero kag liwat sang Nobiembre sadto gihapon nga tuig. Ang doktor nga nagsulod sa hulot-bululngan ginaamligan sing pinasahi nga epron kag guwantis. Nagkuha sia sing duha ka kapsula gikan sa gamay nga bilog kag metal nga suludlan kag ginpatomar ini sa akon. Gintulon ko ang radyoaktibo nga materyal, nga magapanghikot sa sulod sang akon lawas. Sa amo, nagpaguwa ako sing radyasion kag dapat pateneron sa isa ka pribado nga hulot sing isa ka semana sa kada tion sini. Luwas sa mga nars nga nagadala sang akon pagkaon, wala ako sing nakita nga iban nga tawo gikan sa guwa.

Ang matuod, nakibot ako sa tanan nga maid-id nga mga preparasyon kag sa pagkaserioso sang pagbulong. Apang, subong sang kinabatasan sa Hapon, ang kamatuoran nga ako may kanser ginlikom gid sa akon.

Sanglit ang katunga sang kuwarto nalubong sa duta kag may lambay nga gintukod agod indi makalusot ang radyasion, wala ako tanto sing makita sa mga bintana. Daw ano ka makalilipay sang ginduaw ako sang Cristianong mga abyan kag nagpaypay sa akon! Nabatyagan ko ang ila gugma, nga nagpabaskog sa akon sa tion nga nagaisahanon ako sa sadto nga hulot.

Pagtuman sang Akon Tulumuron sa Kabuhi

Samtang ginabulong ako sing cobalt, namangkot ang nars kon ano ang kabangdanan nga malipayon ako pirme. Ginsugiran ko sia nga ang pagtuon sing Biblia nakahatag sa akon sing malinong nga panghunahuna. (Salmo 41:3) Napukaw sining paghambalanay ang iya interes, kag nagsugod sia sa pagtuon sang Biblia.

Ang pagpakighambal sa iban nahanungod sa akon pirme nagapahalipay sa akon. Gani bisan sang bata pa ako, tulumuron ko na nga mangin bug-os tion nga ministro sang mga Saksi ni Jehova. Agod malab-ot ina nga tulumuron, ginabalanse ko ang akon pag-eskwela kag ministeryo sa akon pagpakig-away batok sa kanser. Nalipay gid ako sang gintangdo ako sa bug-os tion nga ministeryo subong isa ka regular nga payunir sang makatapos ako eskwela sang Marso 1988!

Sa pagkamatuod, ang akon balatian wala pa mag-ayo sing bug-os. Bisan pa wala man ako nagapalangluya gid karon, sa tion kag tion nagapaospital ako agod magpatan-aw. Apang bisan sa ospital, ginahambal ko ang mga doktor, mga nars, kag ang mga masigkapasyente ko nahanungod sa paglaum nga kabuhi nga walay katapusan sa isa ka bag-ong kalibutan nga ginatanyag sang Dios.—Bugna 21:3, 4.

Isa ka bes ginsilingan sang isa ka empleyado sa ospital ang akon mga ginikanan: “Bangod sang daku nga epekto sa iya mga baga, dapat nga nagahapuhapo sia, nagaantos samtang nagaginhawa sia kag nagapungko lamang nga wala sing mahimo. Apang nagaduludalagan si Rie. Indi ko ini mahangpan. Ang relihion bala ninyo ang nagahimo sa iya nga tuman ka aktibo kag malipayon?”

Sa pagkamatuod, may sekreto ako nga nagapabaskog sa akon agod nga indi ako pagsubuan. Amo ini ang akon kaangtanan kay Jehova. Ginahatagan niya ako sing gahom agod nga indi ako magpadaug sa akon balatian. (Filipos 4:13) Amo kon ngaa, bisan pa may kanser ako, may kalinong gihapon ako sang hunahuna kag wala ako nagakadulaan sing paglaum. Sa pagkamatuod, luyag ko mabuhi tubtob sa bag-ong kalibutan nga himuon ni Jehova nga sa diin “wala sing pumuluyo nga magasiling: ‘Nagamasakit ako.’” (Isaias 33:24) Apang kon ano man ang matabo, bisan pa kon kuhaon ako sang kamatayon, nagasalig ako nga indi ako pagkalimtan ni Jehova kon padayon nga pahamut-an ko sia.—Panugiron ni Rie Kinoshita.

Laragway sa pahina 24

Nagaalagad ako subong bug-os tion nga ministro sugod sang Marso 1988