Pagtuon Gikan sa mga Damang

GINAPANGILKIGAN ka bala kon makakita sang isa ka damang? Bisan kita nga ginapangilkigan ayhan natingala, bisan pa indi ta luyag, sa matahom nga proporsion sang balay sang damang. Ang kalabanan sa aton nakabati, man, nga ang balay sang damang isa ka makatilingala nga desinyo. Apang kamusta ang butang nga sa sini nahuman ang balay sang damang​—ang lawa?

Ang mga sientipiko kag mga enhinyero madugay na nga natingala sa mga lawa nga ginpatubas sang iban nga mga damang, mga atataro, kag mga langaw. Si Christopher Viney, kabulig nga propesor sang bioengineering kag metallurgist sa Unibersidad sang Washington, E.U.A., naghimo sing pinasahi nga pagtuon sa tipulon maghabol nga damang. Suno sa pamantalaan nga The Globe and Mail sa Toronto, Canada, natukiban niya nga ang isa sang lima ka sahi sang lawa nga ginahimo sang damang mas mabakud sang sa salsalon​—sa katunayan, napulo ka pilo nga mas mabakud sa Kevlar, ang artipisyal nga nahot nga ginagamit sa panapton nga indi madutlan sang bala, sa kasko sang barko, kag sa gintamingan nga mga salakyan!

Gin-ilog sang mga sientipiko sa U.S. Army ang kemistri sang fibroin, ang protina nga gikan sini ginhimo ang lawa. Apang, natukiban sang mga sientipiko nga indi lamang ang kemikal nga pagkahuman sang lawa ang kabangdanan sang iya tumalagsahon nga mga kinaiya; sa paagi man ini sang damang sa pagbuyong sining kemikal. Sa buli sang damang, ang lawa yara sa daw kristal nga likido nga kahimtangan. Ang iya mga molekula nagakubay sa malawig nga mga kadena nga ginatawag polymers, nga may mahunit nga kabakud. Apang, si Viney nagasalig nga paagi sa pinasahi nga nagaproseso sing nahot nga kasangkapan, ang mga sientipiko makatuon man sa ulihi sa pag-ilog sini nga ikasarang.

“Ang mga damang mas labaw sa aton,” siling ni Viney sa The Globe and Mail, apang nagdugang sia, “Sin-o ang nakahibalo? Basi mapauswag naton ini.” Basi; basi indi. Diin man sini, ang kredito para sa orihinal nga desinyo pirme nagakadto sa isa lamang ka Tuburan​—ang Isa nga nagtuga sang tanan nga mga butang, si Jehova.​—Bugna 4:11.