Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Ano ang Malain sa Pag-estoryahanay?

‘WALA kami naga-date, nagaestoryahanay lang kami.’ Amo sina ang paglaragway sang 17-anyos nga si Denny nahanungod sang ila relasyon ni Tina.a Nagkilalahay sila sa isa ka kombension sang mga Saksi ni Jehova, kag kutob sadto regular sila nga nagaestoryahanay sing malawig sa telepono. Ginabaton ni Denny nga tuman pa sa ila ka bata para sa isa ka serioso nga relasyon. Apang wala sia sing nakita nga sayop sa ila pag-estoryahanay lamang.

Madamong pamatan-on nga wala ginatugutan sang ila mga ginikanan nga mag-date sing pormal ang ginatugutan nga magpalambo sing pagpakig-abyan sa tuhay nga sekso paagi sa masami nga pag-estoryahanay kag pagtawganay sa telepono. Dimalain nga kalingawan? Mahimo. Apang nahangawa ang pila ka mga ginikanan. “May pila ka problema para sa tuman ka lamharon nga mga tin-edyer nga ‘nagapakigrelasyon’ sa pareho nga mga tin-edyer,” sulat sang isa ka nagakabalaka nga ginikanan. Wala sila matuod naga-date, apang ginakabig nila ang isa kag isa nga magnobyohanay.”

Napalambo sang iban nga mga pamatan-on ang lalaki-babayi nga relasyon paagi sa sulat. Ini nga mga sulat mahimo nga binatabata lamang nga pagpaalinton sang pag-abyanay. Apang, sa masami, amat-amat ini nga nagaromantiko. Nagatubo man ang romantiko nga kaangtanan kon ang mga pamatan-on nagasulatay upod sa mga indibiduwal nga nagapahamtang sing dimaayo nga mga halimbawa subong mga Cristiano. Mahimo pa isiling nga ang pagsulatay nagsugod subong isa ka sinsero nga panikasog agod palig-unon sila.

Nagaestoryahanay Ukon Naga-date?

Wala ginapakamalaut sang Biblia ang pag-estorya ukon ang pagsulat sa mga miembro sang tuhay nga sekso. Ang mga Cristiano ginapaabot nga ‘magahigugma sa paghiliutod,’ kag nagalakip ina sa mga katubotubo sang duha ka sekso. (1 Pedro 2:17) Dugang pa nga ginasilingan sang Biblia ang pamatan-on nga mga lalaki nga tamdon ‘ang mga manghod nga babayi subong nga mga utod sa bug-os nga kaputli.’ (1 Timoteo 5:2) Kon ginaaplikar ini nga prinsipio, ang pamatan-on nga mga lalaki kag mga babayi sarang makatigayon sing matinlo kag maayo nga mga paghiliupod​—huo, mga pag-abyanay!

Apang, matigayon sing kinaandan sang mga pamatan-on ina nga pag-abyanay paagi sa paghiliupod subong isa ka grupo. Gani kon ginapain sang duha ka pamatan-on ang ila kaugalingon para sa pinasahi nga pagtamdanay, ang relasyon nagasugod nga makatigayon sing dagway sang isa ka romansa, isa ka pagpangaluyag. Pareho gid bala ini sa pag-date? Ang kalabanan nga mga pamatan-on ayhan magasiling nga indi. Apang, ang mga tin-edyer wala makapat-od sa masami kon ano gid ang paghangop sang mga hamtong sa pag-date.

Sang ang isa ka grupo sang mga pamatan-on ginpangabay sa paghatag sang kahulugan sang pag-date, labaw sa tunga ang nagsiling nga ini amo ang ‘pagguwa upod sa isa nga tuhay sang sekso.’ Ginlaragway ini sang iban subong nagakahulugan sang ‘pagkilala sing maayo pa sa isa.’ Ang isa ka di-pormal nga surbe nga ginhimo sa tunga sang Cristianong mga pamatan-on nagpakita sing kasubong nga resulta. Ang isa ka 13-anyos nga solterito nagsiling: “Ang date amo kon ginaupod mo ang isa ka babayi sa sinehan kag nagapagab-i kamo kag nian ginadul-ong mo sia pauli.”

Ang isa ka diksionaryo nagahatag sing kahulugan sa Ingles nga tinaga nga “date” subong “isa ka sosyal nga kasugtanan sa tunga sang duha ka tawo nga magkatuhay sing sekso.” Wala bala ini nagalakip sa regular nga pagpakig-estorya sa isa ka tawo? Kag kamusta ang pag-estoryahanay, ukon sosyal nga mga kasugtanan, paagi sa telepono? Ang isa ka lamharon nga lalaki nga si Ivan nagasiling: “Isa ini ka porma sang pag-date, ilabi na kon may gintalana ka nga adlaw kag oras sa pagtawag sa sina nga tawo kag kon ang pag-estoryahanay nasentro sa personal nga mga bagay.”

Ang libro nga The Family Handbook of Adolescence nagasiling: “Ang pagpakig-angot sang lalaki kag babayi . . . masami ginahimo paagi sa mga nota, mga sulat, kag telepono. Ang tagsa sining sahi sang komunikasyon importante [sa mga pamatan-on] bangod nagatugot ini sang paghirupay bisan nagahilayuay.” Dugang pa, subong sang bisan ano nga porma sang pag-date, ang serioso nga kaangtanan mahimo magatubo. Binagbinaga ang bataon nga lalaki nga si Jack. Sang nangin interesado sia sa isa ka bataon nga babayi subong posible nga mangin asawa, naghinguyang sia sing madamo nga tion sa pagpakig-estorya sa iya sa telepono. “Sarang mo makilala ang isa ka tawo paagi sa pagpakig-estorya sa telepono,” siling ni Jack. “Sarang mo mapaalinton ang mga panghunahuna bisan ang mga balatyagon paagi sa telepono.” Nagpakasal si Jack kag ang iya nobya. Bangod sang kalayuon, madamong magtiayon ang nagpadayon sang ila pag-date paagi sa pagtawganay sa telepono kag pagsulatay!

Kon amo, ang butang nga dapat husayon indi ang kon bala masiling mo nga ang duha ka tawo nagaestoryahay lamang, nagakitaay, ukon naga-date, kundi kon ano nga sahi sang relasyon ang ila ginapalambo. Kag kon ginapain sang lalaki kag babayi ang ila kaugalingon, makahatag na ini sing patimaan sang nagatubo nga romantiko nga relasyon. Kag sa masami indi lang ini isa ka patimaan. Subong sang ginapaathag sang isa ka tin-edyer nga manunulat nga si Jane Rinzler sa iya libro nga Teens Speak Out: “Kon nagaluyagay ang duha ka tawo . . . magasugod sila sa pagkitaay. Mahimo nga magasugod ini paagi sa pag-estoryahanay sa telepono sing makaisa, ayhan sing pila ka beses.”

Ang Katalagman sang Maaga nga Pag-date

Mahimo nga wala sing malain para sa duha ka tawo nga magsugod sang isa ka romantiko nga relasyon kon sila yara na sa kahimtangan nga magminyo. Apang diutay lamang nga pamatan-on nga naga-date ang nagahunahuna sang pagminyo. Suno sa libro nga Adolescent Development, ni Barbara kag ni Philip Newman, ang pag-date sang mga tin-edyer sa masami isa lamang ka “porma sang kalingawan,” isa ka paagi agod ‘matigayon ang isa ka tindog’ sa tunga sang iban nga pamatan-on, kag isa ka paagi agod “makatuon tuhoy sa tuhay nga sekso.”

Apang kon tuhoy sa mga Cristiano, ang pag-asawahay sagrado, dungganon. (Hebreo 13:4) Gani ang bisan ano nga dagway sang pagpangaluyag isa ka serioso nga butang​—indi isa ka huluhampang. Kag kon ang isa tuman pa ka bata agod magminyo, ang isa ka suod nga relasyon sa isa ka miembro sang tuhay nga sekso madali nga magadul-ong sa kapait kag kasubo. Tuhoy sini ang Biblia nagasiling: “Makabutang bala ang lalaki sing kalayo sa iya sabak kag indi masunog ang iya panapton?”​—Hulubaton 6:27.

Sang 13-anyos pa lang si Maria, nagsugod sia pag-ulueksperimento nga mag-date sa telepono. Makalilingaw ini sang primero. Apang sanglit bata pa sia para mamana, ang amo nga pagpakig-date nagbilin lamang sa iya nga naluyahan kag napaslawan. “Ang paglaum nga napalantang nagapasakit sing tagipusuon,” siling sang Hulubaton 13:12. Dapat man niya atubangon ang kahuol nga ilikom ang iya pagpakig-date sa iya mga ginikanan. “Sa tagsa ka tion nga magragingring ang telepono, nabalaka ako nga iban ang makasabat sini​—ilabi na ang akon iloy. Makahuluya gid kon mamangkot sia, ‘Sin-o ini?’ kag itakop ang telepono bangod wala sing may nagsabat.”

Bisan ang pagsulatay may katalagman man. Si Charlene, halimbawa, natubuan sing balatyagon sa isa ka indi tumuluo. Panugiron niya: “Nagsugod ako sa pagsulat sa iya, kag nangin suod kami sobra pa sa mag-abyan. Isa sia ka alkoholiko, apang ginatinguhaan ko gid nga mabuligan sia. Nagahunahuna ka bala nga may paglaum pa nga mabuligan sia nga maghaganhagan sa iya pag-inom?” Apang, ang pagtinguha ni Charlene nga mangin manuglaygay sa isa ka alkoholiko, isa ka wala sing pulos nga laygay kag malayo nga magmadinalag-on. Mahimo nga magaresulta lamang ini sa iya masubo nga pagminyo.b​—2 Corinto 6:14.

Bantayi ang Imo Kaugalingon Upod ang Pagbinagbinag

Ang Hulubaton 2:​10, 11 nagahatag sing maayo nga laygay: “Kay kon ang kaalam magasulod sa imo tagipusuon, kag ang ihibalo mangin kalahamut-an sa imo kalag, ang pagbinagbinag magabantay sa imo, ang paghangop magatipig sa imo.” Masami nga ginapahanugutan sang mga pamatan-on ang ila emosyon nga amo ang magtuytoy sang ila mga desisyon. Apang paagi sa paggamit sing pagbinagbinag kag paghantop, daku ang imo mahimo agod ‘kuhaon ang kasubo sa imo tagipusuon, kag isikway ang malaut gikan sa imo unod.’​—Manugwali 11:10.

Ang paghantop nagabulig sa imo sa pagkilala nga yara ikaw sa ‘masingkal nga kailigbon sang pagkapamatan-on,’ ang tion diin ang seksuwal kag romantiko nga mga balatyagon mabaskog. (1 Corinto 7:36) Ang suod nga pagpakig-upod sa isa ka miembro sang tuhay nga sekso​—mangin sa personal, paagi sa telepono, ukon bisan sa sulat—​mahimo nga magadabok sa pagsilabo sang balatyagon. Ngaa nian magpili sing isa para pakitaan sing pinasahi nga atension? Matuod, mahimo nga luyag mo makatuon kon paano makig-angot sa tuhay nga sekso. Apang sa masami sarang mo ini mahimo paagi sa pagpakig-upod sa tuhay nga sekso sa tunga sang isa ka grupo. Subong man, likawi ang paglatid sang imo kaugalingon sa isa ka grupo sang mga abyan. “Pasangkara” ang imo pagpakig-upod. (2 Corinto 6:13) Ang paghimo sing amo nagabuhin sang posibilidad nga magtubo ang isa ka romantiko nga kaangtanan.

Nagakahulugan bala ini nga indi ka na gid makaestorya sa telepono ukon makasulat sa isa ka miembro sang tuhay nga sekso? Indi. Ang katalagman yara sa pagpalambo sang isa ka emosyonal nga kaangtanan sa isa ka tawo. Apang mag-andam nga indi mo masaklaw ang iban ukon ang imo kaugalingon mismo. Kag kon sa wala mo ginapaabot, nagtubo ang isa ka romantiko nga balatyagon, ayhan kinahanglan nga magpahilayo ka gikan sa pag-abyanay.

Mahimo man makabulig ang pagsugid sini nga butang sa masaligan nga hamtong, subong sang imo mga ginikanan. (Hulubaton 23:26) Sa una mahimo nga mangalag-ag ka ukon mahuya sa pagsugid sang imo mga ginabatyag. Apang mahimo nga mahangpan sing maayo pa sang imo mga ginikanan ang imo balatyagon sang sa ginahunahuna mo.

Mahimo nga tinuig pa antes ikaw mangin handa sa pagtigayon sang isa ka romantiko nga interes sa isa ka miembro sang tuhay nga sekso. Samtang sa karon, paagi sa pagpakita sing paghalong kag sing dimakagod nga interes sa iban, matigayon mo ang nabalanse nga kaangtanan sa tuhay nga sekso.

[Mga footnote]

[Mga piktyur sa pahina 19]

Sarang bala makabig ang pag-estoryahanay sa telepono nga isa ka date?