Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Makagiyan Gid Bala sa Akon ang Pag-inom?

NAGSUGOD ini tanan sang siam ka tuig pa lamang si Jerome. “Gintilawan ko ang nabilin nga mga alak gikan sa isa ka sinalusalo nga ginhiwat sa amon balay, nahubog ako, kag nanamian sa ginbatyag ko,” paathag niya. Sang ulihi nangin bahin na sang matag-adlaw nga pagkabuhi ni Jerome ang pagbakal, pagtago, kag pag-inom sing alkohol. Apang, ginabaton niya: “Disisiete anyos na ako sang mahibaluan ko nga may problema gali ako. Samtang ang iban nagapamahaw, nagainom ako sing tunga sa pint nga vodka!”

Ang paggamit kag pagpatuyang sa alkohol nagadugang sa makahaladlok nga kataason sa tunga sang mga pamatan-on sa bug-os nga kalibutan. Sa Estados Unidos lamang, kapin sa napulo ka milyon​—katunga—​sang 13- tubtob 18-anyos nga mga estudyante sang Amerika ang nakainom sa dimagkubos makaisa sang nagligad nga tuig. Mga walo ka milyon ang nagainom sing semanal. Sa katunayan, ang mga tin-edyer sa E.U. nagainom sing kapin sa isa ka bilyon ka lata sang serbesa kag kapin sa 300 ka milyon ka botelya sang wine coolers, ang may karbonato nga ilimnon, kada tuig!

Ang Biblia nagasiling nahanungod sa alkoholiko nga ilimnon: “Ang bisan sin-o nga nagatalang sa sini indi maalam.” (Hulubaton 20:1) Apang, minilyon ka pamatan-on, kaangay ni Jerome, ang ginapatalang sang alkohol. Ano ang mga katalagman sang pagpatuyang sa alkohol? Paano mo mahibaluan nga nagiyan ka?

Alkohol kag Alkoholismo

Kon ginatanyag subong masili sing duag nga wine cooler ukon mabukal nga serbesa, ang alkohol daw indi gid makatalagam tan-awon. Apang, ang sabor kag dagway madayaon. Ang alkohol isa ka droga​—isa nga maisog.

Ang mga doktor nagasiling nga ang alkohol pangpahinay nga nagaapektar sa utok, nagahalit sa sentro nga sistema sang nerbiyos. Kon ang mga hamtong nagainom sing hagan-hagan, mahimo ini makahatag sing dimakahalalit, maayo nga epekto. “Ang alak . . . nagapasadya sang tagipusuon sang mamalatyon nga tawo,” siling sang Salmo 104:15. Apang, ang tuman kadamo nga dosis sang alkohol nagapahubog​—ang kahimtangan diin ang kontrol sa pisikal kag hunahuna talalupangdon nga ginahalitan. Kaangay ni Jerome, ang isa ka tawo mahimo magiyan, nagahimo sing makatalagam nga hulag halin sa pagkaluyag nga mag-inom pakadto sa pagkinahanglan ukon pagkahidlaw sa sini. Ngaa nagakatabo ini? Ang alkohol mahimo nga wala na sing epekto sa lawas kon masubrahan. Nian ang isa dapat mag-inom sing madamodamo pa agod maeksperiensiahan ang mga epekto sini. Apang, antes sia makamarasmas, nagiyan na gali sia. Kag kon ang isa magiyan, ang iya kabuhi makasulubo nga magabag-o. Halos lima ka milyon ka pamatan-on sa E.U. ang may problema sa pag-inom.

Kon Ngaa Nagainom Sila

Sang dekada 1930 ang kinaandan nga tin-edyer sa E.U. nagatilaw sang iya una nga alkoholiko nga ilimnon sa edad nga mga 18. Karon, nagatilaw sia sa wala pa mag-13 anyos. Ang iban nagasugod sing bata pa. “Seis anyos ako sadto, . . . kag nag-inom ako sing diutay nga serbesa sa baso sang akon lolo. . . . Naglingin ang akon ulo!” Amo sina ang panaysayon ni Carlotta​—isa ka manug-ayo pa lang nga alkoholiko. Kon mas bata ka pa magsugod, mas madali nga magiyan ka.

Sa pagkamatuod, ang mga katubotubo masami nga nagahatag sing daku nga pag-ipit sa sini nga butang. Apang mabasol man kon kaisa ang mga ginikanan. Ang iban nagapatuyang sing sobra sa ila kaugalingon, nagagamit sang alkohol subong panakdag sang balatyagon, ukon nagapadayaw pa gani kon daw ano kadamo nga alak ang masarangan nila imnon. Ang isa ka pulyeto nahanungod sa alkoholismo nagasiling: “Ang kabataan nga nangin may salabton nga mga adulto nga manginginom masami nga nagahalin sa mga pamilya diin ang alkohol ginatamod nga kinaandan kag indi makahulubog . . ., diin ang pag-inom may nagakaigo nga lugar.”a

Ang telebisyon isa pa ka makusog nga impluwensia sa mga pamatan-on. Sa edad nga 18 ang kinaandan nga Amerikano nga pamatan-on nakakita sing 75,000 ka eksena sang pag-inom sa TV​—11 sa isa ka adlaw. Ang malimbungon nga mga pasayod, may kalantip nga gintuyo agod himuon ang pag-inom nga daw kaangay sang dalan padulong sa kalipay kag romansa, nagalaragway sa seksi nga mga modelo nga nagainom sa magahod nga mga sinalusalo. Ang alkoholiko nga mga ilimnon ginabutangan sing sabor sang mga prutas kag makagalanyat nga mga ngalan sang produkto. Ang mga pasayod epektibo. Kada talipuspusan sang semana, 454,000 ka pamatan-on sa Estados Unidos ang nagapatuyang sang inom, amo kon ngaa nakasiling ang siruhano heneral sa E.U. nga madamo sa ila ang “mga alkoholiko na, kag ang iban manugpakadto na sa sina.”

Apang, ang iban nga mga pamatan-on napilitan sa pag-inom bangod sang kabalaka sa sulod nila. Si Kim nagsugid kon ngaa nagainom sia sing serbesa: “Ginagamit ko [ang alkohol] agod bag-uhon ang akon panimuot kag mag-ayo ang akon pamatyag.” Kon ang pamatan-on mahuluy-on ukon nadulaan sing pagtahod sa kaugalingon, ang pag-inom daw isa ka makagalanyat nga solusyon. Apang ang iban nagainom agod lumsan ang masakit nga mga hitabo sa kabuhi, subong sang pag-abuso ukon pagpatumbaya sang mga ginikanan. Ngaa nagsugod sa pag-inom si Ana? “Wala ko gid makuha ang pagpalangga nga ginakinahanglan ko.”

Bisan ano man ang rason sa pagsugod inom, sa ulihi masapwan sang pamatan-on nga labi nga nagabudlay punggan ang iya pag-inom. Sa sina nga punto mahimo niya masapwan ang iya kaugalingon nga nagaatubang sa alkoholismo. Nagsugod ka na bala sa pag-inom? Nian sabta ang eksamin nga natig-uluhan “Kutob sang Nagsugod Ka sa Pag-inom.” Masapwan mo ang mga resulta nga makapasanag.

Alkohol​—Makatalagam Para sa mga Pamatan-on!

“Ang mga nagapabilin sing madugay sa alak,” ginapaandaman sang Biblia nga “sa katapusan . . . nagapaguwa ini sing hilo kaangay sang man-ug.” (Hulubaton 23:​29-32) Ang dalit nga ginapaguwa sang isa ka dalitan nga man-ug mahimo nga amat-amat kag masakit nga makahalit ukon makapatay sa isa ka tawo. (Ipaanggid ang Binuhatan 28:​3, 6.) Sa kaanggid, ang madugay kag lakas nga pag-abuso sa alkohol amat-amat nga makapatay sa imo. Makahalit ukon makapierde ini sang importante nga mga organo, subong sang imo atay, sapay, utok, kag tagipusuon. Ang nagatubo nga lamharon nga mga lawas kag mga hunahuna labi na nga madali maduktan sina nga halit, nga kon kaisa indi na mabulong.

Ang pag-abuso sa alkohol labi pa nga nagahalit sa imo emosyon sang sa imo lawas. Ang pag-inom mahimo nga umalagi nga makadugang sa imo kompiansa. Apang ang kompiansa nga ginahatag sini sa imo dimatuod​—kag ang mga epekto pirme nagakadula. Sa baylo nga mangin serioso kag atubangon ang katunayan, nagainom ka liwat. Apang pagligad sang 11 ka bulan nga indi pagpahubog, ang 18-anyos nga si Peter nagsiling: “Ginatun-an ko nga atubangon ang akon mga balatyagon kag pangitaon ang bag-ong mga paagi sa paglandas sa mga kahimtangan nga alkohol anay ang nagbulig sa akon. Sa banta ko mga trese anyos lamang ako sa emosyon kag kon paano makig-angot sa iban.”

Nian yara ang mga katalagman sang pag-inom kag pagmaneho. Ang may kaangtanan sa alkohol nga kamatayon sa haywey amo ang numero uno nga manugpatay sang mga pamatan-on sa Estados Unidos. Ang pag-inom ginaangot man sa pagpatay, paghikog, kag pagkalumos​—ang iban pa sang nagapanguna nga kabangdanan sang kamatayon sa mga pamatan-on.

Dugang pa, ang pag-abuso sa alkohol may makahalalit nga mga epekto sa imo pamilya, pag-abyanay, pag-eskwela, kag espirituwalidad. Amo sini ang ginasiling sang Biblia: “Ipakita sa akon ang isa nga nagainom sing sobra, . . . kag ipakita ko sa imo ang isa nga mailo kag makaluluoy, pirme nagahimo sing gamo kag pirme nagayamo. Ang iya mga mata nagapalamula, kag may mga pilas sia nga kuntani nalikawan. . . . Magabatyag ka nga daw didto ka sa dagat, ginadagat, ginahabyog paibabaw sa ukbong sang palo sang layag.” (Hulubaton 23:​29-34, Today’s English Version) Amo ini ang bahin sang pag-inom nga wala gid ginapakita sa makagalanyat nga mga pasayod sa TV.

Ngaa Abi Magsugod sa Pag-inom?

Busa madamong pungsod ang nagadumili sa mga pamatan-on sa pag-inom sing alkohol. Kon isa ikaw ka Cristiano, may makusog nga rason ikaw nga tumanon ining mga kasuguan, kay ang Dios nagasugo sa imo nga “magpasakop sa superyor nga mga awtoridad.” (Roma 13:​1, 2) Bisan pa ginatugot sang kasuguan nga mag-inom ang mga pamatan-on sing alkohol bangod sang lokal nga kultura, maayo gid bala para sa imo ang magsugod sa pag-inom sa sining tion sa imo kabuhi? Subong sang ginasiling sang 1 Corinto 6:​12, “ang tanan nga butang tugot sa akon . . . , apang indi tanan nga butang maayo.” Handa ka gid bala manabat sa responsibilidad sang alkoholiko nga mga ilimnon?

Matuod, kon ang mga katubotubo magatanyag sa imo sing maduagon nga wine cooler, mahimo makasululay mahibaluan kon ano ang sabor sini. Apang, hibalua nga ginatanyagan ka sing mahimo makagiyan nga droga. Ang diosnon nga mga pamatan-on sang panahon sang Biblia, subong nanday Daniel, Sadrac, Mesac, kag Abednego, may kaisog sa pag-atubang sa Babilonianhon nga mga awtoridad kag sa pagpangindi sa nagadagta nga mga pagkaon kag alak nga ginhatag sa ila sang pagano nga hari sang Babilonia. Ikaw man mahimo nga may kaisog sa pagsiling sing indi!​—Daniel 1:​3-17.

Sa ulihi mangin husto ka na sa edad​—sa legal, hunahuna, balatyagon, kag pisikal—​sa pag-inom sing alkohol kon amo sina ang luyag mo. Sa gihapon, maalamon ang maghaganhagan kag likawan ang magiyan.

[Mga footnote]

[Kahon sa pahina 24]

KUTOB SANG NAGSUGOD KA SA PAG-INOM

◻ May lainlain ka bala ukon diutay nga mga abyan?

◻ Mas mabudlay bala ang pangabuhi sa balay?

◻ Nabudlayan ka bala makatulog, ukon ginapung-aw ukon ginahul-an ka bala?

◻ Kinahanglan mo bala mag-inom agod makarelaks sa palibot sang iban?

◻ Masinulub-on ka bala ukon nabang-awan pagkatapos makainom?

◻ Ginahimutig ukon ginatago mo bala ang katunayan nga ikaw nagainom?

◻ Nahuya ukon nagakaakig ka bala kon sambiton sang iban ang imo bisyo sa pag-inom?

◻ May naglaygay na bala ukon naglahog sa imo nahanungod sa paggamit mo sing alkohol?

◻ Nagapati ka bala nga ang mga wine cooler kag serbesa maayo para sa imo nga imnon bangod indi ini maisog nga ilimnon?

◻ Nadulaan ka bala sing interes ukon nag-untat sa mga hobby kag hampang nga naluyagan mo anay?

Kon huo ang sabat mo sa kapin sa duha ka pamangkot, mahimo ini magapakita nga may serioso ka nga problema sa pag-inom. Kon amo, maalamon nga mangayo ka sing bulig sa gilayon.

Ginkuhaan: THE REGENT HOSPITAL, New York, NY.

[Retrato sa Pahina 23]

Madamong alkoholiko ang may problema sa pag-inom sa bata pa nga edad