Mabuhinan Mo ang Peligro sang Pagsakay sa Eroplano

Sang koresponsal sang Magmata! sa Finland

SA KARON nga mga adlaw, ang pagsakay sa eroplano isa ka madasig kag kinaandan nga paagi sang paglakbay. Ginakabig man ini subong isa sang pinakasigurado.

Ining pagkasigurado resulta sang determinado kag tingob nga mga panikasog sang mga awtoridad kag sang mga kompanya sang eroplano nga dulaon ang posible nga mga peligro. Ang pagkasigurado nasandig sa nanuhaytuhay nga mga butang. Ginatipigan sang mga kompanya ang ila mga eroplano sa maayo nga kondisyon paagi sa pag-usisa kag pagserbisyo sini sa regular nga lang-atlang-at. Dugang pa, ang detalyado nga mga plano kag mga instruksion sa pagkarga sang mga bagahe mahalungon nga ginadesinyo para sa tagsa ka paglupad. Ang mga maleta, mga bagahe, kag mga sulat ginabutang sa seksion sang mga karga suno sa sini nga mga instruksion, kag sibu nga ginatimbangtimbang ang kabug-aton para sa paglupad. Nahunahuna mo na bala ining tanan nga paghanda nga ginahimo lipod sa imo?

Apang amo lamang bala sini ang ginahimo kon tuhoy sa kasiguruhan sa pagsakay sa eroplano ang hambalan? Indi lang! May yara pa dugang nga mga butang nga sa amo ikaw subong isa ka pasahero sang eroplano direkta nga makabulig. Sa anong paagi? Nahibaluan mo bala nga ikaw mahimo nga isa ka peligro lipod sa imo? Ukon nga ikaw makabulig sa kasiguruhan paagi sa paghibalo kag pagsunod sa pila ka sadsaran nga mga kasuguan sang paglupad?

Ang mga Kompanya sang Eroplano kag ang Imo Kasiguruhan

Ang ICAO (International Civil Aviation Organization), nga nagapanghikot sa idalom sang pagdumala sang Nasyones Unidas, nakahimo sing panikasog agod pauswagon ang kasiguruhan sang paglupad paagi sa pagpakig-angot sa komersial nga mga kompanya sang eroplano. Ang IATA (International Air Transport Association) kag ang ATA (Air Transport Association of America) suod nga nagapakig-angot sa ICAO kon tuhoy sa kasiguruhan ang hambalan. Nagbalhag sila sing mga instruksion kag mga tulumanon kag naghanda sing materyal sa paghanas kag sing impormasyon para sa kaayuhan sang ila mga katapo kag sang publiko.

Ang pagprodukto sing nanuhaytuhay nga bag-o nga mga materyales kag kemikal nga mga butang, subong man sing elektroniko nga mga kasangkapan nga ginagamit sang mga pasahero, nagresulta sa pagdugang sang peligro. Bangod sini, nagdugang man ang mga tikang para sa kasiguruhan kag ang kinahanglanon nga pahibaluon ang mga pasahero.

Ano nga mga Sahi sang Makatalagam nga mga Kahimtangan ang Mahimo Matabo?

Makamamatay nga mga resulta ang mahimo natabo gikan sa masunod nga mga kahimtangan:

(1) Ang maleta sang isa ka katapo sang isa ka skiing team nagsagrab sa alagyan sang mga bagahe sa wala pa ini makalab-ot sa eroplano. Sang gin-usisa, nasapwan ini nga nagaunod sing kemikal nga pangpatunaw para sa pagkuha sang waks sa ski. Ini nga kemikal naula gikan sa suludlan sini. May lighter (inugsindi) man sa sulod sang maleta, kag gani ang pag-uyog sa maleta nagpasagrab sang kaundan sini. Maayo na lang, ini tanan natabo sa duta kag indi sa seksion sang mga kargamento sa kataason nga 11,000 metros diin mahimo nga nagresulta ini sa daku gid nga aksidente.

(2) Sa kaanggid man nga paagi, ang ordinaryo nga mga posporo sa sulod sang maleta sang isa ka pasahero nagsagrab bangod sang pagsantikanay.

(3) Sa isa ka erport, nakit-an sang isa ka empleyado ang nagakaula nga botelya sang gas. Ang botelya madasig nga nahimo nga isa ka bomba nga wala dayon maglupok!

(4) Naab-ab kag nahalitan sing daku ang eroplano bangod sang asido nga nagtulo gikan sa bateriya sang isa ka de-motor nga wheelchair. Ang eroplano wala ginpalupad sing pila ka adlaw agod tinluan kag kay-uhon, nga nagresulta sa pinansial nga kapierdihan sa kompanya sang eroplano.

Kon Ano ang Indi Dapat Dalhon sa Eroplano

Ang internasyonal nga mga asosasyon nga ginsambit kaina nagbalhag sing isa ka libro nga gintawag Dangerous Goods Regulations, nga sarang matigayon sang mga kompanya sang eroplano kag sang mga ahente nga nagaatipan sang pagpadala sang mga kargamento. Madamo sang mga kondisyon sini ang ginhimo nga bahin sang pungsudnon nga regulasyon sa paglupad sa nanuhaytuhay nga mga pungsod. Ining mga kondisyon nagalakip sang paglista sa linibo sang makatalagam nga mga butang upod ang detalyado nga mga instruksion sa pagputos kag sa pagpadala sina nga mga butang.

May pila ka butang nga indi mo madala sa eroplano. Dugang pa, may mga butang nga indi mo madala sa maleta apang mahimo aprobahan subong kargo sang eroplano sa idalom sang pila ka kondisyon. May yara man mga butang​—bisan ginaklase subong makatalagam—​nga itugot sang pagsulundan sang isa ka kompanya sang eroplano nga dalhon mo sa diutay nga kadamuon, subong halimbawa sa imo ginabitbit nga bag. Sa kada tion nga indi ikaw sigurado, maalamon nga mamangkot ka anay sa kompanya sang eroplano antes maglakbay.

Kon Diin Ikaw Makakuha sing Kinahanglanon nga Impormasyon?

Masami nga ginapakita sang kalabanan nga kompanya sang eroplano sa iskedyul sang ila mga paglupad kon ano ang ila ginadumilian tuhoy sa makatalagam nga mga butang. Ang imo tiket man may listahan sang mga butang nga ginadumilian. Dugang pa, sa ila komperensia nga ginhiwat sang 1989, ang mga kompanya sang eroplano sa bug-os nga kalibutan namat-od nga ipatalupangod sa publiko ang mga peligro nga mahimo indi hungod nga tugahon nila. Sang pagsugod sang 1990, naglansar ang mga kompanya sang eroplano sing kampanya nga ang ginatumod amo ang mga manuglakbay. May mga poster nga ginpatapik sa mga erport kag sa mga ahensia sang paglakbay agod pahibaluon ang publiko nga ang makatalagam nga mga butang pagalistahon sa isa ka papel nga mabaton nila upod sa ila tiket.

Ano ang Nalakip sa Makatalagam nga Butang?

Madamo sing daw walay halit nga mga butang nga sa idalom sang pila ka kahimtangan mahimo mangin isa ka katalagman sa sulod sang eroplano. Sa tion sang paglupad, ang mga pagbag-o sang temperatura kag sang presyon sang hangin, halimbawa, mahimo nga bangdan sang pagtulo sang isa ka butang. Ang pila ka materyales mahimo nga wala sing peligro, apang kon itupad sa pila ka butang nga sa kinaandan indi man makahalalit, mahimo nga bangdan sing kemikal nga reaksion. Mahimo nga tunaan ini sang sunog ukon magpalapta sing makahililo nga sungaw. Busa, importante nga hibaluon mo kon ano ang ginasulod mo sa imo maleta.

Subong ginsambit kaina, ang ginadumilian nga mga butang nagalakip sang ordinaryo nga mga posporo kag mga lighter sang sigarilyo. Ginatugutan ikaw sa pagdala sini sa imo ginabitbit lamang nga bag.

Ginadumilian ang pagdala sang tanan nga sahi sang madali magsagrab nga mga likido. Ang mga pintura, mga barnis, kag mga kula mahimo makatalagam man, labi na ang mga pangtunaw subong sang tiner kag aseton.

Ang tanan nga sahi sang madali magsagrab nga mga gas, subong sang inugtughong nga gas para sa lighter kag sa pagkamping, ginadumilian sa sulod sang eroplano.

Ang mga palupok, mga kuwitis, kag pangsinyas nga mga suga ginadumilian man bangod sang ila pagkamakatalagam.

Mahimo nga naanad na ikaw sa paggamit sing madamo nga sahi sang kemikal kag industriyal nga mga produkto sa inyo balay. Nahibaluan mo bala nga kon magsakay ka sa eroplano, mahimo nga indi ka pagtugutan nga dalhon ang pila sini? Ang ginadumilian nga mga butang nagalakip sa madamo nga aerosol, pestisidio, mga kemikal nga ginapanglatag sa mga panapton, kag mga inugtinlo.

Ang magnetiko nga mga butang mahimo nga magatublag sa pagpanghikot sang mga instrumento sang eroplano, kag ang radyoaktibo nga mga butang mahimo magtuga sing halit paagi sa radyasion.

Mahimo Maapektuhan Mo ang Sistema sang Nabigasyon!

Sang nagligad nga pila ka tuig, mahimo nga nalipay ikaw sa paggamit sang tanan nga sahi sang bag-o nga mga imbension sa latagon sang elektroniks. Nangin popular ang mga radyo, mga tape recorder, gamay nga mga video camera, mga CD player, cellular nga mga telepono, kag gamay nga mga kompyuter, subong man remote-control nga mga hampanganan. Sa masami, ginatugutan ikaw nga isulod ining mga butang sa imo maleta sa kondisyon nga ginkuha mo ang mga bateriya. Sanglit wala nagapalareho ang pagsulundan sang mga kompanya sang eroplano, dapat ka mamangkot sa imo ahente sa paglakbay antes mamutos. Apang, isa ka pagsulundan sa bug-os nga kalibutan nga mahimo indi mo magamit ini nga sahi sang kasangkapan sa tion sang paglupad kay mahimo matublag sini ang sistema sang nabigasyon sang eroplano.

Ang tagsa ka pasahero ginatugutan sa pagdala sing limitado nga kadamuon sang bulong, kosmetik, kag alkoholiko nga mga ilimnon para sa kaugalingon nga kapuslanan, kag ang mga aerosol subong sang hair spray kag antiperspirant masami nga mahimo malakip sa bagahe.

Ginasakdag Mo Bala ang Kasiguruhan sa Sulod sang Eroplano?

Ginasunod mo bala ining tanan nga regulasyon? Nahibaluan mo bala ang imo salabton? Antes mamutos para sa imo masunod nga pagsakay sa eroplano, magpungko anay kag basaha sing maayo ang mga kondisyon tuhoy sa dalal-on, labi na ang pagsulundan tuhoy sa makatalagam nga mga butang. Ginpresentar namon ang kabilugan nga mga kondisyon bahin sa sini, apang mahimo nga may pagkatuhaytuhay ini sa tunga sang lainlain nga mga kompanya sang eroplano.

Kon indi ikaw sigurado nahanungod sa isa ka butang, indi mang-alag-ag sa pagpamangkot sa kompanya sang eroplano agod lamang makapat-od. Sa amo, malikawan mo ang indi hungod nga paglapas sa pagsulundan. Paagi sa sini, malikawan mo man nga mapaidalom ang imo kaugalingon, ang imo masigkapasahero, kag ang eroplano sa makatalagam nga mga kahimtangan. Huo, mabuhinan mo ang peligro sang pagsakay sa eroplano.

[Retrato sa Pahina 25]

Makilal-an mo bala kon diin sa sining mga butang ang indi natungod sa imo bagahe?