Ang Katapusan sang Kasingki sa Pamilya

“Ang pagtapna sa kasingki sa puluy-an kag ang pagbuhin sa kasingki sa pamilya nagadalahig sing daku nga mga pagbag-o sa katilingban kag sa pamilya.”​—Behind Closed Doors.

ANG una nga pagpatay sa maragtas sang tawo nagdalahig sa mag-utod. (Genesis 4:8) Sa bug-os nga milenyo sugod sadto, ang tawo gingamo sang tanan nga porma sang kasingki sa pamilya. Madamo nga solusyon ang gintanyag, apang madamo sini ang may mga sablag.

Halimbawa, ang rehabilitasyon makabulig lamang sa mga tag-abuso nga nagakilala sang ila problema. Ang isa ka nagaayo nga tag-abuso sa asawa nanganduhoy: “Para sa kada isa sa amon [nga ginatadlong], may tatlo ka tawo dira sa guwa nga nagasiling, ‘Dapat mo kontrolon ang imo asawa.’ ” Gani dapat atubangon sang tag-abuso ang iya kahimtangan. Ngaa nangin amo sia sini? Paagi sa pagtigayon sing bulig nga tadlungon ang iya mga sayop, mahimo nga magaayo sia sa ulihi.

Apang kulang ang mga katapo sang sosyal nga mga programa. Sa amo, ginabulubanta nga sa 90 porsiento ka kaso sang pagpatay sa bata sa Estados Unidos, ang makatalagam nga mga kahimtangan sa pamilya ginreport antes sang pagpatay. Busa, may limite ang mahimo sang sosyal nga mga programa kag sang mga organisasyon sang pulisiya. May isa pa ka butang nga kinahanglanon gid.

“Ang Bag-ong Personalidad”

“Ang kinahanglanon amo nga tadlungon ang relasyon sa ulot sang mga katapo sang pamilya,” siling sang isa ka grupo sang mga mananalawsaw. Ang kasingki sa pamilya indi lamang isa ka problema tuhoy sa pisikal nga pag-abuso; una sa tanan isa ini ka problema sa hunahuna. Ang mga binhi sini ginasab-ug sa kon paano ang mga katapo sang pamilya​—tiayon, anak, ginikanan, utod​—nagatamdanay. Ang pagtadlong sining mga kaangtanan nagakahulugan sing pagsuklob sang ginatawag sang Biblia nga “bag-ong personalidad.”​—Efeso 4:​22-24; Colosas 3:​8-10.

Usisaon naton ang pila sang mga prinsipio sa Biblia nga may kaangtanan sa pamilya nga makabulig sa aton sa pagsuklob sing bag-o nga tulad-Cristo nga personalidad nga magaresulta sa mas maayo nga kaangtanan sa tunga sang mga katapo sang pamilya.​—Tan-awa ang Mateo 11:​28-30.

Pagtamod sa kabataan: Kapin ang nadalahig sa pagkaginikanan sangsa pag-anak sing isa ka bata. Apang, makapasubo nga madamo sa karon ang nagatamod sa ila kabataan subong isa ka lulan kag busa kulang sila sing pag-ulikid sa ila papel subong ginikanan. Ini sila posible nga mangin tag-abuso.

Ginatawag sang Biblia ang kabataan nga “isa ka palanublion gikan kay Jehova” kag “isa ka padya.” (Salmo 127:3) May salabton ang mga ginikanan sa Manunuga nga atipanon ina nga palanublion. Ang mga nagatamod sa kabataan subong isa ka lulan dapat magpalambo sing bag-ong personalidad.a

Realistiko nga mga pagpaabot sa kabataan: Ginpahayag sang isa ka pagtuon nga madamo sang nagaabuso nga mga iloy ang nagapaabot sa mga lapsag nga makilala nila ang maayo kag malain sa tion nga ang bata nagaedad sing isa ka tuig. Ikatlo nga bahin sang mga ginsurbe ang espesipiko nga nagsiling nga ginapaabot nila ini sa edad nga anum ka bulan.

Ginapakita sang Biblia nga ang tanan natawo nga dihimpit. (Salmo 51:5; Roma 5:12) Wala sini ginasiling nga ang paghantop matigayon sa pagkabun-ag. Sa baylo, nagasiling ini nga “paagi sa paggamit” ang ikasarang sang tawo sa paghantop “ginahanas sa pagkilala sang maayo kag malain.” (Hebreo 5:14) Dugang pa, ang Biblia nagahambal tuhoy sa “binata nga mga butang,” “kabuangan” sang bata, kag “kadayawan” sang pagkapamatan-on. (1 Corinto 13:11; Hulubaton 22:15; Manugwali 11:10) Dapat mahangpan sang mga ginikanan ining mga limitasyon, wala nagapaabot sing kapin sa nagakaigo sa edad kag ikasarang sang bata.

Paghatag sing disiplina sa kabataan: Sa Biblia ang Griegong tinaga nga ginbadbad “disiplina” nagakahulugan sing “pagtudlo.” Busa, ang una nga tulumuron sang disiplina, indi ang pagsakit, kundi ang paghanas. Daku nga bahin sini ang mahimo nga wala ginabunal ang bata, bisan pa mahimo nga kinahanglanon ini kon kaisa. (Hulubaton 13:24) Ang Biblia nagasiling: “Pamatii ang disiplina kag magmaalam.” (Hulubaton 8:33) Nagsulat man si Pablo nga dapat ‘punggan [sang isa ang iya kaugalingon] sa idalom sang kalautan,’ nga nagasabdong upod ang “pagbatas.” (2 Timoteo 2:24; 4:2) Wala sini ginalakip ang nagasilabo nga kaakig kag daku nga kusog bisan pa kon kinahanglanon ang pagbunal.

Bangod sining mga prinsipio sa Biblia, pamangkuta ang imo kaugalingon: ‘Ang akon bala pagdisiplina nagatudlo, ukon nagakontrol lamang paagi sa pagsakit? Ang akon bala pagdisiplina nagapasalop sing husto nga mga prinsipio kag matarong nga kahadlok?’

Mga limite sa panimuot para sa mga adulto: Ang isa ka nagaabuso nagsiling nga “nadulaan [lamang] sia sing kontrol” amo kon ngaa ginsakit niya ang iya asawa. Ginpamangkot sang manuglaygay ini nga tawo kon nabuno na niya ang iya asawa. “Indi ko gid paghimuon ina!” sabat sang tawo. Nabuligan ang tawo sa paghangop nga naghikot sia sa sulod sang isa ka limite, apang ang problema amo nga indi yadto ang nagakaigo nga limite.

Tubtob diin ang imo limite? Nagadulog ka bala antes ang inyo pagsabtanay magdaku tubtob sa punto nga pang-abuso na? Ukon nagasingkal ka bala kag sa ulihi nagasugod sa pagsinggit, sa pag-insulto, sa pagpanis-og, sa paghaboy sing mga butang, ukon sa pagpanakit?

Ang bag-ong personalidad may estrikto nga limite, wala nagatugot sa pag-abuso sa hunahuna ukon sa pisikal nga kasingki. “Dili pagpaguwaa sa inyo mga baba ang malain nga pulong,” siling sang Efeso 4:29. Ang bersikulo 31 nagadugang: “Isikway ninyo ang tanan nga kapaitan kag kasingkal kag kaakig kag sininggitanay kag pagpasipala upod sa tanan nga kalainan.” Ang Griegong tinaga para sa “kasingkal” nagakahulugan sing “dasudaso nga kinaugali.” Sing makawiwili, ang libro nga Toxic Parents nagsiling nga ang kinaandan nga kinaugali sang mga nagaabuso sa bata amo ang “makahaladlok nga kakulang sing kontrol sa hinali nga pagkaimpito.” Ang bag-ong personalidad nagabutang sing malig-on nga kontrol sa hinali nga pagkaimpito, sa pisikal kag sa pulong.

Sa pagkamatuod, ang bag-ong personalidad naaplikar sa asawa subong man sa bana. Dapat manikasog ang asawa nga indi pagpaakigon ang iya bana, nagapakita sing apresasyon sa iya mga panikasog nga atipanon ang pamilya, kag nagakooperar sa iya. Kag indi sila dapat magpangitaay sang indi mahimo sang isa​—kahimpitan. Sa baylo, dapat nila iaplikar ang 1 Pedro 4:8: “Labaw sa tanan, magpakita kamo sing mainit nga gugma sa isa kag isa, kay ang gugma nagatabon sang kadam-an nga mga sala.”

Pagtahod para sa mga tigulang: “Tahura ang mga tigulang kag padunggi sila,” siling sang Levitico 19:32. (Today’s English Version) Mahimo nga isa ini ka hangkat kon ang tigulang nga ginikanan nagamasakit kag ayhan mabudlay pahamut-an. Ang 1 Timoteo 5:​3, 4 nagahambal tuhoy sa paghatag sing “pagtahod” kag “takus nga balos” sa mga ginikanan. Mahimo ini maglakip sa pinansial nga mga aman subong man sa pagtahod. Bangod sang tanan nga ginhimo para sa aton sang aton mga ginikanan sang kita walay mahimo nga mga lapsag, dapat naton sila hatagan sing kaanggid nga patugsiling kon kinahanglanon.

Dauga ang pagribalay sang kabataan: Sa wala pa ang kaakigon ni Cain magdul-ong sa iya sa pagpatay sa iya utod nga si Abel, ginlaygayan sia: “Ang sala nagapuot sa imo gawang. Luyag ini maggahom sa imo, apang dapat mo ini daugon.” (Genesis 4:​7, TEV) Ang balatyagon sarang makontrol. Tun-i nga magmapailubon sa isa kag isa, “maalwan nga nagapinaumuray sa isa kag isa bangod nagahigugmaanay kamo.”​—Efeso 4:​2, Phillips.

Pagtuon sa Pagtu-ad

Madamo sang mga biktima sang kasingki sa pamilya ang nagahipos lamang. Apang si Dr. John Wright nagapanugyan: “Ang ginasakit nga mga babayi dapat mangita sing emosyonal kag pisikal nga proteksion gikan sa ikatlo nga partido nga masaligan.” Amo man ang himuon sang bisan sin-o nga katapo sang pamilya nga ginaabusuhan.

Kon kaisa ang biktima nabudlayan sa pagtu-ad sa iban nga tawo. Kay man, ang pagsalig sa sulod sang pinakasuod nga yunit sang katilingban​—ang pamilya—​nagdul-ong sa kasakit. Apang, “may abyan nga mahirop pa labi sa utod,” siling sang Hulubaton 18:24. Ang pagpangita sina nga abyan kag ang pagtuon sa pagtu-ad sing mainandamon isa ka mapuslanon nga tikang sa pagtigayon sing ginakinahanglan nga bulig. Sa pagkamatuod, ang nagaabuso dapat man mangita sing bulig.

Kada tuig ginatos ka libo sang mga tawo ang nangin mga Saksi ni Jehova. Ginabaton nila ang hangkat sa pagsuklob sing bag-ong personalidad. Lakip sa ila amo anay ang mga nagahimo sing kasingki sa pamilya. Agod pamatukan ang bisan anong huyog nga magbalik sa daan nga kinaugali, dapat nila padayunon nga tugutan ang Biblia nga mangin “mapuslanon sa pagpanudlo, sa pagsabdong, sa pagtadlong sang mga butang.”​—2 Timoteo 3:16.

Para sa sining bag-ong mga Saksi, ang pagsuklob sing bag-ong personalidad isa ka padayon nga panikasog, kay ang Colosas 3:10 nagasiling nga ini “ginapabag-o.” Gani kinahanglan ang padayon nga panikasog. Maayo na lang, ang mga Saksi ni Jehova ginasakdag sang kadam-an sang espirituwal nga “mga utod nga lalaki kag mga utod nga babayi kag mga iloy kag kabataan.”​—Marcos 10:​29, 30; tan-awa man ang Hebreo 10:​24, 25.

Subong man, sa tanan sang mga 70,000 ka kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova sa bug-os nga kalibutan, may yara mahigugmaon nga mga manugtatap nga subong sang “palalipdan sa hangin kag palanaguan sa unos.” Ang ila “mga mata kag mga dulunggan mangin bukas sa mga kinahanglanon sang katawhan.” (Isaias 32:​2, 3, TEV) Gani ang bag-uhan nga mga Saksi ni Jehova, subong man ang mga kapin ka eksperiensiado, may dalayawon nga kuluhaan sing bulig sa Cristianong kongregasyon samtang nagapanikasog sila sa pagsuklob sing bag-ong personalidad.

Maluluy-on nga mga Manugtatap

Kon ang mga tawo magpalapit sa Cristianong mga manugtatap sa mga kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova agod mangayo sing laygay, ining mga manugtatap nahanas sa pagpamati sa tanan nga wala nagadampig. Ginapalig-on sila nga magpakita sa tanan, ilabi na sa mga biktima sang sobra nga abuso, sing dakung kaluoy kag paghangop.​—Colosas 3:12; 1 Tesalonica 5:14.

Halimbawa, ang isa ka ginsakit nga asawa mahimo nga nahalitan sing daku. Sa madamo nga kadutaan karon, kon ina nga pagsakit ginhimo sa isa nga indi katapo sang pamilya, mahimo nga ang nag-abuso nagtupa sa bilangguan. Gani dapat pakitaan ang biktima sing tumalagsahon nga kaluoy, subong man ang mga biktima sang iban pa nga sahi sang pag-abuso, subong sang seksuwal nga pag-abuso.

Dugang pa, ang mga nagahimo sing krimen batok sa kasuguan sang Dios dapat manabat. Sa sining paagi ang kongregasyon ginahuptan nga matinlo, kag maamligan ang iban nga mga tawo nga wala sing sala. Kag labing importante, ang pag-ilig sang espiritu sang Dios wala ginasablagan.​—1 Corinto 5:​1-7; Galacia 5:9.

Ang Pagtamod sang Dios sa Pag-asawahay

Kon ang mga tawo mangin mga Saksi ni Jehova, nagaugyon sila sa pagsunod sa mga prinsipio sang Cristianong pagkabuhi nga masapwan sa Pulong sang Dios. Natun-an nila nga ang lalaki amo ang gintangdo subong ulo sang pamilya, sa pagtuytoy sini sa matuod nga pagsimba. (Efeso 5:22) Apang ang pagkaulo wala gid nagahatag sing kinamatarong sa pagpintas sa asawa, ginaguba ang iya personalidad, ukon ginasikway ang iya mga luyag.

Sa kabaliskaran, maathag nga ginapakita sang Pulong sang Dios nga ang mga bana dapat “padayon nga maghigugma [sa ila] mga asawa, subong nga si Cristo man naghigugma sang kongregasyon kag nagtugyan sang iya kaugalingon para sa sini . . . Ang mga bana dapat maghigugma sang ila mga asawa subong sang ila kaugalingon nga mga lawas. Ang nagahigugma sang iya asawa nagahigugma sang iya kaugalingon, kay walay tawo nga nagadumot sang iya kaugalingon nga unod; kundi nagasagod kag nagaamlig sini.” (Efeso 5:28, 29) Sa pagkamatuod, ang Pulong sang Dios maathag nga nagasiling nga dapat ‘padunggan’ ang mga asawa.​—1 Pedro 3:7; tan-awa man ang Roma 12:​3, 10; Filipos 2:​3, 4.

Wala gid sing Cristianong bana ang maminatud-on nga makasiling nga ginahigugma niya sing matuod ang iya asawa ukon ginapadunggan sia kon ginaabusuhan niya sia sa pulong ukon sa pisikal. Pagkasalimpapaw ina, kay ang Pulong sang Dios nagasiling: “Mga bana, padayon nga higugmaa ang inyo mga asawa kag dili kamo magmapait sa ila.” (Colosas 3:19) Sa indi madugay, kon hukman na sang Dios ining malaut nga sistema sa Armagedon, pareho ang madangatan sang mga salimpapaw kag sang mga nagapamatok sa paggahom sang Dios.​—Mateo 24:51.

Dapat higugmaon sang mahinadlukon sa Dios nga bana ang iya asawa subong sang iya kaugalingon nga lawas. Sakiton bala niya ang iya kaugalingon nga lawas, sumbagon ang iya kaugalingon sa nawong, ukon mabaskog nga buyutan ang iya kaugalingon nga buhok? Pakanubuon bala niya ang iya kaugalingon paagi sa yaguta kag mulay sa atubangan sang iban? Indi pagpasobra ang pagsiling nga ang isa nga nagahimo sina nga mga butang pagakabigon nga indi balanse sa hunahuna.

Kon ginasakit sang isa ka Cristianong lalaki ang iya asawa, ginahimo sini ang tanan niya nga Cristianong mga buhat nga walay pulos sa panulok sang Dios. Dumduma, ang “tawo nga nagapanakit” indi kalipikado para sa mga pribilehiyo sa Cristianong kongregasyon. (1 Timoteo 3:3; 1 Corinto 13:​1-3) Sa pagkamatuod, ang asawa nga nagahimo man sini sa iya bana nagalalis man sa kasuguan sang Dios.

Ginalista sang Galacia 5:​19-21 sa mga buhat nga ginapakamalut sang Dios ang “kaawayon, pagpinuyas, . . . kasingkal” kag nagasiling nga “ang nagahimo sang amo nga mga butang indi makapanubli sang ginharian sang Dios.” Sa amo, wala gid ginapakamatarong ang pagsakit sa asawa ukon kabataan. Sa masami batok ini sa kasuguan sang duta kag sa pagkamatuod batok sa kasuguan sang Dios.

Ang Lalantawan, isa ka magasin nga ginabalhag sang mga Saksi ni Jehova, nag-aman sing Makasulatanhon nga pagtamod tuhoy sa sini nga butang, nga nagasiling tuhoy sa mga nagapakilala subong mga Cristiano apang nagapanakit: “Ang bisan sin-o nga nagapakilala nga isa ka Cristiano apang makapila kag walay paghinulsol nga nagpadaug sa mapintas nga kaakig mahimo sikwayon (disfellowship),” tabugon.​—Nobiembre 1, 1975, pahina 287; ipaanggid ang 2 Juan 9, 10.

Kon Ano ang Ginatugot sang Kasuguan sang Dios

Hukman sang Dios sa ulihi ang mga nagalalis sa iya kasuguan. Apang sa wala pa ina, ano nga aman ang ginahatag sang iya Pulong para sa mga Cristianong tiayon nga ginasakit kon ang nagapanakit wala nagabag-o kundi padayon nga nagapanakit? Obligado bala ang walay sala nga mga biktima nga padayon nga ibutang sa katalagman ang ila pisikal, mental, kag espirituwal nga kapagros, ayhan ang ila pa gani kabuhi?

Ang Lalantawan, sa pagkomento tuhoy sa kasingki sa puluy-an, nagasambit sang kon ano ang ginatugot sang Pulong sang Dios. Ini nagasiling: “Si apostol Pablo nagalaygay: ‘Ang asawa dili magbulag sa bana; apang kon magbulag sia, magpadayon sia nga diminyo ukon sa baylo sini magpasag-uli sa iya bana; kag ang bana dili magbulag sa iya asawa.’ ” Ang artikulo nagasiling pa: “Kon indi na mabatas ang pang-abuso, ukon ang kabuhi mismo yara sa katalagman, mahimo pilion sang tumuluo nga tiayon nga ‘magbulag.’ Apang dapat tinguhaan nga ‘magpasag-uli’ sa ulihi. (1 Corinto 7:​10-16) Apang, ang ‘pagbulag’ wala nagahatag sing Makasulatanhon nga kabangdanan para sa diborsio kag pagminyo liwat; sa gihapon, ang legal nga diborsio ukon legal nga pagbulagay mahimo magahatag sing isa ka kadakuon sang proteksion gikan sa dugang pa nga pag-abuso.”​—Marso 15, 1983, pahina 28-9 nga Watchtower; tan-awa man ang guwa sang Nobiembre 1, 1988, pahina 22-3 nga Lalantawan.

Kon ano ang himuon sang isa ka biktima sa sining mga kahimtangan dapat nga isa ka personal nga desisyon. “Ang tagsa ka tawo magdala sang iya kaugalingon nga lulan.” (Galacia 6:5) Wala sing iban nga makahimo sing desisyon para sa iya. Kag wala sing dapat magpilit sa asawa nga magbalik sa nagaabuso nga bana kon ang iya panglawas, kabuhi, kag espirituwalidad yara sa katalagman. Dapat mangin kaugalingon niya ina nga desisyon, kaugalingon nga luyag, indi bangod ginapilit sang iban ang ila luyag.​—Tan-awa ang Filemon 14.

Katapusan sang Kasingki sa Pamilya

Natun-an sang mga Saksi ni Jehova nga ang kasingki sa pamilya kinaandan sa gintagna sang Biblia para sa sining katapusan nga mga adlaw, diin madamo ang ‘magaabuso,’ “wala sing kinaugali nga gugma,” kag “mabangis.” (2 Timoteo 3:​2, 3, The New English Bible) Nagasaad ang Dios nga sa tapos sining katapusan nga mga adlaw, paluntaron niya ang isa ka mahidaiton nga bag-ong kalibutan diin ang katawhan “magapuyo sa kalig-unan, kag wala gid sing magpahadlok sa ila.”​—Ezequiel 34:28.

Sa sinang matahom nga bag-ong kalibutan, ang kasingki sa pamilya mangin dayon nga isa ka butang sang nagligad. “Ang mga mahagop magapanag-iya sang duta, kag makasapo sila sing daku nga kalipay sa kabuganaan sang paghidait.”​—Salmo 37:11.

Ginapalig-on namon kamo nga magtuon sing dugang pa nahanungod sa mga saad sang Biblia para sa palaabuton. Sa pagkamatuod, makaani kamo sing mga kaayuhan bisan karon paagi sa pag-aplikar sang mga prinsipio sang Biblia sa sulod sang inyo pamilya.

[Mga footnote]

[Retrato sa Pahina 10]

Ang mga prinsipio sang Biblia nagabulig sa paglubad sang mga bangigay sa pamilya

[Retrato sa Pahina 13]

Ang mga biktima dapat magtu-ad sa isa ka masaligan nga abyan