Kon ang mga Ginikanan ang Magkidnap

PAGKATAPOS sang tinuig nga pag-antos sa masingki nga mga pagsakit kag tuman nga pag-abuso sa emosyon sa kamot sang iya bana kag sang ulihi ginluiban, gindiborsiohan ni Cheryl ang iya bana.a Bangod ginhatag sa iya sang korte ang bug-os nga pag-atipan sa iya kabataan, amat-amat nga natigayon niya ang kalinong samtang ginsugdan niya nga ipasag-uli ang iya kabuhi sa normal nga kahimtangan​—tubtob isa ka adlaw nagragingring ang telepono. Amo yadto ang iya anay bana. Nagsiling sia: “Kon luyag mo pa nga makita liwat ang imo mga anak, kinahanglan nga magpasugot ka nga mamana liwat sa akon”! Gindumilian sa pagbalik sa ila iloy pagkatapos sang ila isa ka bulan nga pagduaw sa ila amay sa iya tumandok nga pungsod, ginkidnap ang mga anak ni Cheryl.

Nahanusbo, nangayo sing bulig si Cheryl sa U.S. State Department apang wala sing nakita nga legal nga paagi agod makuha ang iya mga anak sa iban nga pungsod. Ang balatyagon nga walay-mahimo nga iya naeksperiensiahan sang mga tinuig nga ginsakit sia nagbalik. “Daw pareho lang ini sang nagligad,” paathag niya. “Indi mo mahibaluan kon paano ini tapnaon.”

“Sikolohiko nga Kasingki”

Ang pagkidnap sang ginikanan gintawag nga “isa ka supremo nga buhat sang sikolohiko nga kasingki” nga ginahimo batok sa isa ka ginikanan kag sa anak. Si Carolyn Zogg, nagadumala nga direktor sang Child Find of America, Inc., nagsiling tuhoy sa sina nga mga kidnaper: “Madamo sa mga ginikanan ang nagahimo sini sa pagtimalos, kag nagatimalos sila sa pinakamalain nga paagi kag sa pinakamahuyang nga bahin. Ina ang bahin nga pinakasuod sa [mga ginikanan nga legal nga manug-atipan]​—ang ila hiyas, ang ila kabataan. . . . Wala sila nagahunahuna sa bata, kundi sa ila lamang kaugalingon kag ang makatimalos.”

Ang pagkidnap sa bata wala lamang nagahimo sa ginikanan nga magbatyag sing kaakig, kadulaan, pagkawalay-mahimo, kag kabalaka kundi pirme nagahalit sa emosyonal nga kaayuhan sang bata sa pila ka kasangkaron. Sa pila ka kahimtangan ang isa ka bata mahimo mapilitan nga magtinguha sa pagpalagyo ukon manago, nagalikaw sa suod nga pagpakig-angot kag makabati sing mga pagpakalain kag kabutigan tuhoy sa isa pa ka ginikanan. Ang eksperiensia mahimo magaresulta sa madamo nga problema, subong sang pagpangihi sa katulugon, indi makatulog, nagasalig nga panimuot, mahinadlukon sa mga bintana kag mga ganhaan, kag daku nga kahadlok. Bisan sa hamtong nga kabataan, makaresulta ini sa kalisod kag kaakig.

Sa Estados Unidos, may yara kapin sa 350,000 ka mga kaso kada tuig diin ang isa ka ginikanan nagakuha sa bata nga ginalapas ang desisyon sang korte ukon wala nagabalik sa bata sa gintugot nga tion. Sa kapin sa 100,000 sining kaso, ang bata ginatago sang isa ka katapo sang pamilya sa tuyo nga ipahilayo sia sing permanente gikan sa isa pa ka ginikanan. Ang iban ginadala sa iban nga estado ukon sa iban nga pungsod.

Iban Pa nga mga Kabangdanan

Ang handum bala sa pag-uliay ukon ang matimaluson nga espiritu amo pirme ang nagapahulag sa mga ginikanan nga kidnapon ang ila kabataan? Si Michael Knipfing sang Child Find nagapaathag nga ang iban nga ginikanan nahadlok nga malutos sa kaso sa pag-atipan sa bata batok sa ila anay tiayon kag gani “bangod sa kahadlok nagahimo na sila sing una nga tikang.” Ukon kon napat-od na kon sin-o ang mag-atipan kag ginadumilian sang isa ka ginikanan ang mga kinamatarong sang isa sa pagduaw, nagatuga ini sing kabang-awan. Ginapaathag ni Knipfing: “Kon ginahigugma mo ang imo anak, kag gindumilian ka nga makita sia, may huyog ka sa paghunahuna nga wala ka na sing mahimo pa kundi agawon ang bata kag ipalagyo.”

Nagsiling man sia nga ‘kalabanan sa mga tawo wala makarealisar sa mga resulta sang pagkidnap sa bata. Wala nila marealisar nga mabudlayan sila sa pagtigayon sing trabaho. Ang mga warrant gin-isyu agod dakpon sila. Nagahunahuna sila nga ang problema yara lamang sa tunga nila kag sa isa pa ka ginikanan. Wala nila marealisar nga nadalahig ang mga pulis. Nagakinahanglan sila sing duha ka abogado sa baylo sang isa bangod nagapangatubang sila karon sing isa ka kaso kriminal subong man sing kaso sibil, sa kon sin-o ang magaatipan sa bata.’

Ang iban nga ginikanan mahimo magasuspetsa nga ang ila anak ginasakit sang isa pa ka ginikanan. Kon ang legal nga sistema mahinay sa paghulag, nian ang isa ka desperado nga ginikanan magahimo sing aksion bisan ano man ang mangin mga resulta. Natalupangdan ini sa kaso sang lima-ka-tuig nga si Hilary Morgan. Ang isa ka psychiatrist sa bata naglaygay nga kinahanglan mauntat ang pagkitaay ni Hilary kag sang iya amay, ginatawag ang pamatuod tuhoy sa pag-abuso nga “maathag kag mapatihan.” Apang ang korte, nagdesisyon nga wala sing pamatuod ang pag-abuso kag nagpatuman sing hilway nga mga pagduaw. Ginlapas ni Dr. Elizabeth Morgan, iloy ni Hilary, ang korte kag gintago ang iya bata. Daku nga simpatiya gikan sa publiko ang napukaw para sa sinang ginikanan nga nagakidnap kag nagapalagyo para sa pangamlig.

Sa kaso ni Elizabeth Morgan, nawasi niya ang iya pagkadoktor, naghinguyang sing duha ka tuig sa bilangguan, kag nalubong sa legal kag medikal nga kautangan nga kapin sa 1.5 milyones dolyares. Nagpaathag sia sa U.S.News & World Report: “Ang mga eksperto nagsiling sa akon nga ang akon anak mahimo nga nagbuang na sing permanente karon kon wala ko gintapna ang pag-abuso. . . . Dapat ko himuon ang wala ginhimo sang korte: Ang pagluwas sa akon anak.”

Matuod gid ang obserbasyon nga ginhimo sang mga mananalawsaw nga sanday Greif kag Hegar may kaangtanan sa pagpangidnap sang mga ginikanan: “Tuman gid ini kasibod nga mga hitabo nga, kaangay sa madalom nga linaw sang tubig, nga may diutay nga pagkatuhay depende sa kon diin ka nagatulok nga anggulo; sa tagsa ka tion nga ang isa magtan-aw sa tubig may makita ka nga isa ka bag-o nga butang.”​—When Parents Kidnap​—The Families Behind the Headlines.

Dugang pa sa kabataan nga ginakidnap sang isa ka ginikanan ukon isa ka estranghero, may yara minilyon ka iban pa nadula nga kabataan sa bug-os nga kalibutan​—ang mga ginpabay-an kag ang mga nagalayas. Sin-o sila, kag ano ang nagakatabo sa ila?

[Mga footnote]