Ano ang Palaabuton sang mga Albatross?

Sang koresponsal sang Magmata! sa Britanya

Ano ang palaabuton sang mga albatross, ang pinakadaku nga pispis sa dagat? “Yara gid sa peligro,” report sang The Times sa London. Linibo sa ila​—⁠ginabulubanta sang mga manalawsaw sa Australia nga tubtob 44,000 kadamo​—⁠ang nagakapatay kada tuig. Sa katunayan, ginapatihan sang pila ka awtoridad nga ang nagalupadlupad nga mga albatross, nga may pakpak nga dies-pies ang kalaparon, mapapas sa indi madugay.

Kon makalupad na ang mga albatross, nagahinguyang ini sang pito ka tuig sa dagat sing dalayon, nagatimbuok kag nagasurip sing linibo ka milya kag nagatulog pa gani samtang nagalupad. Ang iban nagapati nga mahimo malibot sang pispis ang globo sing madamong beses antes magbalik sa ila duog sa pagpangitlog.

Isa lamang ka boto ang ginapadaku sang albatross sa kada duha ka tuig. Apang sang nagligad nga 20 ka tuig, ang populasyon sang nagalupadlupad nga mga albatross sa Bagatnan nga Georgia sa Bagatnan nga Atlantiko kag sa Crozet sa Indian Ocean nagbuhin sing halos katunga. Ano ang ginahunahuna sang iban nga kabangdanan sini? Pagpangisda nga nagagamit sing malaba nga bunit.

Agod makahulik sing mga bluefin tuna, nagagamit ang mga mangingisda sing malaba nga mga bunit, ang tagsa may ginatos ka taga. Ang mga bunit ginapasalop sa tubig sa likod nayon sang sakayan sa pangisda. Ang kada taga may paon nga lukos​—⁠ang panguna nga kalan-on sang albatross. Kon magsurip ang pispis agod tukbon ang lukos, masami nga matukob man sini ang taga. Nian ang nasarait nga albatross nagalugdang upod sa mabug-at nga bunit kag nagakalumos.

Agod amligan ang mga albatross, ang pila ka nagapangisda sing tuna napalig-on nga iplastar ang ila mga bunit sa kagab-ihon, kon wala nagapangisda ang pispis. Ginapangitaan man sing paagi sang mga mangingisda nga iplastar ang ila mga bunit sa idalom sang ila mga sakayan agod indi makita sang albatross ang mga paon. Ang iban nga pamaagi nga ginagamit amo ang pagbutang sing pamato sa mga bunit agod madasig ini maglugdang kag sing inugpahadlok sa mga pispis.

Apang, sa mga kadagatan sang Bagatnan nga Atlantiko wala ginausisa ang mga pamaagi nga ginagamit sang mga sakayan sa pangisda. Suno sa espesyalista sa mga pispis sa dagat nga si Sandy Bartle, sa Museo sang New Zealand, “wala sing ginahimo [ang mga sakayan didto] agod tapnaon ang pagkalamatay sang mga albatross.” Ang mahimo nga pagkapapas sang matahom nga mga albatross nagapakita gid sang pagpasapayan kag pagpatumbaya sang mga tawo.