Cocos Island—Ang mga Sugilanon Sini Tuhoy sa Nalubong nga mga Manggad

Sang koresponsal sang Magmata! sa Costa Rica

MAY isa ka isla nga mga 480 kilometros ang kalayuon sa bagatnan-katundan nga baybayon sang Costa Rica nga nakilala sa mga sugilanon sini tuhoy sa nalubong nga mga manggad. Ginapatihan sang pila nga ginpasad ni Robert Louis Stevenson ang iya bantog nga libro nga Treasure Island sa mga sugilanon tuhoy sa manggad sang pirata nga nalubong didto.

Ang mga manughimo sing mapa kag mga marinero nagtawag sa isla sa nanuhaytuhay nga ngalan kutob pa sang madiskubrehan ini sang ika-16 nga siglo. Sa nagahambal sing Espanyol nga mga tumandok, ang isla ginatawag karon nga Isla del Coco (Isla sang Kalubihan). Ang Ingles nga ngalan sini amo ang Cocos Island.

Sa ulot sang Costa Rica kag Galápagos Islands, may isa ka malapad kaayo nga pulo sa idalom dagat nga ginatawag Cocos Ridge. Bangod sang hulag sang bulkan sa sining pulo nagtuhaw ang nagaisahanon nga isla sini. Ining batuhon nga bahin sang duta amo lamang ang daku nga isla sa tropikal nga nasidlangan sa Dagat Pasipiko nga may bastante nga ulan agod sakdagon ang tropikal nga rain forest. Kada tuig ang isla ginatup-an sing 7,000 milimetros nga ulan!

Ang Ingles nga mamalaybay sang ika-18 nga siglo nga si Coleridge naglaragway sa kahimtangan sang dumaan nga marinero nga may “tubig, tubig, bisan diin, apang wala sing bisan isa ka tulo nga mainom.” Apang, sang ika-17 kag ika-18 nga siglo, ang tab-ang nga mga tubig sang Cocos Island nangin dalangpan sang mga marinero nga nakasalapo sa isla.

Ang Leyenda Sang Tinago nga Manggad

Sang dag-on nga ang internasyonal nga komunikasyon kag komersio nasandig sa paglakbay sa dagat, ang armado nga kinawatay sa kadagatan, ukon ang pagsalakay sang mga pirata, makatalagam sa katilingban. Ang mga pirata nagakatahap man sa isa kag isa.

Sa tapos makawatan ang isa ka magamay nga banwa sa higad sang baybayon ukon ang isa ka barko, ang mga kinawatan ginapartida sa mga tripulante. Sa amo, ang kada pirata nagapalibog kon paano niya maamligan ang iya partida nga kinawatan nga indi makawat sang iya mga kaupod. Ang ginpakamaayo nga paagi amo ang pagtago sing manggad sa sekreto nga duog, nagalaum nga kuhaon ini sa ulihi. Ang mapa nga nagatudlo sa manggad, nga may makalilibog nga mga direksion nga mahangpan lamang sang naghimo sini, amo ang nangin yabi sa pagpangita sing natago nga manggad.

Ang isa sang mga leyenda sang Cocos Island nagasiling nga bangod sang madinalag-on nga pagpang-ati sa mga barko kag mga siudad sa Pacific Coast sang Sentral nga Amerika, nakatipon ang isa ka grupo sang mga pirata sing madamo kaayo nga bulawan kag alahas. Bangod bugana sa isla ang tab-ang nga tubig kag may bastante nga suplay sang karne (gindala didto ang mga baboy sang talipuspusan sang ika-18 nga siglo), ang kapitan sang barko nagbuko nga himuon ang Cocos Island subong base sang iya mga hilikuton.

Suno sa isa ka bersion sang sugilanon, ang pagpartida sing mga kinawatan naglawig sing isa ka adlaw. Ginsukob ang mga bulawan sa kulon. Bangod nahadlok nga kawaton ang ila manggad sang sakon nila nga mga kaupod, ginpakamaayo sang tanan nga pirata nga ilubong ang ila partida nga manggad sa pila ka duog sa isla. Nagagamit sing mga lubid agod masaka ang mga pil-as sa higad sang baybayon sa isla, ang kada pirata nagasulod sa tropikal nga kagulangan. Samtang ang pila nagasalig sa ila memorya, ang iban nagabalik nga may mapa nga sila lamang ang makahangop, nga amo ang magatuytoy sa ila pabalik sa ila manggad. Apang, ining lakas nga panikasog nangin wala sing pulos. Ang leyenda nagapadayon nga sa tapos nila matago ang ila manggad, naglayag palayo ang mga pirata sakay sa ila galleon agod mangita sing dugang pa nga manggad. Sang pagdungka nila sa masunod nga pantalan, bangod nahadlok sa posible nga pagrebelde, naglayag palayo ang kapitan sa tapos makapanaug ang suspetsado nga mga rebelde. Ang panagupnop niya nga mahimo sila makilala subong mga pirata kag sa amo mabitayan halos natuman. Ang wala niya mapensaran amo ang ikasarang sang iya duha ka mataas sing ranggo nga tripulante sa pagpakigsapol sa mga awtoridad nga luyag magdakop sa kapitan. Nagpadala sing isa ka barko ang British Navy agod lagson ang galleon, kag nagresulta ini sa pagdakop kag pagkapatay sang kapitan kag sang iya mga tripulante.

Sang nagligad nga siglo, ining leyenda nagpabaskog sa handum sang mga nagapangita sing manggad. Apang, subong ginailustrar sang masunod nga rekord, dapat hunahunaon sing maayo sang mga nagaplano sa pagpangita sing manggad antes sila magpadala sing ekspedisyon sa pagpangutkot sa Cocos Island. Ginlaragway sang isa ka artikulo nga ginbalhag sa The New York Times sang Agosto 14, 1892, ang pagpasimpalad ni Kapitan August Gisler nga pangitaon ang manggad nga bulawan, pilak, kag mga alahas nga nagabili sing $60,000,000. Ang pagpangita ni Gisler sing manggad naglakip sing pagpahilayo sang iya kaugalingon gikan sa sibilisasyon kag nagbatas sing mabudlay kaayo nga mga kahimtangan sa sining naligwin nga kagulangan sa isla. Naggasto sia sing dimagkubos sa $50,000 sang iya kuwarta kag kapin sa 19 ka tuig nga pagpangita sing manggad. Sang 1908, nagbiya si Gisler sa Cocos Island, nga wala na sing kuwarta kag masinulub-on, wala gid sing nakita nga manggad walay sapayan sang tanan niya nga panikasog.

Ang katunayan nga wala sing nakit-an si Gisler nga manggad sa isla wala nagpaluya sing buot sang tanan. May kapin sa 500 ka organisado nga ekspedisyon sa isla. Suno sa natigayon nga impormasyon, wala gid sing isa nga nakakita sa mga manggad nga ginhinambitan sa sugilanon.

Kinaugali nga mga Manggad sa Cocos Island

Sining karon lang, tuhay nga sahi sang nagapangita sing manggad ang naganyat sa Cocos Island. Ang mga ekoturista (turista nga interesado sa ekolohiya) subong man mga naturalista kag iban pa nga mga sientipiko naganyat sang mga tanom kag mga sapat sa isla kag sa makita nga mga manggad sang kabuhi sa dagat sa palibot nga katubigan.

Ang isla nalikupan sang madabong tropikal nga katamnan. Mga 450 ka espesyi sang mga insekto kag mga arthropod ang nakilala, walay sapayan ginabulubanta nga may kapin sa 800 ka espesyi sa isla. May 28 ka suba, nga nagalikoliko sa batuhon nga duta kag nagailig sa mataas nga mga pil-as subong mga busay.

Ang isa sang 97 ka espesyi sang kapispisan sa isla amo ang puti nga tern. May makawiwili ini nga kinaiya sa paglupadlupad sa ibabaw lamang sang ulo sang mga tawo, nga daw wala mahadlok sa dumuluaw nga mga tawo sa isla. Bangod sining makalilipay nga kinaiya gintawag ining pispis sa Espanyol subong espíritu santo, ukon balaan nga espiritu, nga nagapatuhoy sa rekord sa Biblia nahanungod sa bawtismo ni Jesus.​—⁠Tan-awa ang Mateo 3:⁠16.

Yara sa kadadalman sang katubigan nga nagalibot sa Cocos Island ang isa ka kalibutan nga puno sing kinaugali nga mga manggad. Lakip sa mga ekoturista nga nagapamasyar sa isla amo ang mga scuba diver, nga nahayanghag sa madamo kaayo nga hammerhead nga mga bagis. Ginasayuhan ining katubigan sang hammerhead kag white-tipped nga mga bagis kag masaksihan ang ila ginuban nga paglangoy nga nagadamo sing 40 tutob 50. Nagadayaw man ang mga manugsalom sa talalupangdon nga katin-aw sang tubig. Nahayanghag sila sa nanuhaytuhay nga duag samtang nagakaon ang tropikal nga mga isda sing mga lumot kag plankton.

Padayon nga nahuptan sang pungsod sang Costa Rica ang biolohiko nga mga manggad sini sing makadalayaw. Sa karon, 18 porsiento sang kalaparon sang duta sini ang ginaproteksionan sa sistema sang pungsudnon nga parke kag reserve. Sang 1978, gindeklarar ang Cocos Island nga bahin sinang sistema sang parke, nga may yara karon 56 ka ginaproteksionan nga duog sa pungsod. Sang 1991 nagdugang ang ginaproteksionan nga duog nga naglakip sa 24 kilometros nga panagang sa palibot sang isla. Ang pagpatrolya kag pag-amlig sa kadagatan batok sa komersial nga pagpangisda isa ka hangkat. Nahadlok ang mga environmentalist nga ang wala sing latid nga pagpangisda mahimo makahalit sa sistema sang ekolohiya sa idalom sang dagat nga nagapalibot sa isla.

Tubtob karon, padayon nga kilala ang Cocos Island bangod sang mga sugilanon sini tuhoy sa hambog nga mga pirata kag sa ila nalubong nga manggad. Nagapalibog kag nagaganyat gihapon ini sa mga nagapangita sing manggad sa bug-os nga kalibutan. Apang, ang pinakadaku nga manggad sang isla makit-an sa kinaugali nga manggad sini.

[Picture Credit Line sa pahina 25]

Retrato sa pahina 25-6: Sa maayong kabubut-on sang José Pastora, Okeanos

[Retratro sa pahina 26]

Ang white-tipped nga bagis (1) kag ang hammerhead nga bagis (2, 3) nagalangoy sing ginuban sa katubigan sa palibot sang Cocos Island sa kadamuon nga 40 tubtob 50