Nagakapapas nga Sahi sang Tanom—Ngaa?

SA China, halos 10,000 ka sahi sang trigo ang gintanom sang 1949. Apang sang katuigan 1970, 1,000 na lamang ang gintanom. Sa Estados Unidos, sa 7,098 ka mansanas nga gintanom sa ulot sang 1804 kag 1904, mga 86 porsiento ang wala na. Dugang pa, suno sa Report on the State of the World’s Plant Genetic Resources for Food and Agriculture, “95 porsiento sang repolyo, 91 porsiento sang ginatanom nga mais, 94 porsiento sang pea, kag 81 porsiento sang sahi sang kamatis ang napapas na.” Amo man nga kadamuon ang ginreport sang mga pungsod sa bug-os nga kalibutan. Ngaa may daku nga pagbuhin? Ginasiling sang iban nga ang panguna nga kabangdanan amo ang paglapnag sang moderno komersial nga agrikultura kag ang pagkadula sang magamay nga uma sang pamilya, nga nagresulta sa pagkadula sang madugay na nagaluntad, madamo nanuhaytuhay nga sahi sang mga pananom.

Ang pagkadula sang mga sahi sang tanom mahimo magresulta sa dugang nga pagkapierde sa pananom. Halimbawa, binagbinaga ang daku nga kagutom sa patatas sa Ireland sang 1845-49, nga sa sadtong tion mga 750,000 ka tawo ang napatay sa gutom sang ginhalitan sang isa ka balatian sa tanom ang kalabanan nga gintanom nga patatas. Ano ang biolohiko nga kabangdanan sining trahedya? “Ang genetiko nga pag-alalangay,” siling sang isa ka report sang Nasyones Unidas.

Kapin sa 1,000 ka talaguan sing mga gene ang gintukod sa bug-os nga kalibutan sang katuigan 1970 kag 1980 agod supton kag tipigan ang mga gene sang mga tanom. Apang madamo sa sining talaguan sang gene ang madasig nga nagakapierde, kag ang pila sini nagsira na. Ginreport nga mga 30 ka pungsod na lamang karon ang may nagakaigo nga pasilidad para sa malawig nga pagtago kag pagtipig sa mga liso sang tanom.

Ang Biblia nagasaad nga sa idalom sang paggahom ni Cristo sa Ginharian, si Jehova “magahimo sa tanan nga katawhan . . . sing isa ka piesta sang matambok nga mga butang, sang piesta sang alak sa mga labod, sang matambok nga mga kalan-on nga puno sing utok sang tul-an.” (Isaias 25:⁠6) Mapinasalamaton gid kita nga si Jehova nga Dios, “ang Isa nga nagahatag sing kalan-on sa tanan nga unod” kag ang Manunuga sang nanuhaytuhay nga gene, magapaayaw sang tanan nga kinahanglanon nga kalan-on sang tawo!​—⁠Salmo 136:25; Genesis 1:​29.