Mga Sakit May Kaangtanan sa Pagkaon—Ano ang Makabulig?

KON ang imo anak nga babayi may sakit may kaangtanan sa pagkaon, kinahanglan nga makatigayon sia sing bulig. Indi ini pagpaisula sa paghaumhaum nga basi madula man lang ang problema. Ang sakit may kaangtanan sa pagkaon isa ka masibod nga balatian, nga may kaangtanan sa pisikal kag emosyon.

Sa pagkamatuod, ang mga eksperto naghimo sing makagulumon nga mga pagbulong sa mga sakit may kaangtanan sa pagkaon. Ang iban nagarekomendar sing bulong. Ang iban naman nagapanugyan sing psychotherapy. Madamo ang nagasiling nga ang pagtingob sa duha amo ang labing epektibo. Nian yara ang paglaygay sa pamilya, nga ginasiling sang iban nga kinahanglanon gid kon ang nagamasakit nagaistar gihapon sa balay.a

Bisan pa nga ang mga eksperto mahimo nga magalainlain sa ila mga paagi, ang kalabanan sa ila nagaugyon sa isa ka punto: Ang mga sakit may kaangtanan sa pagkaon indi lamang tuhoy sa kalan-on. Usisaon naton ang pila sa mas madalom nga mga problema nga dapat gid atubangon kon ang isa ginabuligan nga mag-ayo sa anorexia ukon bulimia.

Isa ka Timbang nga Pagtamod sa Bayhon Sang Lawas

“Nag-untat ako sa pagbakal sing mga magasin tuhoy sa moda sang 24 anyos ako,” siling sang isa ka babayi. “Ang pagpaanggid sang akon kaugalingon sa mga modelo may daku kag malain nga epekto.” Subong sang napaathag na, mahimo mapatiko sang media ang ideya sang isa ka babayi tuhoy sa katahom. Gani, ang iloy sang isa ka dalagita nga may sakit may kaangtanan sa pagkaon nagahambal tuhoy sa “dalayon nga publisidad sa aton mga pamantalaan kag mga magasin kag pasayod sa telebisyon nga mangin maniwang, maniwang, maniwang.” Sia nagasiling: “Luyag namon sang akon anak nga babayi nga mangin maniwang, apang ang dalayon nga pagpadaku tuhoy sa sini daw nagahimo sini nga amo ang pinakaimportante nga butang sa kabuhi, nga una sa tanan nga butang.” Sing maathag, agod mag-ayo sa sakit may kaangtanan sa pagkaon, kinahanglan batunon ang bag-ong mga ideya sa kon ano gid ang matuod nga katahom.

Ang Biblia nagabulig sa aton may kaangtanan sini. Ang Cristianong si apostol Pedro nagsulat: “Indi pagtuguti nga ang inyo pagpamuni mangin ang naguwa nga pagpanalapid sing buhok kag ang pagsuksok sing bulawan nga mga puni ukon ang pagsul-ob sing nagguwa nga panapton, kundi tuguti nga ini amo ang tinago nga pagkatawo sang tagipusuon sa dimadinulunton nga panapton sang malinong kag malulo nga espiritu, nga may daku gid nga bili sa mga mata sang Dios.”—1 Pedro 3:3, 4.

Si Pedro nagasiling nga dapat kita mangin interesado sa nasulod nga mga kinaiya sangsa naguwa nga bayhon. Sa pagkamatuod, ang Biblia nagapasalig sa aton: “Ang Dios nagatan-aw indi subong sang pagtan-aw sang tawo, bangod ang tawo nagatulok sa kon ano ang makita sang mga mata; apang tuhoy kay Jehova, nagatulok sia sa tagipusuon.” (1 Samuel 16:7) Makalulugpay ini, kay samtang indi naton mabag-o ang pila ka bahin sang aton lawas, pirme naton mapauswag kon ano nga sahi sang tawo kita.—Efeso 4:22-24.

Sanglit ang mga sakit may kaangtanan sa pagkaon sarang magtubo sa palibot nga may manubo nga pagpabalor sa kaugalingon, ayhan kinahanglan nga tulutimbangon mo liwat ang imo kaugalingon subong isa ka tawo. Matuod, ang Biblia nagasiling sa aton nga indi naton paghunahunaon ang aton kaugalingon sing labaw sa kinahanglanon. (Roma 12:3) Apang nagasiling man ini sa aton nga bisan ang isa ka maya may balor sa mga mata sang Dios, kag nagadugang: “Mahal pa kamo sa madamo nga maya.” (Lucas 12:6, 7) Gani ang Biblia makabulig sa imo sa pagpalambo sing maayo nga pagtahod sa kaugalingon. Pabalori ang imo lawas, kag atipanon mo ini.—Ipaanggid ang Efeso 5:29.

Apang ano abi kon kinahanglan gid nimo magbuhin sing bug-at? Ayhan ang maayo nga dieta kag ehersisyo makabulig. Ang Biblia nagasiling nga “ang paghanas nga lawasnon mapuslanon,” bisan sing diutay lang. (1 Timoteo 4:8) Apang indi gid ikaw dapat magkabalaka sa imo kabug-aton. “Ayhan ang labing maalamon nga dalanon,” paghinakop sang isa ka surbe tuhoy sa bayhon sang lawas, “amo ang madamo nga ehersisyo—kag ang pagbaton sa imo kaugalingon kon ano ikaw sa baylo sang pagtinguha nga dihunon ang imo kaugalingon sa makitid kag dimakatarunganon nga sulundan.” Nasapwan sang isa ka 33-anyos nga babayi sa Estados Unidos ini nga paagi nga mabuligon. “Isa lang ang akon sulundan,” siling niya. “Tinguhai nga pauswagon ang kon ano lang ang imo mabag-o, kag indi pag-uyangi sing tion ang pagkabalaka sa kon ano ang indi mo mabag-o.”

Kon may positibo ikaw nga pagtamod sa kabuhi kag ginaupdan ini sing maayo nga dieta kag rasonable nga programa sang ehersisyo, mahimo nga ang mga kilo nga kinahanglan dulaon madula.

Pagsapo Sing “Matuod nga Kaupod”

Sa tapos matun-an ang pila ka bulimic, si Propesor James Pennebaker naghinakop nga sa daku nga kasangkaron, ang ila siklo sang pagkaon kag pagpurga amo ang nagapuwersa sa sining mga babayi nga magkabuhi sing pakunokuno. Sia nagasiling: “Halos ang tanan nga nainterbyu nagsambit gilayon sang madamo nga tion kag panikasog nga ginkinahanglan agod matago ang iya mga batasan sa pagkaon gikan sa iya mahirop nga mga abyan kag pamilya. Sila tanan nagakabuhi sing binutig kag indi nila ini luyag.”

Busa, ang daku nga tikang sa pag-ayo amo ang paghambal. Dapat ihambal sang mga anorexic kag mga bulimic ang tuhoy sa problema. Apang kay sin-o? Ang hulubaton sa Biblia nagasiling: “Ang matuod nga kaupod nagahigugma sa tanan nga tion, kag isa ka utod nga natawo kon may kapiutan.” (Hulubaton 17:17) Inang “matuod nga kaupod” mahimo nga isa ka ginikanan ukon isa pa ka hamtong. Nakita man sang iban nga kinahanglan ini itu-ad sa isa nga eksperiensiado sa pagbulong sa mga sakit may kaangtanan sa pagkaon.

Ang mga Saksi ni Jehova may dugang nga masugilanon—ang mga gulang sa kongregasyon. Ining mga lalaki “mangin subong sang palalipdan sa hangin kag palanaguan sa unos, subong sang mga ilig sang tubig sa duog nga kigas, subong sang landong sang daku nga igang sa duta nga lamgod.” (Isaias 32:2) Sa pagkamatuod, ang mga gulang indi mga doktor, gani dugang sa ila mabuligon nga laygay, kinahanglan mo gihapon ang pagbulong sang doktor. Walay sapayan sini, ining kalipikado sa espirituwal nga mga lalaki isa ka matahom nga suporta sa imo para sa imo pag-ayo.b—Santiago 5:14, 15.

Apang, ang imo labing daku nga kompidante amo ang imo Manunuga. Ang salmista nagsulat: “Ihaboy ang imo lulan kay Jehova, kag sia magaalay-ay sa imo. Indi gid sia magtugot nga malingkang ang matarong.” (Salmo 55:22) Huo, si Jehova nga Dios interesado sa iya dutan-on nga mga anak. Gani indi malipat nga ipangamuyo sa iya ang tuhoy sa imo daku nga mga kabalaka. Si Pedro nagalaygay sa aton: ‘Ihaboy ninyo sa iya ang tanan ninyo nga kabalaka, kay sia nagaulikid sa inyo.’—1 Pedro 5:7.

Kon Kinahanglan Magpaospital

Ang pagpaospital indi mismo ang bulong. Apang, kon ang isa ka babayi kulang sing sustansia bangod sang malubha nga anorexia, ayhan kinahanglan nga makabaton sia sing pinasahi nga pag-atipan. Matuod, indi mahapos para sa isa ka ginikanan nga himuon ini. Binagbinaga si Emily, nga ang iya anak nga babayi ginkinahanglan nga ipaospital pagkatapos, suno kay Emily, ang kabuhi “indi na namon maagwanta.” Sia nagadugang: “Ang pagsulod sa iya, nga nagahibi, sa ospital amo ang pinakamasakit nga butang nga naagihan ko, ang akon pinakamasubo nga adlaw.” Subong man ini kay Elaine, nga nagkinahanglan man nga ipaospital niya ang iya anak nga babayi. “Sa banta ko ang pinakamasakit nga tion nga madumduman ko,” siling niya, “amo sang didto sia sa ospital kag indi magkaon kag kinahanglan nila sia pakaunon paagi sa tubo. Ang pamatyag ko, ginahimo nila ang supak sa iya buot.”

Ang pagpaospital mahimo nga indi maayo hunahunaon, apang sa pila ka hitabo mahimo ini kinahanglanon. Para sa pila nga may mga sakit may kaangtanan sa pagkaon, nagabukas ini sang dalan padulong sa pag-ayo. Si Emily nagasiling tuhoy sa iya anak nga babayi: “Kinahanglan sia ipaospital. Ang ospital ang nakabulig sa iya agod mag-ayo.”

Pagkabuhi nga Wala Na ang mga Sakit May Kaangtanan sa Pagkaon

Subong bahin sang pag-ayo, ang anorexic ukon bulimic kinahanglan nga magtuon sa pagkabuhi nga wala na ang sakit may kaangtanan sa pagkaon. Mabudlay ini. Si Kim, halimbawa, nagabulubanta nga sang nagamasakit sia sing anorexia, nawasi niya ang 20 kilos sa sulod sang napulo ka bulan. Apang, agod mauli ang 15 sadto nga mga kilo, siam ka tuig ang ginkinahanglan niya! “Sing mabudlay katama,” siling ni Kim, “hinayhinay ko nga natun-an nga magkaon liwat sing normal, nga wala nagaisip sang kada calorie, nagatakus sang akon kalan-on, nagakaon lamang sing ‘maayo’ nga kalan-on, nagakabalaka kon indi ko mahibaluan ang mga ingrediente sa kaserola ukon ang panam-is, ukon nagakaon lamang sa mga restawran nga may salad bar.”

Apang ang pag-ayo para kay Kim naglakip sing dugang pa. “Natun-an ko nga hibaluon kag ipabutyag ang akon mga balatyagon paagi sa mga tinaga tigaylo nga paagi sa mga buhat ukon mga pamatasan sa pagkaon,” siling niya. “Bangod nahibaluan ko ang bag-ong mga paagi sa pag-atubang kag sa paglubad sang problema upod sa iban, ang mga ganhaan nabuksan para sa mas malapit nga mga kaangtanan upod sa mga abyan kag pamilya.”

Sing maathag, ang pag-ayo gikan sa sakit may kaangtanan sa pagkaon mabudlay, apang sa ulihi takus ini sa panikasog. Amo sina ang ginapatihan ni Jean, nga ginbalikwat sa unang artikulo sining serye. “Ang pagbalik sa sakit may kaangtanan sa pagkaon,” siling niya, “mangin subong sang pagbalik sa may almohadon nga selda pagkatapos magkabuhi sing hilway sa makadali.”

[Mga footnote]

[Kahon sa pahina 11]

Pagtukod Sing Sadsaran Para sa Pag-ayo

ANO ang imo himuon kon nagapanagupnop ka nga ang imo anak nga babayi nagamasakit may kaangtanan sa pagkaon? Maathag gid nga indi mo mapasapayanan ang kahimtangan. Apang paano mo buksan ang tuhoy sini? “Ang direkta nga pagpamangkot sa iya mahimo nga epektibo kon kaisa, apang sa masami nagadul-ong ini sa balatyagon nga daw nagapakighambal sa pader,” siling sang awtor nga si Michael Riera.

Bangod sini, ang mas mapinalanggaon nga paagi mahimo nga mas epektibo. “Kon nagapakighambal ka sa imo anak nga babayi,” panugyan ni Riera, “dapat niya mahangpan kag mabatyagan nga wala mo sia ginasumbong sa bisan ano nga sala. Kon mapaluntad mo ini nga kahimtangan, madamong pamatan-on ang magatampad sa imo, ang daw mapaumpawan. Ang pila ka ginikanan nagasulat sa ila tin-edyer agod ipabutyag ang ila pag-ulikid kag pagsakdag. Nian, kon maghambalanay na sila, ang sadsaran natukod na.”

[Kahon sa pahina 12]

Isa ka Hangkat Para sa mga Ginikanan

ANG pagtigayon sing anak nga nagamasakit may kaangtanan sa pagkaon nagahatag sing pila ka hangkat para sa mga ginikanan. “Kinahanglan ka mangin salsalon ukon bato,” siling sang isa ka amay. “Ginatan-aw mo ang imo mismo anak nga ginahalitan sa atubangan mo.”

Kon ikaw may anak nga nagamasakit may kaangtanan sa pagkaon, mapaabot gid nga kon kaisa magabatyag ka sing kaakig sa iya matig-a nga paggawi. Apang magpailob. Indi mag-untat sa pagpakita sing gugma. Si Emily, nga ang iya anak nga babayi nagmasakit sing anorexia, nagabaton nga indi ini pirme mahapos. Walay sapayan sina, sia nagasiling: “Ginatinguhaan ko nga pirme sia hapulason; ginatinguhaan ko nga hakson sia; ginatinguhaan ko nga halukan sia. . . . Nahunahuna ko nga kon mag-untat ako sa pagpakita sing pagpalangga kag sing gugma sa iya, indi na namon mabalik ang isa ka mahigugmaon nga kaangtanan sa pamilya.”

Ang isa sang pinakamaayo nga mga paagi sa pagbulig sa imo anak nga mag-ayo gikan sa sakit may kaangtanan sa pagkaon amo ang pagpakigsugilanon sa iya. Sa paghimo sini, ayhan kinahanglan nimo nga mamati sangsa maghambal. Kag batui ang kaluyag nga saparon sia paagi sa mga pinamulong subong sang, “Indi ina matuod” ukon, “Indi ka dapat magbatyag sing amo sina.” Sa pagkamatuod, indi ‘magpabungol sa singgit sang isa nga kubos.’ (Hulubaton 21:13) Kon bukas ang komunikasyon, ang isa ka pamatan-on may dalangpan sa tion sang kalisod kag ayhan indi magpaupok sa dimaayo nga pamatasan may kaangtanan sa pagkaon.

[Mga Laragway sa pahina 10]

Kinahanglan ang pailob, paghangop, kag gugma agod mabuligan ang mga nagamasakit may kaangtanan sa pagkaon